Научная статья на тему 'ЭР ВА ХОТИННИНГ УМУМИЙ МОЛ-МУЛКИНИ БЎЛИШ МУАММОЛАРИ'

ЭР ВА ХОТИННИНГ УМУМИЙ МОЛ-МУЛКИНИ БЎЛИШ МУАММОЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
213
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
эр-хотин / эр-хотиннинг умумий мулки / мулкни тақсимлаш / қарзлар / эр-хотиннинг шахсий мулки / умумий мулкдаги улушлар / ҳуқуқни суиистеъмол қилиш. / spouses / common property of spouses / division of property / debts / personal property of spouses / shares in common property / abuse of right.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Шарахметова, Умида Шаакбаровна

Сўнгги йилларда илмий доираларда ва қонунчилик даражасида мулкий муносабатлар, шу жумладан эр-хотиннинг мулкини тақсимлашдан келиб чиқадиган муносабатлар соҳасидаги қонунчиликни ислоҳ қилиш масалалари тобора кўпроқ кўтарилмоқда. Эр хотиннинг мулкий муносабатлари фуқаролик ва оилавий қонун ҳужжатлари билан тартибга солинади. Оила кодексининг "эр ва хотиннинг умумий мулки" тушунчаларини қайта кўриб чиқиш, хусусан, аниқлаштиришни, шахсий ва умумий мажбуриятларни фарқлаш мезонларини ишлаб чиқишни талаб қилади. Мақолада эр-хотиннинг мулкини тақсимлаш тамойиллари таҳлил қилинади. Эр ва хотиннинг мулки тушунчасини кенгайтириш, унга иқтисодий аҳамиятга эга виртуал объектларни киритиш зарурлиги ҳақида айтилади. Эр-хотиннинг қарзларини тақсимлаш, умумий мулкни тақсимлашда эр-хотиннинг ҳуқуқларини суиистеъмол қилиш муаммоси кўриб чиқилади. Никоҳ даврида орттирилган мол-мулкни бўлиш тўғрисидаги низоларни ҳал этишда юзага келадиган масалалар, бу борадаги суд амалиёти ўрганилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROBLEMS OF DIVISION OF COMMON JOINT PROPERTY OF SPOUSES

In recent years, in the scientific community and at the legislative level, issues of reforming legislation in the field of property relations, including those arising from the division of property of spouses, have been increasingly raised. The property relations of the spouses are regulated by civil and family legislation, the norms of the latter do not meet modern conditions, they are in conflict with the norms of the Civil Code of the Republic of Uzbekistan.. And if the latter is constantly being reformed, then family legislation in the area under study does not develop, questions arise in the understanding and application of these norms. The Family Code requires revision, in particular, the clarification of the concept of “common property of the spouses”, the development of criteria for distinguishing between personal and general obligations. The article analyzes the principles of the division of property of spouses. It is said about the need to expand the concept of property of the spouses, to include in it virtual objects that have economic value. The problem of division of spouses' debts, abuse of the rights of spouses in the division of common property is considered. The issues that arise in resolving disputes about the division of property acquired during the marriage, judicial practice in this area are investigated. Various points of view, judicial practice on the issue under study are analyzed.

Текст научной работы на тему «ЭР ВА ХОТИННИНГ УМУМИЙ МОЛ-МУЛКИНИ БЎЛИШ МУАММОЛАРИ»

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

ЭР ВА ХОТИННИНГ УМУМИЙ МОЛ-МУЛКИНИ БУЛИШ

МУАММОЛАРИ

Шарахметова Умида Шаакбаровна,

Тошкент давлат юридик университети Фукаролик хукуки кафедраси профессори, юридик фанлар номзоди E-mail: Sharaxmetova74@list.ru

