Научная статья на тему 'ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА ГОРНОДОБЫВАЮЩЕГО СЕКТОРА РА'

ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА ГОРНОДОБЫВАЮЩЕГО СЕКТОРА РА Текст научной статьи по специальности «Социальная и экономическая география»

CC BY
19
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ГОРНОДОБЫВАЮЩАЯ ПРОДУКЦИЯ / ОБМЕННЫЙ КУРС / РЕГРЕСС / ИМПОРТ / ЭКСПОРТ / ДОЛГОСРОЧНОЕ БЛАГОСОСТОЯНИЕ / ОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОЕ РАЗВИТИЕ

Аннотация научной статьи по социальной и экономической географии, автор научной работы — Арутюнян Лусине

Цель статьи ֊ оценить макроэкономические показатели, влияющие на горнодобывающий сектор республики, а также потенциал и возможности развития этого сектора. Проблемы, возникающие в горнодобывающей отрасли, носят системный характер (экология, охрана здоровья населения), так как оценка экономических механизмов отрасли требует активного сотрудничества государства и общества. Минеральные ресурсы играют исключительно важную роль в развитии экономики любой страны, находя применение в различных отраслях хозяйства. В настоящее время, сколько бы усилий ни было направлено на выявление возобновляемых источников энергии и энергосбережения, вторичное использование ресурсов, расширение мощностей по переработке отходов и повышение технологичности, с другой стороны, на вопросы, связанные с защитой окружающей среды, которые продолжают подниматься на различных платформах, тем не менее, рост населения, а также увеличения объёмов международного потребления приводят к годовому устойчивому росту объёмов большей части добываемых полезных ископаемых. Оценка между добычей полезных ископаемых, импортом, экспортом и обменным курсом показала, что потенциал развития этого сектора оказывает положительное влияние на внешнюю торговлю независимо от колебаний обменного курса.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ECONOMIC EVALUATION O F THE MINING SECTOR IN RA

- The aim of the article is to evaluate the macroeconomic indicators affecting the mining sector in the republic, as well as the development potential and opportunities of that sector. The problems caused in the mining sector are systemic (environmental, public health protection). Besides, the assessment of the economic mechanisms of the sector requires active cooperation of the state and society. Mineral resources play an extremely important role in the development of the economy of any country, finding application in various branches of the economy. Currently, no matter how much effort is directed towards the identification of renewable energy sources and energy saving, secondary use of resources, expansion of waste processing facilities and increase of technological efficiency, on the other hand, issues related to environmental protection continue to be raised on various platforms. The assessment between mining output, import, export and exchange rate showed that the development potential of this sector has a positive effect on foreign trade, regardless of exchange rate fluctuations.

Текст научной работы на тему «ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА ГОРНОДОБЫВАЮЩЕГО СЕКТОРА РА»

J0ÖC) As

Зое

ЦГП-ЭПКШРЬГЦЧЦЪ -RlilU-Rim UL П Г^ГЭ-З П KU

LílMJhLb <U.Pflhí3-3nhL3U.L

Чш/mí/ qujpqujgdujb ifinfidiuqbifi https://orcid.org/0000-0001-9051-1872

« <ИЪ£11т-ЗПМЖРЬРПИЭ-311Ъ flLflPSh SLSbUUMUL <VblKUSll4llLC

<£nqL¡iuónní bu/uiLpuilj к г}рф[ qbuihuiLpb[nL ¿iuijuiuipuibfi 'СшЬршщЬьрт./э/т.Ьт.й huibpuipqjnLbuipbpnLiajuib ninpipfi фш uiqqnri 0шфтрЬсрЬиш1^шЬ дтдшЬ^ЬЬрр, ¡ib^u/bu ЬшЬ Lujq n[npipfi qu/pquigiÍLub bbpnùàb m НЬшршфрт^тЬЬЬрр: ¿iuibpuip-lynLbuipbpnLiajuiti n[npLpnLÚ uinuiçuiguiô ¡vbq/ipbbpp huiúuiLiujpqujjfrb bti (pbiuu¡iuh-и/шЬш^шЬ, huibpuijliti шппг^тщ/шЬ iquihiquibduib), hbipbuipuip' ninpqifi ipbLpbuui-L/uib ilbfuLub/iqilbbpli qnpáLupL]ni.L¡[] ujLuhLubpnLiI к uibipmpjiub U Ишишршф^шЬ шЦ-Lp¡n¡ huiÚLuqnpóuiljgnLiajnLb:

'CuibpuihriLtJpLujIib nbumpubbpp ¿uiifiuiquibg L/шрЬпр qbp nibbb guibLiuiguiô bpi¡-p¡7 í/7ÍVí/i£rívr?í/a/¿¿y£/ quipquigiSiub qnpónLif фршпт^тЬ qLpbb[nL[ LpbLpbunLpjuib ipujp-pbp ôjruqbpnuJ: bbp^iujriLdu nppuib kl piubpbp пищфЬ ilbpiuIjujbqbLlnq kbbpqfiwjfi LuqpjnLpbbpli piugiuhiujipJiub b kbbpquitvbuijnrinLiajLub, nburnpubbpfi bpL¡pnpquijlib oq-Lpujqnpáúiub, pujLfinbbbpli фрш^шфшЬ dfyngbbpfi pbi}[uijbilujb U Lpbfijbninq¡iLU-[]шЬ шрщтЬшффтр/шЬ puipápuigÚLub nLqqnLiajLuúp, újniu Ljnqúfig' ipuippbp htup-puiljbbpnuí ршрдршдшффЬ 2Р2Ш^Ш Ф2ШЦ.Ш1РЬ щшИщшЬпцэ/шЬЬ

Lurib^nq ¡vbqlipbbpp, uijbnLuiiIbbLujbliLl, tSuip^nLpjiub рф шбр, ¡ib^bu ЬшЬ шф[ш-gnq dfyLuqqLujfib ищшп^шЬ 0шф[ЬЬрр huibqbgbnuí bb шрц]тЬшЬшЬфц hiubpiu-hnLÚpuijfib nbumpubbpli úbá úuiu[i ipuipbljLub ôunlui[bbpfi ¡juijriLb uiáfi:

<'uibpujpiynLbLupbpujLiujb LupLpLuripuibpli, bbpiInMuib, uipipuihiubiSiub U фп[и-uipdb¡2¡i фрЬ ^шщфдпщшЬ qbuihuiLpujLiLub[i griLjg к 1рф[, np mju n[npip¡i qujpqujg-diub bbpmdp qpuiLiuibnpbb к uiqqnLÚ uipipuiplib uinbippfi фш' uibljuifv фп[ишр&Ьрш-фЬ ipujipLubnLiIbbpfig:

<tiiítiuipuinbp. huibßLupqjnLbiupbpLuLiLub lupipLuqpuibß, фп[ушр&Ьд, nbqpbufiw, bbpúnLÓriLÚ, lupipiuhLubnLÚ, bpLiiupiudiutybLp ршрЬфдт/^гнЬ, un-gfiui[-LpbLpbuLuljLub qiupqiugriLÚ

JEL: L16, L72

DOI : 10.52174/1829-0280_2022.3-81

IlbpUl6nLpjnLti: ULprjjnLtjLUpbpnLfajnLtlQ LnlimbunL|3-JLUll L|LUpÜ.npiUq.nLjll nLnpin-tibp|ig dbl|tj t, npli nLlJ|n rnwppbp tJ2wtJlul|nL|ЭJnlMJbp, L|lu[ul|luô Lujti pwti|ig, pb i[bp2|ilj|iu np 6jnLr^ti t LiiriLUL[b[ qwpqwgLuô: LLprynLtiujpbpnLfajLulj l|LunnLg-i|iuôpni.d haibpLupr|.jnLljLupbpnLtajLuli dbô inbuiuL|LupLup l|2nh iunl|iujni.|ajiutj r|.bLl|pnLj bpLlprnJ LU LL| LU h n l[l[|1 L J t «bpl|LUpwdui JL|bm pLUpbl|bgnL|3jnLll», Ull|tjLU-nriL Ung|lLU[-LnllLnbULuL|LUll qLUpqUignLlf |l hLU2h4 ptlLULL|LUhLL|LUtlLUl|LUtj fuljr|.|ip-libpfi airiLU^LugiJujli: ^wplmp t LuiipuiqpbL, np hLubpixipr|.jnLljujpbpnLf3jnLljQ IiluIl huuJixi2|TJUjphujj|nlj LntiuibunLpjaili l|Luplinp ÜLUU If hLUÜLU2fuLuphaij|ili intiuibum-pjuiti ÜLULnLul|LupujpnLiJlibp|i 2QpwjnLii qpLur[bglibLnL[ luhlu^LilujIiLi r|-|ipp:

