Научная статья на тему 'Explanation of language peculiarities of “Tabakot-us-Sufi” by Khoja Abdullah Ansori'

Explanation of language peculiarities of “Tabakot-us-Sufi” by Khoja Abdullah Ansori Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
265
54
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
"ТАБАКОТ-УС-СУФИЯ" / АБДУЛЛАХ АНСОРИ / РЕДУКЦИЯ / ГЛАГОЛ / ДИАЛЕКТ / ЛИНГВИСТИКА / ЯЗЫКОВЫЕ ОСОБЕННОСТИ / "TABAKOT-US-SUFIYA" / ABDULLAH ANSORI / REDUCTION / VERB / DIALECT / LINGUISTICS / LANGUAGE PECULIARITIES / "ТАБАқОТ-УС-СӯФИЯ" / АБДУЛЛОҳИ АНСОРӣ / ТАХФИФ / ФЕЪЛ / ЛАҳҷА / ЗАБОНШИНОСӣ / ВИЖАГИҳОИ ЗАБОНӣ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Шарипова М.З.

Статья посвящена рассмотрению языковых особенностей произведения «Табакот-ус-суфия» персидско-таджикского писателя и поэта-суфия XI Абдуллаха Ансори.Отмечается, что «Табакот-ус-суфия» обладает ценностью с точки зрения вклада в усовершенствование литературного языка, так как благодаря этому произведению появились новые формы построения фраз и выражений, способы использования диалектных слов и словосочетаний. В результате изучения и анализа произведения выявляется, что к главным языковым особенностям произведения относится наличие многочисленных редукций и ассимиляций слов, специфическое использование глагола и других частей речи.Автор статьи с целью демонстрации языковой специфики «Табакот-ус-суфия» приводит в качестве примера многочисленный фактологический материал и приходит к выводу, что данное произведение служит в качестве важного источника изучения эволюции таджикского языка, его лексических и фонетических изменений.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Пояснение языковых особенностей "Табакот-ус-суфия" Ходжи Абдуллаха Ансори

The article dwells on the consideration beset with the linguistic peculiarities of the literary production entitled as “Tabakot-us-Sufi” by the Persian-Tajik writer and poet-Sufi Abdullah Ansori who lived in the XI-th century.It is underscored that ";Tabakot-us-Sufiya" possesses value from the point of view of the contribution into the improvement of the literary language, because due to the relevant literary production there appeared new forms of constructing phrases and expressions, modes of usage of dialectal words and word-combinations. Adducing the results of the study and analysis dealing with the literary production the author elicited that the main language peculiarities of the literary production include the presence of numerous reductions and assimilations of words, specific use of verb and other parts of speech.With the purpose of demonstrating of the language specificity of ";Tabakot-us-sufiya" the author of the article adduces as an example numerous factological materials, she comes to the conclusion that the given literary production serves as an important source of the study of the evolution of the Tajik language, its lexical and phonetic changes as well.

Текст научной работы на тему «Explanation of language peculiarities of “Tabakot-us-Sufi” by Khoja Abdullah Ansori»

УДК 8т1 М.З. ШАРИПОВА

ББК 83.3(0)4

ТАВЗЕ^И ВИЖАГИ^ОИ ЗАБОНИИ «ТАБАЦОТ-УС-СУФИЯ»-И ХО^А АБДУЛЛОХИ АНСОРЙ

Мачмуи осори Хоча Абдуллохи Ансорй, ба вижа «Табакот-ус-суфия»-и у тавонист, ки барои таърихи илми забони точикй як ганчинаи пурбахоеро аз гуиши яке аз шахрхои бузурги маърифатии шарк-ХХирот боз гузорад. Харчанд Пири Хирот аз бехтарин донандагони забони меъёр буд ва конунхои сарфию нахвии забонхои форсиву арабиро риоят мекард, вале дар халкаи шогирдон ахбори фаровонеро доир ба таърихи тасаввуф, зиндагиномаву афкори машоих ва ихтилофи назари онхо ба гуиши хиравй баён намуд. Табиист, ки хар як шеваю лахча дар такомули забони адабй арзиши зиёде дорад ва омузиши гуиши ин ё он махал барои кушодани муаммои зиёди таърихи забон, зухури колабхои ибораороиву чумласозй, истифодаи хиссахои нутк ва ивазшавии мавкеи аносири чумлаву таркиб ахамияти хос дорад. Дар баробари ин, инро бояд ёдрас шуд, ки «Табакот-ус-суфия» ба куллй ба забони шеваю гуишй навишта нашудааст, вале хар чо нишонахои хоси лахчаи хиравй ба мушохида мерасад, ки мо доир ба чунин вижагихо дар маколаи хозир изхори андеша хохем намуд.

