CC BY
6
FTAMP 06.81.12
Аскаров €ани Асцарулы
ага окытушы, «Бизнес-технологиялар» кафедрасы,
Экономика жэне Бизнес жогары MeKTe6i, Эл-Фараби атындагы Казак ^лттык университетi
Алматы к., 050056, Казахстан Республикасы,
е-mail: askarovg@mail.ru
Жещсов Ринат Тельманулы
4 курс студенп, «Бизнес-технологиялар» кафедрасы,
Экономика жэне Бизнес жогары мектеб^
Эл-Фараби атындагы Казак ^лттьщ университет^
Алматы к., 050056, Казакстан Республикасы,
е-mail: iamznsv@mail.ru
Зиятбек Ринат Талеатулы
студент, 4 курс, «Бизнес-технологиялар» кафедрасы, Экономика жэне бизнес жогары мектеб^ Эл-Фараби атындагы Казак ^лттык университет^ Алматы к., 050056, Казакстан Республикасы, е-mail: rinat98z@mail.ru
КЭЛ1КТ1К КОМПАНИЯЛАРДЫЦ АУТСОРСИНГТ1ЦОЛДАНУ ТИ1МДШ1П
Бул мацалада аутсорсинг термишнщ анъщтамасы толъщ ашылып, оныц енг1зу жэне цолдану npo^ccmepi Kepcemrnedi. Квлжтж компаниялардыц аутсорсингтi цолданудыц тшмдшг аныцталады. Аутсорсингтщ нeгiзiгi mYpлepi мен оныц muÍMÓi жэне muÍMci.3 жацтары кесте реттде Kepcemrnedi. Шетелдщ аутсорсинг саласы дамыган компаниялар жумысы зерттелт, нeгiздeлeдi. Олардыц ауmcоpcингmi цолдану epeкшiлiкmepi кepcemiлeдi. Сол шетел mэжipибиeci елдщ шю компанияларына цолдану мyмкiндiгi мэселеа царасытырылады. Бухгалтерлж жэне статистикалыц эдюпен ауmcоpcингmi цолдану тшмдш аныцталады. Аутсорсингтщ цай компанияларга цажет жэне цай компанияларда олсыз жумыс жасауга болатыны кepcemiлeдi. Аутсорсинг пен инсорсингтщ айырмашылыцтары мен epeкшeлiкmepi нацты факторлар мысалында айцындалады. Ауmcоpcингmi цолданудыц инновациялыц жэне интеграциялыц мацыздылыгы ашылады. Ауmcоpcингmi квлжтж жэне логистикалыц компанияларда цолдану мyмкiндiгi жэне оныц алып келетш тшмдшт нeгiздeлeдi.
Krnmmi свздер: аустсорсинг, квлжтщ компания, инсорсинг, ауmcоpcингmi компанияга eнгiзу.
К1Р1СПЕ
Аутсорсинг дегенiмiз кез-келген функциялардыц орындалуын сыртцы мамандандырьгетан кэсшорындарFа берудi бiлдiредi. Бизнес-процестерд^ соныц шшде логистиканы аутсорсинг каз1рп кезде элемдж тэжiрибеде кещнен цолданылады. 0ндiрушiлер Yшiн логистикалыц аутсорсингтщ маныздылы^ы компания сыртцы сержтеске сенш тапсыра алатын логистикалыц функцияларды уйымдастыру Yшiн ездершщ ресурстарын пайдалану цажеттштнщ болмауы болып табылады. Нэтижесiнде негiзгi iс-эрекеттердi дамыту Yшiн капитал босатылады, жобаларды эзiрлеу мерзiмi цысцарады, сыртцы орта мен нарыцтаFы езгерiстерге бейiмделу царцыны жоFарылайды.
Логистикaнын MaHb^bi элeмeнттeрiнiн 6ipi - бул кaндaйдa 6ip тayaр кэсiпорындaрынa кызмет гарсвтст кeлiк: шикiзaт пeн мaтepиaлдapды ^oÜMaFa жeткiзy, тayaрлaрдын iшкi козFaлысы жэ^ тyтынyшылaрFa дaйын eнiмдi жeткiзy. Эдiстepдщ эpкaйсысы бeлгiлi 6ip apтыкшылыктap MeH кeмшiлiктeргe иe, 6ул кэсiпорындaрFa шлк кызметш yйымдaстыpyдын eH жaксы эдюш тaндayды киындaтaды. бул жaFдaйдa критерий рeтiндe кeлiк шыFындaрынын eH яз Me.^epiH пaйдaлaнy усынылады. 1с жYзiндe yсынылFaн критeрийдi колдaнy жылжымaлы rçypaM eнiмдiлiгiнiн ecyiHe ыкиял eтeдi жэ^ кeлiк шыFындaрынын eзiндiк кунын тeмeндeтeдi.