АННОТАЦИЯ

Сунгги йилларда илмий доираларда ва цонунчилш даражасида мулкий муносабатлар, шу жумладан эр-хотиннинг мулкини тацсимлашдан келиб чицадиган муносабатлар соуасидаги цонунчиликни ислоу цилиш масалалари тобора купроц кутарилмоцда. Эр хотиннинг мулкий муносабатлари фуцаролик ва оилавий цонун уужжатлари билан тартибга солинади. Оила кодексининг "эр ва хотиннинг умумий мулки" тушунчаларини цайта куриб чициш, хусусан, аницлаштиришни, шахсий ва умумий мажбуриятларни фарцлаш мезонларини ишлаб чицишни талаб цилади. Мацолада эр-хотиннинг мулкини тацсимлаш тамойиллари таулил цилинади. Эр ва хотиннинг мулки тушунчасини кенгайтириш, унга ицтисодий ауамиятга эга виртуал объектларни киритиш зарурлиги уацида айтилади. Эр-хотиннинг царзларини тацсимлаш, умумий мулкни тацсимлашда эр-хотиннинг ууцуцларини суиистеъмол цилиш муаммоси куриб чицилади. Никоу даврида орттирилган мол-мулкни булиш тузрисидаги низоларни уал этишда юзага келадиган масалалар, бу борадаги суд амалиёти урганилган.

Калит сузлар: эр-хотин, эр-хотиннинг умумий мулки, мулкни тацсимлаш, царзлар, эр-хотиннинг шахсий мулки, умумий мулкдаги улушлар, ууцуцни суиистеъмол цилиш.

PROBLEMS OF DIVISION OF COMMON JOINT PROPERTY OF SPOUSES

In recent years, in the scientific community and at the legislative level, issues of reforming legislation in the field of property relations, including those arising from the division of property of spouses, have been increasingly raised. The property relations of the spouses are regulated by civil and family legislation, the norms of the latter do not meet modern conditions, they are in conflict with the norms of the Civil Code of the Republic of Uzbekistan.. And if the latter is constantly being reformed,

ABSTRACT

o

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

then family legislation in the area under study does not develop, questions arise in the understanding and application of these norms.

The Family Code requires revision, in particular, the clarification of the concept of "common property of the spouses ", the development of criteria for distinguishing between personal and general obligations. The article analyzes the principles of the division of property of spouses. It is said about the need to expand the concept of property of the spouses, to include in it virtual objects that have economic value. The problem of division of spouses' debts, abuse of the rights of spouses in the division of common property is considered. The issues that arise in resolving disputes about the division of property acquired during the marriage, judicial practice in this area are investigated. Various points of view, judicial practice on the issue under study are analyzed.

Keywords: spouses, common property of spouses, division of property, debts, personal property of spouses, shares in common property, abuse of right.

3p-xoTHHHHHr ypTacugaru энг KeHr TapKanraH HH3onap yMyMHH SupranuKgaru MynKHHu Synumgup. EyHga ynapHHHr yMyMHH MynK pe^HMu SeKop Synagu, эp-хoтннnapнннг xap Supu ymSy MynKHHHr Sup KHCMura эгaпнк xyKyKHHH onagu. AHpuM xpnnapga MynKHHHr aHpuM TypnapuHH yMyMHH SupranuKgaru MynKgaH ynymnu MynKKa yTKa3um cu^aruga; эp-хoтнннннг (coShk эp-хoтннnapнннг) xap Supura MatnyM 6up Mon-MynKHH ëKH yHHHr 6up khcmhhh HaTypa maKnuga ëKH ynymnapga TeHr SynMaraH TaKgupga ëKH toboh Tynam SunaH TaKCHMnaHagu. YMyMHH SupranuKgaru MynKHHu TaKCHMnam SunaH SoFnuK Macananap ^yKaponuK, ^yKaponuK npo^ccyan Ba ouna xyKyKH HopManapu SunaH TapTuSra conuHagu. Ammo ouna KoHyHHunuruga ymSy MacananapHH x,an этнmga aHpuM HopManapHH TaKoMunnamTupum 3apypaTH W3ara KenMoKga.

MYXOKAMA BA HATH^AÏÏAP

KyHMac MynKHH Synum naHTuga энг Kyn HH3onap W3ara Kenagu, HyHKH y энг WKopu KHHMaTra эгa Ba yHgaH ynym ëKH khcmhh a^parum KynuHHa MyMKHH эмac ëKH ^yga khhhh. MynKHH Synum hhkox, naHTuga, hhkoxhh SeKop KHnum SunaH Sup BaKTga ëKH a^pamraHgaH KeHuH aManra omupum MyMKHH. KeHuHru xpnarga, AtHH HHKoxgaH a^parunraHgaH cyHr 3 HunnnuK gatBo MyggaTH aMan KunumuHH yHyrnacnuK no3HM. Ouna KogeKCHHUHr 27- MoggacuHHHr 9-KHCMuga HHKoxgaH a^panraH эp Ba xothhhhot yMyMHH Mon-MynKHH Synum TyFpucugaru TanaSnapura HucSaTaH yH HunnuK gatBo MyggaTH KynnaHunagu. Ouna KogeKCH 27-MoggacuHHHr 9- KHCMuga HHKoxgaH a^parunraH эp-хoтнннннг SupranuKgaru yMyMHH MynKHHH Synum ynyH SenrunaHraH yH HunnuK gatBo MyggaTHHUHr