Файласуфи точик Кароматулло Олимов менависад, ки «Абдуллохи Ансорй аз мутафаккирони бузурги тасаввуфи форсизабон аст. У дар риштахои мухталифи ирфон осор эчод карда, «Табакот-ус-суфия»-и у бештар кобили ахамият мебошад, зеро масъалахои таърихи тасаввуф ва орои шайхону бузургони суфияро дар он мавриди бахс карор додааст. Ин асар соли 1341(1963 мелодй- М.Ш.) хичрии шамсй аз тарафи донишманди мархуми Афгонистон Абдулхайи Хабибй ба табъ расидааст, таълику тахшия низ ба он аз тарафи мухтамим илова шудааст. Зимнан бояд зикр кард, ки «Табакоту-с-суфия» на танхо ахамияти таърихй, балки кимати лингвистй низ дорад» ( 7, 40).

Вижагихои асосии забони асар дар мавчудияти тахфифоту табдилоти зиёди калимот, корбурди махсуси феъл ва дигар хиссахои нутк ба мушохида мерасад.

Бахси асосиро дар ин чо мо аз тавзехи вижагихои забони «Табакот-ус-суфия» огоз намудем. Харчанд дар назари аввал чунин менамояд, ки чанд сафхаи аввал сирфан вижагихо ва меъёрхои тадкики забоншиносиро дар худ тачассум месозад, аммо манзури мо муайян сохтани хамон шеваи маъруфи хиравист, ки аз сар то пои асар тасаллут дорад. Барои рушанй андохтан ба ин масъала мо бо сайри кутохе ба баёни гуфтори хеш шуруъ менамоем.

Китоби Хоча Абдуллохи Ансорй «Табакот-ус-суфия», ки аз замони таълифи он наздики хазор сол гузаштаааст, намунаи чолиби насри ирфонй, ба вижа, манокиби суфиён ба шумор меравад. Бино ба иттилои сарчашмахо китоби мазкур ба калами яке аз шогирдони Пири Хирот навишта шудааст. Равиши таълифи китоб чунин сурат гирифтааст, ки Хоча Абдуллохи Ансорй дар мачлисхои ваъзу зикри суфиёна мабонии тасаввуф, зиндагиномаву осори машоих, ахволу акволи суфиёнро шарху тавзех мебахшид ва хар чй у мегуфт, шогирдонаш ба лахчаи мардуми Хирот руи когаз меоварданд.

Шеваи баёни «Табакоту-с-суфия»-ро аз чанд чихат шарху тавзех додан мумкин аст. Дар ин чо асосан як хусусияти забони нигориши он, ки пайванди амике ба замони навиштан ва гуйиши хиротй дорад, яъне тахфиф мавриди баррасй карор мегирад.

Дар усули нигориши «Табакоту-с-суфия» тахфиф мукарраран ба мушохида мерасад. Аз чумла, дар каломи зерин, ки бозгуи холати солики мачзубу хайрон аст, тахфифи такрори чанд ибораву таркиби ба хам шабехвазифаву мазмун (а-рат-агар туро, в-арат ва агар туро, в-ар- ва агар) ба назар мерасад:

«Шайхулислом гуфт: Абуисхоки Тарозугар гуфта, ки: Сахл Мухаммади Сахл гуфта дар муночоти хеш: Илохо, а-рат бишносам хайрон кунй, в-арат нашиносам, вайрон кунй. В-ар касди ту кунам, бар ман товон кунй, в-ар бозгардам, бекарор кунй. Дармондам дар ту, хеч надонам, ки чун кунй?» (1, 155).

Гохо дар шархи як матлаби ирфонй ходисаи тахфиф ба мушохида мерасад:

«Шайхулислом гуфт: Вахби Мунаббах аз тобеин аст, хакими уммат, вай гуяд: Мина-л-лохи на бар бим парастам, ки чун бандае бам зиндонй, ки Худовандро хидмат кунад аз бим. Чун эмин шавад, напарастад ва на бар тамаъ парастам, ки чун гадой бам муздур, ар тамаи музд

бинад, кор кунад, агар набинад, накунад. Гуфтанд: Чун парастй? Гуфт: Ба он парастам, ки сазост, к-аш парастам, мехри у худ аз ман борад» (1, 33).

