CC BY
12
Vestnik KazNMU №2-2018
СТОМАТОЛОГИЯ
STOMATOLOGY
УДК 615.454.1-078-092.4:615.454.142
А.Б. Каркынбаева
С.Ж. Асфендияров атындагы Каз¥МУ, терапиялыц стоматология кафедрасыныц магистранты
КЫЗЫЛ МАЙ® СУБСТАНЦИЯСЫ НЕГ1З1НДЕГ1 ЖАН,А СТОМАТОЛОГИЯЛЫЦ Т1С ПАСТАСЫН ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬД1 ЗЕРТТЕУ
Кызыл Май® субстанциясы негiзiндегi жаца стоматологиялыц mic пастасыныц клиника алды зерттеу нэтижелерi бойынша препарат цаутаз, жедел токсикалыц, аллергиялыц жэне жергiлiкmi-mimiркендiрушi эcерi байцалмады.
TyrnHÖi свздерй Кызыл май® субстанциясы негiзiндегi mic пастасы, жедел токсикалыц эсер, аллергиялыц эсер, цабынуга царсы эсер.
Kipicne.Стоматологиялыц аурулардыц алдын алу шараларыныц басты багыты ол ауыз цуысыныц гигиенасы болып табылады. Tic пасталары ауыз цуысын тазалап цана цоймай, сонымен цатар ауыз цуысына эртYрлi белcендi заттарды соныц iшiнде шептер мен вciмдiктердiц сыгындыларынан алынган табиги цурамаларды жеткiзедi. Казiрri тацда стоматологиялыц заттарды шыгару барысында фитозаттарга деген цызыгушылыц артып отыр, олар ез кезегшде жогары тиiмдiлiгi арцасында синтетикалыц заттардыц кептеген кемшiлiктерiнен айырылган. Табиги биологиялыц белcендi заттары, пародонт тшдершщ трофикасына жагымды эсер етiп, репаративт YPдicтi жацсартады[1,2].
Жаца дэршк заттарды клиникада пайдаланудыц алгашцы мшдетт шарттарыныц бiрi ол, алдын ала жануарларга токсикалыц зерттемелер ЖYргiзу керек екендИ белгiлi [3]. Кызыл май жет дэрiлiк шептерден жасалган табиги ciрiндi болып табылады олар: жаужапырац, жебiршеп, цалацай, итмурын, шайцурай, цызылмия жэне шырганац майы жэне цурамындагы биологиялыц белcендi заттар арцасында кец cпектрлi фармакологиялыц -цабынуга царсы, регенерациялыц, спазмолитикалыц, антиоксиданттыц, антитоксикалыц цасиеттерге ие.
Зерттеу ма^саты."Кызыл май"® субстанциясы непзшде дайындалган жаца стоматологиялыц заттыц жедел токсикалыц, аллергиялыц жэне фармакологиялыц цаcиеттерi зерттеу. Экспериментальд жумыс жасау Yшiн, Казацстан Республикасыныц Фармакологиялыц комитетi усынган жалпыцабылданган жэне заманауй эд^тер пайдаланылды [4].
Материал мен эдюгер. Эксперимент жануархана рационында сацталган,салмац мелшерi 180-220г цурайтын, 6 ац егеуцуйрыцтарда ЖYргiзiлдi.
Жедел токсикалыц эсер,1:10 цатынасында дистильденген суга ертлген зерттелетiн затты бiр реттi энтеральд енгiзу жолымен аныцталды. Енгiзу алдында бастапцы зат жануардыц салмагына мл/кг байланысты мелшерлендi. Жануарларды бацылаудыц жалпы узацтыгы 14 KYндi цурады жэне бiрiншi KYнгi енгiзуден кейiн жануарлар Yздiкciз бацылауда болды. 14-шi жануарларга
декапитацияжолымен сою ЖYргiзiлдi.