KHPHm

o

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

yTumuHH hhkox TyraTugraH BaKTgaH (atHH, OX,^Ë opraHgapuga HHKoxgaH a^param Kafig этнgгaн ëKH cygHHHr xag KugyB Kapopu KoHyHHfi Kynra KupraH KyHgaH) эмaс, 6agKH maxc y3 xyKyKH 6y3HgraHgurHHH 6ugraH ëKH öugumu go3HM öygraH KyHgaH 6omga6 xucoögam go3HM (OK 154-Moggacu öhphhhh khcmh). 1 Mog-MygK эр-хoтнннннг KegumyBura ÖHHoaH öyguHumu MyMKHH. Y ë3Ma maKgga Ba HoTapuag TacguKgaHraH öygumu KepaK. EyHgafi KegumyB mapTgapu aMaggaru KoHyHHuguK Tagaögapura ®&bo6 öepumu, ynuHHH maxcgapHHHr xyKyKgapu Ba KOHyHHfi MaH^aaTgapuHH 6y3Macguru KepaK. Akc xogga, öyHgafi KegumyB xaKHKufi эмaс geö Tonugumu MyMKHH. MacagaH, OyKapoguK umgap öyfiuna Mupoöog TyMaHgapapo cyguHHHr coöhk эр- xoTHHgap O.C. Ba O.A.gap ypTacuga hhkox gaBpuga opirupugraH Mog-MygKHH öygum Tyrpucuga Ty3ugraH KegumyB öhthmhhh TacguKgam TyrpucugarH a^puMHHu öeKop Kuggu. Ehphhhh ннстaнцнa cygu TOMOHugaH TacguKgaHraH KegumyBra ÖHHoaH, ^yKapo O.C.HHHr KpeguTopgapu xyKyKgapu 6y3ugraH, atHH Kap3gapu TygaHumu go3HM öygraH xaTgaHraH Mog-MygK O.A.HHHr MygKura yTKa3ugraH. Y36eKHCTOH PecnyöguKacuHHHr 29.08.2001 fiuggaru 258-II-cohhh "Cyg xy^^aTgapu Ba 6omKa opraHgap xy^^araapuHH u^po этнm TyrpHCHga"rH KoHyHHHUHr2 52-Moggacura ÖHHoaH O.C.HHHr MygKuga KograH Typap-^ofi yHgupyB KapaTugumu MyMKHH öygMaraH Mog-MygK 6ygu6 xucoögaHagu. O.C.HHHr xucoöuga yHHHr Y.ra öygraH Kap3gapu öyfiuna yHgupum MyMKHH öygraH 6omKa Mog-MygK um MaTepuaggapu öugaH TacguKgaHMaraH. fflyHHHrgeK, cyg KegumyBHHHr mapTgapu ouga xyKyKH HopMagapura, atHH Ouga KogeKCHHHHr 23, 27 -MoggacuHHHr 3 khcmh Ba 28-Moggagapura moc KegMacguruHH xucoöra ogMagu. Ymöy KegumyBHHHr mapTgapura Kypa, эр-хoтнннннг yMyMHfi MygKH 6ygu6, hhkox 6eKop KuguHraHgaH KefiuH ^aBoörap ToMoHugaH cothö oguHraH KBapTupa yMyMHfi Mog MygK goupacura KupuTugumu, myHHHrgeK, hhkox nafiTuga coTugraH KBapTupagaH gatBorap ToMoHugaH oguHraH nyg Maögargapu KupuTHgraH.EyHgaH TamKapu, KegumyBga эр-хoтнннннг HH3ogu Mog-MygKHH cothö ogum öugaH öorguK öygraH yMyMHfi Kap3gapu xucoöra oguHMaraH Ba ygym KufiMaTugaH omuö KeTraHguru ynyH nyg кoмпeнсaцнaсн MHKgopu Macagacu xag этнgмaгaн. 3p Ba xoTHHHHHr yMyMHfi Mog-MygKugaru ygymgapu TeHrgurugaH neKHHumra xaKgu экaнgнк Macagacura xaBogagap KegTupugMaraH.

