Научная статья на тему 'DRILLING TECHNOLOGY TO DEVELOP PART OF THE COMPOSITION OF THE SOLUTION FOR CHEMICAL REAGENTS'

DRILLING TECHNOLOGY TO DEVELOP PART OF THE COMPOSITION OF THE SOLUTION FOR CHEMICAL REAGENTS Текст научной статьи по специальности «Химические технологии»

CC BY
29
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Ученый XXI века
Ключевые слова
НЕДОПАЛ / БУРЕНИЕ / СИНТЕТИЧЕСКИЙ ПОЛИМЕР / ВЯЗКОСТЬ / ПОЛИАКРИЛАМИД / ИНГРЕДИЕНТ

Аннотация научной статьи по химическим технологиям, автор научной работы — Амонова М.М.

В статье изучено решение устойчивости буровых растворов на основе местного сырья и отходов производства органических и неорганических ингредиентов в различных количествах и пропорциях целенаправленное создание эффективного композиционного порошкообразного состава и технологии получения.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РАЗРАБОТКА КОМПОЗИЦИЙ ВЫСОКОЭФФЕКТИВНЫХ БУРОВЫХ РАСТВОРОВ И ИЗУЧЕНИЕ СВОЙСТВ

Article drilling for sustainable solutions based on local raw materials and production waste organic and inorganic ingredients in different amounts and proportions goal - directed the creation of an effective composition of the chemical composition of the powder contents and information technology.

Текст научной работы на тему «DRILLING TECHNOLOGY TO DEVELOP PART OF THE COMPOSITION OF THE SOLUTION FOR CHEMICAL REAGENTS»

УДК 678.664.743

БУРГИЛОВЧИ ЭРИТМАЛАР УЧУН КИМЁВИЙ РЕАГЕНТЛАРНИНГ КОМПОЗИЦИОН ТАРКИБЛАРИНИ ИШЛАБ ЧИЦИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ

М.М.Амонова1

Анностация

Маколада бургулаш эритмаларини баркарорлаштириш учун махаллий хом ашёлар ва ишлаб чикариш чикиндилари асосида органик ва анорганик ингредиентларни турли, микдори ва нисбатларини максад сари йуналтирилган холда самарали кукунсимон композицион таркибларни яратиш ва олиш технологияси урганилди.

Калит сузлар: композиция, недопал, бургулаш, синтетик полимер, карбоксиметилцеллюлоза, ковушкоклик, полиакриламид, ингредиент.

Республикамиз нефт-газ кимёси саноатининг ривожланиши ер ости бойликларни кидириш ва уни захирасини яратишга боглик. Ушбу ерости бойликларини аниклашда бургалаш жараёнида турли хил ингридиентлар ёки табиий ва синтетик полимерлар кулланилади. Айникса хозирги кунда республикамиз нефт-газ кидирув корхоналарида турли хил техноген эритмалар кулланилиб келинмокда. Ушбу бурголовчи воситалар бургалаш эритмларининг купгина технологик хусусиятларини намоён килмайди. Масалан, юкори эрувчанлик, ёглаш, гидрофоблаштириш ва экологик зарарсизлиги жихатидан хозирги кун талабига жавоб бермайди.

Билдирилган фикрларни инобатга олиб, махаллий полимерлар асосида хозирги кунда такчил булмаган, импорт урнини боса оладиган янги турдаги бургаловчи эритмалар олиш таркибини ишлаб чикиш ва унинг физик-кимёвий хоссаларини урганиш асосида бурголовчи полимер композициялар яратиш, ундан самарали фойдаланиш, шунингдек улар билан боглик экологик ва технологик муаммоларни хал килиш бугунги куннинг долзарб масаласи хисобланади.

Кайд этилган композицион кимёвий реагентлар рецептурасини ишлаб чикишда недопал ва Ыа-КМЦ ишлатилди. 1-расмда Шимолий Бердах казилмасининг минералланган сувда тайёрланган недопал ва Ыа-КМЦ ни куллаш билан олинган 10% ли бургиловчи эритмаларнинг физик - кимёвий ва технологик хоссаларнинг реагентлар нисбатига ва микдорига богликлиги келтирилган.

Композицион кимёвий реагентлар рецептурасини ишлаб чикишда недопал ва Ыа-КМЦ ишлатилди. 1-2 расмларда Шимолий Бердах казилмасининг минералланган сувда тайёрланган недопал ва Ыа-КМЦ ни куллаш билан олинган 10% ли бургиловчи эритмаларнинг физик - кимёвий ва технологик хоссаларнинг реагентлар нисбатига ва микдорига богликлиги келтирилган.

1-расмдаги чизиклардан куриниб турибдики, Ыа-КМЦ нинг нисбатига ва микдорига боглик холда 5-10% ли бургиловчи эритмалар турли физик -кимёвий ва технологик хоссаларга эга. Шу билан бирга Ыа-КМЦ микдори ошган сари бургиловчи эритмада физик-кимёвий ва технологик курсаткичларнинг сувли ажратиш курсаткичидан ташкари усиши кузатилади. Буни шундан тушуниш мумкин: Ыа - КМЦ юкори молекуляр полимер. Шунингдек, КМЦ нисбати 2/98 дан 20/80 гача узгарганда, бургиловчи эритмаларнинг зичлиги 0,8-0, 89 г/см3 доирасида, ковушкоклик 22-144 доирасида булади; 30 дакика давомида сувни ажратиш - 11.5 дан 4,0 см3/, СНС 56 - 10 мг/см3 гача пасаяди.