АлFaшындa ayтсорсинг сeзiнiн тaрихын жэ^ онын элeмдiк тeндeцияFa aйнaлyын KapaCTbipca^, aFылшын тiлiнeн шык^н «ayтсоpсинг» сeзi eкi сeздiн 6ipiryiHeH шыккaн: «сырткы» жэнe «дepeккeзi». Осылaйшa, ayтсорсинг - 6ул кapaпaйым тYрдe, компaниянын осы c^aHbiH мaмaны болып тaбылaтын 6ac^a компaниянын eндiрiстiк нeмeсe бизнeс-процeстeрiнiн 6ip бeлiгiн 6epy процeсi. Нeгiзгi eндiрiскe ^тысы жок, 6ipa^ ayтсорсинг Yшiн стpaтeшялык мaнызды процeстeрдi 6epy ap^brnbi (бaскaлapдын фyнкциялaрын eз мойнынa aлaтын компaния) компaния eзaрa тиiмдi aйырбaс жaсaйды. Бiр рeттiк колдay жэ^ ayтсорсинг yFымдaрынын aрaсындaFы aйыpмaшылыкты e^epreH жeн. Бiр peттiк колдay эпизодтьщ сипaттa болaды, гл ayтсоpсинг K^Meri бeлгiлi ya^rr apaлыFындa ayтсоpсингтiк ^M^HMMeH жaсaлaды [1].
ЗЕРТТЕУ НЫСАНЫ МЕН ЭД1СТЕР1
Зepттey объeктiсi peтiндe: Kaзaкстaн Рeспyбликaсынын жэнe шeтeл мeмлeкeттepдiн ayTCopraHiri колдaнaтын компaниялap aлынды.
Зepттey кypaлы: Kaзaкстaн РeспyбликaсындaFы экономик^ык нapыктaFы компaниялapдын бэсeкeлeстiлiгiн apттыpy жэнe олapдын шeтeл компaниялapымeн тeндeсeyш кapaстыpылyы.
Жумыстын тeоpиялык жэнe эдiстeмeлiк нeгiзiн шeтeлдiк жэ^ отaндык Faлымдapдын eнбeктepi кaлaды. 3eprrey кeзiндe жYЙeлiк эдiс, экономикaлык-стaтистикaльщ тaлдay эдiстepi колдaнылды.
Зepттeyдiн Fылыми жaнaлыFы: ayтсоpсингтi eнгiзy MeH онын колдaнyылын тиiмдiлiгiн кepсeтy болып тaбылaды. - «ayтсоpсинг» тepминiнiн кaзaкшa a^i^^Ma^ нaктылaнды; - ayтсоpсинг пeн инсорсингтщ aйыpмaшылыктapы кepсeтiлдi; - ayтсоpсингтiн ^M^HMFa eнгiзyдiн бaсымды жэнe бaсымды eмeс жaктapы кepсeтiлдi; - кeлiктiк компaниялapдын бэсeкeгe apттыpy
пpоцeссi aйкындaлды.
НЭТИЖЕЛЕР1 МЕН ОЛАРДЫ ТАЛДАУ
Компaниялapды ayтсоpсингкe жYгiнyгe He итepмeлeйдi? Бipiншiдeн, нeгiзгi кызмeтпeн кaтap жYpeтiн сaлaлapFa кунды ya^rrra жyмсaмay: бaFдapлaмaлык жaсaктaмa, eсeп, тeхникaлык кызмeт кepсeтy.
аутсорсинг тYpлepi:
1 Эндipiстiк ayтсоpсинг. 0ндipiстiк фyнкциялapдын бip бeлiгi Yшiншi тapaп yйымынa бepiлeдi. Мыс^ы, бaспa кypaлдapын колдaнaтын жapнaмa aгeнттiктepi.
2 Бизнес-процест аутсорсинг. Компания езшщ непзп кызмет болып табылмайтын бизнес-процестердi Yшiншi тарап компаниясына бередi. Классикалык мысал - бухгалтерлж кызметтердi аутсорсинг.
3 IT аутсорсинг. Компанияньщ акпараттык жYЙелерi техникальщ колдау жене баFдарламалык камтамасыз етумен айналысатын сервистiк YЙымдарFа берiледi. Бершген функциялардыц тiзiмiне мыналар кiруi MYMKrn: веб-сайтты езiрлеу, баFдарламалык камтамасыздандыру немесе оны езiрлеу, компьютерге жене соFан сейкес жабдыкка техникалык кызмет керсету [1-3].