1 "Cyggap ToMoHugaH HHKoxgaH a^pagumra oug umgap öyfinHa KoHyHHuguKHH Kyggam aMaguëTH Tyrpucuga" y36ckhctoh PecnyöguKacuHHHr Ogufi cygu ngeHyMHHHHr Kapopu, 6 coh., 20.07.2011 fi.

2 Y36eKHCToH PecnyöguKacuHHHr "Cyg xy^^aTgapu Ba 6omKa opraHgap xy^^aTgapuHH u^po этнm TyrpHCHga"rH 258-II-coHgu KpHyHH 29.08.2001 fi.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

Суд мухокамаси давомида келишув битими хам тузилиши мумкин. Узбекистан Республикаси "Медиация тугрисида" 3 ги Конуниинг 15 моддасининг 2 кисмига биноан, медиация суддан ташкари тартибда, низони суд тартибида куриш жараёнида, суд хужжатини кабул килиш учун суд алохида хонага (маслахатхонага) киргунига кадар, шунингдек суд хужжатлари ва бошка органлар хужжатларини ижро этиш жараёнида кулланилиши мумкин. Агар тарафлар судгача булган жараёнда медиатив келишувга эришсалар, медиатив келишув Узбекистон Республикаси "Нотариат тугрисида" 4ги Конунининг 61-моддасига кура, нотариус тарафлар уртасида тузилган медиатив келишувни тасдиклайди. Агар келишувга эришилмаса, низо хал килиш учун судга юборилади. Даъво эр-хотиндан бири, кредитор, суд ижрочиси томонидан берилиши мумкин. Кредитор фукаронинг умумий мулкдаги улушини ундириш учун ажратиш тугрисида талаб куйишга хакли._"Суд хужжатлари ва бошка органлар хужжатларини ижро этиш тугрисида"ги Конунининг 47-моддасининг охирги бандида карздор бошка шахслар билан умумий мулк хукуки асосида тегишли мол-мулкка эга булган холларда ундирв унинг конунчиликка мувофик аникланадиган улушига каратилади.

Шунингдек, агар эр ёки хотин соглиги, ёши, муомалага лаёкатсиз деб топилганлиги ва бошка узрли сабабларга кура узи судга мурожаат кила олмаса) прокурор; меросхур (умумий биргаликдаги мулкдаги улушини ажратиш, кейин эса меросни булиш тугрисида талаб билан мурожаат килиш хукукига эга). Даъво аризаси жавобгарнинг яшаш жойи (худудий юрисдикция) буйича берилади. Аммо умумий мулкни булиш тугрисидаги даъвода кучмас мулкни булиш тугрисидаги даъво мавжуд булса, у ушбу мулк жойлашган жойда куриб чикилади (ФКнинг 246-моддаси).

Эр хотиннинг умумий биргаликдаги мулки Оила кодексининг 27-моддасига биноан булинади. Оила кодексининг 23-моддасида мустахкамланган эр хотининг умумий биргаликдаги мулки жумласига: эр ва хотиннинг никох давомида орттирган мол-мулклари жумласига (эр ва хотиннинг умумий мол-мулкига) эр ва хотин хар бирининг мехнат фаолиятидан, тадбиркорлик фаолиятидан ва интеллектуал фаолият натижаларидан орттирган даромадлари, улар томонидан олинган пенсиялар, нафакалар, шунингдек махсус максадга мулжалланмаган бошка пул туловлари (моддий ёрдам суммаси, майиб булиш ёки саломатлигига бошкача зарар етказиш окибатида мехнат кобилиятини йукотганлик муносабати билан етказилган зарарни коплаш тарзида туланган

3 Узбекистон Республикаси "Медиация тугрисида" ги Крнуни 2019 й

4 Узбекистон Республикаси "Нотариат тугрисида" ги Конуни 1996 й.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

суммалар ва бошкалар) киради. Эр ва хотиннинг умумий даромадлари хисобига олинган кучар ва кучмас ашёлар, кимматли когозлари, пайлари, омонатлари, кредит муассасаларига ёки бошка тижорат ташкилотларига киритилган капиталдаги улушлари хамда эр ва хотиннинг никох давомида орттирган бошка хар кандай мол-мулклари, улар эр ёки хотиндан бирининг номига расмийлаштирилган ёхуд пул маблаглари кимнинг номига ёки эр ва хотиннинг кайси бири томонидан киритилган булишидан катъи назар, улар хам эр ва хотиннинг умумий мол-мулки хисобланади.

