Научная статья на тему 'ЭКИШ ТИЗИМЛАРИ, КЎЧАТ ҚАЛИНЛИКЛАРИ, ҚЎШҚАТОРГА ЭКИШ ВА ҚАТОР ОРАЛАРИГА ИШЛОВ БЕРИШНИНГ ЎҒИТ МЕЪЁРЛАРИГА БОҒЛИҚ ҲОЛДА ҒЎЗАНИ ЎСИШИ, РИВОЖЛАНИШИ ВА ҲОСИЛДОРЛИГИГА ТАЪСИРИ'

ЭКИШ ТИЗИМЛАРИ, КЎЧАТ ҚАЛИНЛИКЛАРИ, ҚЎШҚАТОРГА ЭКИШ ВА ҚАТОР ОРАЛАРИГА ИШЛОВ БЕРИШНИНГ ЎҒИТ МЕЪЁРЛАРИГА БОҒЛИҚ ҲОЛДА ҒЎЗАНИ ЎСИШИ, РИВОЖЛАНИШИ ВА ҲОСИЛДОРЛИГИГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

CC BY
81
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
экиш / экиш тизимлари / ғўза / ўсиб-ривожланиши / ўғит меъёрлари / кўчат қалинлиги / ҳосилдорлик / фактор / ўсимлик / шоналаш. / planting / planting systems / cotton / growth / fertilizer rates / seedling thickness / yield / factor / plant / pruning.

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — Бахтиёр Назирович Набиев, Сарварбек Шералиевич Убайдуллаев, Шералиев Ҳиндол Анваржон Ўғли

Ушбу мақолада экиш тизимлари, кўчат қалинликлари, қўшқаторга экиш ва қатор ораларига ишлов беришнинг ўғит меъёрларига боғлиқ ҳолда ғўзани ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигига таъсири тўғрисида қимматли илмий маълумотлар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству , автор научной работы — Бахтиёр Назирович Набиев, Сарварбек Шералиевич Убайдуллаев, Шералиев Ҳиндол Анваржон Ўғли

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE INFLUENCE OF PLANTING SYSTEMS, PLANTING DENSITY, INTER-ROW PLANTING AND PROCESSING OF INTER-ROW SPACING ON THE GROWTH, DEVELOPMENT AND YIELD OF COTTON, DEPENDING ON THE RATE OF FERTILIZER APPLICATION

This paper provides valuable scientific information on the impact of planting systems, planting density, inter-row planting and row-spacing treatment on cotton growth, development and yield in relation to fertilizer application rates.

Текст научной работы на тему «ЭКИШ ТИЗИМЛАРИ, КЎЧАТ ҚАЛИНЛИКЛАРИ, ҚЎШҚАТОРГА ЭКИШ ВА ҚАТОР ОРАЛАРИГА ИШЛОВ БЕРИШНИНГ ЎҒИТ МЕЪЁРЛАРИГА БОҒЛИҚ ҲОЛДА ҒЎЗАНИ ЎСИШИ, РИВОЖЛАНИШИ ВА ҲОСИЛДОРЛИГИГА ТАЪСИРИ»

ЭКИШ ТИЗИМЛАРИ, КУЧАТ ЦАЛИНЛИКЛАРИ, ЦУШЦАТОРГА ЭКИШ ВА ЦАТОР ОРАЛАРИГА ИШЛОВ БЕРИШНИНГ УГИТ МЕЪЁРЛАРИГА БОГЛИК; Х,ОЛДА ГУЗАНИ УСИШИ, РИВОЖЛАНИШИ ВА ^ОСИЛДОРЛИГИГА ТАЪСИРИ

Бахтиёр Назирович Набиев

Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти "^ишлок хужалиги экинлари генетикаси, селекцияси ва уругчилиги" кафедраси ассистенти Сарварбек Шералиевич Убайдуллаев Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти "Дехкончилик ва урмон мелиорацияси" кафедраси катта укитувчиси, к.х.ф.ф.д.(РШ) Шералиев Х,индол Анваржон ^ли Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти талабаси https://doi. org/10.5281/zenodo.6792055

Аннотация. Ушбу мацолада экиш тизимлари, кучат цалинликлари, цушцаторга экиш ва цатор ораларига ишлов беришнинг угит меъёрларига боглиц %олда гузани усиши, ривожланиши ва %осилдорлигига таъсири тугрисида цимматли илмий маълумотлар келтирилган.

Калит сузлар: экиш,экиш тизимлари, гуза, усиб-ривожланиши, угит меъёрлари, кучат цалинлиги, %осилдорлик, фактор, усимлик, шоналаш.