Кесте 1 - Аутсорсингп колданудыц тиiмдi жене тиiмсiз жактары [1]
Аутсорсинггi колданудыц тиiмдi жактары Аутcорcинггi колданудыц тиiмciз жактары
Экономикалык т^ргыдан алганда, аутсорсинг тарту компанияга шыгындарды едэуiр азайтуга мумшндж бередi. Компания косымша к^рылымды сактап, кызметкерлер к¥рамын кебейтудщ кажет жок. Мэмiле бойынша шыгындарды азайтуга болады. Кейбiр бекiтiлген шыгындар белгiлi бiр уакыт кезецiнде компанияныц кажеттшктерше байланысты ауыспалы болып езгеруi мумк1н. Шыгындардыц еcуi. Егер компания тым кеп процестен шыгатын болса, б^л мYмкiн. Сонымен катар, аутсорсинг жYЙeciн eнгiзу шыгындарды м^кият eceптeудi жэне оларды кYтiлeтiн экономикалык нэтижемен салыстыруды кажет eтeдi. Мэмiлe бойынша шыгындар артуы мYмкiн. Аутcорcинггiк компанияныц банкроттыкка ^шырау мумкшдшн жокка шыгаруга болмайды.
Стратегиялык мiндетгердi icKe асыру т^ргысынан аутсорсинг ресурстарды нeгiзгi ендiрicкe шогырландыруга, сонымен катар операциялык бакылауды жeтiлдiругe мYмкiндiк бeрeдi. Сонымен катар, жаца технологиялык немесе баскарушылык операцияларды енпзу процeci жeцiлдeйдi. Сырткы процecтeрдiц орындалуын бакылау жогалуы мумшн. Менеджмент пен icкeри тэж1рибе арасындагы байланысты жогалтуы мумшн. Баскару икемдшпнщ темeндeуi.
Технологиялык жагынан, аутсорсинг жогары технологияларга кол жетшзуге мYмкiндiк бeрeдi. Егер штатта кажетп мамандар болмаса, оларды аутсорсинг багдарламасы аркылы тартуга болады. Аутсорсинг жагдайында кызмет керсету сапасы eдэуiр артады, ейткeнi Yшiншi тарап ceрiктecтiк келЫмшарт бойынша ^сынылатын ж^мыстыц сапасын бадылауга мiндeттi. Технологиялык процecтeрдiц бiр жерде шогырлану каупi. Б^л кайтадан компанияны бeлгiлi бiр бизнес-процестерге икемдшктен айырады.
Аутсорсингтi колдану тиiмдi ме елде тиiмдi емеспе деген суракка накты жауап беру Yшiн статистикалык мелiметтерге мен берген жен. Американдык баскару кауымдастыFы 600 фирма арасында сауалнама жYргiздi. Олардыц 20 %-ы бiрнеше каржылык операцияларды, 80 %-ы екiмшiлiк функцияларды жYзеге асырFаны белгт болды [4].
Кез-келген уйымныц iшiнде процестердi ресурстармен цамтамасыз етудщ эртYрлi нысандарыныц (тандау, аутсорсинг жэне басца аралыц нысандар) арасында эрцашан тандау болады. Алайда тYпкiлiктi шешiм бiрцатар нацты шарттарFа байланысты. Ресурстардыц белгiлi бiр кeзiн тандауFа эр тYрлi факторлардыц эсер ететiнiн аныцтау Yшiн Рудай И. Л. талдауы eткiзiлдi. Талдау нэтижелерi 2-кестеде кел^ршген.
Бул кестеде кeрсетiлгендей, компанияныц езшщ спецификасы мен миссиясына байланысты не аутсорсинга не инсорсинга тацдау цажет. Екi цызметтщ тYрлi факторлар бойынша ерекшелiктерi байцалады. Бiрац кeлiк саласына аутсорсингтi цолдаFан тиiмдi , себебi сол кeрсетiлген факторлар бойынша бул салаFа неFYрлым аутсорсингтiн цызметтерi икемдь
^азацстан Республикасыныц компаниялары жэне олардыц аутсорсингтi цолдану туралы айтпай турып, шетелдж тэжiрибе жэне шетелдж компаниялардыц аутсорсингтi цолдану модульдерiн царастырайыц.
Аутсорсингтщ № 1 моделi - «сату-басцару-сатып алу». Виртуалды басцару дегенiмiз - цундылыц усынысыныц мэнiн толыц тYсiну, жедел цызмет кeрсететiн барлыц провайдерлердi сэйкестендiру жэне жеткiзiлiм тiзбегiндегi ашыцтыцты цамтамасыз ету Yшiн технологияны цолдану.
4PL санатындаFы кез-келген провайдер Yш негiзгi сипаттамаFа ие болуы керек, яFни «сатуFа», «басцаруFа» жэне «сатып алуFа» цабiлеттi болуы керек.
«Сату» дегенiмiз - цундылыцты усынудыц мэнш тYсiну жэне 4PL санатындаFы провайдер eзара эрекеттесетiн эртYрлi тутынушылардыц цажетттктерше толыц сэйкес келетiн коммерциялыц усыныстарды цуру жэне дамыту. 4PL-де де, одан кешн де цолданылатын кeрсеткiштер картасы аутсорсинг шарттары барлыц логистикалыц шыFындар мен цызмет кeрсету децгеш туралы келiсiмнiн eзара тиiмдi жаFдаЙFа жэне «жацсарту аймаFы» деп аталатын жаFдаЙFа экелетiнiн кeрсетедi, мунда Yздiксiз жетiлдiру нусцасы белсендi тYPДе жYзеге асырылады.
Кесте 2 - Аутсорсинг пен инсорсинг арасындаFы тацдау [5-7]
Фактор Инсорсинг Аутсорсинг
Соцгы ешмнщ сапасы Сапа тураксыз Сапа децгеш аутсорсинг компанияныц кызметше тэуелдi
Технологиялык интеграция дэрежес Жогаргы децгейде Темен
Меншiктi ресурстардыц немесе процестердщ ерекшелiгi Айрыкша ресурстар Стандартты ресурстар
Жеке к^рамныц бiлiктiлiгi Бшжтшт жогары Кызметкерлерге койылатын стандартты талаптар
Кадр MYMкiндiктерi Ресурс баскарылады Экономикасы, инфрак^рылымы жэне накты сырткы ресурстарга кол жетсмдшт аркасында
Меншiктi инфращрылым Qзiрленген (артык) Минимум (сырткы пайдалану)
Сырткы жеткiзушiлерге тэуелдшш Жеке жауапкершiлiк Жогаргы децгейде
Жауапкершiлiк жэне тэуекелдер Максимум Келiсiм шарттарымен шектелген
Бакылау 0те жогаргы дэрежеде Келiсiм-шарт аясында
Qлемдiк ресурстарга кол жетюзу Шетелде ез бeлiмшелерiн к^ру (оффшор) Жеткiзушiмен ынтымактастык аясында
Инновациялык элеует Iшкi ресурстармен уйымдастырылган Нарык мамандандырылган кызметтермен шектелген
Аутсорсингтщ № 2 моделi - «find-help-extract-share».
МYндаFы мэн тек мэндi Ta6yFa FaHa емес, сонымен катар кунды a^i^ayFa жене оны баска катысушылармен белуге де назар аударады. Муныц бэрi 4PL уйымын калыптастыру жене оныц сэттi жумысын камтамасыз ету кезшде ескерiлyi керек мацызды факторлар болып табылады [8, 9].
Аyтсорсингтiц белсендi жене аукымды мYмкiндiктерiн толыFымен ескере отырып, дурыс iшкi ортаны куру мукият акпарат алуды жене оны барлык мYДДелi тaрaптaрFa жеткiзyдi кажет етедi. Бул процесстiц мацызды курамдас белiгi жумысшылар (жумысшылар) мен жумысшылардыц (ак жумысшылар) aрaсындaFы катынастарды баскару болып табылады [10].
Шетелдж компаниялар ayтсорсингтi кецiнен колдану тендециясы орын aлFaн. Себебi, ayтсорсингтi тиiмдi орындайтын компаниялар саны кеп жене олардыц кызметiнiц сапасы жоFaры. Бул компаниялардыц бэсекелестiк децгейi жоFaры болFaндыктaн, сапа жене бaFa саясатын кецiнен колданады жене бул ayтсорсингтi колданатын компаниялар Yшiн ете тиiмдi болып табылады. Дамь^ан елдердегi iрi компаниялар кYPДелi соцFы енiм шыFaрaтын жоFaры технологиялык ендiрiстердiц есyiне ыкпал ететiн елемнщ дамып келе жаткан аймактарында инновацияныц дамуын аныктайды. Мысалы, ayтсорсингтiц аркасында Yндiстaндa экономиканыц жоFaры технологиялык саласы жылына 30 % -Fa дешн есiп келедi. Yндiстaн акпараттык технологиялар сaлaсындaFы ayтсорсингтi колдану бойынша танымал орталыкка айналды, бул ел жылына 45 млрд. аутсорсингтен пайда табады . К^рп уакытта елде аутсорсинг тэжiрибесi он жылдан асады жене осы сaлaдaFы Faлaмдык жобалардыц 80 % -дан астамы бар [11, 12].