Аллергиялыц эсерш зерттеу Yшiн 6 те^з
шошцасыпайдаланылды. Зерттелетiн жануарлардыц (аталыц жэне ургашы) алдын ала цырцылган терi аймагына 3 тамшы ерiтiлген зерттелетш зат ("Кызыл май"® субстанциясы непзшде дайындалган зат) жагылды. Зерттелген зат 2 апта узацтылыгымен жагылып отырды. 14-шi KYнi ерiтiндiнiц непзп цурамыныц еселенген концентрациясы ("Кызыл май"® субстанциясы непзшде дайындалган зат) жагылды. Tерi реакциясы KYнделiктi терi сынамаларын багалау шкаласы бойынша еcкерiлдi. Кызыл иектщ цабыну моделiн жасау Yшiн жануархананыц цалыпты жагдайында сацталып келген, жетыген 15 егеуцуйрыцтар (аталыц) алынды.
Арнайы фармакологиялыц белсендшжт аныцтау Yшiн, жануарлар 3 топца жжтелд^
1 топ - бацылау топ - сау пародонты бар, туцымсыз, ац 6 егеуцуйрыц
2 топ - тэжiрибелiтоп - ;ызыл иек ;абынуы бар, ем барысындагы а; 6 егеу;уйрык;
3 топ - салыстырмалы топ -;ызыл иек ;абынуы бар, зерттелетiн зат ;олданылмаган, а; 6 егеу;уйрык;
Барлы; жануарларга кун сайын, ягни 14 кун аралыгында ;ызыл иегiне зерттелетiн зат жагылып отырды.
Тиiмдiлiгiн багалау ма;сатында 3,7,10 жэне 14 KYндерi декапитацияжолымен жануарларды сою журпзыш, патомарфологиялы; зерттемелер Yшiн ;ызыл иектiц шырышты ;абатынан гистологиялы; материалдар алынды. Зерттеу нысаны болып спецификалы; емес ;абыну жасушалары (нейтрофил, моноцит, лимфоцит) табылады. Нэтижелер мен тал^ылау.Клиникалы; ба;ылау кезецiнiц уза;тылыгы барысында барша экспериментальдi топтаны жануарлардыц жалпы жагдайы жэне
тэртiптерi,жануарлардыц ;алыпты мшез-;улык;тарына сэйкес келдi, тэжiрибелiжэне ба;ылау топтагылардыц жалпы жагдайы (суды, жемдi тутыну жэне сырт келбетi) ;анагаттанарлык;, ауру жэне eлiм белгiлерi анык;талмады,тэжiрибелi жэне ба;ылау топтары арасындагы елеулi айырмашыльщтар болтан жо;. Цимыл белсендiлiгiнiц сипаты жэне ;ар;ындылыгы, ;озгалыс Yйлесiмдiлiгi, ;ац;а булшы; еттерiнiц тонусы бедерсiз бiр децгейде са;талды. Тэжiрибелi топтаны жануарлардыц мшез-к;улы1ыныц реакциясы ба;ылау топтагылардыц мшез-к;улы1ыныц ;алыпты жагдайынан ауыт;ымады, тYK жэне терi жабынды жагдайы, шырыштыц тYсiнде патологиялы; взгерiстер бай;алмады. Бауырдыц микроскопиялы; зерттемесiндегi препараттарда эртYрлi компенсаторлы-;алпына келтiрушi жэне интактты жагдайдагы егеу;уйры; бауырыныц сипатты белгiлерiне сай, бас;а да морфологиялы; YPДiстер аны;талды. Бауыр тiндерi взiнiц гистологиялы; ;урылымын са;таган, балка аралы;гануошак;тары бай;алады.
БYЙректiц гистологиялы; ;урылымы бузылмаган. Цыртысты ;абатта шума;шалар мен тYтiкшелердiц ;урылымы ай;ын. Милы ;абатта взгерiстер бай;алмайды. 8кпе тiндерi ездершщ гистологиялы; ;урылымын са;таган. Альвеола аралы; ;ал;асы жу;а, бронхтардыц сэулешеленуi еркш, ;абыргалары ;алыцдамаган Агзаныц гистологиялы; ;урылымыныц са;талган ас;азанда шырышты ;абаттыц оша;ты iсiнуi бай;алды. Цызыл иек ;абынуыныц кврiнiсi бар жануарлар тобыныц бауыр мен бYЙрек тiндерiнде ;абынбалы-дистрофикалы; Yрдiстердiц, ;ан айналымыныц бузылысы жэне бас;а да патологиялы; взгерiстер бай;алмады.