Ушбу юкорида келтирилган руйхат очик булиб, эр ва хотиннинг никох давомида орттирган бошка хар кандай мол-мулклари умумий биргаликдаги мулк доирасига кириши келтирилган. Демак, эр-хотин хар кандай мулкка эгалик килишлари мумкин, конун хужжатларига мувофик фукароларга тегишли булмаган мулкнинг айрим турлари бундан мустасно. Мулкнинг микдори ва киймати чекланмайди, бундай чекловлар конун билан белгиланган холлар бундан мустасно (ФКнинг 207-моддасининг 2 кисми).

Бугунги кунда долзарб хисобланадиган виртуал мулк масаласи адабиётларда мухокама килинади. Хусусан, Я.А. Перепелкина виртуал объектларнинг мулкий муомалада булишини норматив хукукий тартибга солишда бушлик мавжудлиги хакида фикр билдиради5. Бу фойдаланувчининг уйин атрибутига эгалик килиш ёки уни сотишдан фойда олиш манфаатини бузиш учун асос яратади. Фойдаланувчининг манфаатларини бузиш уйинни ишлаб чикувчининг харакатлари (аккаунтни блоклаш, фойдаланувчи хисобидан уйин атрибутларини учириш, уйин мулкининг график ва функционал хусусиятларини узгартириш) ёки учинчи шахсларнинг харакатлари (аккаунтни бузиб кириш натижасида уйин атрибутини угирлаш) билан боглик булиши мумкин.

М.А. Рожкова виртуал мулкни "иктисодий кийматга эга булган, фойдали аммо факат виртуал маконда ишлатилиши мумкин булган номоддий объектлар", фойдали токенлар, криптовалюта, домен номлари, стикерлар, ижтимоий тармок аккаунтлари, шунингдек, уйин мулки деб атайди; электрон почта манзили ва виртуал хоналар" деб атайди6.

Белоруссия Республикасида суд витуал уйин иштирокчиси аккаунтини ажралиш жараёнидаги булиниш шарти билан эр хотиннинг умумий

5 Перепелкина Я.А. Виртуальное игровое имущество: перспективы правового регулирования // Журнал Суда по интеллектуальным правам. 2020. № 29. С. 45-60

6 Рожкова М.А. Цифровые активы и виртуальное имущество: как соотносится виртуальное с цифровым [Электронный ресурс] // Закон.ру. 2018. 13 июня.

o

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

öupraguKgaru MygKH goupacura KupuTgu, HyHKH "KufiMaT" öegrucu BupTyag MygKHH KupuTum hmkohhhh öepagu7.

EyryHru KyHga эр-хoтннgaрнннг yMyMufi MygKH agoxuga xyKyK oöteKTgapu Ma^Myu cu^aTuga Kapagagu. ffly caöaögu, ymöy TymyHHara aHHKguK KupuTum, yHH эр xoTHHHHHr MygKH, MygKufi xyKyKgapu Ba yMyMufi Kap3gapuHH y3 HHura ograH axguT MygKufi KoMngeKC cu^aTuga Kypuö HHKum TaKgu^ этнgagн.

MygKHH HHKoxga öupraguKga cothö oguHraH ge6 TaH ogum ynyH ym6y MygKHH эр-хoтннgaн öupuHHHr HoMura pacMHfigamTHpHgHmHHHHr y3H eTapgu эмaс. MygKHH yMyMufi MygK ge6 эtтнрo$ этнmнннг 3apypufi mapTH yHHHr öupraguKgaru Maögargap xucoöugaH oguHraHgurugup.