Илова бар он ки дар китоб тахфиф ё талаффузи сабуки пайвандакхо ба назар мерасад, инчунин шаклхои мухталифи феълй ба гунаи мухаффаф меоянд. Масалан, дар фасли «Масъала фи-т-тавхид», чое гуянда аслу мохияти тавхид ва маънии ин истилох аз дидгохи чахоншиносии ирфонй ташрех медихад, кутох шудани феълхо ба назар мерасад:

«Дарёи азал ба бахона гар; кунад ва тачаллии аъзам гуяд обу хокро, ки равое, ки аввал будй, сифати сифат аз они ту мекохад ва аз ;удс сифати сифат аз они худ ба ниёбат менихад, то бекорй меши ва бехабар аз хештан бегона меши, то чунон нозук ши, ки пусти худ барнатобй ва бо кас наёромй ва аз кас наёсой, магар ба зар;у дуруг.

Дар «Таба;оту-с-суфия», ба чои феълхои ёридихандаи «бошй», «шавй» ва ба чои феъли замони хозираи «шав» гунаи «шй» зиёд ба кор меравад:

«Шайхулислом гуфт: Базли рух на он бошад, ки ба газо ши, то туро бикушанд, он аст, ки бо Аллох бахри чони худро мунозиат дарнагирй, чону дилу тан дар сари кори у кунй ва хануз бар худ бо;й кунй, на хеч ранч бо хукм аз они у ба ту расад, шикоят даргирй» (1,263).

Дар намунаи зерин феъли тахфифшудаи «бй» ба маънову ма;оми феълхои «бошад», «бошй» «бош» ба кор рафтааст:

«Шайхулислом гуфт, ки: Хдмаи умр ба сар нашавад аз ин чахор чиз, ки ту худ дар сафаре равй фаро манзил. Хдр кй аз ин чахор чиз мучаррад аст, зоеъ аст бе исмату хифзи Аллох таоло: Илм, ки роизи ту бувад, ки туро росту нарм мекунад ва ёде, ки муниси ту бувад, то дар танхой вахшат нагирад ва вараъе, ки боздорандаи ту бувад, то ба хар ношоист нангарй. Я;ину вачд, ки маркаби ту бувад, то бо пас намонй ва дар хар чй би ба зиндагонй би, на ба карохат» (1, 127).

Хоча Абдуллохи Ансорй дар атрофи масъалаи «ёфт» хамчун бардошти маънавии мабохиси зиёдеро дар «Таба;оту-с-суфия» оростааст. Дар намунаи дигар, ки ба шархи ин истилохгуна бахшида шудааст, ду калимаи (феъл) «ёв»-у «дарёв» ба сурати лахчавй баён шудаанд ва хамзамон феъли «бй» ба маънохои «шавй», «бошй» ё «гардида бошй» ба кор рафтааст: «Ёфт чй бувад? Ёфт он аст, ки у туро меёбад, на ту уро дарёв. Ёфт он аст, ки ту дар у тар; би, аз он натвон ёфт. Он замон тавон гуфт: Сар аз ту буд, ту талаб кунй, то ёви, ки худ дар иноят тар; будй, ки аз хоку об тихй будй» (1,167)

Дар «Таба;оту-с-суфия» шакли инкории феъли мазкур, яъне «бй» ба гунаи «набй» истифода шудааст, ки маънои онро аз руи контекст фахмидан мумкин аст. «Набй»-ро метавон ба мазмуни «набошй», «бехуд бошй», «дар холати вачди суфиёна бошй», «аз ма;оме ба ба ма;оми болотар рафта бошй» ва чанд маънии дигари хоси урафо фахмидан мумкин аст: «Шайхулислом гуфт: Ту бар чое би, иллат аст. Чун ёфт дуруст шавад, ту наби, у бувад. Пайдо шудй маро, чой ба ту бигузоштам, аз у ба ёфти у дам задан ;атъият аст» (1, 171).

