ЕҢБЕГІ СІҢГЕН МҰҒАЛІМ-СПАНДИЯР КӨБЕЙВ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

ЕЦБЕГ1 СЩГЕН М¥ГАЛ1М-СПАВДИЯР КОБЕЙВ

Асем ЕрFалиевна Абдурахманова

Ташкент облысы Шыршык мемлекеттiк педагогика институты Казак тш жэне

эдебиет багытынын, 1-курс студент

Гылыми жетекшга: Жандос Абдазимович Байзаков

Когам кайреткер^ казак жазушысы, мугаимдш кызметке агартушылык идея мен надандык торына шырмалган халкына кемек жолын сызган, оку-агарту майданыныц майталманы.

Клтт сездер: элеуметлк, калтарыс жылдар, кадiрлi, iзбасар, педагог,серт, тецкерiс, колжазба, жаршы, бакылаушы.

A public figure, a Kazakh writer, a teacher, a veteran of the educational front, who paved the way for helping the people trapped in the web of enlightenment ideas and ignorance.

Keywords: social, backward years, dear, follower, teacher, sert, revolution, manuscript, herald, observer.

O^MTymbi sneyMerriK sgmerrimKTiH,, agaMrepmimKTiH, ^apmbicti 6onyra raic.

К1Р1СПЕ БОЛ1М

Казак халкыныц орны толмас кайраткерi ретiнде халык жадында калган жазушы Спандияр Кебейв- мугаим кызметшде жумыс iстейдi. Эз гумырын халкына арнаган, сыртта болып жаткан нэрселерге жэй гана бакылаушы болмай, бiте араласып жYретiн тулга. Эзiнiц жазган шыгармаларынан заман шындыгын, калтарысы мол жылдар тiзбегiц еткерiп, ез ецбегiнiц жемiсiн таркандыгын керуге болады.

НЕГ1ЗГ1 БОЛ1М

Спандияр Кебейв 1878 жылы Торгай облысы Мецдiкара ауылында дуниеге келген. Теп Аргын, Саржетiм руынан шыккан. Экесi Кебей шыншыл кiсi болып, тек коленермен айналыскан. Анасы Айтбоз акылды, кайратты, ауылдыц кадiрлi

АННОТАЦИЯ

HONORABLE TEACHER-SPANDIYAR KOBEYV

ABSTRACT

Спандияр Кебейв

agaMbi SonFaH. AKbiHHbi« oTÔacbi SonamaK negaror YmÏH ynKeH Tspône KYpanbi Sonbin biKpanbiH THri3gi. Ohm« Mme3m :aKcbi Sonbin KanbinTacybiHa SKe-memeHi« opHb epeKme Songbi. CnaHgHapgbi« anFam SiniM HspiMeH cycbiHgaFaH :epi MSbipafi AnrbiHcapbi arn^aH Ka3aK-opbic aybin MeKTeSi, KefiiH KocraHafigaFbi opbic-Ka3aK MeKTeöiHge, M^FaniMgep gaapnafiTbiH oKy-KypcbiHga TsniM anagbi. Ohm« e« anFamKM TyMHgMnapM KpMnoBTM« mMFapManapMH aygapygaH, ayM3ma afiTMn :ypreH MMcangapMH :HHaKTaygaH SacranagM. MSbipafi AnTMHcapMHM« i3Öacapb CnaHgnap KeSefiB SananapFa opbic Tini MeH sgeôneTi SofiMHma caSaK ôepegi. E« anFamKM KiTaöb 1910 :binM Ka3aHga "Ynrini T9p:iMe" gereH aTayMeH Sacna SeTme mMFagM. CnaHgnap KeSefiBTi« eHgiri KM3MeTi e3i oKMTMn :ypreH SananapFa, opbic xanKMHM« araKTM negarori r.^.YmHHcKHfigi« ynrinepi SofiMHma OKy KhaßbiH :a3y SonagM. Ohm« H9TH:eci 1912 :MnM Ka3aHga "Ynrini Sana" aTTM eKmmi KrraÔM :apMK Kepegi. Byn KiTan .HeB ToncTofigM«, YmHHCKHfigi« :sHe MSbipafi AnTMHcapHHHi« :a3FaH KiTanTapMHM« ynrici SofiMHma :a3MnagM. ^a3y MarepHangapgM Tyn H^c^agaH e3repTipy apKMnM KiTan Sonbin mbiFagbi.

