Научная статья на тему 'Егде жастағы адамдарға кӛрсетілетін гериатриялық кӛмектің мәселелері'

Егде жастағы адамдарға кӛрсетілетін гериатриялық кӛмектің мәселелері Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
102
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
older people / social medical care

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — А. И. Игисенова, Б. А. Мусаева, Қ.Б. Таукебаев, М.А. М.Т. Байказакова

Егде ђастағы адамдарға медєцєналық әлеуметтік кӛмек беруде ђетекші орында сырқаттарға ҥѕінде ђәне кҥндіѓгі стацєонарларда қыѓмет кӛрсететін, амбулаторлық қыѓметті іске асыратын амбулаторлы-емханалық мекемелердің орны ерекше. Қартая ҥрдісі ҥнемі науқастардың санының ҧлғаяымен тығыѓ баѕланысты, ол әртҥрлі аурулармен ѓардап шегетіндер, соның ішінде тек егде ђастағылар мен қарт адамдарға тән аурулардың болуы. Қарт адамдардың тҧрақты ӛсу санының баѕқалуы, ауыр науқастар мен оларға ҧѓақ уақыт боѕы медєкаментоѓды емдеу мен кҥтімді қађет ететіндер.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — А. И. Игисенова, Б. А. Мусаева, Қ.Б. Таукебаев, М.А. М.Т. Байказакова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROBLEMS OF RENDERING THE GERIATRIC CARE TO PERSONS OF ADVANCED AGE

The elderly person is more than someone, needs support, human participation. Elderly people as special social group need society and state special attention and represent specific object of social work. Improvement of standardly legal base and rendering the medico-social help and geriatric care to elderly people and disabled people in the Republic of Kazakhstan.

Текст научной работы на тему «Егде жастағы адамдарға кӛрсетілетін гериатриялық кӛмектің мәселелері»

Вестник КазНМУ, №1- 2014

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1 Рацион, питание и предупреждение хронических заболеваний // Доклад Совместного консультативного совещания экспертов ВОЗ/ ФАО ( Серия Тех.Докл. ВОЗ N 916). -ВОЗ, Женева: 2003.-196 c.

2 Доклад о состоянии здравоохранения в мире, 2002 г.:уменьшение риска, содействие здоровому образу жизни // Женева. -ВОЗ.-2002.

3 Diet,Nutrition and Prevention of Chronic Diseases// Report of a joint WHO/FAO Expert Consultation.-WHO Technical Report Series, 216.-WHO. - Geneva: 2003

4 Cameron M.E, van Staveren W.A. Manual on methodology for food consumption studies //Oxford University Press, New York: 1988.

5 Мазуров В.И., Ворохобина Н.В., Барановский А.Ю., Ожирение: этиология, патогенез, клиника и лечение.//Бюллетень С-Петербургской Ассоциации врачей терапевтов, 2005. -Том 2. -С.3-19.

6 Салханов Б.А. Ожирение. - Алматы: 2001. -148с.

Р.А. ШАКИЕВА, А.Н. КОЖАХМЕТОВА, Г.Г. ХАСЕНОВА, Л.Б. ШАЙКЕНОВА, Г.Б. БЕКТУРАРОВА, Ж.Б. РЫСТЫГУЛОВА,

Д.А. СУКЕНОВА, Н. АБЛАЙХАНОВА

Туйш: Бул ма^алада ^Р-да жасы 40-тан ас^ан ересек жас топтар арасындагы тама^тану ерекшелттерше журпзшген зерттеу мэлiметтерi бершген. Осы жас топтарындагы жасы улгайган ^арт адамдардыц жасындагы энергия шыынына лайы^ты белокты^, май ^урамына толы^ 1^унды тама^танганы аны^талды. Сонымен ^атар, ^арапайым кeмiрсу децгешне ^арай, ^ажетп тутыну децгешнен екi есе арты^ ^олданганы белгiлi болды.

R.A. SHAKIEVA, A.N.KOZHAKHMETOVA, G.G. KHASENOVA, B.A. KILYBAYEVA, L.B. SHAIKENOVA, G.B.BEKTURAROVA, ZH.B.RYSTYGULOVA, D.A. SUKENOVA, N.ABYLAICHANOVA

CHARACTERISTICS OF FOOD INTAKE IN OLDER AGE GROUPS OF THE POPULATION OF KAZAKHSTAN

Resume: This article presents research materials supply of older age groups of the population of Kazakhstan Republic. In general, protein and fat intake was complete in the mature, elderly and old year groups of the population. It was revealed an inadequate intake of simple carbohydrates, twice exceeding the required level of consumption.