1

Амонова Матлуба Мухтаровна - преподаватель кафедры «Химии», Бухарский го-

сударственный университет, Узбекистан.

14/86 16/84 18/82 1 КМЦ коицен I рацмяси, масса буйича, %

1-расм. Зичлик (1), ковушкоклиги(2), сувни ажратиш(З) ва СНСм(4) ларнинг ПАА ва Ыа-КМЦ нисбатига богликлиги. Эслатма: расмда сураъатда Ыа-КМЦ микдори, махражда-ПАА микдори.

Юкорида курсатилган рецептураларданэнг маъкули бу - таркибида Ыа-КМЦ ни 8% дан то 14% гача саклаган ^исобланади. Композиция таркибида 2% дан то 6% гача Ыа-КМЦ саклаган 10% ли бургиловчи эритманинг ковушкоклиги ва СНС лари нисбатлари паст булади, ^амда бургиловчи шламни тулик ^айдашни таъминлаш кобилиятига эга булмайди. Бундай концентрацияларда сувнинг ажралиши юкори булиб, бургиловчи эритма катламга киришнинг ошишига ва унинг сарфи усишга олиб келади. Композицияда Ыа-КМЦ микдорининг 6% дан 14% гача ошганда, бургиловчи эритманинг барча технологик курсаткичлари нормаллашади ва уларни катлам босими аномал паст булган катламдан утишда нефть - газ кудукларини бургилашда ишлатиш мумкин. Ыа-КМЦ микдорининг кейинчалик усишида 14% дан юкори булганда, зичлик ва СНС ларнинг усишига сув ажратишнинг пасайишига карамай, ковушкокликнинг усиши, бургилаш тезликнинг ва босими аномал паст булган кудукларни бургилашда унумдорликнинг пасайишига олиб келади.

1 -жадвал

Ишлаб чикилган кимёвий реагентлар композицион таркибнинг оптимал рецептлари

КХР - 1 КХР - 1 КХР - 1 КХР - 1 КХР - 1

Ингредиентлар 1 2 3 4 5

масса буйича ингредиентлар микдори

Госсипол смоласи (Тс) 65,24 63,99 62,54 61,16 59,74

Гаркиби Каустик сода (ИаОИ) 13,04 12,69 12,40 12,12 11,84

Кальцийнирланган сода (Ыа2СОз) 13,04 12,69 12,40 12,12 11,84

Алюмак 0,64 0,63 0,61 0,60 0,58

Умумий таркиби 92 90 88 86 84

КМЦ 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0

Бу маълумотлар бургилаш шароитларига боглик булган ^олда ишлаб чикилган рецептуралардан биттасини ёки бир нечтасини алмаштириши ^акида далолат беради.

1 ва 3 жадвалларда КХР - 1 турга эга булган ишлаб чикилган композицион кимёвий реагентларнинг оптимал таркиблари ва хоссалари келтирилган. Чунончи анионли КХР - 1 сирт активлигини маълум булган сульфанол ва ОП - 10 реагентлар билан солиштириш буйича кейинчалик ишлаб чикилган кимёвий реагентлар композицион таркибларнинг эксплуатацион характеристикалари буйича тадкикотлар олиб борилди. Бунда КХР - 1 концентрацияси 0,1% га тенг булгандаёк сувнинг сирт таранглиги 2 марта пасайиши аникланди. Сирт таранглигини пасайишини кобилияти буйича КХР -1 ОП - 10 реагентидан устун туради, лекин сульфанолга якинрок деб курсатиш мумкин.

2 -жадвал

Ишлаб чикилган КХР - 1 турдаги кимёвий реагентлариннг композицион таркиблари асосидаги 10% ли бургиловчи эритманинг физик - кимёвий ва технологик характеристикалари

Бургиловчи эритмага характеристикаси КХР - 1 1 КХР - 1 2 КХР - 1 3 КХР - 1 4 КХР - 1 5