Тершщ аллергиялы; эсер ету реакциясын зерттеген кезде, ол ^нделжт терi сынамаларын багалау шкаласы бойынша ескерiлдi. Терi реакциясын Суворовтыц колометрикалы; сызгышы кемепмен терiнiц сырт;ы бетiн 24 сагаттан кейiн ба;ылап, келесi шкала бойынша баллды; ЖYЙемен багаланды:
- 0 - кернеи реакции жо;;
- 1 -барлы; айма; бойымен немесе оныц перифериясында а;шыл-;ызгылт эритема;
- 2 - барлы; айма; бойымен немесе оныц перефериясында ;ып-;ызыл эритема;
- 3 - барлы; айма; бойымен ;ызыл эритема;
Вестник Ка^ЖМУ №2-2018
-4-эритема бар немесе жок; кездегi тершщ (Tepi катпарларынын калындауы) инфильтрациясы жэне iciHyi; Бакылау кeзiндe те^з шошкаларынын тepiсiндe айтарлыктай тiтipкeндipулep байкалмады, ол ез кeзeгiндe зерттелген заттын аллергиялык scepi жок eкeндiгiнiц тiкeлeй дэлeлi.
Сейтш, тepi Ycтiнe жасалган аппликация кезшде, зepттeлeтiн зат жагылган аймактар мен коршаган тiндepгe аллергиялык эсер бермейдь
Экcпepимeнтальдi зepттeудiц басталган мepзiмiнiц 18 тэулИнде зepттeлeтiн 13,3% ак егеукуйрыктардын кызыл иeктepiндe алгашкы кабыну бeлгiлepi (кызару, iciну) байкала бастады. Ал, 26,7% ак егеукуйрыктарда экcпepимeнтальдi зерттеудщ басталган мepзiмiнiц 28 тэулiгiндe кызыл иектщ кабыну бeлгiлepi (кызару, гану) байкалды. 100% жагдайда барлык зертханалык жауарлардыц (ак егеукуйрыктар) кызыл иек кабынуыныц бeлгiлepi (кызару, iciнy, CYЦгiлeп тексергенде канагыштык, тic шегiндiлepi) 30 тэулжте байкалганы аныкталды. Экcпepимeнтальдi зерттеу кезецшде зертханалык жануарлардыц салмагынын темендеуь жалпы жагдайыныц
езгepyi (агрессиялык мшез-кулык, тYKтepiнiц KYЦгipттeнyi жэне тiкipeюi) байкалды.
Басталган экпepимeнттiц 31-шi KYннeн бастап, кызыл иек кабыну бeлгiлepi пайда болганан кeйiн, барлык жануарларга ^нделжэт темeнгi жагына Кызыл май® субстанциясы нeгiзiндeгi стоматологиялык зат жагылып, ем ЖYpгiзiлдi. Ем басталганнан кeйiн жануарларды декапитация жолымен сою 3-шi, 7-шь 10-шы жэне 14-шi KYндepi ЖYpгiзiлдi. Арнайы фармакологиялык тиiмдiлiктi аныктау Yшiн, темeнгi жак аймагыныц фpонтальдi бетшщ кipeбepiciнeн эр топтан бip-бipeyдeн кызыл иек тiндepi алынды.
Емнщ барлык кeзeцiнiц карап тексеру барысында зepттeлeтiн зат ауыз куысыныц шырышты кабатына жepгiлiктi-тiтipкeндipyшi эсер бepгeндiгi байкалмады. 3^i KYнгi кызыл иек тшшщ марфологиялык зepттeмeciндe тiннiц бipкалыпты iciнyi байкалады.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Кунин А.А., Коровкина А.Н., Олейник О.И. Эффективность включения в схему комплексного подбора средств гигиены при начальных формах воспалительных заболеваний пародонта ферментосодержащих зубных паст // Институт Стоматологии. -2012. - №1. - С. 62-64.
2 Marsh P.D. Contemporary perspective on plaque control // British Dental Journal. - 2012. - №212. - Р. 601-606.
3 Schonfeld S.E. Strategies for managing periodontal inflammation // J.Calif. Dent. Assoc. - 2010. - Vol. 38(4). - P. 272-280.