Arap эр-хoтннgaр KegumyBra эрнma ogMacagap, MygKHH TaKCHMgam öyfiuna HH3o cygga xag KuguHagu. Ymöy umgapHH Kypuö HHKumga cyg ougaBHfi MyHocaöaTgapHH Ba ougaBHfi xy^aguKHH ropuTumHH aMagga TyraTum BaKTHHH öegrugafigu, HyHKH эр-хoтннgaрнннг MygKH pe^HMH afiHaH myHgaH y3rapagu. EyguHumu KepaK öygraH Mog-MygK TapKuöura эр Ba xoTHHHHHr umHH Kypuö HHKum nafiTuga MaB^yg 6ygraH ëKH yhhhhh maxcgapga 6ygraH yMyMufi MygKH Kupagu. MygKHH TaKCHMgamga эр-xoтннgaрнннг yMyMufi Kap3gapu Ba ouga MaH^aaTgapugaH Keguö HHKaguraH Ma^ßypHtfraap öyfiuna gatBo Kugum xyKyKH xaM xucoöra oguHagu (Y3P Ouga KogeKCH 28-Moggacu).

Y36eKHCToH PecnyöguKacu Ouga KogeKCH 28- MoggacuHHHr 3-KHCMura ÖHHoaH, эр-xoтнннннг yMyMufi MygKHH TaKCHMgam öyfiuna yMyMufi Kap3gapu эр-xoTHHgap ypTacuga ygapra öepugraH ygymgapra MyraHocuö paBumga TaKCHMgaHagu. YMyMufi Ba maxcufi Ma^öypuaTgapHH ^apKgamga KufiHHHHgHKgap nafigo öygumu MyMKHH. Y36eKHCTOH PecnyöguKacu Ogufi cygu ngeHyMHHHHr"Cyggap ToMoHugaH HHKoxgaH a^paramra oug umgap öyfiuna KoHyHHuguKHH Kyggam aMaguëTH Tyrpucuga" Kapopu 820 6aHguHHHr 3 KHCMuga MygKHH öygumga, myHHHrgeK эр-xoтнннннг yMyMufi Kap3gapu (OK 28-Moggacu yhhhhh khcmh) Ba ouga MaH^aaTgapu fiyguga By^ygra KegraH Ma^öypuaTgap öyfiuna Tagaö Kugum xyKyKH HHoöaTra oguHagu. EupoK cyggap myHH Ha3apga TyTumgapu go3HMKH, TyfiHH, myHHHrgeK hhkox MapocuMgapu öugaH öorguK 6omKa TagöupgapHH yTKa3um öyfiuna Kap3gap Ba 6omKa xapa^araap HHoöaTra oguHMafigu (OK 44-Moggacu). ffly öugaH öupra, ymöy xogaTgapHH ucöoTgam wkh Kap3HH TaKCHMgamHH Tagaö KugyBHH tomoh 3HMMacura Tymagu.

H.M. EpmoBa my MyHocaöaT öugaH "maxcufi Kap3gap эр ëKH xoTHHHHHr HHKoxgaH ogguH ëKH xen öygMaraHga hhkox nafiTuga nafigo öygraH, geKHH yHHHr

7 http://edoc.bseu.by:8080/bitstream/edoc/80197/1/Kovaleva I.N. 98 99.pdf.

8 Y36eKHCTOH PecnyöguKacH Ogufi cygu ngeHyMHHHHr"Cyggap TOMoHugaH HHKoxgaH a^parumra oug umgap öyfinna KoHyHHuguKHH Kyggam aMaguëTH Tyipucuga" Kapopu 20.07.2011 fiuggaru 06-coh.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

шахсий мулки билан боглик булган деб хисобланиши керак"лигини таъкидлайди9. Л.М.. Пчелинцеванинг фикрига кура, эр-хотинларнинг шахсий карзлари- никох кайд этилгунга кадар мустакил равишда пайдо булганларни уз ичига олиши керак: - никох кайд этилгандан сунг эса, факат эр ёки хотиннинг соф шахсий эхтиёжларини кондириш учун; - эр-хотинлардан бирига никох пайтида мерос булиб колган мол-мулкни огирлаштирадиган карзлар натижасида (васият килувчининг карзи); - эр ёки хотин томонидан бошка шахсларга етказилган зарар натижасида; - эр ёки хотин болаларга (бошка никохдан) ёки оила аъзоларига нисбатан таъминот мажбуриятларини бажармаганлиги сабабли; - карздорнинг шахси билан чамбарчас боглик булган мажбуриятларни келтириб чикарадиган бошка асослардан келиб чикиш лозимлигини таъкидлайди10.