УДК 616-053.9:616-058:361.1

А. И. ИГИСЕНОВА, Б. А. МУСАЕВА, К.Б. ТАУКЕБАЕВ, М.А. М.Т. БАЙКАЗАКОВА

С.ЖАсфендияров атындагы ¥лттын; медицина университетi

ЕГДЕ ЖАСТАГЫ АДАМДАРГА К0РСЕТ1ЛЕТ1Н ГЕРИАТРИЯЛЫК К0МЕКТ1Н МЭСЕЛЕЛЕР!

ЭзектЫп: Егде жастагы адамдарга медициналы^ - элеуметпк кемек беруде жете^ орында сыр^аттарга уйшде жэне кYндiзri стационарларда ^ызмет керсететiн, амбулаторлы^ ^ызметл iске асыратын амбулаторлы-емханалы^ мекемелердщ орны ерекше. ^артаю YPДiсi Yнемi нау^астардыц саныныц улгаюымен тыгыз байланысты, ол эртYрлi аурулармен зардап шегетшдер, соныц iшiнде тек егде жастагылар мен ^арт адамдарга тэн аурулардыц болуы. ^арт адамдардыц тура^ты есу саныныц бай^алуы, ауыр нау^астар мен оларта уза^ уа^ыт бойы медикаментозды емдеу мен кYтiмдi ^ажет ететшдер.

Польшалы^ геронтолог Е.Пиотровский айтуынша, тургындар арасында 65 жастан ас^ан адамдардыц 33% жуыгы темен функционалды мYмкiншiлiктер ^уратынын, ал 80 жас жэне одан Yлкен жастагыларда 64% ецбекке жарамсыздыымен сипаттады. В.В. Егоровтыц шмрмше, аурушылды^тыц децгейi жас улгайган сайын есетiндiгiн жазады. 60 жас жэне одан Yлкен жастагылар 40 жастан темен жастагылардыц аурулы^ керсеткiшiнен 1,7- 2 есеге жогарлайтынын керсеткен. Экономикасы дамыган елдерде ^артаю мэселесiн эр тYрлi аспектiде сипатталады. Оныц мацызды мэселесi ретiнде медициналы^ мэселелер жатыр, ол егде жастагылардыц аурушылдыгымен байланысты, мемлекетпк ^олдау мен егде жастагыларта интегирленген стратегия ар^ылы олардыц барлы^ элеуметтiк емiрдiц аспектiлерiне ^атысуымен шештетш мэселелер. (Комаров Ю. М., 1995).

^арттардыц денсаулыгыныц медико - элеуметпк аспектшерше арналган жумыстар, (Бедный М. С. с соавт., 1975; Мотынга А. И., 1982; Козлова А. Г., Селиванова Т. А., 1986; Никитина Г. Ф., 1986; Дементьева Н. Ф. с соавт., 1991; Боев В. С. с соавт., 1995; Кудрин В. А., 1995) эаресе элеуметпк - гигиеналы^ факторлардыц

аурушылдьида жэне медициналы^ кемекке егде жастагы адамдардыц ^ажетллИ эсер етедг

Зейнеткерлердiц медициналы^ - элеуметтiк кемектН ^ол жетiмдiлiгiнiц темендеу, олардыц ^ажетл дэрi-дэрiмектердi алуы мYмкiндiктерiнiц шектелуi, олардыц клиникалы^ -диагностикалы^ процедураларды алуыныц кейбiр ^иынды^тары.

Егде адамдардыц мэселесш жан-жа^ты зерттеу деген ^ажетплт осы жас категориясындагы адамдардыц Yлес салмагыныц жогарлаганымен жэне халы^тыц ^артаюта деген тура^ты Yдерiсiнен туындаган.