4 Гуськова Т.А. Доклиническое токсикологическое изучение лекарственных средств как гарантия безопасности проведения их клинических исследований // Токсикологический вестник. - 2010. - №5. - С. 2-5.
5 Хабриева Р.У. Руководство по экспериментальному (доклиническому) изучению новых фармакологических веществ. - М.: 2005. - 832 с.
А.Б. Каркынбаева
Кафедра терапевтической стоматологии КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова
ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ НОВОЙ СТОМАТОЛОГИЧЕСКОЙ ПАСТЫ НА ОСНОВЕ
СУБСТАНЦИИ КЫЗЫЛ МАЙ®
Резюме: Результаты доклинического изучения новой стоматологической зубной пасты на основе субстанции Кызыл Май® показали, что препарат безопасен, не оказывает остротоксического, аллергизирующего и местно-раздражающего действия. Ключевые слова: пасты на основе субстанции Кызыл май®, скорый токсический эффект, аллергический эффект, противовоспалительный эффект
A.B. Karkynbayeva
Department of Therapeutic Dentistry, Asfendiyarov KazNMU, Almaty
EXPERIMENTAL STUDY OF A NEW DENTAL TOOTHPASTE BASED ON THE SUBSTANCE KYZYL MAY®
Resume: The results of the preclinical study of the new dental toothpaste on the basis of Kyzyl Mai® substance showed that the preparation is safe, does not have acute, allergic and local irritant effects.
Keywords: paste based on Kyzyl May® substance, rapid toxic effect, allergic effect, anti-inflammatory effect
ra
Басталган эксперименттщ 7^i kym ЖYpгiзiлгeн гистологиялык зерттеу бойынша тшдердщ базальдi кабатындагы айкын сакталган жасушалардыц аздаган iciнyiмeн сипатталды.
Зерттеудщ 10-шы кызыл иектеп жалпак эпителийдщ гистологиялык курылымыныц сакталуымен тшдердщ ошакты iciнyi байкалды.
Жануардыц кызыл иек тшшщ 14^i ^нп зерттемеа жабынды эпителийдщ эпитeлиальдi кабаты езшщ бYтiндiгiн сактаган, толыктай калпына келген, патологиялык езгер^ бeлгiлepi байкалмайды, базальдi кабаты алып клеткалармен керсетыген, кан тамырлар ЖYЙeci калпына келген жэне жука кабыргалы капиллярлармен усынылгандыгын керсетедь Цорытынды: жануарларга ЖYpгiзiлгeнклиникаFа дeйiнгi экcпepимeнтальдiзepттey темeндeгiдeй нэтиже керсетл. Препараттыц токсикалык эcepiн тесеру барысында шю агзаларда тiндepдiц гистологиясыныц сакталуымен ошакты iciнy кеpiнici байкалды. Кызыл иек тшше препараттын жергшжт тiтipкeндipyшi эcepi эпитeлийдiн закымдануынсыз тшдердщ аздаган iciнyiмeн сипатталады. Кызыл май® субстанциясы непзшдеп стоматологиялык заттын жерплжт эcepiн кызыл иек кабынуынын экcпepимeнтальдi Yлгici, тiндepдiн морфологиялык езгepicтepiнiн кершган динамикада суреттеп бepдi. Клиникага дейшп зерттеу нэтижeлepi бойынша "Кызыл май"® субстанциясы непзшде дайындалган стоматологиялык зат агзага зиянсыз eкeндiгi толыктай дэлелдендь Сонымен катар, фармакологиялык бeлceндiлiгiнiннэтижeлepiн талдай келе, зерттелген зат кабынуга карсы жэне регенерациялык касиеттерге ие екендИн кеpceттi.
Емнiн он нэтижeлepi патомарфологиялык зерттеулер мэлiмeттepiмeн дэлeлдeнiп, тэжipибeлi зерттеу нэтижeлepi бойынша "Кызыл май"® субстанциясы непзшдеп затты клиникалык зерттеулерге усынуга толыктай нeгiз бepeдi.