Агар эр-хотинлардан бири карз шартномасини тузса ёки карзнинг пайдо булиши билан боглик бошка битим тузса, бундай карз факат Оила кодексининг 28-моддаси 3-бандидан келиб чикадиган холатлар мавжуд булса, исботлаш мажбурияти мавжуд булса, умумий деб эътироф этилиши мумкин. . Ушбу тоифадаги холларда юридик ахамиятга эга булган холатлар аникланиши керак: - карзни умумий деб тан олишни даъво килган эр ёки хотин томонидан карз маблагларини олиш максади; - мажбурият хар иккала эр-хотиннинг ёки эр-хотинлардан бирининг ташаббуси билан, лекин оила манфаатларидан келиб чиккан холда вужудга келганми; - эр-хотинлардан бири олган пул оила эхтиёжларига сарфланганлигини аниклаш. Агар ушбу холатлар исботланмаса, умумий карз деб эътироф этиш тугрисидаги даъво каноатлантирилмайди.

Оила кодексининг 25- моддасида эр ва хотиннинг никохга кадар узига тегишли булган мол-мулки, шунингдек улардан хар бирининг никох давомида хадя, мерос тарикасида ёки бошка бепул битимлар асосида олган мол-мулки улардан хар бирининг уз мулки хисобланади.

Айнан ушбу моддада келтирилган эр ва хотиннинг никохга кадар узига тегишли булган мол-мулки, шунингдек улардан хар бирининг никох давомида хадя, мерос тарикасида ёки бошка бепул битимлар асосида олган мол-мулки масалалари амалиётда айрим муаммоларни келтириб чикармокда. Ушбу кайд этилган мол мулк "чегара" режими деб аталадиган мулкнинг пайдо булишига олиб келади, яъни, унга нисбатан эгалик хукуки тугрисида аник хулоса чикариш мумкин булмаган мулк деб аташ мумкин. Чунки унинг хукукий

9 Ершова, Н.М. Проблемы гражданско-правового регулирования личных и имущественных отношений в сфере семьи: Автореф. дис. ... докт. юрид. наук. Москва, 1979. 20 с

10 Семейное право : учебник и практикум для вузов / Л. М. Пчелинцева [и др.] Издательство Юрайт, 2023. — 330 с ;

o

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

pe^HMHH öenrunamga эр Ba xoTHHHHr xap öupuHuHr y3 MynKuHu (Ouna KogeKCHHHHr 25- Moggacu), KoHyH nuKapyBnu TeKuH öuTuMnap opKanu onuHraH Mon-MynKHu эcnaraö yTagu, neKuH hkkhhhhchhh coram ëKH öomKa öeroHanamrapum fiynu öunaH coraö onuHraH MynKHuHr TaKgupu xaKuga xen Hapca afiTMafigu.

3p ëKH xoTHHHHHr maxcufi MynKHHH coramgaH onuHraH nyn эвaзнгa hukox nafiraga MynK (MacanaH, Typap-^ofi) onuHumu ogarga ynpafigu. Eup ToMoHgaH, MynK HuKoxgaH onguH эp ëKu xoraHHuHr öupura Terumnu SynraHnuru Ba yHuHr maxcufi MynKu SynraHnuru caöaönu, yHu coramgaH onuHraH gapoMag ymöy эp ëKu xoraHHuHr maxcufi MynKu xucoönaHagu. EomKa ToMoHgaH, MynK öupranuKga coraö onuHraH (hukox gaBpuga) geö xucoönaHraH MaönaFnap xucoöura Kupagu. fflyHgafi Kunuö, "Herapa" pe^MMu ocraga эp ëKu xoraHgaH öupura maxcufi MynK xyKyKura эгa öynraH MynKHu coram fiynu öunaH onuHraH MynK Kupagu. OuKpuMrona ymöy SymnuKHu эp ëKu xotuh ToMoHugaH y3 maxcufi MynKu xucoöura coraö onuHraH Mon-MynK öyfiuna Hu3onapHu xan Kunumga yMyMufi ëHgamyBHu umnaö nuKum MaKcagra MyBo^uK geö xucoönafiMu3. XycycaH Y3ÖeKucToH PecnyönuKacu Onufi cygu nneHyMuHuHr "Cygnap TOMoHugaH HuKoxgaH a^paramra oug umnap öyfiuna KoHyHHunuKHu Kynnam aManuëra Tyrpucuga" ^apopura эp Ba xoraHHuHr HuKoxra Kagap y3ura Terumnu öynraH Mon-MynKu, myHuHrgeK ynapgaH xap öupuHuHr hukox gaBoMuga xaga, Mepoc TapuKacuga ëKu öomKa öenyn öuraMnap acocuga onraH Mon-MynKuHu Tacappy^ этнm Hara^acuga onuHraH MaönaF Ba Mon MynK yHuHr y3 MynKu экaнnнгннн Kupuram no3uM.