Шетелдж компаниялардыц ayтсорсингтi колдану ерекешелжтерк
1 Аyтсорсингтiк компаниялармен сержтестж катынасты устанады.
2 Аyтсорсингтiц тшмдтк децгейi жоFaры.
3 Аутсорсер орындaFaн кызметiне жayaпкершiлiктi толык ез мойына алады.
4 ^аржылык жене езгеде кызметтер мен кужаттар соцFы технологиялар бойынша орындалады.
^азакстан РеспyбликaсындaFы аутсорсинга колдану жене оныц тшмдшшн аныктау Yшiн нарыкта салыстырмалы турFыдa жас болып табылатын келжтж-экспедиторлык «ЖШС Югентас Транс Сервис» компаниясын алайык. Бул компания 15 жумысшысы бар шaFын кэсiпкерлiк болып табылады. Непзп кызмет калааралык жене халыкаралык тасымалдарды уйымдастыру.
БYгiнгi тацда, шaFын компания Алматы каласында нарыкта ез орнын aлFaн жене тiкелей тутынушылар арасында танымал болып табылады. «ЖШС Югентас Транс Сервис» компаниясыныц кызметiнiц нэтижелерi оц динамиканы керсетедi. Сонымен бiрге, компанияда келесi меселелер туындайды (3 кесте):
- ату белiмi мен маркетингтж белiмнiц каркынды жумысынан соц тапсырамалар саны есiп , компания непзшде бар логистикалык кадрлар мен келж саныныц жетiспеyшiлiгi керiнедi;
- келж саныныц aздыFы жене жалдамалы жYргiзyшiлердiц жayaпкешiлiксiздiгi жене олардан туындайтын шыFындaр келемiнiц есyi;
- тYскен тапсырмалардьщ толыкканды орындалмауы, будан тутынушылардын сенiмi жоFалып, тапсырманыц орындалмауынан шы^ындар денгешнщ жоFарлауы.
Кесте 3 - Тасымаладау бойынша тапсырма орындаудын айлык шыFындары
ТYрi бойынша к¥ны Сомасы, мын тг.
Менеджерлердiн жалакысы 720
Сактандыру 190
Элеуметпк телемдер 40
Ж^мыс орнынын жалдауы 96
Компьютерлер 100
Багдарламалык жасактама 28
Калааралык келксездер 36
Интернет 38
1ссапар шыгыстары 132
¥ялы байланыс 27
Оку, семинарлар 16
Кецсе тауарлары 16
Непзп к¥ралдардьщ тозуы 12
Жарнамалау 60
Барлыгы 1511
3 кестеден кeретiнiмiздей, непзп тасымалдауFа кететiн шыFындар табысы жоFары компания Yшiн тым жоFары емес. Б1рац жоFарыда айтылFан мэселелерден, яFни тапсырыстар кeлемiнiн толык орындалмауынан туындайтын жанама шыFындар бар (4 кесте).
Кесте 4 - Тапсырыстар орындалмаFандык туындайтын жанама айлык шыFындар
Шыгындар бабы Сомасы, мын тг.
9ндiрiс жоспарын орындамаганы Yшiн жогалган пайда 147
Дайын енiмдi кыска мерзiмде жетшзгбегеш Yшiн айыпп^лдар 210
Карыз каражатын пайдаланганы Yшiн банктiк комиссия сомасы 132
Барлыгы 489
Компаниянын басты мэселесi тYскен тапсырыстар келемш толык орындау мYмкiндiгiнiн жокты^ы. СоFан байланысты компания аутсорсингка кешуге мэжбYP болды. Компания тасымалдаумен айналысатын жэне курамында кeлiк саны жоFары ЕхНпе курьерлiк компаниясына кейбiр тасымалдау кызметтерш бердi. Exline курьерлiк компаниясы 2003 жылдын 31 шiлдесiнде курылFан. ^ыска мерзiмде Exline компаниясы eзiн К^азакстаннын кептеген компаниялары мен халыкаралык бизнестщ сенiмдi серiктесi ретiнде керсете отырып, пошта байланысы нарыFында лайыкты орын алды.
Exline курьерлiк компаниясы - пошта операторы жэне жоFары сапалы жедел жэне курьерлiк пошта кызметтерш усынады. Пакеттiк хат-хабарларды, сэлемдемелер мен тауарларды тасымалдау жэне жеткiзу эуе, темiржол, автомобиль кeлiгiмен, есiктен есжке дейiн жYзеге асырылады.
