Научная статья на тему 'ЭНЕРГЕТИКА САНОАТИДА ИСТИҚБОЛЛИ ЭНЕРГИЯ ЗАХИРАЛАШ ҚУРИЛМАЛАРИНИ ҚЎЛЛАШ'

ЭНЕРГЕТИКА САНОАТИДА ИСТИҚБОЛЛИ ЭНЕРГИЯ ЗАХИРАЛАШ ҚУРИЛМАЛАРИНИ ҚЎЛЛАШ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ахборот технологиялари / интелектуал / техник комптенсия / технологик таълим. / Information technology / intellectual / technical competence / technological training.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Назаров Ф.

Мақолада энергетиc тизимда энергия захиралаш қурилмаларидан фойдаланиш долзарблиги, уларнинг турлари, афзаллик ва камчиликлари кўрсатилган. Энергия захиралаш қурилмаларининг техник ва иқтисодий хусусиятлари таҳлил қилинган. Олиб борилган таҳлиллар асосида республикамиз иқлимига мос, аҳолининг ижтимоий-иқтисодий ҳолатига тўғри келадиган энергия захиралаш қурилмалари танлаб олинган. Бундан ташқари ҳозирги кунда републикамиздаги электр энергияси нархидан, энергия захиралаш технологияларидан олинган электр энергияси нархига яқин ёки паст бўлган қурилмалар тавсия қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

APPLICATION OF PROMISING ENERGY STORAGE DEVICES IN THE ENERGY INDUSTRY

The article shows the relevance of using energy backup devices in the power system, their types, advantages and disadvantages. The technical and economic characteristics of energy-saving devices are analyzed. Based on the analysis, energy-saving installations were selected that correspond to the climate of the republic, the socio-economic situation of the population. In addition, devices whose cost is close to or lower than the cost of electricity obtained from energy-saving technologies are currently recommended.

Текст научной работы на тему «ЭНЕРГЕТИКА САНОАТИДА ИСТИҚБОЛЛИ ЭНЕРГИЯ ЗАХИРАЛАШ ҚУРИЛМАЛАРИНИ ҚЎЛЛАШ»

Назаров Ф., т.ф.н, каттауцитувчи ЖизПИ "Энергетика " кафедраси

ЭНЕРГЕТИКА САНОАТИДА ИСТЩБОЛЛИ ЭНЕРГИЯ ЗАХИРАЛАШ КУРИЛМАЛАРИНИ КУЛЛАШ

Аннотация - Мацолада энергетж тизимда энергия захиралаш цурилмаларидан фойдаланиш долзарблиги, уларнинг турлари, афзаллик ва камчиликлари курсатилган. Энергия захиралаш цурилмаларининг техник ва ицтисодий хусусиятлари таулил цилинган. Олиб борилган таулиллар асосида республикамиз ицлимига мос, ауолининг ижтимоий-ицтисодий уолатига тугри келадиган энергия захиралаш цурилмалари танлаб олинган. Бундан ташцари уозирги кунда републикамиздаги электр энергияси нархидан, энергия захиралаш технологияларидан олинган электр энергияси нархига яцин ёки паст булган цурилмалар тавсия цилинган.

Калит сузлар: Ахборот технологиялари, интелектуал, техник комптенсия, технологик таълим.

Nazarov F.

PhD, Senior Lecturer, Department of " Energy and electrical technology " Djizakh polytechnical Institute

APPLICATION OF PROMISING ENERGY STORAGE DEVICES IN THE ENERGY INDUSTRY

Annotation-The article shows the relevance of using energy backup devices in the power system, their types, advantages and disadvantages. The technical and economic characteristics of energy-saving devices are analyzed. Based on the analysis, energy-saving installations were selected that correspond to the climate of the republic, the socio-economic situation of the population. In addition, devices whose cost is close to or lower than the cost of electricity obtained from energy-saving technologies are currently recommended.

Keywords: Information technology, intellectual, technical competence, technological training.