Ташки куриниши Тук жигар рангли кукун

Сувда эрувчанлиги (10% ли сувли эритма) Эрувчанлиги

Зичлик У, г/смз 0,83 0,84 0,85 0,86 0,87

10% ли эритманинг шартли ковушкоклиги 29 35 46 64 88

10% ли эритманинг сувни ажратиш 8,5 8 7 6 5,5

Силжишнинг статик кучланиши 18 23 28 34 41

Водород курсаткичи 9 9 9 9 9

Кобиккалинлиги мм излар излар излар излар излар

3 -жадвал

Сирт таранглигининг САМ концентрациясида богликлиги

Концентрация, % Сирт таранглиги, н/м

КХР - 1 Сульфанил ОП - 10

0,01 60,7 61,2 50,9

0,05 42,1 42,6 41,6

0,10 38,0 38,6 41,0

0,25 36,2 36,9 36,1

0,5 35,9 36,2 35,6

1,0 34,8 35,1 35,5

КХР - 1 гилтупрок ва кумок тупрок эритмасидаги сирт таранглигининг узгариши буйича адсорбцияни урганиб чикиш шуни курсатадики, КХР - 1 концентрацияси ошган сари сирт таранглиги бир текисда пасаяди. Кумок тупрокка кура КХР - 1 гилтупрокда купрок адсорбцияланади, бу эса адсорбентнинг минералогик таркибига боглик булиб, Ленмюрнинг мономолекуляр адсорбцион назарияси билан яхши мослашади, яни эриган модда адсорбент сиртининг барчасида эмас, балки унинг актив марказларида адсорбланади.

КХР - 1 эритмаларнинг эмулсиялаш кобилиятини бахолаш учун 10 -расмда курсатилган сирт таранглигининг изотермалари олинган. Тадкикот натижаларидан ишонарли эмулсиялашни таъминлаш учун бензолга 1% ли КХР - 1 дан кушиш етарли деб хулоса чикариш мумкин. Бунда эритманинг сирт таранглиги кескин пасаяди.

Концентрация юкори булганда (1,2% ва ундан ортик) сирт таранглигининг домий булиши кузатилади, кайсиким адсобрбцион каватнинг туйинганлиги хакида далолат беради.

Олинган экспериментал маълумотлар асосида куйидаги хулосага келиш мумкин: сув - ёг турдаги эмулсияни олиш учун мулжалланган КХР - 1 серияга киришли сирт - актив моддалари ярим коллоид типдаги реагентлар хисобланади. Бошка суз билан айтганда концентрацияси паст булган КХР - 1 нинг (молекуляр) эритмаларини, концентрация юкори булганда эса - коллоид (мицелляр, термодинамик баркарор) эритмаларни хосил килиш мумкин ва неньютон суюкликлар булади.

2 - расм. Бургиловчи полимер композиция концентрациясининг сирт таранглигига боглщлиги

Кейинчалик, Устюрт регионидаги юкори минералланган катламли сувлар асосида КХР - 1 - 3 ва КХР - 2 - 3 турдаги учта композицион кимёвий реагентларда ДП "Устюрт - УРБ" лабораториясида гилтупрокли бургиловчи эритмаларнинг технологик параметрлар тажрибавий синовлар олиб борилди.

Шу тарзда олиб борилган тадкикотлар натижасида махаллий хом - ашё ва ишлаб чикариш чикиндилар асосидаги кимёвий реагентларнинг композицион таркибларни хосил килиш учун эффектив технологияни яратиш нихоятда перспектив йуналиш эканлиги аникланди. Шу билан боглик холда илмий -услубий конун - коидалар ишлаб чикилди, кайсиким органик ва анорганик махаллий хом - ашё ресурслар ва ишлаб чикариш чикиндилар асосидаги кимёвий реагентларнинг композицион таркибларни ишлаб чикишда эффектив технологияни яратишга имкон беради, хамда улар юкори физик - кимёвий ва технологик характеристикаларга эга булган кимёвий реагентларнинг куп фазали композицион таркибларни ишлаб чикишни таъминлайди.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Ботвинкин В.Н и др. Контрольи регулирование приховатоопасных свойств буровых растворов // НТЖ. Строительсво нефтяных и газовых скважин на суше и на море, 2002, - № 12.

2. Рахимов А.К., Аминов А.М ва б. пармаловчи мухандислар учун справочник. - Т.: "Уо™ - nashriyot" МЧЖ, 2008.

3. Негматова К.С. Методика получения образцов композиционных химреагентов с использованием недопала и буровых растворов // Композиционные материалы. - Ташкент, 2011. - №1. - С. 70.

© М.М. Амонова, 2016

UDC 678.664.743

DRILLING TECHNOLOGY TO DEVELOP PART OF THE COMPOSITION OF THE SOLUTION FOR CHEMICAL REAGENTS

M.M. Amonova

Abstract. Article drilling for sustainable solutions based on local raw materials and production waste organic and inorganic ingredients in different amounts and proportions goal -directed the creation of an effective composition of the chemical composition of the powder contents and information technology.

Keywords: composer, nedopal, drilling, synthetic polymer, carboxymethyl cellulose, viscosity, polyacrylamide, ingredient.

© M.M. Amonova, 2016

УДК 678.664.743

РАЗРАБОТКА КОМПОЗИЦИЙ ВЫСОКОЭФФЕКТИВНЫХ БУРОВЫХ РАСТВОРОВ И ИЗУЧЕНИЕ СВОЙСТВ

М.М. Амонова

Аннотация. В статье изучено решение устойчивости буровых растворов на основе местного сырья и отходов производства органических и неорганических ингредиентов в различных количествах и пропорциях целенаправленное создание эффективного композиционного порошкообразного состава и технологии получения.

Ключевые слова: композиция, недопал, бурение, синтетический полимер, карбоксиметилцеллюлоза, вязкость, полиакриламид, ингредиент.

© М.М. Амонова, 2016

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.