Ч,ое дигар феъли «бй» мукарран дар як чумла ояд хам, вале танхо ба маънии «будан» (бошй)-ро ифода намудааст: «Дар тачаллии султон маърифат чуз аз яке фаро дид наёяд, дигар хама бахона. Илми маърифат он аст, ки зикрро мулозим би ва мушохидатро мулозим бй. Хдмвора ра;иби азал би ва гушвони саба; хуйи ту фаро авканад, аз дунё сер ойй ва бо худ ба пайкор дар ёди у печй ва хамвора шод ба саба; ихтиёрро даст бидорй. Он чй аз ту ояд, хичил би ва хар чй аз у ояд, ба он розй би, хотирро гулом би ва чонро тобеъ би, чуяндаи пасин руз би ва фидои пешинруз би» (1, 637).

Хдмчунин дар намунаи фав; феъли «афканад» ба гунаи «авканад» ва вожаи гуш дар шакли чамъи «гушвон» омадааст.

Дар порчаи зерин исми чамъи «мо» бо пасоянди «ро», яъне «моро» ё мазмунан пешоянди «барои мо» ба сурати «мон» дар як чумла се маротиба корбаст шудааст: «Вай гуфтааст: Худовандо! Аввал мон биёфаридй ба бари вучуди хеш, мон худо додй ба фазли хеш. Акнун мехонй бихишти хеш, мон барг нест. Ар чунон аст, ки он аввал кардй, ба фазли хеш тамом кунй ба бари хеш ё на коре даргирифтй ва ба бод бардорй» (1, 385).

Сарчашма ё омили зухури тахфиф дар «Таба;от-ус-суфия», инчунин истифодаи зиёди калимаву таъбироти шеваи хиравиро дар ин китоб чунин тахмин задан мумкин аст:

Якум, котиб ё имлокунандаву масъули китобати гуфтори Хоча Абдуллохи Ансорй муриди уст ва шогирд хеч ва;т калому фармудаи пири худро тагйир намедихад. Ба ибораи дигар, у дар хама хол эхтироми устодро ба чо меорад.

Дуввум, чун ин гуфтор танхо барои як шогирд ё мурид дар алохидагй зикр нашуда, дар сари минбари ваъз бар забон меравад, нигоранда хар чи воиз мегуяд, онро бидуни таъхир ба куллй менависад, то хикмату асноди гуяндаро хифз намояд.

Саввум, имлокунанда худ дар силки урафо карор дорад ва табиист, ки у аз наклу гуфтори Пири Хирот бахрахои фоиз мебардорад. Аз ин ру, хангоми навишт барои у мухим нест, ки ба кадом шева менависад, мухим он ки худ низ дар халкаи сомеони тадрису тавъизи ин пири бошукухи маънавй хузур дорад.

Чахорум, ба сабаби он ки аксари суфиён аз домани иродати ин ё он пиру рахнамо мегирифтанд ва ахволу акволи уро дастури зиндагии хеш месохтанд, хочати бештар ба тафаккури илмиву чахоншиносии дигари мазхабй, пайравй аз равияву фиркахои дигар намемонд. Аз ин ру, мусаннифи «Табакот-ус-суфия» низ шояд худ нависандаи баркамол набуд, зеро агар у дар ин чода пешравихои чашмрас медошт, илова ба тахияи «Табакоту-с-суфия» китоби дигаре хам менавишт. Ин нукта далели котеъ аст, ки масъули нигориши «Табакот-ус-суфия» адиби тахассусй нест.

Ба ин тартиб, кутохиву тахфифи калимоту таркибот дар «Табакот-ус-суфия» мучиби хосили ду нуктаи мухим мегардад.

Якум, азбаски бархе ин мухаффафот дар гуйишхои гуногуни точикон бокй мондааст, мучиби исботи умумияту хамбастагии лахчаву шевахои форсиву дарй мегардад.

Дуввум, бозмонии ин аносири лугавй далолат аз таърихи дарози забони форсии дарии тоцики менамояд.