65жас жэне одан жогары жастагылардыц едэуiр Yлес салмагы бул мэселенiц ^огам Yшiн eзектiлiгiн ай^ындап, осы топтагы адамдардыц ^ажетп ерекшелiктерiн есепке ала отырып жYргiзiлетiн арнайы ^ызмет TYрлерiн ^уру ^ажетплИн кeрсетедi. Темен материалды ^амтамасыз ету, нашар турмысты^ жагдай егде адамдардыц непзп мэселелерiнiц кeрсеткiштерi осыныц салдарынан егде адамдар депрессияга ушырап, eзiнiц керексiздiк сезiмiн тудырады, сонымен бiрге белсендi eмiр сYPуге деген тшеп тeмендейдi. Элемдiк тэжiрбие ^рсеткендей, егде адамдардыц Yлес салмагыныц ^бекм егде жастагы адамдарга медициналы^-элеуметпк ^мек кeрсету мэселесi eте кeкейкестi болып отыр. Осы аталган мэселенi шешуге мемлекеттiк уйымдар, мен ^огамды^ уйымдар ^атысады. ^огамды^ ортада зейнеткерлердiц элеуметпк-экономикалы^ дэрежесi олардыц кiрiсiне байланысты, зейнета^ы негiзгi ^амтамасыз ететiн кeзi болып есептеледк Оныц аз болуынан егде жастагы ^арт адамдардыц материалды^ жагдайыныц тeмендеуiнiц себебiне, зейнета^ы ^аражатыныц тeмен болуынан, сатып алу мYмкiншiлiгi де ай^ын тeмен жэне экономикалы^ тура^сыздыгы.

Вестник КазНМУ, №1- 2014

^огамды^ ортада материалды^ жагдайыныц жеткшжаздт психо-эмоционалды^ жагдайына ай^ын эсер етедi. Медициналы^ кемект дурыс ^абылдай алмауына жэне ^ала дэрiханаларынан ^ымбат дэрiлердi алу му^таждыгыныц жо^тыгы, ^аражатыныц жеткiлiксiздiгiн кептеген егде жастагы ер жэне эйел адамдар айтып еттi.

Материалдар мен Эдктерк социологиялы^, а^парапыщ-аналитикалы^ - директивтi жэне ^у^ы^ты^ ^ужаттардыц анализi, есеп беру жэне агымдагы ^ужаттардыц ^¡рп замангы гылыми кездерi.

Зерттеу нысаны: №8 емхананыц егде жастагы емделушiлерi олар Yшiн ец ^ол жетiмдi медициналы^ мекеме олардыц ойынша, участкелт емхана болып табылады (55% шамамен). Терапевттер ежелден бiрiншi мамандар ^3i болып ^ала бередi, егде жастагы нау^астар Yшiн, б^мдерЫщ геронтология жэне гериатрия саласынан кецейгендИн ^алайды. Зейнеткерлер Yшiн жа1панды^ мэселе болып керект дэрiлердi сатып алуы жэне клиникалы^-зерттеулердщ телем а^ысы, сонымен ^атар стационар жагдайында емделуi.

Амбулатаорлы^ кемектщ ^ол жетiмдiлiгi еткен жылдыц децгешнде 4,9-дан халы^тыц есуi 74676-дан 76843. Зерттеу нэтижесшде елдi мекеннщ ^аралуы медициналы^ кемекке 68%-дан 76% ескен, участкелж емхананыц жоспарлы жумысынан елдi мекеннщ тексерiлуi жогарылады, жергiлiктi емханага белсендi тексерiлмейтiндердi ^ос^анда. Зерттеу нЭтижесiнде: елдi мекеннщ ^аралуы медициналы^ кемекке 68%-дан 76% ескен, белсендi тYPде ауруларды жэне |^аут-1^атер тобындагы нау^астарды аны^тауды жалгастыру керек. Егде адамдарта медициналы^ кемектщ сапалылыгында

ецбектщ уйымдастырушылыгыныц жэне тэрбие жумысыныц жаца тYрлерiне ы^палдандыру.

1^ызмет кeрсететiн тургындардыц элеуметпк мэртебеанщ деректерiн талдау керсеткендей зейнеткерлердН Yлес салмагы 32%, жасeспiрiмдердiкi 69%, фертильдi жастагы эйелдер 26%. Бекiтiлген туртындардыц арасында 74,4 % ецбекке ^абшетп. Ал оныц 58%-i Гана жумыс жасайды. 60 жастан ас^ан тургындардыц саны 24%

ЖYргiзiлген кешендi социологиялы^ зерттеулердщ ма^саты егде адамдарта амбулаторлы-емханалы^ кемек берудщ ^шмен даму болашагын багалауга жэне медициналы^ кемек беруд жетiлдiру бойынша стратегиялы^ багыттарды дайындауга жум ылдырылады.

