CC BY
14
DOI 10.46566/2225-1545_2022_1_102_69
Egamqulov H.E. o'qituvchi
Guliston davlatpedagogika instituti
Qodirov Sh.Sh.
2-bosqich magistranti Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy Universiteti
DO'STLIK TUMANI GEOGRAFIK JOY NOMLARI
Annotatsiya: Ushbu maqolada geografik nomlar, ularning turlari, joy nomlarini qayta ko'rib chiqishga oid O'zbekiston Respublikasi Qonuni, Jizzax viloyati va Do'stlik tumanida joy nomlarini qayta ko'rib chiqishga oid ma'lumotlar. Do'stlik tumani ayrim toponimlari keltirilgan.
Kalit so'zlar: Geografik obyektlar, joy nomlari, toponimika, Yangi berilgan nomi, QFY, aholi, o'zbeklar, rus, qozoq, tatar.
Egamkulov H.E.
teacher
Gulistan State Pedagogical Institute
Kadirov Sh.Sh.
2nd stage graduate student National University of Uzbekistan named after Mirzo Ulugbek
GEOGRAPHICAL PLACE NAMES OF FRIENDSHIP DISTRICT
Annotation: In this article, the Law of the Republic of Uzbekistan on revision of geographical names, their types, place names, information on revision of place names in Jizzakh region and Dostlik district. Some toponyms of Dostlik district are listed.
Key words: Geographical objects, place names, toponymy, New name, QFY, population, Uzbeks, Russian, Kazakh, Tatar.
Joy nomlarini o'rganish o'zbek olimlaridan XX asrda H.Hasanov (1963, 1964), S.Qorayev (1979, 1986), P.G'ulomov (1979, 1993, 1994), A.Qayumov, M.T.Mirakmalovlarning o'zbek geografik terminshunosligiga, shu jumladan toponimikaga oidko'plab ilmiy ishlarini va turli ilmiy maqolalarini misol sifatida keltirishimiz mumkin. Hozirgi kunda yuqoridagilardan tashqari, toponomikaga oid ilmiy izlanishlar geograflardan Q.Xakimov, Q.Seyitniyazov, F.Otaqulov, B.Eshboyev, M.Avezov va boshqalar tomonidan olib borilmoqda.
Jumladan Jizzax viloyatdagi ayrim aholi punktlariga nom berish va ularning nomlarini o'zgartirish to'g'risida O'zbekiston Respublikasining "Geografik obyektlarning nomlari to'g'risida"gi Qonuni (O'zbekiston
Respublikasi qonun hujjatlari to'plami, 2011-y., 41-son, 448-modda) va Vazirlar Mahkamasining 2012-yil 16-oktabrdagi "Geografik obyektlarning nomlari to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq geografik obyektlarning nomlari sohasidagi ishlarni tartibga solish chora-tadbirlari haqida"gi 295-sonli qarori (O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami, 2012-y., 41-42-son, 483-modda) ijrosini ta'minlash, shuningdek geografik obyektlarni nomlash va qayta nomlash sohasidagi davlat siyosatini yanada takomillashtirish hamda samarali amalga oshirish maqsadida O'zbekiston Respublikasi "Mahalliy davlat hokimiyati to'g'risida"gi Qonunining 6-moddasiga asosan xalq deputatlari viloyat Kengashi qaror qiladi va bir qancha o'zgartirishlar kiritdi.
Do'stlik tumanidagi nomlari o'zgartirilgan qishloq fuqarolar yig'inlari va
aholi punktlari
RO'YXATI
T/r Geografik obyektlarning Geografik obyekt turi va Yangi berilgan amaldagi nomi joylashgan joyi nomi
Do'stlik tumani
QFY nomlari
1. Yangiobod QFY QFY, Do'stlik tumani Oltin vodiy
2. Istiqlol QFY QFY, Do'stlik tumani Manas
Xalq deputatlari viloyat Kengashi qaroriga asosan Do'stlik tumanida xalq deputatlari tuman Kengashi ham qarori asosida bir qancha o'zgartirishlar kiritdi. TUMAN HUDUDIDAGI AHOLI PUNKTLARINING TARKIBIY QISMLARIGA NOM BERISH VA ULARNING NOMLARINI O'ZGARTIRISH TO'G'RISIDA O'zbekiston Respublikasining "Geografik obyektlarning nomlari to'g'risida"gi Qonuni (O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami, 2011-y., 41-son, 448-modda) va Vazirlar Mahkamasining 2012-yil 16-oktabrdagi "Geografik obyektlarning nomlari to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq geografik obyektlarning nomlari sohasidagi ishlarni tartibga solish chora-tadbirlari haqida"gi 295-sonli qarori (O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami, 2012-y., 41-42-son, 483-modda) ijrosini ta'minlash, shuningdek geografik obyektlarni nomlash sohasidagi davlat siyosatini samarali amalga oshirish maqsadida O'zbekiston Respublikasining "Mahalliy davlat hokimiyati to'g'risida"gi Qonuni 6-moddasiga asosan xalq deputatlari tuman Kengashi qarori asosida quyidagi o'zgartirishlar kiritildi.