Матншиноси эронй Мухаммад Сарвари Мавлой дар бахши хеле пурвусъати мукаддамотии китоби «Табакоту-с-суфия» оид ба корбурди калимоти кадимй ё хоси лахчаи хиравй изхори назар менамояд. Хангоми мутолиа бар матни китоби «Табакоту-с-суфия» бо чанд вожагоне дучор омадем, ки ин чо чанде аз он шумор бо зикри сафхаи истифодашуда ва бо шархи маънй ёдрас аз матни аслй мегарданд. Монанди андамидан- хасрат хурдан, ох кашидан (49), ангаштан - ба хисоби касе гузоштан, махсуб кардан, ба хисоб овардан (145), падис додан- дастур додан, фармон додан (135), тосо-малол, андух (260), тосо шудан, тосо омадан, тосо гирифтан (49, 123), товастан-тоб овардан, токат доштан, тавоной доштан (460), чатигарй ё чустагарй- гуруснагй ва шикоят аз чуъ (116-117), чар кардан- душворй (625), чам ё чим-неку, нек (604), хариё-харидор (412), хависа-мубохиса, мунокиша (939), давастан-давидан (201), жака-нукта (308), таракаст-садо ё овози шикастани чуб ё аз чавидани хубоботи (галладонагихо) хушк бармехезад (548), фонидан-пошидан, паррондан (541), гурфидан-гаравидан (633), кокабокила-бокилаи хушк (557), калонидан-барафшондан, такондан (350), кавезидан-гунчидан (506), гушномор-гуруснагии сахт (435), вагастан-ошкор кардан, бармало кардан (90), хаскидан ва маскидан-нигаристан (201,439) ва гайра.

Мухаккики маъруфи эронй Парвиз Нотили Хонларй дар «Табакоту-с-суфия» ба чои «будан» омадани шаклхои «бам, бувам, бй, бувй, бед, банд» ва ба чои «шудан»-ро иваз кардани шаклхои «шам, шед, шанд» ба мушохида гирифтааст (14,72-73; 112-113).

Дар «Табакоту-с-суфия» холати хазф ё тахфифи чанд унсури лугавии дигар низ ба мушохида расид, ки мо ин чо шакли мукаммалу хазфшудаи калимотро бо зикри сафхаи китоб мазкур мешавем. Масалан, буда/ буда (бидуни «в») 323,324, агар / ар 323,333, 350 ва сафхахои дигар, нагунсор/ нагусор 382, хосон/ хосо 111, чавонмард/ чавомард 373, чуроб/ чураб 589, бояст/ бияст 347, парокандан/ паркандан 482, 501, 607,645, ошоманда/ ашманда 284, гувох/ гувах 466, нигаристан / нигаристан (бидуни садоноки «и»-и дуюм) 349, 357,384,416, 439, 511, 594 ва гайра.

Бо ин хама, ин нукта равшан аст, ки у, яъне тадвингари «Табакот-ус-суфия» аз Куръону суннат, мабонии шариат, ахлоку одоби тарикат, усули муомалаву муоширати машоих, эхтирому эъзози бузургони ирфон огох аст. Дар ягон чои китоби «Табакот-ус-суфия» нафрат ба ин ё он равияхои ирфонй, накду баррасии шадиду мугризонаи таълимоту таълифоти машоих, мазаммати холу акволи ахли тасаввуф ба мушохида намерасад. Махз ба эхтимоми он шогирди бовафои Хоча Абдуллохи Ансорй ин шохкори мухташами ирфонй руи когаз омад ва то замони хамчун манокиби орифон расид.

ПАЙНАВИШТ:

1. Ансорй, Хоча Абдуллох. Табакоту-с-суфия. Мукобалаву тасхех ва хавошиву фахориси Мухаммад Сарвари Мавлой. -Техрон: 1362.-968 с.

2. Ансорй, Абдуллох. Табакоту-с-суфия /Бо тасхехи Хусайни Охй/ Абдуллох Ансорй. -Техрон:

Интишороти Фуругй, 1380.-733

3. Бахор, Маликушшуаро. Сабкшиносй.-Ч,. 1. -Техрон, Амири Кабир, 1373. -467 с.

4. Бахор, Мухаммадтакй. Сабкшиносй ё таърихи татаввури насри форсй. -Ч,.2.-Техрон: Заввор, 1381.-436

с.

5. Бахор, Мухаммадта;й. Сабкшиносй ё таърихи татаввури насри форсй. -Ч,.3.-Тех,рон: Заввор, 1381.-440 с.

6. Бертельс, Е.Э. Избранные труды. История перидско-таджикской литературы/ Е.Э. Бертельс -Москва: Издательство восточной литературы. 1960,-555 с.