Exline курьерлж компаниясыныц Yнемi дамып келе жаткан аймактык желiсi жене сенiмдi елемдж жене аймактык серiктестермен езара ерекеттесу ^азакстан Республикасыныц аймактык жене аудандык орталыктарына, Еуразия одак елдерiне жене елемге сенiмдi жене уактылы жетюзшуш камтамасыз етуге мYмкiндiк бередi.
Exline курьерлж компаниясы пошта кызметтерi нары^ында тежiрибе, хат-хабарларды, селемдемелер мен тауарларды тасымалдау жене жеткiзудiц делелденген технологиясына ие. компания кызметкерлешщ бiлiмi мен кесiбилiгi сенiмдi сапа мен жоFары кызмет керсетудi камтамасыз етедi.
Exline курьерлж компаниясынын жеке автомобиль келш, кенселерi, ендiрiстiк базасы жене ер тYрлi жеткiзiлiмдердi ендеу, сактау жене сактау Yшiн акпараттык логистикалык орталыктын аумаFында кауiпсiз койма бар.
Exline курьерлж компаниясы усынатын кызметтердiн барлык тYрi жiберiлген тауарлардын сакталуы жаFдайында мYмкiндiгiнше тезiрек кол жетiмдi баFамен тiркелген тауар белгiсiмен жYзеге асырылады. Компаниянын жауапкершiлiгi ^азакстан Республикасынын сактандыру компаниясында сактандырылFан.
Exline курьерлiк компаниясы экспедиторлык заттар Yшiн ездiгiнен кешiрмелi консигнациялар мен орам материалдарын (конверттер, пакеттер жене гофрленген кораптар) усынады. БарлыFына кол жетiмдi кызмет керсететш Exline курьерлiк компаниясы ер клиентке жеке кезкарас усынады [13].
Сонымен, ЖШС «Югентас Транс Сервис» компаниясы Exline курьерлж компаниясына келесi кызметтердi аутсорсер ретiнде бердi:
1 Халыкаралык тасымалдауды орындау жене онын кужаттамасын толтыру.
2 Кеп мелшердегi немесе iрi габариттi жYктердi тасымалдау кызметш орындау.
3 Кедендiк меселе жене кедендж коймалау процессi.
4 Келжпен камтамасыз ету.
5 Менеджер логист кадр жумысын орындау.
Аутсорсерге кейбiр кызмтердi белiп бергеннен кейiн , компаниянын аутсорсингт колдану тиiмдiлiгiн есептесек, тасымалдау функциясын уйымдастырудын жалпы куны 1 511 мын тенгенi курады. Тапсырысты орындау тек iшкi кадрларды колдану процессiн бiр белiгiнде есептелгенджтен, бул функцияны аутсорсингке еткiзудiн орындылы^ын есептеу Yшiн, жеткiзудi уйымдастыруFа кеткен шыгындар 756 мын тенге мелшершде ескерiлдi. Жанама шыFындарды ескере отырып, есептеу Yшiн кабылданFан шыFындардын жалпы сомасы 1245 мын тенгенi курады.
Келесi кадам нарыктаFы аутсорсинг кызметтершщ кунын аныктау болды.
Талдау аутсорсингтщ мYмкiн болатын кызметтерiнiн алдын-ала кунын аныктауFа мYмкiндiк бердi. Нарыкта олардын кызметтерi материалдарды жеткiзу шарты бойынша мемше сомасынын 5-тен 10 % -на дешнп мелшерде аныкталды. НарыктаFы тасымалдау процессiн ай сайынFы уйымдастыру куны 5850 мын болFандыктан, аутсорсингтщ кызмет 292 мын тенгеден 585 мын тенгеге дейiн болуы мYмкiн. Бул кезенде кызметтердi жеткiзуге кеткен шыгындар
аFымдаFы кезендеп келж шы^ындарына тец кабылданды, сондыктан олар жалпы экономикалык тиiмдiлiктi есептеу кезшде ескерiлмедi.
Бул жаFдайда жалпы экономикалык тиiмдiлiктi алдын-ала есептеу кызметтердщ максималды куны бойынша жYзеге асырылды - 10 %, яFни 585 мын тенге. Осы бастапкы жаFдайларда алдын-ала экономикалык тиiмдiлiк 660 мын тецгеш курады (1245 мын тенге - 585 мын тенге).