Энергияни захиралаш хдр кандай тизимнинг ажралмас кисми хдсобланиб табиатда жуда кенг таркалган. Х,ар кандай жисмнинг мавжуд булиши аслида унинг таркибидаги энергиянинг бир тизим сифатида бирлашганини билдиради. Масалан инсоннинг тириклиги ёки хдракатланиши унинг танасидаги молекулаларнинг кимёвий энергияни саклай олиши англатади, агар ушбу кимёвий энергия молекулаларда сакланмаса тана х,алокатга учрайди ва тизим ишдан чикади. Инсоннинг

кучсизланиб колиши хам аслида молекулалардаги кимёвий энергиянинг камайиши сабабли юзага келади. Бошка материяларда хам худди шундай жараён кузатилади.

Энергия захиралаш курилмаларидан фойдаланиш айникса кайта тикланадиган энергия манбаларидан фойдаланишда кенг кулланилади. Чунки бундай энергия манбаларидан фойдаланишда асосий камчилик, бирламчи энергиянинг табиат томонидан хосил килинишидир. Бу ерда бирламчи энергияни хосил килишда ёки мавжуд энергияни бошккариш факатгина табиат томонидан амалга оширилади. Ёкилги энергетик ресурслардан электр энергияси олишни эса инсон омили оркали бошкарса булади. Шу сабабли кайта тикланадиган энергия манбаларидан фойдаланишда захиралаш курилмаларидан фойдаланмаслик электр энергияси таъминоти ишончлигига салбий таъсир курсатади. Кайта тикланадиган энергия манбаларида захиралаш курилмаларидан фойдланиш, электр энергиясига талаб булмаган вакт ораликларидаги энергия окимларини захиралаш ва ушбу энергиядан энергия истеъмоли юкори булган вакт ораликларида фойдаланиш имкониятини яратади. Сунги вактларда захиралаш курилмаларидан фойдаланишнинг долзарблиги ушбу курилмаларга булган эътиборни кучайтирди ва ушбу сохада илмий изланишлар олиб бориш учун етарлича асос булмокда.

Кайта тикланадиган энергия манбаларини марказлашган электр тармоги билан ишлатишда энергия захиралаш курилмаларидан фойдаланиш купгина камчиликларни бартараф этиши мумкин, яъни кайта тикланадиган энергия манбаларидан чикадиган кувватни силликлаш, тармокда электр энергияси булмаганда электр энергияси билан таъминлаш, шунингдек, паст юкланиш даврида захиралаш курилмаларини тармок кувватини захиралаш оркали кувват балансини сакдаб туриш ва электр энергиясига талаб юкори булганда кушимча кувват билан таъминлаш [1]. Аммо, электр таъминотида энергия захиралаш курилмаларидан хаддан ташкари куп фойдаланиш катта харажатларга олиб келиши ва бу энергия захиралаш тизимларидан электр энергияси етказиб бериш учун тижорат максадларида фойдаланишда халакит бериши мумкин.

Электр энергияси асосий хусусияти шундан иборатки ушбу энергия тури ишлаб чикарилиши билан истеъмол килиниши керак[2].

ЕСО = рШг = ^ НгЖт^т, (1)

Электр токи бу - вакт бирлиги ичида зарядланган заррачаларнинг окимидир:

Демак электр энергияси факатгина электр энергиясига талаб булган холатдагина ишлаб чикарилиши керак. Шу сабабли ушбу энергия манбасидан фойдаланишда купгина нокулайликлар кузатилади. Масалан хосил булган вактда истеъмолчи булмаслиги ёки аксинча истеъмолчи

булмаган вактда энергия булмасли мумкин. Бундан ташкари электр энергиясини бошка тур энергия сифатида захираланган энергияни, ишлатиш учун кулай булган энергияга генерацияланиши деб караш мумкин. Масалан, ИЕС ларда кумир, газ ва нефтнинг захиралаган кимёвий энергиясини электр энергиясига айлантириш, Куёш ва атом электр стансияларида атом энергиясидан электр энергияси ишлаб чикариш, гидроелектростансияларда сувнинг потенсиал ва кинетик энергиясидан электр энергияси ишлаб чикариш ва хоказо. Шу сабабли электр энергиясини захиралашни хам факатгина энергияни бошка турига айлантириш оркали амалга ошириш мумкин. Мисол учун электр энергиясини иссиклик энергиясига айлантириш ва иссиклик энергиясини захиралаш, бундан ташкари электр энергиясини кимёвий энергия куринишида, потенсиал ва кинетик энергия ва хоказо энергиялар куринишида захиралаш мумкин[3].

Использованные источники:

1. Khasanov M. et al. Optimal radial distribution network reconfiguration to minimize power loss by using mayfly algorithm //AIP Conference Proceedings. - AIP Publishing, 2023. - Т. 2612. - №. 1.

2. Hasanov M., Urinboy J. Reconfiguration of Radial Distribution System to Minimize Active Power Loss //International Journal of Engineering and Information Systems (IJEAIS). - 2021. - Т. 5. - №. 2. - С. 154-156.

3. Jalilov O.A. ТУЛКИНЛИ ЭЛЕКТР СТАНЦИЯЛАР // Экономика и социум. 2024. №5-2 (120). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/t-l-inli-elektr-stantsiyalar (дата обращения: 21.09.2024).

4. Jalilov O.A. УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА МУКОБИЛ ЭНЕРГЕТИКА ТИЗИМИНИНГ РУЛИ ВА АУДИТИ // Экономика и социум. 2024. №5-2 (120). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/zbekiston-respublikasida-mu-obil-energetika-tizimining-r-li-va-auditi (дата обращения: 21.09.2024).

5. Жалилов У. А. У. и др. ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯ СИФАТ КУРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИ ОШИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ //Academic research in educational sciences. - 2021. - Т. 2. - №. 4. - С. 113-118.

6. Жуманов А. Н. и др. МУКОБИЛ ЭНЕРГИЯ МАНБАЛАРИДАН ЖИЗЗАХ ВИЛОЯТИНИНГ ТОЕЛИ Х,УДУДЛАРИДА ФОЙДАЛАНИШ //Academic research in educational sciences. - 2021. - Т. 2. - №. 5. - С. 247254.

7. Жалилов У.А., Jalilov O.A. КУЛЛАНИЛАДИГАН ИСТЩБОЛЛИ ЭНЕРГИЯ ЗАХИРАЛАШ КУРИЛМАЛАРИНИ УКДГИШ ЖАРАЁНДАГИ ТАДЛИЛИ // Экономика и социум. 2024. №5-2 (120). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/llaniladigan-isti-bolli-energiya-zahiralash-urilmalarini-itish-zharayondagi-ta-lili (дата обращения: 21.09.2024).

8. Qurbanov A., Baratov L., Jalilov O. SANOAT KORXONALARINING SAMARADORLIK KO'RSATKICHINI OSHIRISH MAQSADIDA ELEKTR

YUKLAMALARI KARTOGRAMMASINI QURISH VA BPP NING O 'RNATILISH JOYINI ANIQLASH //Interpretation and researches. - 2023. - T. 1. - №. 6.

9. Khasanov M. et al. Optimal allocation of distributed generation in radial distribution network for voltage stability improvement and power loss minimization //AIP conference proceedings. - AIP Publishing, 2023. - T. 2612. - №. 1.

10. Khasanov M. et al. Optimal Sizing and Sitting of Distributed Generation in Distribution Network considering Power Generation Uncertainty //E3S Web of Conferences. - EDP Sciences, 2023. - T. 434. - C. 01016.

11. Khasanov M. et al. Distribution network planning with DG units considering the network reconfiguration and reliability //E3S Web of Conferences. - EDP Sciences, 2023. - T. 461. - C. 01053.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.