<nr|.l|LUÔnLlî tl LL| LU U1 LU l| t h-p^l LU riLutlÖtl LU gtl b[n l <LUJLUULnLulinLLÎ hwllßLUp-q.jnLliLupbpnLfajLuli n|npui|i ijpuj LuqqnrL qnpöntitibpp: ULjr^. tiLL|LULnwl||"iti huiulib-|riL huJLÎLup hnr|.L|LuônLiî Lunw2Lur|.pL|bL Ll [nL&L[b[ bli hbLnUjLU[ [гJLlr|.|^pLlbpQ,

J2Lul|b[ hLubpLuprynLljLupbpnLtajLuli n[npLnquipquigdwlip tiu|Luumnq dwl|pnLntjLnbuLul|Luli gnLgwti|i2tjbp|i pLU2fuiiwtj JbfuLuti|iqd, qliLuhmmbL hLulipLuprynLliLupbpnLpjLub n|npLn|i l|jilu luqryiq dwl|pn-mtjLnbuLul|Luli gnLgwti^tjbpp,

pLugLuhujjLnb[ hLubpLuprynLliLupbpnLtajLuli n[npunquipquigduitj tibpnuftj m hliLupLuijnpnLpjnLljlibpp:

9-p lU l|UltllH|3j lull Ull|tllLipl|: slllnbunlpjlub pi [fi p lt1luj £>lur]luplul|lutinlpjlutj 2p2lulilul|nLiî L|lujnlIj quipqaigiiuiti lnbu[lul|LuliQ L|pnnJ t hujlipLupqjnLliLupbpnL-pjuiti n[npui|i LunLutiâtiLuhwLnl|nLpjnLlilibp|i LuqqbgnLpjnLtiQ:

Sujppbp hbqjitiLul|tibp|i l|nqiJ|ig inpL[bL bti uiwppbp qtiLuhwLnwl|Lulilibp LUjtl LUQnLLÎnij, f&b huJLnl|LULL|bu np qnpÔntltlbpll bll tlLL|LUUU1 nLLÎ hLulipLUpqjnLllLU-pbpmpjLuli n[npui|i qLupquigiiwliQ, 1|luü huiliLunuilnV np qnpônlilibpli bli l|w2-L)Lutir|_nLLÎ L|LULÎ LUQLUgLUglinLlî h U L| LU J LU L) LU Li n|luL|bp: nLULnlV hLulipLUpqjnLllLUpb-puil|Luti qnpômlibnLtajLulj i|bpwpbpjLUL JninbgnLdtjbpQ rnwppbp bti:

lli|b|ji L|uiq 2P2LU^lh hbuiLuqnmnqlibpp hLubr|.bu bti quiijiu ptiuil|Luti nb-umpuljbp|i, lujr|_ pi[nLLf ptir|.bpp|i ribunLpubbp|i LL|uihLL|LutidLutj r}|ippbp|ig:

18-pr} r|_lup[n l[bp2|llj hplull|LUpLUl|L[luô |ip lu jbtllutl2lutllul[np LU2|"ululnnl-pjmbnLJ1 ich LTLU[|anLuli uinuig t pbpnul Lujti pbqp, np ptiuil^nLpjLuti w6ti LUbhpLUd'b2LnLUpLUp ULUhdwtjLUL|lLUl|l|LUÔ t ptlUjLjLUtl J|l2LUl|LUJp|l LLILUjjLUllbbpnij, nLuui|i pliLul^nLfajLutT bpL|plu^luluLjluLi uibLÎLL|bpnL| plinpn2L|nrL lu61i luIilî|i2lu-l|Lutinpbll ll|LUJLÎLUllLUl|npnLlî t 2P2ujL|lu ptlLuL|LuLl IÎ|"I2LUL|lUJP|i 2LUhLUqnpÔLÎLUll Lu6nq plinLjpQ: irLULpnLulV ptiwl^nLpjuiti Lu6nL| LqwjLÎLutiwL|npL|Luô nbumpulibpli ULuhLÎLuliLui|iLul|nLfajLuli fulir|.|iplibpQ h bui lu quij nui uitiLnbuLul|Luti quipquigduiti l|bpLUpbpjLU[ nLUnLLÎllLUU|ipnLpjnLllLlbp|l LL|LUpLUpU1 h|lLÏ£> h lu Li r|_|n u lu g lu ll :

n-LUULul|Luli LntiLnbuwq|"iLnnLpjLuti uibunLpjuiti hbuilmpq S. U. U]iLQ. [filibinil LuqLuui 2nLl|Luj|i L|nqjlilul||ig II ll|ui2LnLL|Lutib|ni[ lujIj i|iLUULnLupL|ljbpp, np u|b-LnnL|ajnLlip ll|bmp t liijLuqLuqnLjlj j|i2luJuinLfa-jmli gnLgwpbp|i hujuLupLuL|LuL|Luli LljLubpnLJ, LujtinlluJbtiLujtil[ LL|lir|.nLJ t, np LL|bmnL|ajnLljp LL|bmp t ULuhJujli|i ptiLuLjLulj nbunLpulibp|ig (mbuiLun, ptir}bpp, 2pujj|ili nbunLpu U luj[Ii) oquiL|b|nL

1 Sb'u Malthus T. R., An Essay on the Principle of Population. London, 1798, Electronic Scholarly Publishing Project, 1998:

u.m-snKbu.Pbnu.mrb puaupimuLni^ra-sriKb 83

uliqpmtiptibpp, pLuti|n np r|.pLutjp pwp|ip bti nr^ Jiupql|nL|3jiutj hiudiup2: Guin tipuT tidiutj hwpgbpp fub[LuJ|nn ^t [anqtibi 2ml|iujiul|iutj rnd"bp|i l|iupq.wi|npJiu-tip, II hiupL| t ptinL|3jnLtip hliLupiui[np|iliu 2LUhiuqnp6b[3:

CbiniuqiujnLiI J|i furndp hbiniuqnLnnqtibp, uujrj. pi|ruif -PpnnLunlip4, flmpLQ5, n-LugiupujiJQ6 linLjlia|bu u|tir|.nLiI t|iLi, np hwligwj|ili QburnpulibpQ piul|iuliqtii|nrL bli Li i|iuq pb nL2 uu|iuiu|b|nL bli, hbinluupiup, npa|buq|i iuu|iu-qiu ubpnLtiqlibpQ htiiupiui|npnL[ajnLti mtibtiiuti oq.inL|b[nL hiutipiuhnulpiujliti nb-urnpulibp|ig, iutihpiud~b2in t hiutipbpp a|Luha|Ujlib[, |iul| hiuti£>iuj|"iti Qburnpulib-p|ig uiniugi|iu& ii|iuinpiuuin|i iupiniur|.piuli£Q bpl|pnpr|.iuj|"iti L[trpaid2LuL|dujlj bti-piupl|b|;

Sbuiupiutitibp|i J|i wji furndp L|aip6nLJ tp, np hiutipiupqjnLtiiupbpiul|iuti q.np6nlIjbnLfajnLtjq u|bmp t hiudiuii|iuiniuufLJiutjbgiUi L|lujnLti qiupqiugdiuti uL|qprnliplibp|ilj L|luJ uipr|.|i q|iLniul|iuti til[lu6nlJLibp¡nti ru J|i2iuqqiuj|'itj |lul|w-qnLjb i|inp(5|ili U LupqjnLljplibp|ilj:

LLjuaibu' M-nti Pb|nnLtj t^nul tp, np hiutipbp|n hbLniufunLqiuliiuti u^fuw-miutiptjbpp, mbfuljnLnq|iLuL|Luli tinpiupiupnL|ajnLtitjbpp, ptiujLL|LuhLL|LuliLuL)Lulj Jb-|jinpiug|iiuti hiutipbp|i l|lujnlLi qiupqiugiliutiQ hiuiiiuhnLt^ bli7: Cuin Ц.|wll[^, hiutipiupqjnLtiiupbpnLfajnLliQ l|lujnlIi qiupqiugiiiuli ul|qpnLliplibpni| t qnpdnnJ, bpb hiutipiulijnL[abp|i oqiniuqnp&nLilQ qbpiuqiutignLiI tinp hiuti£iuj|iti nb-umpulibpli hiujinliiupbpiliuti, QliqnLlib[|i i|infuiup|"iti|i£tibp|i 1|lulI L|bpiuil2wl|Liiuli hliaipLui|npnLpjnLliLibpQ8: tqbpinp a|liqnLiJ tp, np hiuti£iupr|jnLliiupbpnLpjiuti n[npuinuj L)lujnLti qiupqiugdiuti iulihpiudti2in ll)lujJuuti t 2P2wl|iu dhSW-KUPl1 npluL|luL|Lutj ^LUi|iLuli|i2tjbp|i, ung|nLU[luL|Luti hiui[iuuiupnL|ajiutj Ll intjinbuiul|iutj Lu6|l LULL|LUhnL[nLjp9:

Gum <npu|i bqpiul|iugnL|ajiutf hiutif5iupqjnLtjiupbpnL|3jiutj L)lujnLti qiupqiugdiuti iuu|iuhni|diuti h|idtiiul|iuti diupiniuhpiui|bpp, LujuLL|bu l|nji[iu&, «iup-rynLllLUhLUllJLUll n[npL/ltlbpiqpHLJtjbp^ LUpLUU1LUL[np 2P2LU^Jh>> L|infLJLuL|bpLL|nLJll

2 Sb'u Mill J. S., The Collected Works of John Stuart Mill, Volume III - The Principles of Political Economy with Some of Their Applications to Social Philosophy (Books 11IV and Appendices), ed. John M. Robson, Introduction by V.W. Bladen (Toronto: University of Toronto Press, London: Routledge and Kegan Paul, 1965, 801). (https://0ll.libertyfund.0rg/titles/243#Mill 0223-03_673)

3 Sb'u Mill J. S., The Collected Works of John Stuart Mill, Volume XVII - The Later Letters of John Stuart Mill 1849-1873 Part IV, ed. Francis E. Mineka and Dwight N. Lindley (Toronto: University of Toronto Press, London: Routledge and Kegan Paul, 1972), 1651. (https://oll.libertyfund.Org/titles/254#MilL0223-17_436)

4 Sb'u Crowson P., Mining and sustainable development: measurement and indicators. Raw Mater. Rep. 13 (1), 1998, tg 27-33:

5 Sb'u Worrall R., Neil D., Brereton D., Mulligan D., Towards a sustainability criteria and indicators framework for legacy mine land. J. Clean. Prod. 17 (16), 2009, tg 1426-1434:

6 Sb'u Rajaram V., Dutta S., Parameswaran K., Sustainable Mining Practices: a Global Perspective. CRC Press, 2005:

7 Sb'u Von Below M.A., Sustainable mining development hampered by low mineral prices. Resour. Pol. 19, 1993, 177-181:

8 Sb'u Allan R., Introduction: sustainable mining in the future. J. Geochem. Explor, 52 (1-2), 1995, tg 1-4:

9 Sb'u Eggert R., Mining, sustainability and sustainable development. In: Maxwell, Ph (Ed.), Mineral Economics. Second ed., Chapter 13. Australasian Institute of Mining and Metallurgy, 2006:

84 РИЪРЬР <T1S< 2022.3

t «iuniup|itj|i 2П2ш^Ь>>10' шД L|bpa| шишб' tipiu l|iupô|if)nil u|iuindiul|iutjnpbli uipqjnLliiuhiutjdiuli n|npin|i ÏJbpr|.pnLLÎmj|ntj qnpôrutjbnLpjiutjp hiuinruli t qLuqin-ti|nnLfBjnLtjQ, hiu6iufu 1пЬг[шд|пЬЬрр lyupu bti pnqtji|nLd ui2fuiuiniutij)iuj|"itj qnpô-plipiuglibp|ig, mbr]iul|iuli hiudiujIiptjbpnLd bbpr|.pni.dtibp|i piugiul|iujnLpjnLtjp hiutiqbglinLij inliinhunLpjiuli piuqiiiuqiutihgiiiutiQ, Li qnpônLlihrupjnLliQ h|niiliuj-l|uitinui ф hmduu|iuiniuufuiulinLii р1|ша|шИа|ш1|ш1|ш1| U ипд|1ш[ш1|ш1| ¿шфш-Li|i2libp|iLi nl opbliplibp|iLi: U"|il^r|.hri iulihpiud"h2in t uuibqôbL |прш1|ш1| iu2fuuj-iniuinbr|hp, hl|uiijnLintihpQ pupb[u|iq6 L|bpu|ni| hiui|iu£>ujqphL U Libpqlibf l|iu-iuui|uiph|ni{ р1|ша|шИи|ш1|ш1|ш1| U ипд|1ш|ш1|ш1| mqqbgnLpjriLlilibpQ, |iti£u|hu IiuiIl aiqpiuinnLpjnLtiQ i|hpiui|infuhL piuphl|bgnLpjiuir ujqu||iunL[ iuu|iuhni|h|ni( l|iujnLli hmbpiuprynLtjiupbpni.pjnLtj:

Glir|.hiulini.p lundiudp, ludijinLl'ibLnil diuutjiuqbinlibp|i гфррпрп2П1.Л|Ьрр miuppbp [иJpbpmJ, l|iupnq btip bqpiul|iuglibi, np hmbpiupr}jni.liiupbpni.pjiutj n|npin|i qiupqiugrudli ru г^рш i[piu rnqr^nq qnpônlilibp|i qtiiuhiuinrudp шЬИрш-d"b2ui t n.|nLnmpL|b[ ш1ллЬиш1|шЬ шб|п тЬишЬ1упЛ|пд:

Ор^Ьш^' шпш2|пЬ ("udpruJ tibpiuni|iuô diuutjiuqbinlibp|i l|iupô|if)ni[ rnlnnb-иш1|ш1| ui6q uuinpiur|.iuui|nlii t pliuiu|ujhii|ujtiiul|iuti futir|.|iplihp|i [hwpd'bp l|uitifuiupqh|dujliti ru [niMujliQ: liju lininhgriLiÎQ hmdmu|iuiniuufbiiutinLij t tL|n[n-q|nul|iuti uitiinhuiuq|iinnLpjiuli qpnyptibplili": L2i|ujô ruqqiupjuli uil|iulnui|np libpl|ujugnLg|i^ С Tiu|jili u|iu2inu|iulinLij t L|mjnlIj l|iuii uiniuin|il| intiinburiL-pjuiti (steady-state economy) qшqшфшpQ, q.biî шртшИш]1Л1|Ь[П11 2ШРП[^1Ш'НШ" l|iuti шб^Ь'2:

<br]]iliiul| Э). 4iupi|ui|hnli l|iupôrud t, np hiulipiuhrudpiujlili шргугиЬшрЬ-pnLfajnLlitj lutihiudiuinbr|b|ji t ludrup l|iujni.tjnLpjiutj hbin13: ЩЬ^Ь, linLjtj|iuL| mbq|ili t hiupgiur}pni.d[i, pb nppiulinil t ИшЬршргупЛшрЬрш^шЬ qnpôrulibnL-pjrutjp hiudiuinbr]b|Ji bmjlj|iuL| рпщ l|iujrulini.pjiuli hbin:

h ijbpjn, 6jnLqmj|ili diul|iupr|.iul|ni.d l|iujruli qiupqiugdiuli hpiudiujiul|iutjtj t intjinbuiul|iuti qiupqiugdiutj U 2Р2Ш^Ш iih2LULlLUjnh Li|Luhu|iutjni.pjiutj i|in[uq|> 2nuiiuj|iti iujtiu||iu|i hiujhgiul|iupq|i iÎ2ml|nLdQ, npp hiuiiiuhruli^ L|i|itj|i L|wji"ilIi qiupqiugiiiuti ii|i2ujqqiuj|"iti |iui|iuqnLjli i|inpâ|ili Li ii|nuduiiïujtiiul| hui2i|Ji l|Lunli|i jrupiupiuliynLp bpl|p|i l|iup|i£>lihpti m hiuuiupiul|nLpjujti ml|lil|m[|iplibpQ: lij-ufiliptr iutihpiudtï2in t прп2ш1||п hui^uiuiupiul^rinLpjujti iuu|iuhni|nLii L|mjnlIj qiupqiugiiiuti ЬрЬр iniuppbp|i lif^U: <ш1п1|ши|Ь1Г qiupqiugnrL bpl|plibpQ ¿bti l|iupnq |ipblig pmjL тш[ udmp l|iujnilinLpjiuli ul|qpnLlipLibp|i [|iupdbp |прш1|ш-liugnid' hiu2i|Ji шп1|Ь[т[ т1илЬиш1|шЬ шб|л hpmdmjml|mliQ:

СшЬршргупЛшрЬрп^шЬ n[npin|i qmpqugdmb hmdmp mlihpmd"b2in t qlimhmmbL mjb qnpônWjbpp, npnbp iutid|i2Lul|iutj L|md nLqqml||i mqr|.bgnLpjnLlj bli mliblinLd |ili^Li|bu п[прт|п, mjbii|bu tL intjinbuiuL]iiiti шб|л ь[рш:

10 Hobbs J., Enhancing the contribution of mining to sustainable development, Sustainable Minerals Operations in the Developing World, 2005, tg 9-11:

11 Uiutipujiiujuti rnb'u <uipni|3jiutjjujtj L., Sliuibuujt[jn[nq.fimL|mli qiupq.ujgi5iutj 1лЬиш1|ш1| iSnuibgnnSbbpfi n.bpQ pmr^mpujljujbnLp-jujb 152шL|i5mb q.npônLi5, Регион и мир, научно-аналитический журнал, Общественный институт политических и социальных исследований Черноморско-Каспийского региона, том X, N 6, 2019:

12 Sb'u Daly H. Е„ Steady-state economics (2nd éd.). Washington, DC: Island Press, 1991, tg 180-194:

13 Sb'u Carvalho F., Mining industry and sustainable development: Time for change, Food and Energy Security, № 6(2), 2017, tg 61-77:

ипт-зпкшрьпичиъ шашэичиъгичэ-зпкь 85

CbinmqninnL|ajmti iîbpnr|.iiipuitinLpjnLti: « hiutipiupqjni.tiiiipbpiiiL|iiiti iupiniuqpiutij)|i ôiui|iu[Ji, tibpdnLÔduiti Li фп|ишр0"Ьд|п gnLgiuti|i2tibp|i d^Li фп^ъ|1|ш11|ш1|д1[ш0п1|э]п11|р piugiuhiujinb|nL bii|iuiniuL|ni[ hiu2i|iupl|i|hL t П-pwtig l|iuii|p nbqpbu|inti hiui[iuuiupJiub J|i2ngni[:

M-bp^LÓriLfajiuli hiuiíiup r|.|iiniupl|i[b[ bli 2000-2020 pp. hiutigiupruruliiu-pbpiuL|iuli iupiniur|.piuLiß|i öiui|iu|]"i, libpiínLÓiíiuti, lupiniuhiuliiíiuti Li фп^шрсЛз-griLgiuLi|i2Libp|i iniuphl|iuli ii|iu2innliiuL|iuli i|jióiul|iuqpiiiL|iuti ini|jiu[LibpQ: LbpL|iujiugi|iuô inliinbuiu^iui|iiuL|iuLi iínr|.h|nLií i|jióiul|iiiqpiuL|iiili 2шррЬрр 20-ti bli, |iuL| qiu ti2LutiujL|nLiî t, np uiniugi|iuó lupdbplibpQ qpbph línin bli |ipiuL|iu-linLpjiuliQ:

Tj2i|uiô dnqbip q.biuhiuini[b[ t фпрршц-пуЬ ршпш^пифЬЬр^ ЬршЬиЩтС Eviews 9 hiuJiuL|iupq.jiuj|ili ôpiiiqpiul|iuqd|i d|i2ngni[: hpiuL|iutiiugi|bL ^ hiu-diuu|iuiniuufbiiuti nbqpbu|inti i|bp|nLÔnLpjniMibp, uuil|uijti, dnr|.b|ji qtiiuhiu-inrudp, iulihpiud"b2in t ini|jiii|tibpp hiuJiuhiuppbglib[, ruuin|i lujq tiu|iuiniiil|ni[ ini|jiu[tibpp [nqiup|ipJbL blip, npu|buq|i furnuiuijiblip L|bqô piuqduiqnpônti qôiu-j|iti nbqpbu|iiii uiniuliiuLrug:

hpiuL|iuliiugi[iuö nhqphu|inli i|hp|nLÖnLpjiiili lupqjinlipLibpQ hiuuiniuinnuî bli, np q|iiniiipL|i|nq qnpönlilihp|i U hiutipiuprynLliiuphpiuL|iiili iupiniuqpiulip|i ôiui|iu[|i lif^L qnjnLpjnLli nLti|n ti2uitiiul|iii|]i фп^инц^шйтр]™!!, piuti|i np qb-inbpiJ|iliiug|iiuj|i qnpöiuL||igp (R2) 0.95 t, iuju|iligtr L|iu[ujiu[ фпфп[иш1-|11|1ф фпфп^игирциЬ 2nLP2 95%-q ршдштрфиЛ t nhqphu|iiiijni{, |iuL| litiiugiuö 5%-q' ii|iuiniuhiuL|iuLi ufuui[lihpni[: Uiu ti2iutiiul|nLiï t, np 95%-|i г|.Ьищпи1 hiulipiup-qjnLliiupbpiuL|iulj iupiniuqpiulip|i ôiui|iu|ji фпфп^игир^Лр l|iupnq t piu-giuinpijbL ^P q|iiniupL|iuó qnpôntitibp|i luqqbgrupjiu Jp, |iul| qbinbpJ|iljiug|iiu-j|i 02qpini[iuô qnpôiuL||igp (02qpini|iuô R2)0.94 t, iuju|itij2ti' 94%, |ntJ¿Q grujg t iniu[|iu, pb qbinbpJ|iliiug|iiuj|i Ó2qpindiuti qnpôiul||igp |ilijii||iu|i luqqbgnLpjruli t rutibgb[ qbinbpJ|iliiug|iiuj|i qnpôiul|g|i i[piu, Li рш1ф np qtiiuhiuini|iuô Jnqb-|rud qbinbpJ|iljiug|iiuj|i Ó2qpini|iuó qnpôiuL||igp dnin t qbinbpJ|iliiug|iiuj|i qnpôiul|g|ili, ruphiitT rutihlip npiuL|jiuL nbqpbu|inli i|hp|nLÖnLpjnLti, piui|iupiiip-i|iuô t biuLi qtiiuhiuini|iiiö qnpöiuL||iglihp|i iupd"bpiul|iulinLpjnLliQ uinmqnq UinjnLqbliin|i t-i[|i6iuL|iuLinL ii|iujiíiuLip: liju|"ili£tr UinjnLqbliin|i pii^nui rulih-gnq ii|iuiniuhiuL|iuLi lîbônLpjiuli фЬтрфпг^ L|p|iin|iL|iuL|iuli iupd"hf>|i р-ЬицэпиГ 2.10, ii|binp t ti2b[, np ao, ai, ai, аз-р iupd"bpiuL|iuli f iupdbpiuL|iulinLpjiuli a lîiu-L| ш p r|.uj L| n L J (5% и[ъииц|Ь[П1 hiui|iuliiuL|iulinLpjiuiíp), piuli|i np ало=12.377474b 2.10, a"i =I17.31885I>2.10, ал2=13.1583911>2.10, ал3=1-4.3618161>2.1014:

fVbqpbu|iiuj|i uidpnq^ hiuijiuuiupJiuli i[|i6iuL|iuqpiuL|iuli iupdtïf)iiiL|iiitinL-pjrutip uinmqnq F ilh^wL|iiitinL Li|Lujdiutip pwi|uipiupi|iiiô t, lujulilipli1 ä>|i2b-p|i piu2fumJ mlibgnq ii|iuiniuhiuL|iutj Jbómpjiuli ф1ипр1|пг\ L|p|iin|iL|iuL|iulj iup-d"bpp' FL,n[iui=3.19615, фпрр t F i[|i6iuL|iiitinL lupdhplig1 F=114.3735, hbinluupiup'

14 U"nr|.b[nLLJ n=21, p=4, n-p=17, a=0.05 mpd"bpml|mlinL[ajmli JmL|mpr|.mL|[i r|.bii|pnLiJ v=1-a/2' v =0.975, UuijnLr).bliLnfi puJ2funLii тЬЬдпг\ щштшИш^шЬ iSbôriLp-jmb ф1илр4пп.

iupd"bp|V 1.73, Itl > tn-pj-a/2:

15 Unr|.b|nLii n=21, p=4, a=0.05 mpdbßmljmbnLp-jmb 15ш1|шрп.ш^ п.Ьа|рпи5 v=0.95 k1=p-1, k1=3, k2=n-p, k2=17, Эз|п2Ьр|п рш2[ипи5 rutibgnri щш1ЛшИш1|ш1| JbónLfajiuti ф1ллр4пг\ L)p|nin|nL|LuL)iub шрсГЬрр FijpiiLn =3.196:

haiL[LUULupnLJlj iupdt¡piul|iutj t Lupd"bpLuL|LutinLfajLutj a duil|LupqLul|nLd (5% u|uill[l|b[nL hwi|LuliLul|LuljnL|ajLudp):

