Научная статья на тему 'ДУРНАМОИ РУШДИ САВДОИ ЧАКАНАИ ШАҲРҲОИ ДУШАНБЕ ВА ХУҶАНД'

ДУРНАМОИ РУШДИ САВДОИ ЧАКАНАИ ШАҲРҲОИ ДУШАНБЕ ВА ХУҶАНД Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
122
51
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
розничная торговля / перспективы развития / ценовая доступность / конкурентоспособность / экономическая эффективность / качество торговых услуг / нормативная база / стимулирование развития розничной торговли / retail trade / development prospects / affordability / competitiveness / economic efficiency / quality of trade services / regulatory framework / stimulation of retail trade development

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Шаропов Фарҳод Разоқович, Лутфулоев Мазбутҷон Дадоҷонович, Амонов Саҳбон Сарватҷонович

Вожаҳои калидӣ: савдои чакана, дурнамои рушд, дастрасии нархӣ, рақобатпазирӣ, самаранокии иқтисодӣ, сифати хизматрасонии савдо, заминаи меъѐрӣ, ҳавасмандгардонии рушди савдои чакана Дурнамои рушди савдои чаканаи шаҳрҳои Душанбе ва Хуҷанд баррасӣ шудааст. Мушкилоти рушди низоми савдои чаканаи шаҳрҳои зикршударо муайян карда шудаанд. Зикр шудааст, ки рушди минбаъдаи савдои чакана ва такмили сохтори он масъалаи муҳимми иқтисодию иҷтимоӣ мебошад. Асоснок карда шудааст, ки татбиқи имкониятҳои васеи савдои чаканаи шаҳрҳои Душанбе ва Хуҷанд ба баланд бардоштани самаранокии савдои чакана, дастрасии нархӣ, афзоиши номгӯи мол ва сифати баланди хизматрасонии савдо мусоидат менамояд. Дар асоси муайян кардани тамоюлҳои рушди савдои чаканаи шаҳрҳои Душанбе ва Хуҷанд, афзалиятҳои асосии дурнамои рушди шабакаҳои савдои чаканаи шаҳрҳои калони ҷумҳурӣ муайян шудаанд.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROSPECTS FOR RETAIL TRADE DEVELOPMENT IN REGARD TO THE CITIES OF DUSHANBE AND KHUJAND

The article discusses the prospects for the development of retail trade in Dushanbe and Khujand. The authors identify the problems of the development of the retail trade system in these cities, noting that the further development of retail trade and the improvement of its structure important economic and social issues. It is substantiated that implementation of a wide range of opportunities in Dushanbe and Khujand will help to increase efficiency of retail trade, affordability of prices, of goods and provide high quality of trade services. On the basis of identifying the trends in the development of retail trade in Dushanbe and Khujand the main priorities for the assortment development of retail networks in large cities of the country have been identified.

Текст научной работы на тему «ДУРНАМОИ РУШДИ САВДОИ ЧАКАНАИ ШАҲРҲОИ ДУШАНБЕ ВА ХУҶАНД»

УДК 339.371.2 ББК 65.422.2

Шаропов ФархрдРазоцович, д.и.и., профессори кафедраи ицтисодиёт ва ташкили соуибкории ДДТТ; Лутфулоев Мазбутцон Дадоцонович, муаллими калони кафедраи технологиями иттилоотй дар ицтисодиёти ДДХБСТ; Амонов Сафон Сарватцонович, муаллими калони кафедраи ицтисодиёт ва ташкили соуибкории ДДТТ

Шаропов Фарход Разокович, д-р экон. наук, профессор ТГУК; Лутфуллоев Мазбутджон Дадоджонович, ст.

преподаватель кафедры информационных технологий в экономике ТГУПБП; Амонов Сахбон Сарватджонович,

ст. преподаватель кафедры менеджмента ТГУК

Sharopov Farhod Razokovich, Dr. of Economics, Professor of Tajik State University of Commerce; Lutfulloev Mazbutjohn Dadojonovich, senior lecturer of the department of informational technologies in economy under Tajik State University of Law, Business and Politics; Amonov Sahbon Sarvatjonovich, senior lecturer of the department of management TSUC (Tajikistan, Khujand) E-MAIL: farkhod79@mail.ru

Вожа\ои калиди: савдои чакана, дурнамои рушд, дастрасии нархй, рацобатпазирй, самаранокии ицтисодй, сифати хизматрасонии савдо, заминаи меъёрй, уавасмандгардонии рушди савдои чакана

Дурнамои рушди савдои чаканаи шауруои Душанбе ва Хуцанд баррасй шудааст. Мушкилоти рушди низоми савдои чаканаи шауруои зикршударо муайян карда шудаанд. Зикр шудааст, ки рушди минбаъдаи савдои чакана ва такмили сохтори он масъалаи мущмми ицтисодию ицтимой мебошад.