7. Бертельс, Е.Э. Избранные труды. Суфизм и суфийская литература/ Е.Э. Бертельс. -Москва: Издательство «Наука». Главная редакция восточной литературы. 1965. - 524 с.

8. Олимов, К. Ч,ахонбинии Абдуллохи Ансорй.-Душанбе: Дониш, 1991.-160 с.

9. Суворова А.А.Мусульманские святые Южной Азии XI-XV вв./ К. Олимов. -М.: 1999.-280 с.

10. Суфии-мысль и действие. Современные авторы о суфийской традиции-сборник статей, составленный Идрисом Шахом. Перевод Юлиана Аранова -Москва: Эннеагон, 2005.- 372 с.

11. Суфии-возрождение к истине/Составление, пересказ текстов, предисловие, словарь Лео Яковлева. М.:Эксмо, 2007.-640 с.

12. ХХасанов, А. Унсурхои лугавй ва сарфию нахвии осори садахои Х-ХШ дар гуиши шимолй (бахши Фаргонаи гарбй) / А. Хасанов. -Хучанд: Нури маърифат, 2003. - 253 с.

13. Хрдизода, Расул. Тасаввуф дар адабиёти форс-точик / Расул Хрдизода. -Душанбе: Адиб, 1990.-188 с.

14. Хисматулин, А.А.Суфизм. Спб.: Азбука классика,/ А.А Хисматулин. 2003.-224 с.

15. Хонларй, Парвиз Нотил. Таърихи забони форсй./ Нотил Парвиз Хонларй. Чилди 2, 1352.

REFERENCES:

1. Ansori, Khoja Abdullah. Tabakotu-s-Sufiya. Introduction by Muhammad Sarvari Mavloi. - Tehran, 1362. -968 p.

2. Ansori, Abdullah. Tabakotu-s-sufiya/ Abdullah Ansori/ Under the editorship of Husayn Ohi. - Tehran: Furugh publishing-house, 1380. - 733 p.

3. Bahor, Malikushshuaro. Stylistics. - V.1. - Tehran: Great Amir, 1373. 467 p.

4. Bahor, Muhammadtaqi. Stylistics or the History of Persian Prose Development. - V.2. - Tehran: Zavvor, 1381. - 436 p.

5. Bahor, Muhammadtaqi. Stylistics or the History of Persian Prose Development. - V.3. - Tehran: Zavvor, 1381. - 440 p.

6. Bertels, Ye. E. Selected Compositions. History of Persian-Tajik Literature/ Ye.E. Bertels. - M.: Oriental Literature, 1960. - 555 p.

7. Bertels, Ye. E. Selected Compositions. Sufism and Sufi Literature/ Ye.E. Bertels. - M.: Science. Oriental Literature publishing-house, 1965. - 524 p.

8. Olimov, K. Abullah Anson's Outlook/ K. Olimov. - Dushanbe: Knowledge, 1991. - 160 p.

9. Suvorova A.A. Muslim Holy of Southern Asia Referring to the Xl-th - th XV-th Centuries/ K. Olimov. -M., 1999. - 280 p.

10. Sufi-Thought and Action. Modern author on Sufi Traditions-collection of articles. Compiled by Idrisshah. Translated by Yuliana Aranov. - M.: Enneagon, 2005. - 372 p.

11. Sufi-Up-springing to the Truth/ Compiled, introduction to the text, preface, dictionary by Leo Yakovleva. -M.: Exmo, 2007. - 640 p.

12. Hasanov, A. Semantic-Grammatical Elements of Literary Productions Referring to the X-th - XIII-th Centuries in Northern Dialects (Western Fergana)/ A. Hasanov. - Khujand: Light of Enlightenment, 2003. -253 p.

13. Hodizoda, Rasul. Sufism in Persian-Tajik Literature/ Rasul Hodizoda. - Dushanbe: Man-of-Letters, 1990. -188 p.

14. Khismatulin, A.A. Sufism/ A.A. Khismatulin. - SPb.: Classics Alphabet, 2003. - 224 p.

15. Khonlari, Parviz Notil. The History of Persian Language/ Notil Parviz Khonlari. - V.2. 1352.

Тавзехи вижагихри забонии "Табакрт-ус -суфт"-и Хоца Абдуллохи Ансори

Вожахри калиди: "Табацот-ус-суфия", Абдуллощ Ансорй, тахфиф, феъл, лаща,, забоншиноси, вижагщои забони

Мацола ба хусусиятуои забонии "Табацот-ус-суфия"- и шоир ванависандаимутасаввифи асри Х1-и форсу тоцик Абдуллохи Ансори тахассус ёфтааст.