^IbpinLÔnLpjnLti: <OllipLUpr|.jnLLlUjpbpnLpjnLLlQ <LUJLUULnwlinLli LUprynLljUjpbpnL-pjuili U LupuiuihujliiÍLuli lîb^ fun2npuiqnLjli Lui|iuLir|. mlibgnq n|npuilibp|ig iibl|li t: bpl||ipQ haipnLULn t hwllgwtlJnL|эbpnl|, ll|r|jiliÖ, nul||i, wpôwp, g|nÏJL), |il^ii|bu LiluLl iupr|.jnLLiujpbpujl|LuLi li2Luliwl|nLpjLuli oquiLul|Lup hiutiwôntibpni|, opInbLuLi1 r|.|iLULnnJ|im, q.|iLi|u, l|pwj)Lup, u|bnLhm l1 nblJ|nnLiJ|n Luq: Sbquil|Luli diul|iupr|.iu-L|ni[ hwlij)LupqjnLljLuhLuljnq plil|bpnLpjnLlilibpli lu li| lu h n i[n L J bli qqw|]i pi[ni[ LU2|"ULULnLULnbr|bp, £>LUll|l np qpLUllf) ll|LUJliiutlluq.pUJJ|ntl hJmtiptlbpPL[ LU2fULU-rnwlif) bli LunLugLuplimJ qjnLqbpnLd Ll ijinpp pwqwpljbpnLd, mp IjJluIj lu2[ulu-mLumbqbp|i hliLupLuijnpnLpjnLljljbpp uujhJluIilul(iluL| bli:

«-mJ hLUbpLUprynLllLUpbpnLpjLUll n[npLTinLj LUnLUJLUgnrL fulir}|iptjbpp ll|lu-hujli^nuí bli hpLuuiLuu-i [mènu! iî|i l^qii^g' luju n|npui|i qwpqwgnLLÍQ Lill|luu-ltuillí t Ulli ui bu lu L| Lull iíbfuLuli|iqiílibp|i Lul|ln|il|LugLÍLuliQ, lIjiilu LinruJIng1 qw LUQLUgLUglinnî t 2P2UJl|W lí|l2lul|LUJp|lll Il huijl|Lul|Lull pllLU2fULUph|lll ull|LUHllLU-gnq ijuiLuliq:

<LulipwpryriLllLUpbpLul|Lull qnpÔlILllbnLpjLull hbuilLLUlipni| líplinLnpLn bli LupuiLulibuiiInLLÍ Luquinui^ qwqwj|"ili lijmpbp' Luô[xiLuppnL quiq, LÍbpLull, Luqn-m|i opuliqlibp, ôôdp|i bpl|opu|iq II i|in2h, npnlij) quinlirud bli pmjubp|i luó|i juLupujpJluIi II JLul|bpUnLpLuj|ili 2pbp|i LuquinrnJujlj ix|Luin6uiri, II, npii|bu hb-mlLLulip, mbq|i t mliblinLd 2P2ujL|lu iíh2LULlLUJPl1 qbqpwr|.LugnLd:

0LUULnnpbll, hLUlipLUpqjmllLUpbpnLpjLUlj n[npLDLUriLUJLUgpLUÓ fuliq|ipljbpp huí JLul|LupqLuj|ilj bli (pliujLL|LuhLL|LuliLul|Lulj, hwlipuijlili Lunnq^nLpjLuli LL| LU h LL| Luti-JluIj), |il^LL|bu tiLub. n|npm|i LnlimbuLul|Luli JbfuLuli|iqJlibp|i qnpÔLupl|nLJp LLiLuhujli^nllí t ll|buinLpjLuli II huiuLupLul|nLpjLuli luI|lii|ii| hwiÍLuqnp0Lul|gnLpjnLli:

<LulipLupqjnLliLupbpnLpjLuli n|npLn|i qwpqwgiÍLuli L|bpujpbpjLU[ bpl|Lup dui-ÚLuliLul| qbp|i2fubL t wjli linuibgmiiQ, np, uib[ulin[nq|iLul|Luli linpwpwpnLpjnLli-libpnLj LL|LujiÎLuliLUL|npi|Luô, l|uuibqÔL|bli linp LuphbuuiLul|Luli lijmpbp, l|pnqujpl|-ijbli LupuiLuqpLuliplibp, |ili^|i LupqjnLlipnuJ Lui|LuliqLul|Luli hLulipLuhnLLÍpujj|ili nb-umpulibpfi lil|LULnLÍLUiíp LL|Luhujli2Lupl|Q l|liL|Luq|i: hpujl|LulinLLÍ uibq|i t nLllbgb[ LL|LUhLUlj2LUpl||l LU2fULUphuiqpnLpjLUll L|inL(infunLpjnLli:

UluL|lujIi, l[bpnqpjLU[libp|ilj qmqLuhbn, Jblip uinwliäliLugpbL blip rnbuui-l|bm, hwdLuäwjlj np|i gwôp L|luJ J^hli wqqLuj|ili bl|LuJnLui mlibgnq bpl|plibpp, nprnbq hLulipLuprymliLupbpnLpjnLlip qqw|ji inbq t qprnqbglimJ LuprymljLupbpnL-PjluIj l|LunnLgi[LuôpnLJ, i[bp2hljhu qLupqLugiÍLuli hbrnlLLulipnij uuiLulirnJ bli qquj[|i LnlimbuLul|Luli oqnLLnlibp16: Cliq npmJ, iqpLutig uuiLugJujli hliLupmijnpnL-pjmlilibpQ LL|LujÜLuliLUL|npi|LU0 bli Jlul|pnintiltibuiul|luti gmgLuli|i2libp|i pw2fu-ÚLUll LUQLUllÖllLuhLULnl|nLpjnLllllbpnL[:

lijULLlbu' |lll^ll|bu llbpl|LUJLUgi|bL t qÔLULL|LUUll|bp 1-nLLÍ, gLUÓp II LÎ|l2|lll bl|LU-LÎnu/ilibp mlibgnq bpl|plibpnnî, opliliLuli' «-nnî, hLulipLupqjmliLupbpnLpjLuli n[npui|l qUipqLUgnLlíll LUnLU2h^ hbpp|lll LL|LUJlÎLUllLUL|npL|LUÔ t l|LULnLUpL|nq libp-qpnuJlibpni|: ltluulilullnpluu-ibu^ IilíluIi bpl|plibpnuj odkl-|i qpbpb 60-90%-q

16 Sb'u Dorin I., Diaconescu C., loan D., The Role of Mining in National Economies, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences Vol. 4, No.3, July 2014, HRMAR, tg 5-6:

u.m-snKbu.Pbnu.mrb pu.au.pu.mrbr^ra-snKb 87

l| m in m pi[nlJ bti hiubpiuprynLtiiupbpriL|ajni.tinLd, |iuL| uipiniuhiutidiuti l|iunni.g-i[iu6pnLJ 30-60%-p L|LuqJnLJ bti hwtipwhni.dpwjl'iti riburuputibpp:

<iuml|LULi|bu Jiupr|.L|nL[3jLuti |ai[h w6p, h^Li|bu ^wLi wi|b|iiignq J^aiqquj-j|iti uii|iiiridiuti &iui|iu[tibpp17 hiutiqbgtirud bti iuprynLtiiuhiutii|nq hiutipiuhrud-£iuj|ili nbunLpulibp|i db& iliuu|i iniupbL|iiili 6iui|iii|tibp|i L)ujjnlLi ai6|n18: CLiq npnul, hui2i|ji luqlib[riL[ nburuputibp|i diupnq lt|lu2ujplibpq L i|bpiiiL|iutiqliiIiiili I|bliuiuii|iiippbpiii2p2wli|i Plui|luL|ujIi bpLiiupiuinLinLfajrutiQ, jrupiupiuti^rup bpl|-p|i lungli SiuiuutiriLiI t luqL|lu nburuputibpli iuraui|b|iiiqnLjli iupqjnLtiiui|binnL-pjlulip oqiniuqnp6b[riL fuliq|ipp: Lrnjli|iul| iuL|in|ii|npbli [upiufunLui[nq «ii|iu-iniuufuiuliiuinnL» hiulipiupqjniliiiipbpnLpjnLliQ, npp blipiuqpnul t 5bnliiupL|nL-|3-jnLlilibp|i L|nqJ|ig n|iul|bp|i L|iiiriiui|iupdiiitj tiu|uiiniul|ni[ intiinbuiul|iutj, ptiiu-ii|whii|lulllul|lull Li ung|iiuLiuL|iulj L|iiiriiui|iupdiiiti J|i2iuqqiuj|ili uiniubqiupinlib-p|i u|iuhii|iiitini.d19, ptiriLfajLutjQ ii|hiin6iunnlJ t Ll' L|iup6iud"iuJL|bin, li' bpL|iupiu-d"iudl|bin i|tiuiu, npti luqqruJ t l|btiun|npin|i iniuppbp|V hnq|i, oq|i Li gph ilpw:

Ouiuipbpl|pjui nii|i|uil||i tibpiipmiltibp

lip inui huibnirf

Cuipl|bp

Uqqujjfili bljiuiSniin

Spuiqi|ui6nif9jnili

^■duiujuiinlibp 1. <uitiguipqjnitiuipbpnipjuiti mnpipfi quipqiugJiutjp biqiuuipnq liiul/pniptjipbuujLiiuli gmgu/bfcbbph pui2fuifujli luniubdtiuihiuiplfnipjnibbbpQ20

U]i2hti Li giu6p bl|iuJriLin rutibgnq bpLiptibprud ii|biniiil|iutj pjrugbli hiup-l|iuj|ili bl|iuiinLinlibp|i L|iunnLgi[iu6pnLiI piui|iuL|iuLi|ili giu&p bli hiutipiupqjnLliiu-pbprupjiuli n|npin|ig qiuli(5i|nq hiuplibpiV 2nLP2 3-20%, |iti£ii|bu tiiuli qpiuqijiu-Srufajiuli lIluL|lupqluL|Q, 1-2% (q6iuii|iuinL|bp 1):

17 Sb'u Final consumption expenditure (current US$), The World Bank, http://data.worldbank.org/indicator/NE.CON.TOTL.CD/countries?display=default

18 Sb'u Brown J. T. et al, World Mineral Data 2010-2014, British Geological Servey, NERC 2016, Keyworth Nottingham, https://www.bgs.ac.uk/downloads/start.cfm?id=3084

19 Sb'u Goodland R., Responsible mining: The key to profitable resource development, Sustainability, №4, 2012, t2 2112:

20 Sb'u Dorin I., Diaconescu C., loan D., ti2i[. W2fu., tg 6-7:

.30-60%

■ -20%

■ -10%

<|iJß рЬфиЬЬци! qôiuu|iuinl|bp 1-|п дгидшЬ^ЬЬрр' hnr].i|iuônLJ inliinhuiu-qnpô|if)iul|iuqd|i J^ngnij qliiuhiuini|hL t <uijiuuiniulini.d 20002020 |Э|Э. hiulipiupqjnLtjiuphpiul|iutj iupiniuqpiutjp|i Li diul|pnintjinbuiul|iuli gnl-goib|i2libp|i d^li q.njnLfajnlLi rulibgnq l|uiii|p, npp tibpl|iujiugi|bL t puin hbinlijiu[ poilimÖLi|i.

Y=ao+ailM+a2EX+a3C + ct, (1)

npinhq

Y-q hiulipiupqjriLliujphpiul|Ujti iupiniur|.piuti£>|i öiui|ui|ti t (d[Li r|_plulî), IM-Q1 llbpiînLÔnnÎQ (lï[ll n_pLUlî), EX-q1 LupuiiuhujlinLiÎQ (ll[ll n-puili),

C-ti' qn|iup|i hiu2L[Lupl|Luj|ilj i(infuLupd"bßp (qpiuif 1 LLLTL qn|iup|i hiu2i|nL|), ao, ai a2, аз -q' hiuuiniuinruli JbônLpjailj Li aibl|Lufu фпфп[иш1|ш1|1|Ьр|1

mnaiÖq.iul|iulinL|ajiutj qnpôiul||iglibpp, £t -p' u|iuiniuhiul|iuli ufuiu|ji JbórupjnLlip:

и.гушиш1| 1

2000-2020 pp. hu¡b¡>u/prynibu/pbpu¡l]u/b iupipiuq.piuhj}[i 0шЦш[р, hbpdniódiuti, uipipiuhiuhiluih, ifinjviupdbgli 2шр&рЬршдр CC-niif1

Siupfi ^ЗШШШШШЯШШ <t>n¡xiuipábB

nhniiiliiiih iiinmiiin- ninitiiiinhniiiliniii iim- П 1П itllll П Hn III llllltl 1НП-

í_ и 11 LU LI LU U UJ / f ly f Ш 9 L 1 LI 11 LU UJ L¿ U1 1 UV LI UJ Li UJ 11 1 LI 11 LU UJ LUMШ LI UJ LJ UJ 11 (Ulf Ъ цприр)

пшЬр (Jib при/J) тшппшЬр, Jib nnujJ) шшппшЬр. Jib nnuiJ)

2000 16059 20431 62396 552.18

2001 20231 21349 60114 561.81

2002 30821 24565 100016 584.89

2003 46655 28300 188478 566

2004 97099 48584 141865 485.84

2005 113328 41868 156666 450.19

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2006 113459 49800 113776 363.5

2007 113824 52934 90353 304.22

2008 93266 53064 93553 306.73

2009 91898 55172 40434 377.89

2010 145537 111576 57787 363.44

2011 170169 155851 82941 385.77

2012 193326 162643 72241 403.58

2013 196779 165096 119664 405.64

2014 193401 183338 143916 474.97

2015 220819 230749 57083 483.75

2016 256629 227936 78398 483.94

2017 341099 327252 112795 484.1

2018 300745 312019 139320 483.75

2019 356781 356417 143910 479.7

2020 403456 425911 75253 522.59

hbjLi|bu gnLjg bli ьпифи iuq|ruuiul| 1-|i ini|jiu[libpp, hiulipiupryriLliiupbpiu-L|luÎj шршшг|.рш1|р|1 фпфп^иги^шЬр qruqiuhhn inhq|i bli тЬЬдЬ[ lupiniuhuili-líiuti Il tihpiiruôijiuti 0Lui|iu[libp|i фпфп^иш^гиЬЬЬр, |ili^u|bu tiiuL фп[ышр(^Ьр|1 LniULniulinLÜllbp:

21 Sb'u « i|]ióiul|iuq.piul|iuti l|nil|nnb|i hpiuu|iupiul|nLLÍtibp|V

https://www.armstat.am/file/doc/99489228.pdf, https://www.armstat.am/file/doc/99489228.pdf, https://www.armstat.am/am/7nidH2&id=01001 , https://www.armstat.am/file/doc/99526873.pdf, https://www.armstat.am/file/doc/99510793.pdf, https://www.armstat.am/file/doc/99489228.pdf

ипт-зпкшрьпичиъ шт.и.шчи.ъг^га-зпкь 89

Gum qôiuu|iuinL|bp 2000-2022 pp. hiutipiupryrutiiupbpiuLiiiiti шр-тшг|.ршЬр|1 iniupbL|iuti Jailli &шь[ш[р L|iuqdb[ t 167398.9 d[tj qpiuil, tinyti n[npm|i lupiniuhiutjdiiiti Li tibpdruôdiuti &iui|iu|tjbp[i' 145469.2 J[b qpiud Li 101474.2 J[b qpiuiT 453.5 i|in[iiiiipd"bf)|i qbu|prud:

■ СшЬршргупЛшрЬрш^шЬ lupmiuripiutip, J[ti « r|piuJ

■ UpmrnhmbriLj (ИшЬршр^пЛшрЬрш^шЬ шртшрршЬр, ií[b « ppiuiï) с TjhpiïnLÔruJ (ИшЬршргупЛшрЬрш^шЬ шршшг|.ршЬр, J[b « rj-ршJ)

Фп[ишрс)-Ьр, lilTL Г).П[шр

Ч-йшщштЦЬр 2. <u/bgu¡prynibu/pbpu¡[]u¡b u¡pipu¡r¡.pu/b¡>tt к du/lfpnipbipbuu/lfu/b gniguibfotibp/i dfig/ib ipiupblpiib ujpdbpbbpp 2000-2022 pp.22