Ягни егде адамдарга кемек беруде бастап^ы медициналы^ кемект ныгайтып, жетiлдiру. арнайы медициналы^ бiлiмi бар мамандармен кeрсетiлетiн гериатриялы^ кемек. Гератриялы^ кабинеттщ ^урылымында арнайы мамандандырылган кабинеттерi тесек, процедуралы^ кабинет, жэне ^ажетп ^уралдар мен инвентарлармен жара^тандыру, ^ажетп жагдайда кYндiзгi стационарда, Yйдеп стационарда арнайы мамандарды, аппаратураны (портативт УДЗ, стоматолгиялы^ жабды^тар, эндоскопия жэне т.б) ^олдана отырып мобильдi (уг^ыр) топтар ^уру. Геронтологтардыц кабинеттершН ашылуы, олардыц жаца технологиялармен ^амтамасыздандыру, б^мдерЫ жетiлдiру эсiресе геронтолог мамандардыц.

Сонымен, егде жастагы адамдарга кeрсетiлетiн гериатриялы^ кемектН мэселелерi ^аза^санныц денсаулы^ са^тау жYйесi Yшiн де eзектi болып табылады.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Галкин, Р.А. Организация стационарной медико-социальной помощи лицам старших возрастов в России / Р.А. Галкин, С.А. Суслин, И.А. Гехт, В.В. Павлов // Проблемы социальной гигиены, здравоохранения и истории медицины. - 2000.-№ 5. - С. 43-46.

2 Куликова, Н. Г. Качество жизни населения в старших возрастных группах. / Н.Г. Куликова // Проблемы социальной гигиены, здравоохранения и история медицины. -2005. -№ 1.-С. 12-13.

3 Куликова, Н. Г. Качество жизни населения в старших возрастных группах. / Н.Г. Куликова // Проблемы социальной гигиены, здравоохранения и история медицины. -2005. -№ 1.-С. 12-13.

4 Максимова, С.Г. Социально-психологические аспекты формирования одиночества лиц пожилого и старческого возраста / С.Г. Максимова // Клиническая геронтология. - 2001. - № 1-2. - С. 52-56

5 5.Максимова, С.Г. Социально-психологические аспекты формирования одиночества лиц пожилого и старческого возраста / С.Г. Максимова // Клиническая геронтология. - 2001. - № 1-2. - С. 52-56.

6 Аканов А.А., Камалиев М.А., Асатова А.Б. Программно-методологические и организационные вопросы анализа и оценки системы, органов и организаций здравоохранения // Денсаулы^ са^тауды дамыту журналы. - 2009. - № 2 (50). - С. 21-23.

А. И. ИГИСЕНОВА, Б.А.МУСАЕВА, КБ. ТАУКЕБАЕВ, , М.Т. БАЙКАЗАКОВА

ПРОБЛЕМЫ ОКАЗАНИЯ ГЕРИАТРИЧЕСКОЙ ПОМОЩИ ЛИЦАМ ПОЖИЛОГО ВОЗРАСТА

Резюме: Пожилой человек больше чем кто-либо, нуждается в поддержке, человеческом участии. Пожилые люди как особая социальная группа нуждаются в повышенном внимании общества и государства и представляют собой специфический объект социальной работы. Совершенствование нормативно правовой базы и оказание медико-социальной и гериатрической помощи пожилым людям и инвалидам в Республике Казахстан.

Ключевые слова: пожилые люди, социальная медицинская помощь

A.I.IGISSENOVA, B.A. MUSSAEVA, K. B. TAUKEBAYEV, M.T.BAIKAZAKOVA

PROBLEMS OF RENDERING THE GERIATRIC CARE TO PERSONS OF ADVANCED AGE

Resume: The elderly person is more than someone, needs support, human participation. Elderly people as special social group need society and state special attention and represent specific object of social work. Improvement of standardly legal base and rendering the medico-social help and geriatric care to elderly people and disabled people in the Republic of Kazakhstan. Keywords: older people, social medical care

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.