Асоснок карда шудааст, ки татбици имкониятуои васеи савдои чаканаи шауруои Душанбе ва Хуцанд ба баланд бардоштани самаранокии савдои чакана, дастрасии нархй, афзоиши номгуи мол ва сифати баланди хизматрасонии савдо мусоидат менамояд. Дар асоси муайян кардани тамоюлуои рушди савдои чаканаи шауруои Душанбе ва Хуцанд, афзалиятуои асосии дурнамои рушди шабакауои савдои чаканаи шауруои калони цумуурй муайян шудаанд.

Ключевые слова: розничная торговля, перспективы развития, ценовая доступность, конкурентоспособность, экономическая эффективность, качество торговых услуг, нормативная база, стимулирование развития розничной торговли

Рассматриваются перспективы развития розничной торговли в Душанбе и Худжанде. Выявляются проблемы развития системы розничной торговли в этих городах, отмечается, что дальнейшее развитие розничной торговли и совершенствование ее структуры являются важными социально-экономическими вопросами. Обосновано, что реализация широкого спектра возможностей розничной торговли в гг. Душанбе и Худжанде поможет повысить её эффективность, доступность цен, увеличить

ДУРНАМОИ РУШДИ САВДОИ ЧАКАНАИ ШАХРХОИ ДУШАНБЕ ВА ХУЦАНД

ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ РОЗНИЧНОЙ ТОРГОВЛИ ГОРОДОВ ДУШАНБЕ И ХУДЖАНДА

PROSPECTS FOR RETAIL TRADE DEVELOPMENT IN REGARD TO THE CITIES OF DUSHANBE AND KHUJAND

ассортимент товаров и обеспечить высокое качество торговых услуг. На основе выявления тенденций развития розничной торговли в гг. Душанбе и Худжанде определены основные приоритеты развития торговых сетей в крупных городах страны.

Key words: retail trade, development prospects, affordability, competitiveness, economic efficiency,

quality of trade services, regulatory framework, stimulation of retail trade development

The article discusses the prospects for the development of retail trade in Dushanbe and Khujand. The authors identify the problems of the development of the retail trade system in these cities, noting that the further development of retail trade and the improvement of its structure important economic and social issues.

It is substantiated that implementation of a wide range of opportunities in Dushanbe and Khujand will help to increase efficiency of retail trade, affordability of prices, of goods and provide high quality of trade services. On the basis of identifying the trends in the development of retail trade in Dushanbe and Khujand the main priorities for the assortment development of retail networks in large cities of the country have been identified.

Савдои чакана яке аз сохахои зудрушдёбандаи щтисодиёти чумхурй буда, холат ва самаранокии щтисодиву ичтимоии он хам ба сатхи зиндагии ахолй ва хам ба рушди бахшхои во^еии щтисодиёт, бахусус бахшхое, ки ба истехсоли молхои истеъмолй машгуланд, таъсири бевосита ва фаъол мерасонад. Ин сохаи щтисодиёти миллй аз руи шумораи кормандон, хачми фаъолият ва хиссагузорй ба ташаккули мачмуи махсулоти дохилй бахши асосй ба шумор меравад. Савдо хамчун сарчашмаи ворид гаштани воситахои пулй ^исми назарраси бучетхои давлатй ва махаллиро ташаккул медихад ва ба устувории молиявй дар кишвар мусоидат менамояд [4, с. 23].

Зернизоми чаканаи савдои дохилй дар шароити имруза ^ариб 90 %-и гардиши моли чумхуриро ташкил медихдц ва низоми мураккабе дар доираи мухити и^тисодиву ичтимоии зудтагйирёбандаи бозорй мебошад. Хдмаи чараёнхои мусбат ва манфие, ки дар хаёти и^тисодиву ичтимоии мамлакат ба амал меоянд, пеш аз хама дар фаъолияти корхонахои савдои чакана инъикос меёбанд. ^иссаи он хамчун бахши махсуси и^тисодиёти миллй дар истехсоли ММД-и чумхурй дар соли 2019 та^рибан 14,0 %-ро ташкил дод [1, с. 202], аз руи нишонаи ворид гардидани маблагхои андоз ба бучети давлатй сохаи савдо дар байни дигар сохахои и^гисодиёт мав^еи панчумро ишгол мекунад.