Тазаккур меравад, ки "Табацот-ус-суфия" дар такомули забони адаби арзиши зиёде дорад ва барои зууури цолабуои ибораороиву цумласози, истифодаи уиссауои нутц ва ивазшавии мавцеи аносири цумлаву таркиб, истифодаи калимаву ибороти лауцави ауамияти хос дорад.Цайд мегардад, ки вижагии асосии забони асар бештар дар мавцудияти тахфифоту табдилоти зиёди калимот, корбурди махсуси феъл ва дигар уиссауои нутц ба мушоуида мерасад.

Муаллифи мацола бо асноди фаровони фактологи вижагщои забонии "Табацот-ус-суфия"-ро ба намоиш гузошта, ба натица мерасад, ки ин асар барои илми забоншиносии тоцик дар омузиши тщаввулоту тагйироти лексикиву овоии он чун сарчашмаи мууим хидмат менамояд.

Пояснение языковых особенностей «Табакот-ус-суфия» Ходжи Абдуллаха Ансори

Ключевые слова: «Табакот-ус-суфия», Абдуллах Ансори, редукция, глагол, диалект, лингвистика, языковые особенности

Статья посвящена рассмотрению языковых особенностей произведения «Табакот-ус-суфия» персидско-таджикского писателя и поэта-суфия XI Абдуллаха Ансори.

Отмечается, что «Табакот-ус-суфия» обладает ценностью с точки зрения вклада в усовершенствование литературного языка, так как благодаря этому произведению появились новые формы построения фраз и выражений, способы использования диалектных слов и словосочетаний. В результате изучения и анализа произведения выявляется, что к главным языковым особенностям произведения относится наличие многочисленных редукций и ассимиляций слов, специфическое использование глагола и других частей речи.

Автор статьи с целью демонстрации языковой специфики «Табакот-ус-суфия» приводит в качестве примера многочисленный фактологический материал и приходит к выводу, что данное произведение служит в качестве важного источника изучения эволюции таджикского языка, его лексических и фонетических изменений.

Explanation of Language Peculiarities of "Tabakot-Us-Sufi" by Khoja Abdullah Ansori

Key words: "Tabakot-us-Sufiya", Abdullah Ansori, reduction, verb, dialect, linguistics, language peculiarities.

The article dwells on the consideration beset with the linguistic peculiarities of the literary production entitled as "Tabakot-us-Sufi" by the Persian-Tajik writer andpoet-Sufi Abdullah Ansori who lived in the Xl-th century.

It is underscored that "Tabakot-us-Sufiya" possesses value from the point of view of the contribution into the improvement of the literary language, because due to the relevant literary production there appeared new forms of constructing phrases and expressions, modes of usage of dialectal words and word-combinations. Adducing the results of the study and analysis dealing with the literary production the author elicited that the main language peculiarities of the literary production include the presence of numerous reductions and assimilations of words, specific use of verb and other parts ofspeech.

With the purpose of demonstrating of the language specificity of "Tabakot-us-sufiya" the author of the article adduces as an example numerous factological materials, she comes to the conclusion that the given literary production serves as an important source of the study of the evolution of the Tajik language, its lexical and phonetic changes as well. Маълумот дар борам муаллиф:

Шарипова Муътабар За^ибуллоевна, номзади илщои филологи, дотсент, мудири кафедраи забон ва адабиети тоцики Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Гафуров(Цущурии Тоцикистон, ш.Хуцанд), E-mail: mutabar-1977@mail.ru Сведения об авторе:

Шарипова Муътабар Захибуллоевна, кандидат филологических наук, доцент, заведующая кафедрой таджикского языка и литературы Худжандского государственного университета имени академика Б.Гафурова (Республика Таджикистан, г.Худжанд), E-mail: mutabar-1977@mail.ru Information about the author:

Sharipova Mutabar Zakhibulloevna, candidate of philological sciences, Associate Professor, Head of the department of Tajik language and literature under Khujand State University named after academician B. Gafurov (Tajikistan, Republic Khujand), E-mail:mutabar-1977@mail.ru

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.