Алдын-ала есеп 660 мын тенге мелшерщде он жалпы экономикалык нэтиже керсетп. Сонымен бiрге, кэсiпорында жабдыктау бойынша ею маман босатылып, калFан жумысшылар орындаFан жумыс тYрлерiнiн саны кыскарды.
Сонымен ЖШС «Югентас Транс Сервис» компаниясы аутсорсинга енпзу аркылы баскару ресурстарынын санын азайтып, кэсiпорын ресурстарын босатты жэне жеткiзу функциясы мен тшмдшгшщ сапасын жаксарту аркылы баскару ресурстарын непзп бизнеске шоFырландыруFа мYмкiндiк бердi деп айта аламыз жэне аутсорсинга колдану ез тиiмдiлiгiн керсеттi.БуFан дэлел келесi факторлер болып табылады:
1 660 мын тецгенi кураFан экономикалык пайда.
2 Тутынушылар базасы толык камтылды жэне келiсiмшарт бойынша жумыс аткарFан аутсорсер компания ез кызметш жоFарFы дэрежеде керсеттi. Бул ез кезепнде тутынушылардан компанияFа сешмдшк калыптастырады.
3 Тапсырыс орындамау бойынша жанама шын'андар болмайды.
4 Кадрлер санын азайтып , туракты шы^ындарды онтайландырылды.
5 Тапсырыс саны прогрессия бойынша ест!
6 Сактандыру кемепмен мYмкiн болар тэуекелдiктер шыFыны жойылды.
КОРЫТЫНДЫ
Аутсорсинг денгейi активтердi баскаруFа емес, кYрделiлiкке, синхрондау мен акпаратка кебiрек назар аударады. Кептеген компаниялар ендiрiстiк катынастарды баскару жэне активтер келемш азайту саласында жумыс ктейтш салаларда аутсорсингтiн жоFары денгейiне кол жетюздь Бiздiн заманымыздын жетекшi компаниялары ERP баFдарламаларын тиiмдi колдана бастайтын жаFдаЙFа жеттi, каэд жеткiзу табепн жоспарлау жYЙелерi жасалып жатыр жэне бизнестщ непзп тYрлерiн жоспарлау жYзеге асырылуда. ДэстYрлi 3PL санатындаFы провайдерлер болып табылатын бiрiншi кезендi аяктау Yшiн элеуеттi аутсорсингтiк серiктестердiн накты жиынтыFы болса да, серiктестiкке кешу жэне осы кYрделi процестердi аутсорсинг соншалыкты айкын емес. Дэл осы баFытта 3PL санатындаFы кептеген провайдерлер жумыс ютейщ.
Нарыкта кол жетюзшген нэтижелер 3PL санатындаFы провайдер 4PL функцияларын орындау Yшiн ез уйымынын бiр белiгiн сэттi беле алатынды^ын керсетедi. Сондыктан, 3PL санатындаFы провайдерлер манызды рел аткаруды жалFастыруда, ендi 4PL бизнес моделiнiн пайда болуына карамастан, олардын нарыктаFы релi мен кызмет аукымы болашакта арта тYседi.
ЖоFарыда керсетiлген бухгалтерлiк жэне статистикалык мэлiметтерге сYЙене отырып, аутсорсингтi келштш компанияда колдану тиiмдi екенiнiе кез жетюздж. Казакстан Республикасында бизнес жYргiзудщ ез ерекшелiгiне байланысты
аутсорсинга колдану барысында, кажет емес тэуекелдiктердi болдырмау Yшiн кYPДелi жене накты келiсiмшартка отырылу тиiс. Бул ез кезегшде аткарылатын кызметщ сапасын жоFарлатады жене сешмдшк денгешн жоFарлатады.
ПАЙДАЛАНFАН ДЕРЕКТЕР Т1З1М1
1 http://predp.com/fin/terms/chto-takoe-autsorsing.html. - [Электронды ресурс].
2 http://predp.com/fin/terms/chto-takoe-autsorsing.html. - [Электронды ресурс].
3 Серикова, К. И. Аутсорсинг: понятие, сущность и классификация // XLI International scientific and practical conference: «International scientific review of the problems and prospects of modern science and education». - Boston, USA, 29-30 января 2018 г. - С. 91-93.
4 Грейсон Д., О>Делл К. Американский менеджмент на пороге XXI века // Пер. с англ. М. : Экономика, 1991.
5 Usembayeva, L. K., Ospanov, A. Zh., Kairolla, B. K. To the Question of Improving the Efficiency of Trucks // Наука и техника Казахстана - 2018. - № 4 - 102-108 p.