Do'stlik tumanidagi aholi punktlari tarkibiy qismlariga nom berish va ularning nomlarini o'zgartirish bo'yicha
TAKLIFLAR
T/r Geografik obyektning amaldagi nomi Obyekt turi va joylashishi Geografik obyektga berilgan yangi nomi
Aho i punktlari tarkibiy qismlaridagi shohko'chalar va ko'chalar
1. Abay shoh ko'chasi Shoh ko'cha. A. Navoiy MFY, Istiqlol shoh ko'chasi
Hamza MFY, Xolxo'jayev MFY.
9 Do'stlik shoh ko'chasi Shoh ko'cha. A. Navoiy MFY, Mustaqillik shoh ko'chasi
Hamza MFY, G'. G'ulom MFY.
3. Hamza Shoh ko'cha. Hamza MFY. Paxtakor shoh ko'chasi
1. Sh. Rashidov Mingchinor
2. 1-Sh. Rashidov Ko'chalar. A. Navoiy MFY da Lutfiy
3. X. Isroilov Guliston
4. 1-X. Isroilov M. Zamaxshariy
1. 1-Nomsiz ko'cha Chorchaman
2. 2-Nomsiz ko'cha Zarbdor
3. 3-Nomsiz ko'cha Anjirli
4. 4-Nomsiz ko'cha Ko'chalar. Yangihayot AP A. Navoiy MFY da O. Sharafiddinov
5. 5-Nomsiz ko'cha A. Qodiriy
6. 6-Nomsiz ko'cha B. Naqshband
7. 7-Nomsiz ko'cha Izboskan
8. 8-Nomsiz ko'cha A. Fitrat
9. 9-Nomsiz ko'cha G'ishtko'prik
1. Y. Oxunboboyev Hayitobod
2. 1-Nomsiz ko'cha Dashtobod
3. Sh. Nodirov Uvaysiy
4. 1-A. Ikromov Ko'chalar. G'. G'ulom MFY da Ziyolilar
5. 2-A. Ikromov Sherobod
6. 3-A. Ikromov O'rikli
7. 4-A. Ikromov Jomboy
1. 1-Hamza Suvchilar
2. 2-Hamza Oqdaryo
3. 3-Hamza Tadbirkorlar
4. 1-Nomsiz ko'cha Ko'chalar. Hamza MFY da Zafarobod
5. 2-Nomsiz ko'cha To'qimachilar
6. M. Dadajanov M. Behbudiy
7. Beruniy Qo'shko'prik
1. Xolxo'jayev Nurafshon
2. 1-Obod Pillakor
3. 1-A. Temur Zarafshon
4. 2-Obod J. Manguberdi
5. 3-Obod Ko'chalar Xolxo'jayev MFY da Cho'lobod
6. 1-Nomsiz ko'cha Yakkatol
7. O. Nurmatov Xonimqo'rg'on
8. 2-Nomsiz Yangisaroy
9. 3-Nomsiz Mashinasozlar
1. Sanoatchilar Kimyogarlar
2. Sayfulin Ko'ksaroy
3. 1-Nomsiz ko'cha Ko'chalar. Qozoqovul AP Binokor
4. 2-Nomsiz ko'cha Xolxo'jayev MFY da Gulbuloq
5. 3-Nomsiz ko'cha Shahrisabz
6. 4-Nomsiz ko'cha Bo'stonobod
1. Hamza Ko'chalar Paxta zavod yonidagi AP Fayzobod
Xolxo'jayev MFY da
1. Nomsiz ko'cha Ko'chalar. Pod Stansiya AP P. Mahmud
Xolxo'jayev MFY da
1. 1-Q. Mullayev Ahilobod
2. 2-Q. Mullayev G'oliblar
3. 1-K. Saparov Registon
4. 2-K. Saparov Gulbodom
5. 1-Samarqand To'raqo'rgon
6. Navbahor Ko'chalar. