Научная статья на тему 'ЭЛИЗАБЕР ВИЖЕ-ЛЕБРЁН – МАФТУНКОР ПОРТРЕТЧИ МУСАВВИРА'

ЭЛИЗАБЕР ВИЖЕ-ЛЕБРЁН – МАФТУНКОР ПОРТРЕТЧИ МУСАВВИРА Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
16
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
жанр / автопортрет / портрет. / genre / self-portrait / portrait

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Одилова, Сайёра Джавдатовна

Мақолада рассомнинг ҳаёти ва ижодини ёрқин тимсолда кўрсатиб берилган асарларининг номлари ишлаётган йўналиши акс этириб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ELIZABETH VIGE-LEBRION IS A CHARMING PORTRAITIST

In the article, the artist's life and work are vividly shown, and the names of his works reflect the direction in which he works.

Текст научной работы на тему «ЭЛИЗАБЕР ВИЖЕ-ЛЕБРЁН – МАФТУНКОР ПОРТРЕТЧИ МУСАВВИРА»

Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN:2181-1784

educational, natural and social sciences www.oriens.uz

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 3(5), May, 2023

ЭЛИЗАБЕР ВИЖЕ-ЛЕБРЁН - МАФТУНКОР ПОРТРЕТЧИ МУСАВВИРА

Одилова Сайёра Джавдатовна

Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети, Саноат дизайни кафедраси ассистенти

АННОТАЦИЯ

Мацолада рассомнинг уаёти ва ижодини ёрцин тимсолда курсатиб берилган асарларининг номлари ишлаётган йуналиши акс этириб берилган.

Калит сузлар: жанр, автопортрет, портрет.

ABSTRACT

In the article, the artist's life and work are vividly shown, and the names of his works reflect the direction in which he works.

Key words: genre, self-portrait, portrait.

КИРИШ

Гарбий-Европа санъатини ривожланиши Италия, Голландия, Франция, Англия каби куплаб давлат мактабларининг урни катта. Дунё санъати тарихида кадимдан инсон кули билан яратилган асорий атикалар, санъат асарлари билан ёркин из колдирганлигига амин буламиз. Узининг бетакрор асарлари билан Францияда яшаб портрет жанри санъатида катта из колдирган буюк рассома Элизабер Виже-Лебрёндир. (тулик исми Мари-Элизабет-Луиза Виже-Лебрен.) Бу рассом аёл Франция кироллиги оиласига мансуб булиб, 1755 йил 16 апрелда тугилган. У уз умрини портретлар ишлаш учун багишлади. Мари-Элизабет расм чизишни отаси рассом Луи Вижедан урганди. Отасининг улимидан сунг, 1769 йилда оиласининг кадрдон дусти Франсуа Дуайена устахонасида санъат сирларини урганишни давом эттирди. Мари-Элизабет акасининг маслахдти билан 1769 йилда рассом Габриэля Бриара устахонасида махрратини янада оширди. У кироллик академияси рангтасвир уюшмасига аъзо булиш билан бирга Луврда уз устахонасига эга булди. У ерда дунёга машхур рассомлар Жан-Батист Грёз и Жозеф Вернелар билан танишди ва уларнинг кимматли маслахдтларини эшитди.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Унинг чизган портретлари сарой кироличаларини узига мафтун эта бошлади. 1770 йилда Виже-Лебрен оиласи Париждаги Пале -Рояль саройи каршидаги Сент-Оноре кучасида яшай бошлади. Бундан хабар топган сарой аёнлари 15 ёшли рассомга буюртмалар бера бошлади. Буюртмаларни купрок икки бой бадавлат инсонлардан хоним де Верден ва ша^зода Марии-

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz

3(5), May, 2023

Аделаидлар берар эдилар. Виже-Лебрен портрет ишлаш вактларида буюртмачилар билан купрок мулокот килар, бу эса портретни жонлирок чикишига сабаб буларди. Рассом хаётда уз урни факат Француз кироллигидаги аристакратлар даврасида эканлигидан фахрланар ва кирол Людовик XVI оила аъзоларининг портретларини чизар эди. Виже-Лебрен 1776 йилда рассом ва санъат асарлари савдогари Жан-Батиста Лебренага турмушга чикди ва улар бир

С Т Т ^ С

умр ижодий хамкорликда яшадилар. У аста-секин кузга куринган машхур инсонлардан кирол ва унинг оила аъзоларининг портретларини ишлай бошлади. Кироллик оиласидан булмиш Мария-Антуанетта рассомнинг асарларини юкори бахолади ва унга куплаб буюртмалар бера бошлади. 1780 йил Виже-Лебрен турмуш уртоги билан Европа давлатларига сафар килди, у ерда куплаб давлат арбоблари ва кузга куринга машхур инсонлар портретларини чизди. Голландия кироли Виллемани, 1795-1799 йиллар Россия улуг княгинаси Анна Фёдоровна (улуг княз Константина Павловичнинг турмуш уртоги) ва Польякларни охирги кироли Станислава Понятовскаяни ва бошка императорларнинг оила аъзолари портретларини ишлади. Шу билан 1783 йилда Виже-Лебрен Франция кироллигининг рангтасвир ва хайкалтарошлик бадиий академияси аъзоси этиб танланган. Виже-Лебрен 1814 йилда Наполеон Бонопартнинг таклифига биноан Францияга кайтди ва унинг бир канча портретини ишлади. Уша даврда булиб турган уруш рассом ижодига уз таъсирини курсатмай колмади. Виже-Лебрен узининг юксак махорати билан нихоятда куплаб асарлар яратди. Рассом айтишига караганда, олти юз олтмиш иккита портрет ва икки юзга якин манзара ишлаганлиги маълум булди. Унинг ишлаш услуби бошка рассомларнинг асарларидан аниклиги ва ранглар гаммасининг бойлиги билан мутлок ажралиб турган. Виже-Лебрен хаётида куплаб автопортретлар ишлади. Унинг хар бир портретида новаторлик, изланачувланлик сезилиб туради. Рассом ижодида ноклассизм услубида ишлаганлигига карамай, Франция тасвирий санъатида нихоятда машхур мусаввирлардан бири булган. Унинг чизган расмларида романтизмнинг тулик куриниши, хар бир портретдаги инсон сиймосини тулик очиб берганлиги, суратлардаги тарихий костюмлар махорат билан ишланганлиги ва аёл мусаввир сифатида хар бир детални махорат билан хаётга боглаб бераолганлигини куришимиз мумкин. Виже-Лебрен хаётида доим кувонарли муффакиятлар билан яшаган. Франциянинг машхур рассомларидан Жан-Батиста Грёз асарларидан доим нусхалар кучирди, махоратини ошириб борди. Афсус Франциядаги революция сабаб уз ватанини ташлаб кетишга мажбур булди ва 1795-1801 йиллар Россияда яшаб, ижод килди. Виже-Лебрен рассом сифатида Санкт-Петербургда хам куплаб янги портрет асарлар яратиб

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(5), May, 2023

дунё хазинасига катта хисса кушди. Франциянинг машхур рассом аёли Элизабет Виже-Лебрён 1842 йил 30 март куни 86 ёшида Франциянинг Париж шахрида вафот этди. У улимидан олдин Петербург император Академиясининг рангтасвир мактабидаги талантли ёш рассомларга хар йили олтин медал билан такдирлашни васият килиб колдирган. Шуни хурсандчилик ва манмуният билан айтиш керакки, унинг васиятлари хозирги кунларда Россия Бадиий

академиясида амалга оширилиб келинмокда.

Автопортрет. Мато, мойбуёк. 1782 й. Лондондаги миллий галерея.

Марии Антуанетти портрети. 1783 й. Мато, мойбуёк. Вольфсгартен саройи. Гессен.

Автопортрет. 1790 й. Мато, мойбуёк. Уффици галереяси. Флоренция.

Граф Эммануил Николаевич Толстой портрети. Мато, мойбуёк. 1823й.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(5), May, 2023

Этbена Bu^e nopTpeTH.(paccoM aKacu) 1773 M. MaTO, MoMôyë;. Cenr-^yuc caHtaT My3eM. A^ffl.

fpa$ HBaH HBaHoBHH fflyBa^OB nopTpeTH. 1797 M. MaTO, MoMôyë;.

fflHMO^HH Kapo^HHa caHtaT My3eHH. Po^h max,pu.

KH^3 HBaH HBaHOBHH Bap^THHCKHH nopTpeTH. 1800 M. MaTO, MoMôyëK.

^Tf. MocKBa max,pu.

KHArHHa A^eKcaHgpa fo.пнцннoM yr^H neTp

ôunaH. MaTo, MoMôyëK. 1794 M. nymKHH My3eMu. MocKBa maxpu.

KHarHHa TO^^HHOM nopTpeTH. MaTo, MoMôyë;. 1798 M.

ne^area Canera nopTpeTH. 1794 M. MaTo, MoMôyë;. BapmaBagaru Kupon Kacpu.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz

3(5), May, 2023

REFERENCES

1. С. Макфола. Виже Лебренъ. Книгоиздательство Ю. И. Лепковского. 1909 г.

2. Абрамкин, И. А. (2022). Жизненный путь Э. Виже-Лебрен как характерный пример биографии художника на рубеже XVIII-XIX веков. Актуальные проблемы теории и истории искусства: сб. науч. статей, (8), 215-221.

3. С. В. Мальцевой, Е. Ю. Станюкович-Денисовой, А. В. Захаровой. - Пб.: Изд-во СПбГУ, 2018. С. 215-221. ISSN 2312-2129.

4. Одилова, С. Д. (2022). ЭТНОГРАФИЧЕСКИЕ ИСТОЧНИКИ СРЕДНЕЙ АЗИИ: СЕМАНТИКА ДЕКОРАТИВНОГООРНАМЕНТА. BARQARORLIK VA YETAKCHITADQIQOTLAR ONLAYNILMIY JURNALI, 2(1), 172-176.

5. Кожина Е. Ф. Искусство Франции XVIII века. Л.: Искусство, 1971. - С. 157-

6. Кожина Е. Ф. Искусство Франции ХУШ века. - С. 158

7. Власов В. Г. Виже-Лебрён, Элизабет-Луиз // Стили в искусстве. В 3-х т. -СПб.: Кольна. Т. 2. - Словарь имён, 1996. - С. 198

158

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.