6 Прохоренко, А.К. Оценка эффективности применения аутсорсинга с целью повышения конкурентоспособности компаний И. Т. - сектора в международной торговле // Национальный исследовательский университет «Высшая школа экономики», 2003 жыл, 20-21 беттер.
7 Фешина, М. А. Повышение эффективности аутсорсинговых процессов // Международная научно-практическая конференция «Корпоративное управление экономической и финансовой деятельностью на железнодорожном транспорте». -Москва, 06-07 декабря 2017. - С. 171-175.
8 Venture Pact, Outsourcing 101: How, When and Where to Outsource. 6 марта 2015.
9 Balgabekov, T. K., Kongkybayeva, A. N. The question of efficiency of using cargo cars // Наука и техника Казахстана. - 2019. - № 2. - C. 36-43
10 Демихов, В. Ю. К вопросу о зарубежных моделях аутсорсинга логистических функции, 2010, 12-13 бет,.
11 Фефелов, Р. Е. Зарубежный опыт использования аутсорсинга во внешнеэкономической деятельности корпораций, 2011, 5 бет.
12 Михайлов, Д. М. Аутсорсинг. Новая система организации бизнеса: Учеб. пос. - М.: КНОРУС, 2011, 130 с.
13 https://exline.kz/. - [Электронды ресурс].
Материал баспаFа 16.12.19^сл.
Аскаров Гани Аскарулы
ст. преподаватель, кафедра «Бизнес-технологии», Высшая школа экономики и бизнеса,
Казахский национальный университет имени Аль-Фараби, г. Алматы, 050056, Республика Казахстан, е-mail: askarovg@mail.ru
Женисов Ринат Тельманулы
студент, 4 курс, кафедра «Бизнес-технологии», Высшая школа экономики и бизнеса,
Казахский национальный университет имени Аль-Фараби,
Алматы, 050056, Республика Казахстан,
е-mail: iamznsv@mail.ru
Зиятбек Ринат Талгатулы
студент, 4 курс, кафедра «Бизнес-технологии»,
Высшая школа экономики и бизнеса,
Казахский национальный университет имени Аль-Фараби, Алматы, 050056, Республика Казахстан, е-mail: rinat98z@mail.ru Материал поступил в редакцию 16.12.19.
Эффективность применения аутсорсинга транспортными компаниями
В этой статье описывается полное определение термина аутсорсинг, а также процессы его реализации и применения. Определена эффективность аутсорсинга в транспортных компаниях. Основные виды аутсорсинга и его эффективные и неэффективные стороны отражаются в таблице. Изучается и обосновывается работа компаний с развитым зарубежным аутсорсингом. Указываются особенности использования их аутсорсинга.
Рассмотрен вопрос о возможности использования данного зарубежного опыта во внутренних компаниях страны. Эффективность использования аутсорсинга определяется бухгалтерским и статистическим методом. Решается вопрос в каких компаниях необходим аутсорсинг и в каких компаниях можно работать без него. Различия и особенности аутсорсинга и инсорсинга определяются на примере конкретных факторов. Раскрывается инновационная и интеграционная значимость использования аутсорсинга. Обоснована возможность применения аутсорсинга в транспортных и логистических компаниях и её сопутствующая эффективность.
Ключевые слова: аутсорсинг, транспортная компания, инсорсинг, аутсорсинг в компании.
Askarov Gani Askaruly
senior lecturer, Department of Business Technology, Higher School of Economics and Business, Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, 050056, Republic of Kazakhstan, е-mail: askarovg@mail.ru Zhenisov Rinat Тelmanuly
student, 4th year, Department of Business Technology, Higher School of Economics and Business, Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, 050056, Republic of Kazakhstan, е-mail: iamznsv@mail.ru
Ziyatbek Rinat Talgatuly
student, 4th year, Department of Business Technology, Higher School of Economics and Business, Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, 050056, Republic of Kazakhstan,
Efficiency application of outsourcing by transport companies
This article describes the full definition of the term outsourcing and its implementation and application processes. The effectiveness of transport companies outsourcing is determined. The main types of outsourcing and its effective and inefficient sides are reflected as a table. The work of companies with developed foreign outsourcing is studied and justified. The features of using their outsourcing are specified. The possibility of using this foreign experience in domestic companies of the country will be considered.
The effectiveness of outsourcing is determined by the accounting and statistical method. The question of which companies need outsourcing and in which companies you can work without it is solved. Differences andfeatures of outsourcing and insourcing are determined by the example of specific factors. The innovative and integration significance of outsourcing is revealed. The possibility of outsourcing in transport and logistics companies and its associated effectiveness will be justified.
Keywords: outsourcing, transport company, insurrection, outsourcing in the company.