ВЛИЯНИЕ СИСТЕМ ПОСАДКИ, ГУСТОТЫ ПОСАДКИ, МЕЖДУРЯДНОЙ

ПОСАДКИ И ОБРАБОТКИ МЕЖДУРЯДИЙ НА РОСТ, РАЗВИТИЕ И УРОЖАЙНОСТЬ ХЛОПЧАТНИКА В ЗАВИСИМОСТИ ОТ НОРМЫ ВНЕСЕНИЯ

УДОБРЕНИЙ

Аннотация. В этом документе представлена ценная научная информация о влиянии систем посадки, густоты посадки, междурядной посадки и обработки междурядий на рост, развитие и урожайность хлопчатника в зависимости от нормы внесения удобрений.

Ключевые слова: посадка, системы посадки, хлопчатник, рост, нормы удобрений, толщина всходов, урожайность, фактор, растение, обрезка. THE INFLUENCE OF PLANTING SYSTEMS, PLANTING DENSITY, INTER-ROW PLANTING AND PROCESSING OF INTER-ROW SPACING ON THE GROWTH, DEVELOPMENT AND YIELD OF COTTON, DEPENDING ON THE RATE OF

FERTILIZER APPLICATION

Abstract. This paper provides valuable scientific information on the impact of planting systems, planting density, inter-row planting and row-spacing treatment on cotton growth, development and yield in relation to fertilizer application rates.

Keywords: planting, planting systems, cotton, growth, fertilizer rates, seedling thickness, yield, factor, plant, pruning.

КИРИШ

Гузани экиш тизимлари, кучат калинлиги, сув ва озика тартиблари ва бошка агротадбирларни усимликларни усиши ва ривожланишига таъсири курсатиш купгина тадкикотларда исботланган. Бу факторлар гуза амал даврида турлича таъсир курсатиб, шоналаш давригача усимликка куёш нурини тушиши деярли бир хил булганлиги ва илдиз тизими хам яхши ривожланганлиги учун кучат калинликлари гузани усиши ва

puBo^naHumura ce3H.nap.nH Tatcup KypcaTMaMgu. KeMuHnanuK эса KynnaHunaguraH arpoTagGupnapHH Tatcupu ceKHH-acra Kynaa Gopagu.

TA^H^OT MATEPHA.MAPH BA METO^O^OrHACH

H.Äögypa^MOHOB, P.Äx,MegoB, P.TunnaeB, H.Myx,aMMagoBnapHHHr TatKugnamnapuna nopno;-1 Ba nopno;-2 Fy3a HaBnapuga KynaT cohhhh opTH; Gynumu, ycHM.HK.apHH Kynnu gapa^aga ycumura, KycaKnapHH ro;opu apycnapga xocun Gynumura, neKaHKagaH KeMuH GanKHnaG KeTHmura caGaG Gynagu. HyHKH KynaT KanuHnuru opTraH capu Tynpo;gaH 03H^naHHm MaMgoHH KaMaMuG Gopagu, ycuMnuK y3H ynyH KynaM GynraH Myx,HT KHgupagu. EpyrnuK Ba o3u;a eTumMacnuru HaTH^acuga $a;aT BereTaTHB opraHnap puBO^naHumu Ky3aTHnagu Ba reHepaTHB opraHnapHH puBO^naHumu cycrnamagu.

TA^^H^OT HATH^AtfAPH

Eh3 onuG GopraH TagKHKoTnapga nuruTHH 3KHm TH3HMnapH, KynaT KanuHnuKnapu, Kym;aTopra экнm Ba ;aTop opanapura umnoB GepumHH yFHT Metepnapura Gof.h; x,ongaru KoMnneKC (Ma^Mya) Tatcupu aHHKnaHgu. ^yMugaru «agBanga TymyHapnu Gynumu ynyH Fy3aHHHr x,a;HKHH KynaT KanuHnuru aMan gaBpu oxupugaru MatnyMoTnap KenTupunraH. Fy3aHH ycumu Ba puBo^naHumu GyMuna 2020 Munga onuHraH KypcaTKHnnapu mapx,HHH KenTupuG yraMH3. MatgaH yFHTnapHH MetepnapugaH KaTtuM Ha3ap nururaap 60 cm ;aTop opanuFuga aKKa KaTopra экнnгaн Bapuanrga Ba Gom;a Bapuanrnapga x,aM Fy3aHH moHanam gaBpurana ycumu Ba puBo^naHumuga $ap;nap KaM Gyngu, neKHH rynnam gaBpugaH GomnaG KynnaHHnaeTraH Gapna TagKH;oTnapHH Tatcupu ce3una Gomnagu.