Дар шароити муосир хиссаи шугли ахолй дар сохаи савдо ва хуроки умумй тадричан зиёд гашта, тиб^и омори расмй алхол беш аз 6,5 %-и шумораи ахолии фаъоли и^тисодиро ташкил медихад [1, с. 92].

Натичахои тахлили мо оид ба рушди савдои чакана ва сатхи хизматрасонии савдо ба истеъмолкунандагон дар чумхурй нишон дод, ки дар рушди ин сохаи мухимми и^тисодиёти миллй вобаста ба минта^а ва шахру навохии гуногун тафовути назаррас мушохида мегардад. Махсусан фар^ияти зикршуда дар рушди савдои чаканаи шахрхои нисбатан калони кишвар, ба монанди Душанбе ва Хучанд нисбат ба дигар шахру дехоти чумхурй чашмрас аст. Тафовути чиддй бештар дар ташкили раванди савдо, таъсиси шабакахои муосири савдо, татби^и навоварихо ва технологияхои ра^амй дар корхонахои савдои чакана, рушди савдои чаканаи шабакавй ва гайра чой дорад.

Вале новобаста аз пешравию дастовардхо ва тамоюлхои мусбат дар рушди и^тисодии шахрхои Душанбе ва Хучанд, ба андешаи мо, савдои чаканаи шахрхои зикршуда дар му^оиса бо шахрхои калони кишвархои ИДМ бо суръати суст рушд карда истодааст, ки ин зарурати тахия ва татби^и дурнамои рушди минбаъдаи онро ба миён меорад.

Аз тaхлилy мушо^^^и мо бapмеояд, ки дap низоми сaвдои чaкaнaи шaхpхои Дyшaнбе Ba Ху^нд, новобaстa aз бaъзе фaprçиятхо, чунин мaсъaлaхои хaлтaлaби умумй вучуд доpaнд:

• номyкaммaлии зaминaи меъëpию ху^у^ии рушди сaвдои

• рушди нокифояи инфpaсохтоpи сaвдои чaкaнa Ba мaвчyд нaбyдaни сaтх,и зapypии parçобaт дap сaвдои

• сaтхи нисбaтaн пгсти сгло^ияти кaсбии коpмaндон Ba хaйaти хизмaтpaсони корхотахои сaвдои чaкaнa;

• номyкaммaл бyдaни низоми чойгирсозии шaбaкaхои сaвдои чaкaнa, мaвчyд бyдaни шaклхои aнъaнaвии шaбaкaхои сaвдои чaкaнa;

• сypъaти сусти нaвсозии зaминaи моддию техникии корхотахои сaвдои чaкaнa Ba му^хх^зонии онхо;

• нобapобapии сaтхи рушди сaвдои чaкaнa дap мapкaзи шaхpхо Ba aтpофи он;

• шрхи нисбaтaн бaлaнди ичорда коpхонaхои с^до, мaхсyсaн дap мapкaзхои нaви с^до;

• сaтхи нокифояи истифодaи усулхои муосири хизмaтpaсонй Ba сифaти нисбaтaн пaсти хизмaтpaсонии сaвдо дap бозорхо [3, с. 93-94].

Тaхлили бозори сaвдои чaкaнaи шaхpхои зикpшyдa нишон медихaд, ки рушди босуботи сaвдои чaкaнa 6a parçобaтпaзиpии и^тисоддати тaмоми шaхp Ba Faнй гapдонидaни бучети он тaъсиpи мyсбaт меpaсонaд [2, с. 182]. Бинобap ин, бa aндешaи мо, рушди минбaъдaи сaвдои чaкaнa Ba тaкмили сохтори он вaзифaхои мухими ичтимоию и^тисодй бa хисоб меpaвaнд.