<nr}i|iuônLd piubiuÖLi 1-p hiu2ilLupL|b[nL hiuJiup iururuuiul| 1-rnJ pbpi|iuô ini|jiu[tibpp hiuJiuhiup|abgi[b[ bb, lujulilipti' hiu2i[iupl|i[bL bti qpLutig in^Phl3" iîiuL|iuli lupdhplihpQ (iuqjnLuiuL| 2)1 funLuiui|ib[ni[ L|hqô piuqiiiuqnpônli qöiuj|ili nhqphu|iiu uiniulnu|nLg: hpiuL|iuliiugi|iuö nhqphu|inti i|hp|nLÔnLpjiuti lupqjrnlip-lihpQ hiuuiniuinruii bli, np q|iiniupl|i|nq qnpônlilihp|i Li hiulißiupqjriLliiupbpiu-L|iuli iupiniuqpiulip|i ôiui|iu|]i lí^Li qrijiupjiuli ruti|i ti2iuliiuL|iu|ji i|infuL|iuii|i|iu-ônLfajnLli, npp h|iiiliiui|npi|hL t hhiniuqninnLfajiuti libpnqiupiulinLfajiuli L|iunnLg-i|iuôpnnî (lurumuiuLi 3):

Liryniuml| 2

2000-2020 pp. huibpiuprijnibiupbpnipjuib шрциицршЬр/! дш^шф, bbpdniàduib, uipipuihuibduib, ifin[uuupdbf>li /nquipftpduilfiub uipdbgbbpp «-nid23

ШШЖШ Y(log) Im(log) С (loe)

2000 9.684 9.924792 11.04126 6.313874

2001 9.914952 9.96875 11.00399 6.331164

2002 10.33595 10.10909 11.51309 6.371424

2003 10.75053 10.25062 12.14674 6.338594

2004 11.48349 10.79105 11.86263 6.185879

2005 11.63804 10.64227 11.96187 6.10967

2006 11.6392 10.81576 11.64198 5.895779

2007 11.64241 10.87681 11.41148 5.717751

2008 11.44321 10.87926 11.44628 5.725968

2009 11.42843 10.91821 10.60743 5.934603

2010 11.88818 11.62246 10.96452 5.895614

2011 12.04454 11.95666 11.32588 5.955241

2012 12.17214 11.99931 11.18776 6.000375

2013 12.18984 12.01428 11.69244 6.005466

22 4iuqi5b[ t ИЬф1|ш1|р' puui шгутиш1| 1-fi ini|juj|tibp|i:

23 <ш2ь[шр1|Ь[ t hhr|jitiiul|Q:

2014 12.17252 12.11909 11.87698 6.163252

2015 12.3051 12.34908 10.95225 6.181568

2016 12.45539 12.33682 11.26956 6.181961

2017 12.73993 12.69848 11.63333 6.182291

2018 12.61402 12.65082 11.84453 6.181568

2019 12.78488 12.78386 11.87694 6.173161

2020 12.90782 12.96199 11.22861 6.258797

Upryni.tjpni.if q.tiiuhiuini|wô qÔLUj|itj nbqpbu|iLuj|i hiui|iuuiupdwti iupd"bj> libpti iupinwgn|i|bL bli.

Y = 4.650364 + 0.829108EX + 0.379963IM - 1.111139C + ct (2)

lirynLUUll] 3

Wnrpbifi qhiuhiuipiliuh uipqjnitijjhbpp24

Included observations: 20 V=a(0)+a(1 )*EX+a(2)*IM+a(3)*C

Coefficient

Std. Error

t-Statistic

Prob.

a(0) a(1) a(2) a(3)

4.650364 0.829108 0.379963 -1.111139

1.956011 0.047873 0.120303 0.254742

2.377474 17.31885 3.158391 -4.361816

0.0294 0.0000 0.0057 0.0004

R-squared 0.952794 Mean dependent var 11.72545

Adjusted R-squared 0.944463 S.D. dependent var 0.909018

S.E. of regression 0.214222 Akaike info criterion -0.073966

Sum squared resid 0.780147 Schwarz criterion 0.124991

Log likelihood 4.776644 Hannan-Quinn criter. -0.030787

F-statistic 114.3735 Durbin-Watson stat 1.269966

Prob(F-statistic) 0.000000

liprynLtipniJ' (2) intjinbuiu^iui|iiul|iuti dnr|.b|ji li JuJtabJujm|iL|LuL|Ujtj qnpô|> piul|LuqJ|i l||ipiunnL|ajiuti J^ngnij luJi(inL|il[b[ btj LntiinbuLuq.|iLnLuL|Luti h|nJtiiu-ijnpnLJtibpp, Jujutiujilnpujuibu1

1. lipLnLuhaituJujll ljbl| uinl|nuluj|ltl l|bLnni[ Lu6[l LUl|b[LUglinLlJ t hwtipwp-rjjnlÏjluptrpluL|luLi lupuilur|.plutip|i ölul|lulq 0.82 uinL|nuluj[itl L|bLnni|:

2. LbpdnLÖÜLuti iibl| uinl|nuLuj|iLi l|bumi{ luöq wl|b|LuglinLLÏ t huitipluprynl-tiLupbpujl|Luti lu pui lu qp lu tip |i ôlul|lu[Q 0.37 uinL|nuluj|iti l|bLnni{:

3. Tn[Lup|i huJ2L|LupL|Luj|iLi i|infuiupd~bp|i iibl| uinl|nuLuj|iti l|bLnni( lu6q LL|LUUl6LUn t r|.LUntinLlî hLullßLUpiqjnLtlLUpbpLUl|Lutj lUpLniUqpwlip|l ÖLUL|iU-|jl 1.11 Ulnl|nULUJ|ntl l|bLnnL[ tlljLUqjLUti:

bqpuil|uignLpjnLti: <Lutipuipr|.jnLtiiupbpnL|ajLuti n|npinp « LntiLnbunLp-jLuti L|lu-pUnp n[npuitibp|ig, |iti£LL|bu tiLULl LnliLnbunLpjuiti quipquigiiuiti qpiuL|iul|iutitib-p|ig iibL|ti t: 1-lu bqb[ Ll qbnUu JtimJ t <iujLuuinwti|i inliLnbunLpjuili q|]uLui|np 6jmqbp|ig übL|Q, |iuL| u|bLniul|Luti pjnL$)b|n l|Lufui|LuönL[ajnLliti luju n|npui|ig uuiLugijnq bL|iuiinLinlibp|ig 2wpnLtiiul|b|nL t Lu6b[:

24 <iu2i|wpl|b[ t" hbr]]itiwl|[i:

ипт-зпкшрьпичиъ шт.и.шчи.ъпьга-зпкь 91

<шр1| t li2b[, np Ciujiuuiniulirud hiulipiupqjruljiupbpnLpjiulj n[npinriLJ шпш2шдпг[ fuliq|iplibpp щшИшЬ^гш! bli hpiuiniuu| [nL&rud, npnlij) шпш^шд-lirud bli mj[plimpmlip hoqruin inliinbuiul|iuli dbfuiuli|iqdtjbp|i iupr|.jnLliiui|bin l||ipiundiutj, |п l[Ijiuu 2PS>wl|iu ^ЬзшфЩРЬ ^ hiujl|iul|iuli ptim2|ximph|nlj uu|iun-luugnq i|iniuliq|i: ^Ibmp t ^^b nP hiulipuipqjnLlnuphpnLpjiuli n|npin|i quipqiu-gnulQ liu|iuuinnLij t mliinhuiul|ujli dhfuiuli|iqillihp|i iupqjruliuji|hin l||ipumijiuliQ, piug|i uijq, iuju n|npin|i qiupqiugdiuli libprudp qpiul|iuli luqqbgnLpjriLli rulifi iupinui£>|"ili iunlonp|i iulil|iufu L|in[uupdbpuj|iLi iniuiniulinLiilihp|ig:

« hiulipiupqjnLliujphpnLpjiuli n|npin|i qbpQ huunl|ujii|hu qqiu|ji t wp-iniu£|ili lunlanpnul, fili^li lupiniuhiujin^nLiI t IiuiIl iuju plnuqun|iuri|i uipinui-hiulidiulj li libpdniMiulj дт.дш1ф2^Ьр|п iniupbginiup|i db&iugdiudp: M_bp|nL&nL-pjiuli lupqjruliplibpp grujg bli ьпифи, np hiulipiupqjruliiupbpnLpjiulj шртшг).-рш1ф|п i[piu qpiul|iulj luqqbgnLpjnLtj bli rulibgbL n|npin|i шpLnшhшlJJшll L libp-dru&diuli &iui|ui[libpp, uiul|iujli, pbpliu, iudbliiudb& iuqr|.bgni.|ajniMj rulibgb[ bli ijinfbiiupdtipiujl'ili iniuiniuljnLdlibpp: СЬт^тршр' duidiuljiul|iul||ig |ipiul|iulinL-pjruljp hiuuiniuinrud t wjli фшитр, np huilipiuprynLliiupbpnLpjiuli n|npinp qqiu|]i oqruinlihp t uiniulinui i|infumpdbp|i iniupphpnLpjrulilihp|ig: U.ju|ili£ir 2uihnijplihp|i db6 iIiuuq итшдфт! t hblig iuqquij|ili inlunburiLpjnLlinLiI фп[и-updbpuj|ili iniuiniulinLiilihp|ig, npp hiuli£>iupqjnLliujphpujl|iuli plil|bpnLpjnLlilib-p|i l|nqii|ig piuqiiiuqiulihgi|nLiI t hiuliphpfi l|iuqiiiul|hpu|ijiuli II 2whiuqnp&ijiuli hiudiup iulihpiud"h2in iuu|piuli£>lihp II 5iuiuujnLpjrulilihp Libp JnL6b[nL qhu|£>ruii:

lIjlinLUJiihliiujli|ii{, l|iup&nLii blip hiulipiupqinLlnuphprupjiuli n|npin|i quip-qiugdiuli hliiupiui|npni.|ajniMjbpli ru fuliq|iplibpli uilihpiudt^m t г|-|птшрЬ|Ь^ l|iu-jmli qiupqiugdiuli Ьпш^шф Jnqb[|i 2P2wliiul|libpni.d, uijli t' 1|Ьр|ги&Ь[ n[npmp ш1лпЬиш1|ш1|, pliiuu|iuhu|iuliiul|iuli li ипд|лш[ш1|ш1| mqqbgnLpjmli mbumliLjjnL-1фд U fulir|.|iplibp|i |nL&m.dp npnlibL d|i2iuqqiuj|'ili |iui[iuqnLjli фпрЙ|л ru linpiu-ршрш1|шЬ dninbgni.dlibp|i 2P2wliiul|nLd:

Oqinuiqnp6ilm6 q.puil|iiitinLpjnLti

1. « фбш1|ш^рш1|ш1| L|nJ|nnb|i Иршьцшрш^п^Ьр' https://www.armstat.am/file/doc/99489228.pdf, https://www.armstat.am/file/doc/99489228.pdf, https://www.armstat.am/am/?nid=12&id=01001, https://www.armstat.am/file/doc/99526873.pdf, https://www.armstat.am/file/doc/99510793. pdf, https://www.armstat.am/file/doc/99489228.pdf

2. <iupnL|3jnLtijiuti L, Sliinbuiut;l|n|nq.|iuil|uili qiupquigJiuti inbuui-1|ш1| JninbgriLJlibp[i П-trpQ pmqiu{)ujl|UjtinL|3jujti il2iul|Jiuti qnpdnul, Регион и мир, научно-аналитический журнал, Общественный институт политических и социальных исследований Черноморско-Каспийского региона, том X, N 6, 2019:

3. Allan R., Introduction: sustainable mining in the future. J. Geochem. Explor. 52 (1-2), 1995.

4. Brown J. T. et al, World Mineral Data 2010-2014, British Geological Servey, NERC2016, Keyworth Nottingham,

https://www.bgs.ac.uk/downloads/start.cfm?id=3084

5. Carvalho F., Mining industry and sustainable development: Time for change, Food and Energy Security, № 6(2), 2017.

6. Crowson P., Mining and sustainable development: measurement and indicators. Raw Mater. Rep. 13 (1), 1998.

7. Daly H. E., Steady-state economics (2nd ed.). Washington, DC: Island Press, 1991.

8. Dorin I., Diaconescu C., loan D., The Role of Mining in National Economies, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences Vol. 4, No.3, July 2014, HRMAR.

9. Eggert R., Mining, sustainability and sustainable development. In: Maxwell, Ph (Ed.), Mineral Economics. Second ed., Chapter 13. Australasian Institute of Mining and Metallurgy, 2006.

10. Goodland R., Responsible mining: The key to profitable resource development, Sustainability, N2 4, 2012.

11. Hobbs J., Enhancing the contribution of mining to sustainable development, Sustainable Minerals Operations in the Developing World.

12. Final consumption expenditure (current US$), The World Bank, http://data.worldbank.org/indicator/NE.C0N.T0TL.CD/countries7dis play=default

13. Malthus T. R., An Essay on the Principle of Population. London, 1798, (Electronic Scholarly Publishing Project, 1998, http://www.esp.org/books/malthus/population/malthus.pdf)

14. Mill J. S., The Collected Works of John Stuart Mill, Volume III - The Principles of Political Economy with Some of Their Applications to Social Philosophy (Books lll-V and Appendices), ed. John M. Robson, Introduction by V.W. Bladen (Toronto: University of Toronto Press, London: Routledge and Kegan Paul, 1965, 801),

https://ol I. I ibertyfu nd. org/titles/243#Mil l_0223-03_673

15. Mill J. S., The Collected Works of John Stuart Mill, Volume XVII -The Later Letters of John Stuart Mill 1849-1873 Part IV, ed. Francis E. Mineka and Dwight N. Lindley (Toronto: University of Toronto Press, London: Routledge and Kegan Paul, 1972), 1651, https://ol I. I ibertyfu nd ,org/titles/254#Mi 11_0223-17_436

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

16. Rajaram V., Dutta S., Parameswaran K., Sustainable Mining Practices: a Global Perspective. CRC Press, 2005.

17. Von Below M.A., Sustainable mining development hampered by low mineral prices. Resour. Pol. 19, 1993.

18. Worrall R., Neil D., Brereton D., Mulligan D., Towards a sustainability criteria and indicators framework for legacy mine land. J. Clean. Prod. 17 (16), 2009.

um-зпкьирьпичиъ шашэцчиъгичэ-зпкь 93

ЛУСИНЕ АРУТЮНЯН

Эксперт по устойчивому развитию

Экономическая оценка горнодобывающего сектора РА,- Цель статьи - оценить макроэкономические показатели, влияющие на горнодобывающий сектор республики, а также потенциал и возможности развития этого сектора. Проблемы, возникающие в горнодобывающей отрасли, носят системный характер (экология, охрана здоровья населения), так как оценка экономических механизмов отрасли требует активного сотрудничества государства и общества.

Минеральные ресурсы играют исключительно важную роль в развитии экономики любой страны, находя применение в различных отраслях хозяйства. В настоящее время, сколько бы усилий ни было направлено на выявление возобновляемых источников энергии и энергосбережения, вторичное использование ресурсов, расширение мощностей по переработке отходов и повышение технологичности, с другой стороны, на вопросы, связанные с защитой окружающей среды, которые продолжают подниматься на различных платформах, тем не менее, рост населения, а также увеличения объёмов международного потребления приводят к годовому устойчивому росту объёмов большей части добываемых полезных ископаемых.

Оценка между добычей полезных ископаемых, импортом, экспортом и обменным курсом показала, что потенциал развития этого сектора оказывает положительное влияние на внешнюю торговлю независимо от колебаний обменного курса.

Ключевые слова: горнодобывающая продукция, обменный курс, регресс, импорт, экспорт, долгосрочное благосостояние, социально-экономическое развитие JEL: L16, L72

DOI: 10.52174/1829-0280_2022.3-81

LUSINE HARUTYUNYAN

Expert on Sustainable Development

Economic Evaluation of the Mining Sector in RA.- The

aim of the article is to evaluate the macroeconomic indicators affecting the mining sector in the republic, as well as the development potential and opportunities of that sector. The problems caused in the mining sector are systemic (environmental, public health protection). Besides, the assessment of the economic mechanisms of the sector requires active cooperation of the state and society.

Mineral resources play an extremely important role in the development of the economy of any country, finding application

94 PiiTjPbn c^sc

2022.3

in various branches of the economy. Currently, no matter how much effort is directed towards the identification of renewable energy sources and energy saving, secondary use of resources, expansion of waste processing facilities and increase of technological efficiency, on the other hand, issues related to environmental protection continue to be raised on various platforms.

The assessment between mining output, import, export and exchange rate showed that the development potential of this sector has a positive effect on foreign trade, regardless of exchange rate fluctuations.

Keywords: mining products, exchange rate, regression, import, export, long-term welfare, socio-economic development JEL: L16, L72

DOI: 10.52174/1829-0280_2022.3-81

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.