Научная статья на тему 'Eti̇len oli̇qomerləri̇ni̇n ni̇trolaşma məhsullarinin və onlarin əsasinda konservasi̇ya mayeləri̇ni̇n korrozi̇ya i̇nhi̇bi̇torlari KİMİ TƏDQİQİ'

Eti̇len oli̇qomerləri̇ni̇n ni̇trolaşma məhsullarinin və onlarin əsasinda konservasi̇ya mayeləri̇ni̇n korrozi̇ya i̇nhi̇bi̇torlari KİMİ TƏDQİQİ Текст научной статьи по специальности «Химические науки»

CC BY
62
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Azerbaijan Chemical Journal
Область наук
Ключевые слова
α-olefin / nitroalkan / kompozisiyalar / korroziyadan müdafiə effekti / α-olefine / nitroalkane / compositions / protective effect from corrosion

Аннотация научной статьи по химическим наукам, автор научной работы — V. M. Abbasov, S. A. Məmmədova, E. Ş. Abdullayev

C12, C14, C16–18, propilen trimeri α-olefinlər əsasında alınmış nitrobirləşmələrindən istifadə etməklə metalların korroziyadan müdafiəsi üçün kompozisiyalar hazırlanmış və sınaq işləri aparılmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, C14, C16–18 nitrobirləşmələrdən hazırlanmış kompozisiyalar daha yüksək sinergetik effekt verərək polad lövhələri hidrokamerada 96 və 106 gün, 0.001%-li H2SO4 mühitində 37 və 44 gün, dəniz suyunda isə 61 və 73 gün ərzində korroziyadan mühafizə edirlər.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE INVESTIGATION OF THE NITROPRODUCTS OF ETHYLENE OLYGOMERS AND CONSERVATION LIQUIDS ON THEIR BASE AS CORROSION INHIBITORS

Using nitrocompounds received on the basis of α-olefins C12, C14, C16–18 and trimers propylene there were prepared compositions for defence of the metals from the corrosion and test work have been carried out. It is found out that the complexes obtained from nitrocompounds C14, C16–18 showing high synergetic effects protect steel plates from corrosion in hydrocamera for 96 and 106 days, in 0,001% H2SO4 solution for 37 and 44 days, but in sea water for 61 and 73 days.

Текст научной работы на тему «Eti̇len oli̇qomerləri̇ni̇n ni̇trolaşma məhsullarinin və onlarin əsasinda konservasi̇ya mayeləri̇ni̇n korrozi̇ya i̇nhi̇bi̇torlari KİMİ TƏDQİQİ»

V.M.ABBASOV уэ b.

15

artmasina sэbэb olur. Betalikb apanlmi§ tэdqiqatlar subut etdi ki, konservasiya 1эгк1Ь1эг1п1п хэй1 qurulu§lu olefrntar эsasmda yaradilmasi daha э^ей^Шк [8].

9D9BIYYAT SiYAHISI

1. Abbasov V.M. Korroziya. Baki: NKPi, 2007. 355 s.

2. Семенова И.В., Флорианович Г.М, Хорошилов А.В. Коррозия и защита от коррозии. М.: Физиатлит, 2006. 376 с.

3. Нейланд О.Я. Органическая химия. Глава II. Алкены. Учебн. для хим. вузов М.: Высш. школа, 1990. С. 102-130.

4. Реутов О.А., Курц А.П., Бутин К.П. Органическая химия. В 4 частях. 3-е издание. М.: Бином. Лаборатория знаний. 2007. Т. 1. 568 с.

5. Abbasov V.M. Mэmmэdova S.A., Abdullayev E.§. // Хим. проблемы. 2002. № 2. С. 272.

6. Шехтер Ю.Н., Крейн С.Э., Тетерина Л.Н. Маслорастворимые поверхностно-активные вещества. М.: Химия, 1978. 304 с.

7. Аббасов В.М., Мурсалов Н.И., Алиев Л.И. и др. // Матер. научно-технической конф. по нефтехимии, посвящ. 90-летию акад. Б.К.Зейналова. Баку. 2007. С. 21.

8. Аббасов В.М., Талыбов А.Г., Алиев Л.И. // Процессы нефтехимии и нефтепереработки. 2006. № 4 (27). С. 13.

ИЗУЧЕНИЕ ПРОДУКТОВ НИТРОВАНИЯ ОЛИГОМЕРОВ ЭТИЛЕНА И КОНСЕРВАЦИОННЫХ ЖИДКОСТЕЙ НА ИХ ОСНОВЕ КАК ИНГИБИТОРОВ КОРРОЗИИ

В.М.Аббасов, С.А.Мамедова, Э.Ш.Абдуллаев

С использованием нитропродуктов, полученных на основе а-олефинов C12, C14, C16-18, и тримера пропилена приготовлены композиции для защиты от коррозии и проведены их испытания. Установлено, что комплексы, полученные из нитропродуктов C14, C16-18, показывая более высокий синергетический эффект, защищают стальные пластинки от коррозии в гидрокамере соответственно 96 и 106 дней, в 0.001%-ном растворе H2SO4 - 37 и 44 дня, а в морской воде - 61 и 73 дня.