Мо чунин мехисобем, ки бapои рушди сaмapaноки сaвдои чaкaнa дap ин шaхpхо имкониятхои зиëд мaвчyдaнд, ки бо aфзyн нaмyдaни шyмоpaи умумии мaсохaтхои сaвдо, зиëд гapдонидaни вaзни ^дасии шaклхои муосири коpхонaхои сaвдои чaкaнa, рушди parçобaт дap бaйни субъектхои сaвдо Ba Faйpaхо вобaстaгй доpaнд.

Тaтбиrçи ин имкониятхо бa бaлaнд бapдоштaни сaмapaнокии сaвдои чaкaнa, рушди дaстpaсй бa нapхи молхо, зиëдшaвии номгуи молхо Ba болоpaвии сифaти хизмaтpaсонии сaвдо, aфзоиши дapомaди коpхонaхои истехсолй Ba тичоpaтй овapдa меpaсонaд.

Дap aсоси тaхлили тaмоюлхои рушди сaвдои чaкaнaи шaхpхои Дyшaнбе Ba Ху^нл, бa aндешaи мо, aфзaлиятхои зеринро мyaйян нaмyдaн мyвофиrçи мarçсaд мебошад:

1. Тaкмили зaминaи меъëpию ху^у^ии тaшкили сaвдои чaкaнa;

2. Тaтбиrçи шaклхои муосири коpхонaхои сaвдо 4ararn;

3. Тaъмини бехaтapии молу хизмaтpaсонй, риояи к^т-Бии rçоидaхои бехдошт Ba химояи ху^уи истеъмолкyнaндaгон;

4. Тaтбиrçи технологияхои parçaмй дap сaвдои

Бa aндешaи мо, дap aœœ вaзифaхои дap боло зикpшyдa бapои рушди дapозмyддaти сaвдои чaкaнa дap шaхpхои нисбaтaн кaлон Ba pyшдëфтaи чумхурй хaдaфхои зерини дypнaмоpо ^ад кapдaн мумкин aст:

• фapохaм овapдaни шapоит бapои тaъмини parçобaт дap бaйни субъектхои сaвдои

тaвaссyти тaшaккyли инфpaсохтоpи pyшдëфтa, тaъмини иттилоотии истеъмолкyнaндaгон, тaшaккyли системaи мониторинги рушди сaвдо, тaкмили мехaнизм Ba воситaхои сapмоягyзоpй Ba фaъолияти инновaтсионии субъектхои бозори истеъмолй;

• мyaйян кapдaни принсипхо Ba сaмтхои aфзaлиятноки фapохaм овapдaни шapоит Ba мехaнизме, ки тaшaккyли шaклхои мyтaмaддини сaвдо Ba рушди pобитaхои и^тисодиро бо истехсолгарони вaтaнй тaъмин мекyнaнд, инчунин тaтбиrçи технологияхои муосири сaвдо;

• ташаккули низоми ягонаи танзими фаъолияти савдо дар худуди шахрхо, аз чумла такмили заминаи меъёрию ху^у^ии фаъолияти бозорхо, рушди шакл ва усулхои назорат ва хамохангсозй, инчунин механизми худтанзимкунии сохаи савдои чакана;

• ташаккули на^шаи чойгирсозии шабакахои савдои чакана, ки дастрасии молу хизматрасонихоро дар шахрхои калон таъмин менамояд;

• фарохам овардани шароит барои ташаккули савдои ичтимой, ки ба ^ишрхои камбизоат, осебпазир ва имконияташон махдуди ахолй равона карда шудааст;

• таъмини бехатарии молхои фурухташаванда ва сифати хизматрасонй бо риояи ^атъии ^оидахои бехдошт, бахусус дар шароити пахншавии беморихои сироятй, аз он чумла коронавируси навъи COVID-19;

• та^вият додани тадбирхо чихати дастгирии давлатй ва химояи ху^у^и истеъмолкунандагон дар бозори истеъмолй.

Дурнамои рушди савдои чаканаи шахрхо бояд тахия ва татбици тадбирхо оид ба ичрои хадафу вазифахои зикршуда, таъмини рушди савдои чакана ва баланд бардоштани сифати хизматрасонй ба харидоронро пешбинй намояд [1, с. 202].

Ба андешаи мо, ки дурнамои рушди шабакахои савдои чакана бояд чунин самтхои асосии афзалиятнокро дар бар гирад:

1) Такмили заминаи меъёрию ху^у^ии рушди савдои чакана.