ffly öunaH öupra, aMangaru KoHyHnunuKga ymöy MacanaHu Tapraöra conumHuHr fiyKnuru Y3ÖeKucToH PecnyönuKacu Onufi cygu TOMoHugaH TymyHTupumnap öepum öunaH эмac, öanKu Y3ÖeKucToH PecnyönuKacu Ouna KogeKcura KymuMnanap Kupuram opKanu тyngнpнnнmн KepaK öynraH öymnuK экaнnнгн aHuK Ba Ouna KogeKcuHuHr 25- Moggacura Terumnu KougaHu Kupuram KepaK geö xнco6nafiмнз.

REFERENCES

1. Y3ÖeKucToH PecnyönuKacu Ouna KogeKcu. AgonaT ., T.2022 fi

2. Y3ÖeKucToH PecnyönuKacuHuHr "Cyg xy^^aTnapu Ba öomKa opraHnap xy^^aTnapuHu u^po этнm тyFpнcнga"гн 258-II-coHnu ^oHyHu 29.08.2001 fi.

3. Y3ÖeKucToH PecnyönuKacu "Мegнaцнa TyFpucuga" ru ^oHyHu 2019 fi

4. Y3ÖeKucToH PecnyönuKacu "HoTapuaT TyFpucuga" ru ^oHyHu 1996 fi.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(1/2), Jan., 2023

5. Узбекистан Республикаси Олий суди Пленумининг"Судлар томонидан никохдан ажратишга оид ишлар буйича конунчиликни куллаш амалиёти тугрисида" Карори 20.07.2011 йилдаги 06-сон.

6. Ершова, Н.М. Проблемы гражданско-правового регулирования личных и имущественных отношений в сфере семьи: Автореф. дис. ... докт. юрид. наук. Москва, 1979. 20 с

7. Семейное право : учебник и практикум для вузов / Л. М. Пчелинцева [и др.] Издательство Юрайт, 2023. — 330 с ;

8. Эгамбердиев Э. Х. АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ СЕМЕЙНОГО ПРАВА РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН //ХАБАРШЫСЫ. - 2017. - С. 119.

9. Бурханова Л. М., Эгамбердиев Э. Х. СЕМЕЙНОЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО В РЕСПУБЛИКЕ УЗБЕКИСТАН КАК СПОСОБ РАЗРЕШЕНИЯ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИХ ПРОБЛЕМ В УСЛОВИЯХ РЫНОЧНОЙ ЭКОНОМИКИ //Материалы VII Международной научно-практической конференции «Актуальные проблемы социально-трудовых отношений», посвященной 60-летию основания Института социально-экономических исследований ДФИЦ РАН. - 2019. - С. 121-123.

10. Эгамбердиев Э. Х. РАСТОРЖЕНИЕ БРАКА В СИСТЕМЕ ОСНОВАНИЙ ПРЕКРАЩЕНИЯ БРАКА //Лебедева Надежда Анатольевна-доктор философии в области. - 2019. - С. 34

11. Перепелкина Я.А. Виртуальное игровое имущество: перспективы правового регулирования // Журнал Суда по интеллектуальным правам. 2020. № 29. С. 45-60

12. Рожкова М.А. Цифровые активы и виртуальное имущество: как соотносится виртуальное с цифровым [Электронный ресурс] // Закон.ру. 2018. 13 июня.

13. http://edoc.bseu.by:8080/bitstream/edoc/80197/1/Kovaleva I.N. 98 99.pdf

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.