MY^OKAMA

^eMaK, Fy3a rynnam-xocun Tyrum gaBpuga (1.08) yTKa3HnraH ^eHonoruK Ky3aTyBnapHHHr HaTH^anapura Kypa, MatgaH yFHTnapH N-150, P2O5-105, K2O-75 Kr/ra Metepnapga KynnaHunuG, Fy3a 60 cm ;aTop opanuFuga 90-100 MHHr/ra Ha3apuM KynaT GenrunaHuG экнnгaн Ha3opaT BapuaHTHga Gom noa GanaHgnuru 105,2 cm hh, xocun moxnapu cohh 12,8 goHaHH Ba KycaKnap (1.09) 10,0 goHaHH my «yMnagaH onunraHnap 5,1 goHaHH TamKun Kungu.

TatKugnaG yTaMH3KH, Fy3a KycaKnapuHH onunum gapa^acu gHHaMHKaga aHHKnaHMagu, GanKH 1-cenraGpgaru Ky3aTyBnapga onunraHnapHUHr xhcoGh GunaH neKnaHguKKH, Gy KypcaTKunnap KaMcu Bapuanrga naxTa x,och.h эpтa MyggaTnapga numuG eTunraHnurugaH ganonaT Gepagu.

XY^OCA

Fy3a HuruTnapu 90(60x30) cm TH3HMga ;ym;aTopra экнnгaн BapuaHTga Gom noa GanaHgnuru 108,3 cm, ^ocun moxnapu cohh 13,4 goHaHH Ba KycaKnap ypTana 7,3 goHaHH, onunraHnapu эca 5,2 goHaHH TamKun ;unraH x,onga, 60 cm ;aTop opanurugaH MyraHocuG paBumga 3,1 cm, 1,4 goHara ro;opu, neKHH KycaKnap cohh 2,7 goHara KaMpo; GynraHnuru Ky3aTHngHKH, Gy KynaT KanuHnuruHH 30-40 MHHr/ra ro;opu GynraHnuru ynyH KycaKnap cohh, KonaBepca ynapHH Ba3HH ^aM KaMaMgu.MatgaH yFHTnap N-150, P2O5-105, K2O-75 Kr/ra gaH N-200, P2O5-140, K2O-100 Kr/ra opTHmu Fy3aHH ycumu Ba puBo^naHumu ypTacugaru ^ap;naHHmnap ce3Hnapnu gapa^aga Gynca, N-250, P2O5-175, K2O-125 Kr/ra $oHHga Gy y3rapumnap Gupo3 nacaMgu, Hara^aga энг Ma;Gyn yFHT Metepnapu N-200, P2O5-140, K2O-100 Kr/ra экaнnнгн aHH;naHgu. MaHa my yFHT Metepnapu $oHHga 60 cm ;aTop opanuFuga Ha3opaTga Fy3a Gom noacu GanaHgnuru, x,ocun moxnapu Ba KycaKnap cohh, my «yMnagaH onunraHnapu MyTaHocuG paBumga 106,2 cm, 13,0 goHa Ba 11,2 x,aMga 5,0 goHaHH TamKun

килди. Чигит яна 90(60x30) см тизимда экилган вариантда гузани усиши ва ривожланиши буйича курсаткичлар 60 смдан мутаносиб равишда 2,9 см, 0,9 донага юкори, лекин кусаклар сони яна 3,7 донага камрок булди. Гуза чигитлари 80x40 см катор оралигида экилиб, катор оралигига ишлов берилмаган (11) вариантда гуза бош пояси баландлиги 110,3 см, хосил шохлари сони 14,9 дона, кусаклар сони 7,6 дона, шу жумладан очилганлари 5,6 донани ташкил килиб, назоратдан (60 см) 4,1 см, 1,9 донага юкори, лекин кусаклар сони 3,6 донага камрок булган. Тажрибада нисбатан юкори курсаткичлар гуза 80x40 см тизимда, 120-140 минг/га кучат калинлигида экилган ва катор ораларига шоналаш даврида 1 марта 5 -7 см чукурликда ишлов берилган вариантда олиниб, бош поя баландлиги 114,2 смни, хосил шохлари сони 15,1 донани ва кусаклар сони 8,2 донани шу жумладан очилганлари 5,7 донани ташкил килди. Бу курсаткичлар ишлов берилмаган (11) вариантга нисбатан мутаносиб равишда 3,9 см, 0,2 дона, 0,6 дона ва 0,1 донага юкоридир. Лекин назоратга (60 см) нисбатан кусаклар сони 3,0 донага кам булганлиги кузатилдики, бу холат кучат калинлигини ортиши билан богликдир.

Экиш тизимлари, кучат калинлиги, кушкаторга экиш ва катор ораларига ишлов беришнинг уFит меъёрларига боFлик х,олда Fузани усиши ва ривожланишига

таъсири, 2020 йил.

11 ж ? Эоап шспзра. см Хакиыш куч ЕСТ ыалинлиги. "им: га Б^унщагор оралигига Ж1Ш бершп сони е а чукураиги. сы Еошпоя бадэнхшги, сы Чиноар глэр сони, дона Шонал ар сони, дона Хоснт шохлари сони, дона Кусаклар сони, дона Шу жузиадан очилганлари. дона

1.06 | 1.07 1.08 1.06 1.07 1.07 | 1.08 1.08 | 1.09 1.09

К-150. P1O5- Of. KiO- 7? кг/га

1 60 (назорат) 81,1 - 21.5 58,2 105,2 3.5 7,8 7.0 12,8 5.2 10,0 5.1

: 90(60x30) 129.1 - 22,0 61,2 108.3 4.1 7,6 8,2 13.4 4,8 7.3 5.2

3 80x40 128.3 - 23.1 64,3 109,2 3.8 8.0 8,3 13,8 4,9 7.5 5.5

4 80x40 128.1 1 марта (5-7 сы) 23.2 68,1 111,2 4,0 8,9 8,4 14.1 4,9 7,9 5.4

5 80x40 128.2 2 марта (10-12 см) 24,1 66.1 110,5 4.1 8,6 7,9 13,8 5.0 7.8 5.4

6 80x60 146.8 - 22,8 61,3 88.2 4,2 7,1 7.2 10,8 3.9 6,5 2.8

7 80x60 147.1 1 марта (5-7 сы) 22,6 62,1 89.1 4,0 7.4 7.3 11,0 3.8 6.8 2.7

8 80x60 147.1 2 марта (10-12 сы) 22.5 63.1 90.5 4.1 7,1 7.2 9.9 3.7 6,4 2.6

\-200, PiCfc-140, KiO-КМкг/п

9 60 (назорат) 85,1 - 21,6 60,1 106,2 3.8 7,9 7.2 13,0 5.4 11,2 5.0

10 90(60x30) 124.1 - 22.3 63.2 109,1 3.5 8,2 8,3 14.1 5.0 7.5 5.3

11 80x40 127.1 - 23.4 65.4 110,3 3,6 8,3 8,4 14,9 5.0 7,6 5.6

12 80x40 125.1 1 марта (5-7 сы) 23.5 70,1 114,2 4,0 8.5 8,5 15,1 5.1 8,2 5.7

13 80x40 130.8 2 ыарта (10-12 сы) 24,1 71.3 115,0 3.8 8,4 8,3 15,1 5.0 8,2 5.8

14 80x60 139.1 - 23.8 60.8 91,3 4,6 7.9 7,9 10,9 3.9 6,4 2.8

15 80x60 141.3 1 марта (5-7 сы) 22.9 62,5 93.4 4.5 7,6 7,1 11,2 3.9 6.8 2.6

Ii 80x60 143.0 2 марта (10-12 сы) 22.1 64,1 92,1 4.1 7.7 7,0 10,8 3.8 7,0 2.7

N-250, PiOi-175, KiO-lIrKf/ra

17 60 (назорат) 83.» - 21,0 62,3 105,2 4,0 6,5 7.0 13.2 5,6 10.8 5.1

18 30(60x30) 125.1 - 22.3 64,1 ПОД 3.8 7,1 8.0 14,2 5.0 7,6 5.3

19 80x40 130.1 - 24,0 65.1 112,3 3,9 8.0 8.1 14,8 4,9 7.7 5.7

20 80x40 127.1 1 марта (5-7 сы) 23.0 68,2 113.1 3,6 8,3 8,2 14,9 4,9 8,3 5.7

1 80x40 125.1 2 ыарта (10-12 сы) 23.5 69.9 112,1 3.7 8,2 7,9 15,0 5.0 8,1 5,6

22 80x60 145.1 - 22.1 68,1 92,1 3.8 7,9 6,9 10,8 3,8 6.5

23 80x60 144.2 1 марта (5-7 сы) 22.3 67.1 93.1 3,9 7,6 6.8 10,9 3.8 6,7 2,1

24 80x60 145.2 2 марта (10-12 сы) 22.2 65.1 94,1 3.7 7,5 6,9 10,0 3,7 6,9 2,2

Фойдаланилган манбалар

1. Доспехов Б.А. Методика полевого опыта - Москва: Колос, 1985. С. 253-260.

2. Дала тажрибаларини утказиш услублари. Тошкент-2007. Б. 61-33.

3. Абдурахмонов И., Ахмедов Р., Тиллаев Р., Мухаммадов Й. "Порлок-1 ва Порлок-2 гуза навлари агротехникаси" // Узбекистон кишлок хужалиги журналининг Агроилм илмий иловаси №2(40)-сон, Тошкент-2016. Б. 5-6.

4. Б.М.Холиков, С.Ш.Убайдуллаев, Х.Эгамов. Турли катор ораликларида гуза парваришлаш агротехнологияси буйича тавсиялар. Тавсиянома. Андижон-2018. Б. 322.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.