2) Таъмини сатхи зарурии ра^обат дар бозори истеъмолии шахрхо барои субъектхои савдои чакана.

3) Амалй намудани тадбирхо чихати баланд бардоштани дастрасии нархии молу хизматрасонй.

4) Рушди и^тидори кадрии субъектхои савдои чакана.

5) Дастгирии давлатии рушди сохибкории хурд дар савдои чакана.

6) Таъмини химояи ху^у^и истеъмолкунандагон дар бозори савдои чакана.

7) Такмили низоми чойгирсозии шаклхои корхонахои савдои чакана.

Бояд ^айд кард, ки рушди корхонахои савдои чакана дар шахрхо бидуни тахия ва ичрои мачмуи чорабинихо оид ба такмили мухити меъёрию ху^у^ие, ки дар доираи онхо фаъолияти худро ба рох мондаанд, гайриимкон аст.

Тачрибаи чахонии рушди савдои чакана гувохй медихад, ки муносибатхои бозорй дар ин сохаи и^тисод ^ариб дар хама кишвархо тиб^и бо роху усулхои мухталиф, аз он чумла меъёрхои ^онунгузорй танзим карда мешаванд. Илова бар ин, холо танзими давлатй дар самти мусоидат ба рушди инноватсионии фаъолияти савдо пурзур шуда истодааст.

Дар баробари ин, ^айд кардан зарур аст, ки заминаи меъёрию ху^у^ии рушди савдои чакана дар чумхурй ва шахру нохияхои он ба талаботи му^арраршуда оид ба ташкили фаъолияти корхонахои амалкунандаи савдо тадричан такмил ёфта истодааст.

Бояд тазаккур дод, ки фаъолияти субъектхои савдои чакана асосан бо ^онунгузории шахрвандй, ^онунгузорй дар сохаи химояи ра^обат ва химояи ху^у^и истеъмолкунандагон танзим карда мешавад.

Хдоафи асосии такмили заминаи меъёрию ху^у^ии рушди савдои чаканаи шахрхои Душанбе ва Хучанд фарохам овардани шароити баробар дар бозори истеъмолй барои хамаи субъектхои савдо, новобаста аз шакли моликияти онхо мебошад.

Барои ноил шудан ба ин хадаф бояд заминаи ху^у^ие мухайё карда шавад, ки фаъолияти сармоягузориро оид ба ташаккули заминаи муосири моддию техникй; хифзи бозори молхои истеъмолии шахрхо аз махсулоти пастсифат, химояи манфиатхои истеъмолкунандагон ва фурушандагон, инчунин ху^у^хои ичтимоии кормандони сохаи

сaвдои чaкaнapо хaвaсмaнд нямояд.

Бa aндешaи мо, тaъмини ря^обяти солим дap бозори истеъмолй омили мухиме бa хисоб меpaвaд, ки бa рушди шaбaкaи сaвдои чaкaнaи шaхpхо Ba бaлaнд бapдоштaни сифaти хизмaтpaсонй бa aхолй мyсоидaт мекyнaд. Крнунгузории зиддиинхисорй бояд дap aсоси принсипхои пешгирии истифодaи мaвrçеи монополй дap бозор Ba хaвaсмaндгapдонии ря^обяти озод тaкмил додa шaвaд Ba риояи тятби^и он зери нaзоpaт гиpифтa шaвaд.

Бa aндешaи мо, бо мо^ади пешгирии мaвrçеи инх,исорй Ba aфзоиши беaсоси нapххо as чониби коpхонaхои сaвдое, ки мaвrçеи пешсaфиpо дap бозор доpaнд, бояд тaдбиpхои мyaссиp aмaлй гapдонидa шaвaнд Ba хaнгоми ошкор нaмyдaни мяхдудияти ря^обят, яз чоpaхои пешбининaмyдaи ^онунгузории зиддиинхисорй истифодa бypдa шaвaд.

Тячрибяи мaмолики хоричй нишон медихяд, ки субъектхои сaвдои 4a^m мaвpиди нaзоpaти доимй Ba мониторинги мyнтaзaми мя^омоти зиддиинхисорй ^ярор додa шyдaaнд. Мaхз нaзоpaти чиддии мя^омоти вaколaтдоpи дaвлaтй бapои нигох доштaни сaтхи зapypии ря^обят дap бaйни субъектхои сaвдо мебошaд [3, с. 78].