C. KeöeeBTi« T¥«FMm poMaHM "KanM« Man" 1913 :binM Ka3aH afibrnga Sacbinbin mMFagM. B^n Ka3aK aynMHM« TYpMbic-TipminiriH, sfien Te«ci3giri MeH TaFgbipbiH, sneyMeTTÏK caacaTTM SefiHenereH poMaH. fflMFapMaHM« SacTM KefiinKepi T^pnbiKYn eciMgi ¥3biH SofinM, mmc KapMH man SonagM. T^nbiK^ngM« :apM KaHma KafiTMc SonFaH co« Ken eKiHegi, Man-MynKiHi KangMparMH, apTMHHaH KanMafi epin ^ypeTÏH SananapM ga SonMafigM. fflangM« KyHge :anFbi3cbiparnafi apa-apaga KarapnacMn KoHaK acb imyre Ken T^parbiH gocTapb, con Kym Sip 9«riMe Ko3FagM. 0«riMegeH 9«rÏMe Kepmi aybingM« c^ny, afi gece ay3bi, KyH gece Ke3i Sap Sip KM3 Sap gefigi. Fafima HeSspi oh Secre eKeH. "Yfi :afiMH Kepin KafiTTMK, ci3gi« gsyneTi«i3re :eTnefigi, a3MH aynaK aKma Sepce«i3 km3mh e3i-aK ¥3aragbi"- gen T^pnMKYngb KM3MKTMpgM. Onap SKeciH KeHgipgi, anafiga km3m :sHe aHacM TySerefini Kapcbi SongM. mipireH ^MMpTKaFa Sanan, Ken yaKMT :binan-:binan angM. Con

aybingbi« KoHaFM Ko:am :iriT Songbi. Ko:am opTa Sofinb, caSbp neci, c^ny Kapa Topb, Sip ce3gi, ysgegeH TafiMafiTMH KafipaTTM, Kaficap MiHe3gi :iriT TeK KeMminiri ayKaTTM :aH^agaH eMecTiriHge. TanKaH TaSbcb sfiTeyip KyH Kepyre :eTeTiH. Fafima MeH Ko:am SipiH-Sipi ^HaTKaH eKi :ac Kanafi Soncaga Sipre SonyFa cepTTecKeH. Ko:am anbn KamnaKmb ga Songb, SipaK FafimaHM« 9Keci Kepin Kanbn SapnbiK aMan-Tscini opbHganMafi Kangb. FafimaHM T^pnbiKYnFa ^3aTTM Hsôspi eyi :y3 aK TeHrere Kanb« Man eceSiHge carbingbi.

Ken Y3araafi Ko:am KafiTa Kenin FafimaHbi :aygb« KonbHaH naHanaFaH :aymbigafi SKeTTi. ApagaH yaK^iT eTin, Kp:am Sana apKanan yfire Kipce, :apbi Fafima acxaHa ga :ypreH, yfigi« imiHge Sananap ofiHan :yp. Conafima eKi :ac SaKMTTM ga SaaHgbi F^Mbp KemTi.

Бул роман сол уакыттагы кыздардыц кунын ез пайдасын кездеп сатып алатын жандардыц бейнесiн ашык-айкын керсеткен. Кыздын кунын кек тиындай кекке ушырган. Шыгарма желiсi эйел тецшздтн, оныц элсiздiгiн керсеткенiмен тагы бiр жагынан улкен жолга тэуекел етш кашкан жастардыц емiрiн керсеттi. Калын мал- бул акшаныц элегi, казак кызыныц аянышты тагдырын бейнелеумен катар жокшылык, жетiспеушiлiктiн неге апаратынын батыл эшкереледi. Yстем тап екiлдерi, ел билейтш азаматтарга карсылык бiлдiрген кедей букарасыныц эрекетi шыншылдыкпен суреттелген.

КОРЫТЫНДЫ

Спандияр Кебейв 1910-1919 жылдар аралыгында муFалiмдiк кызметпен катар жазушылык кызметпенде айналыскан. "Бакытсыздыктын бiр кYнiм атты романыц тецкерiс жылдары жазуды колFа алFан. Бiрак та каламгердiц бул туындысы колжазба кYЙiнде жоFалып кеткендт Yшiн шыFа алмады. Кейiцгi шы^армалары "Кисык кегiм, "Казак аулындаFы тун^ыш мектеп" туындылары да денсаулыFы нашарлаFаныдан жазылмай калды. Осылайша емiрiн устаздыкка арнаFан акын, жазушылыкка кеп кещл беле алмаFан. Каламгер жазушы со^ы жылдарына дейiн ескен ауылы Аксуатта орналаскан он жылдык мектепте окытушы болып кызмет еткен. Ол 78 жасында 1956 жылы кез жумды.

ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1 (REFERENCES)

1. Кебеев С. Орында^ан арман. - Алматы: Жазушы,

2. Кирабаев С. Шындык жэне шыFарма. - Алматы: Жалын, 1981.

3. Кирабаев С. Кеп томдык шыFармалар жинаFы. — 1-т. — Алматы: КазыFурт,

2007.