Ключевые слова: а-олефин, нитроалкан, композиции, защитный эффект от коррозии.

THE INVESTIGATION OF THE NITROPRODUCTS OF ETHYLENE OLYGOMERS AND CONSERVATION LIQUIDS ON THEIR BASE AS CORROSION INHIBITORS

V.M.Abbasov, S.A.Mammadova, E.Sh.Abdullayev

Using nitrocompounds received on the basis of а-olefins C12, C14, C16-18 and trimers propylene there were prepared compositions for defence of the metals from the corrosion and test work have been carried out. It is found out that the complexes obtained from nitrocompounds C14, C16-18 showing high synergetic effects protect steel plates from corrosion in hydrocamera for 96 and 106 days, in 0,001% H2SO4 solution for 37 and 44 days, but in sea water for 61 and 73 days.

Keywords: a-olefine, nitroalkane, compositions, protective effect from corrosion.

16

AZ9RBAYCAN KIMYA JURNALI № 2 2012

UOT 669.334.22

fIlIzcay polImetal f!l!z1n1n d3m!r 3-xlor1d möhlulunda H3LLOLMA prosesInIn t3dq1q!

S.Q.3fandiyeva, M.M.3hmadov, J.§.Ha§imova, A.M.Heydarova

Azarbaycan Milli EA M.F.Nagiyev adina Kimya Problemlari institutu

itpcht@itpcht.ab.az

Redaksiyaya daxil olmu§dur 29.02.2012

Pirrotinbijmiij Filizgay filizinin damir 3-xlorid mahlulunda hallolma §araiti tadqiq olunmu§dur. Pirrotinl9§mi§ mahlulun hall olmasina müxtalif amillarin (temperatur, FeCl3 va HCl-un qatiligi, tacrüba müddati) tasiri öyranilmi§, metallarin hall olaraq mahlula kegmasinin, sarbast kükürdün bark qaliqda qatila§masinin optimal §araiti müayyanla§dirilmi§dir.

Agar sözlar: pirrotinla§mi§ filiz, damir 3-xlorid mahlulu, metal sulfidlari, sarbast kükürd, xlorid tur§usu mahlulu.

£oxfazali va goxkomponentli filizlarda xammallarin xassalari filizin tarkibinda olan ayri-ayri mi-nerallarin va mineral assosiasiyalarinin fiziki-kimyavi xassalarindan asilidir. Filizgay polimetal filizi (FPF) goxkomponentli oldugundan onun emali müxtalif istiqamatli tadqiqatlarin aparilmasini talab edir.

Son zamanlar polimetal sulfidli filizlarin emalini takmilla§dirmak maqsadila hidrometallurgiya proseslarina xüsusi ahamiyyat verilir. Bela ki, bu üsulla emal zamani a§agi keyfiyyatli xammallardan al-van metallarin, sarbast kükürdün yüksak giximina nail olunur va eyni zamanda müasir dövrün an vacib problemlarindan biri olan atraf mühitin mühafizasi tamin edilir. Hidrometallurgiya proseslarinda xammali hall etmak ügün halledici kimi müxtalif xloridli (HCl, FeCl3, CuCl2, CuCl2+FeCl3, Cl2 va s.) va sulfatli [(NH4)2SO4, H2SO4, Fe(SO4)3 va s.] mahlullardan geni§ istifada olunur.

Taqdim olunan i§da pirrotinla§mi§ FPF-nin damir 3-xlorid i^tirakinda hall olmasina müxtalif kinetik amillarin (temperatur, tacrüba müddati, halledicinin qatiligi, tur^uluq va s.) tasirinin öyranilmasina aid tadqiqatlarin naticalari verilmi^dir.

Damir 3-xlorid sulfidli minerallar ügün gox alveri^li halledici olub, bir gox tadqiqatgilar tarafindan müxtalif xammallarin emalinda tadqiq va taklif olunmu^dur [1-3]. Lakin istifada olunan xammallarin mineral va element tarkibinin, eyni zamanda mineral assosiasiyalarinin müxtalif olmasi har bir konkret filizin tadqiqi zamani yeni yana^mani zaruri edir.

Damir 3-xloridin sulfidlarla reaksiyasinin ümumi tanliyi beladir:

MeS + FeCl3 ^ MeCk + FeCl2 + S. Tadqiqat obyekti kimi FPF-dan istifada olunmu§dur. Filizin tarkibindaki minerallarin hall ol-masini süratlandirmak maqsadila o, müayyan edilmi§ [4] optimal §araitda (7000C temperatur, 1 saat, N2 axini) pirrotinla§dirilmi§dir. Alinan mahsul asas komponentlara göra kimyavi tarkibi beladir (%-la): Fe -50.71, Cu - 0.73, Pb - 3.9, Zn - 6.55, Si02 - 1.6 va s.

Pirrotinla§mi§ FPF-dan götürülmü§ nümunalarin (3-10 q) hall olmasi elektrik va maqnitli qari^dirici ila tachiz olunmu§ §ü§a qablarda aparilmi^dir. Tacrübalarin ba^lama müddati temperaturun müayyan olunmu§ qiymata gatmasindan sonra hesablanmi^dir.

Tacrübalarin sonunda bark faza süzülarak mahluldan ayrilmi§, yuyulub qurudulmu^dur. Ham bark qaliqda, ham da mahlulda elementlarin kütla payi kimyavi, fiziki-kimyavi üsulla analiz olun-mu^dur.

Taqdiqatlarin ilkin marhalasinda pirrotinla§mi§ mahsulun hall olmasina temperatur (25-1030C) va halledici duzun qatiliginin (25-150 q/l) tasiri öyranilmi^dir (§akil 1, cadval 1).

§akil 1-daki ayrilardan aydin olur ki, a§agi temperaturda (250C) (§akil 1a) va halledicinin kigik qatiliginda damirin mahlula giximi az olur va qatiligin artmasi giximin artmasina sabab olur. Bela ki, 250C-da halledicinin qatiligi 25 q/l olduqda damirin mahlula giximi 15.63% oldugu halda, 150 q/l-da gixim 45.3% ta^kil edir. Bunu hall olma zamani alinan bark qaliqda (cadval 1) damirin kütla payinin (uygun olaraq 48.09 va 40.81%) müqayisasindan da görmak olar.

Temperatur artdiqca halledicinin qatiligindan asili olaraq damirin mahlula giximinda ahamiyyatli artim mü^ahida olunur va 150 q/l-da maksimal qiymat alir. Bela ki, 600C-da damirin mahlula giximi 71.48%, 800C-da isa 79.72%-a gatir.

FiLiZCAY POLiMETAL FiLiZiNiN DЭMiR 3-XLORiD МЭ^иЬШБА

17

х1

о4

03

13 л

0

е Й ■й

1 а

80 -

60 -

40 -

20 -

~1-1-1-I-1-1-Г"

100

X1

о4

80

й 60

й

л

о

£3

. £3 40

20

50 100 150 СРеС1 я/1

50

100

150

СреС13, Я/1

X1

о4

03

13 13

.£3

И

100

80

60

40

20

100

СреС13, я/1

о4

i

г/> й

80

60

40

¿У 20

50

100

150

§экЛ 1. Muxtэ1if temperatur1arda ( С) qatlhglndan aslll olaraq metallaпn mэhlula дттг

1 - 25, 2 - 60, 3 - 80, 4 - 105.

СэДуэ! 1. ТетрегаТиг

уэ ЬэИеДютт даТы1ыЬыпдДап а8ы1ы о1агад Ьэ11 о1таДап а1ыпап Ьэгк да1ы§ып ЫтуэуЦ ТэгЫЫ

Тетре-гаТиг, 0С Нэ11еДь стт даЫы§ы Ритойп-1э§т1§ тэЬви1, д Нэ11 о1та-Дап а1ыпап кек, д Котропепйэпп кекДэЫ кййэ рауы, %

Фе Си гп РЬ ч ^йт

25 25 3 2.62 48.09 0.72 6.64 3.47 38.05 6.30

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

50 3 2.42 46.67 0.62 6.20 2.6 41.19 10.83

100 3 2.23 43.85 0.60 5.65 2.33 44.7 14.98

150 3 2.12 40.81 0.56 5.73 2.075 47.03 20.47

60 25 5 3.99 45.06 0.73 7.09 2.96 41.6 11.7

50 5 3.50 39.68 0.71 6.71 2.37 47.42 20.86

100 5 3.06 33.46 0.56 6.14 2.19 54.25 31.63

150 5 2.70 26.78 0.44 5.37 1.85 61.48 43.18

80 25 5 3.73 43.5 0.67 6.3 2.68 44.5 16.25

50 5 3.15 36.13 0.57 5.36 1.90 52.7 26.38

100 5 2.69 27.43 0.39 4.79 1.67 61.71 43.31

150 5 2.35 20.93 0.25 2.85 0.98 70.64 57.06

105 25 10 7.02 41.55 0.48 5.98 1.65 47.29 20.12

50 10 5.17 26.63 0.41 3.83 0.83 64.22 47.00

100 10 4.16 12.06 0.12 2.19 0.72 79.8 71.65

150 10 3.92 8.52 0.08 0.93 0.31 84.69 79.29

4

2

1

СреСЬ, 4/1

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.