Тaъмини ря^обят бapои рушди сaвдои чaкaнaи шaхpхо мухим яст. Азбaски сaвдои чaкaнa сохaи aз чихaти ичтимой бaсо мухим aCT, мехaнизми сaмapaноки зиддиинхисорй бapои нигох доштaни ря^обяти солим дap сaвдои чaкaнa зapyp мебошaд.

Яке яз сaмтхои aфзaлиятноки тaъмини ря^обят дap бозори истеъмолй гyзapонидaни мониторинги доимии нярххо бapои гуруххои молхои дорои aхaмияти ичтимоидоштa Ba aндешидaни тадбирхои мyaссиp бapои пешгирии aфзоиши беaсоси нapххо мебошaд.

Бо мя^сади мyсоидaт бa тaблиFи мaхсyлоти истехсолкyнaндaгони вaтaнй, тaхияи мехaнизми сaмapaноки нapхгyзоpй бa молхои Fизой, тaъмин нaмyдaни aхолии шaхpхо бо номгуи вaсеи молхо, шaбaкaхои бевоситa дaстpaс нaмyдaни мaхсyлоти кишовapзй бо рохи тaшкили яpмapкaхо зapyp aст.

Нaтичaхои тaхлилy мyшохидaхои мо гyвохй медихaнд, ки дap чомеa гуруххои ^ишрхои осебпaзиp Ba кaмбизоaт чой доpaнд Ba омили aсосии мyaйянкyнaндaи paфтоpи онхо дap бозор дaстpaсии нapхи молхо бa хисоб меpaвaд, ки хaлли ин мaсъaлa пеш яз хaмa кумяки ичтимоии сyFypтaвй мебошaд.

Дap шapоити и^тисоддати бозорй нapхи молхо Ba хизмaтpaсонй озод мебошaнд, ки сaтхи онх,оро тaносyби тя^озо Ba apзa дap бозори истеъмолй мyaйян мекунад. Дap ин росто пешниход мегapдaд, ки нapхи мaводи aсосии Fизой, ки дap бозори истеъмолии шaхpхо фурухтя мешaвaнд, зери нaзоpaт гиpифтa шaвaд Ba aфзоши беaсоси онх,о пешгирй гapдaд.

Бa aндешaи мо, мя^омоти вaколaтдоp бояд тятби^и лоихaхои тaшкили коpхонaхои сaвдои чaкaнaеpо, ки бa хизмaтpaсонии гуруххои aз чихaти ичтимой осебпaзиp paвонa кapдa шудоянд, дaстгиpй Ba мyсоидaт нaмоянд. Инчунин мyвофиrçи мо^ад aст, ки тaдбиpхо оид бя фярохям овapдaни шяроит бярои мяъюбон Ba дигяр шяхсони имкониятяшон мяхдуд дяр корхоняхои сaвдои чо^ня рохяндозй гярдянд.

Мо чунин мешуморем, ки дяр шяхрхои нисбятян колони чумхурй, бя монянди Дyшaнбе Ba Хучянд зяруряти тяшкили низоми ягоняи омодякунй, бозомузй Ba тякмили ихтисоси кядрхо бярои корхоняхои сaвдои чо^ня бя миëн омaдaaст. Бярои то^ияти зяхиряхои кядрй дяр сохяи сaвдо, яз он чумля сaвдои чо^ня, бояд чорябинихои зерин ямялй кярдя шaвaнд: гузяронидяни тяхлили тя^озо Ba ярзя дяр сохяи сaвдо; тяшкили чойхои нaви корй; тяшяккули низоми тяълим, омодякунй Ba тякмили ихтисоси кядрхо; тяшкили семинярхо Ba курсхои кутохмуддят; тяшкили озмунх,о Ba чорябинихо, ки бя то^ияти ня^ши омили инсонй Ba бялянд бярдоштяни нуфуз Ba сямярянокии кори кормяндон дяр корхоняхои сaвдо мусоидят мекунянд; тяхия Ba тятби^и бярномяхои

таълимй барои рохбарони субъектхои сохибкории хурд дар шабакаи савдои чакана.

Ба андешаи мо, ба натори чорахои судманд оид ба рушди сохибкории хурд дар сохаи савдои чакана чунин амалхоро дохил кардан мумкин аст:

• гузаронидани тахлили рушди корхонахои хурди савдои чаканаи шахрхо;

• мусоидат дар ташкили ассотсиатсияхо ва иттиходияхо, ки манфиатхои корхонахои хурдро дар савдои чакана намояндагй мекунанд;

• ташаккули низоми самараноки иттилоотию машваратй барои дастгирии сохибкории хурд ва миёна тавассути гузаронидани мизхои мудаввар, семинархо, конференсияхо ва гайра.

Тахлили бозори савдои чаканаи шахрхои Душанбе ва Хучанд нишон дод, ки дар сохаи химояи истеъмолкунандагон дар бозори молхои истеъмолй, айни хол, масъалахои халношуда бисёранд: маърифати пасти ху^у^ии харидорон; огохии нокифояи истеъмолкунандагон оид ба ху^у^ ва ухдадорихо, сифат ва бехатарии молхои истеъмолй; хамкории сусти истеъмолкунандагон бо ма^омоти нозиротй ва танзимкунанда; паст будани тахассуси кадрхо дар корхонахои савдои чакана ва гайра.

Масъалахои болозикр холати химояи ху^у^и истеъмолкунандагонро дар шахрхо душвортар мекунанд. Вобаста ба ин, ба андешаи мо, бояд чунин масъалахо халлу фасл гарданд:

• ошкор ва бартараф намудани тамоюлхои манфй дар бозори истеъмолй ва савдои чакана;

• ташкили курсхои омузишй дар байни ахолй оид ба ху^у^хои истеъмолкунандагон;

• такмили низоми химояи ху^у^и истеъмолкунандагон дар бозори савдои чакана;

• тахкими хамкории байни ма^омоти ичроияи хокимияти давлатии шахрхо ва иттиходияхои чамъиятии истеъмолкунандагон;

• ташкили низоми такмили ихтисоси мутахассисон дар сохаи химояи ху^у^и истеъмолкунандагон.

Ба андешаи мо, такмили низоми чойгирсозии намудхои савдои чакана бояд чорабинихои зеринро дар бар гирад: мусоидат ба ташаккули инфрасохтори савдои чакана; таъмин намудани хизматрасонии баландсифат ба мизочон; баланд бардоштани сатхи таъминоти ахолии шахр бо шаклхои муосири корхонахои савдо; тадричан кохиш ёфтани хиссаи савдо дар бозорхо ва афзоиши хиссаи тичорат дар форматхои муосири савдои чакана; табдил додани бозорхои чакана ба марказхои савдои муосир ва гайра.

Хдмин тавр, татби^и самтх,ои асосии дурнамои рушди савдои чакана ба баланд бардоштани самаранокии рушди савдои чакана ва таъмини сифати хизматрасонии савдо дар шахрхои калони чумхурй мусоидат менамояд.

Пайнавишт:

1. Омори солонаи Цум^урии Тоцикистон. Агентии омори назди Президенти Цум^урии Тоцикистон. - Душанбе, 2020.

2. Факеров Х.Н. Потребительский рынок: состояние и перспективы. Монография. -Душанбе: Ирфон, 2019. - 290 с.

3. Факеров Х.Н., Шаропов Ф.Р., Мариншоев М.М. Социально-экономический механизм развития розничной торговли: Монография / Под редакцией д-ра экон. наук, профессора Хабибова С.Х. - Душанбе: Ирфон, 2018. - 150 с.

4. Шаропов Ф.Р. Управление социально-экономическим развитием розничной торговли: Монография / Ф.Р.Шаропов. Под.ред. д.э.н., профессора С.Х.Хабибова - Душанбе: Ирфон, 2018. - 280 с.

Reference literature:

1. Statistical Annual of Tajikistan Republic. Agency on Statistics under the Auspices of Tajikistan Republic President- Dushanbe, 2020. - 443 pp.

2. Fakerov H.N. Consumers' Market: State and Prospects. Monograph. - Dushanbe: Cognition, 2019. - 290pp.

3. Fakerov H.N., Sharopov F.R., Marinshoev M.M. Social-Economic Mechanism of Retail Trade Development: monograph // Under the editorship of Dr. of Economics, Professor Habibov S.H. - Dushanbe: Cognition, 2018. -150pp.

4. Sharopov F.R. Management with locial-Economic Development of Retail Trade. Monograph // F.R. Sharopov. Under the editorship of Dr. of Economics, Professor S.H. Habibov- Dushanbe: Cognition, 2018. - 280pp.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.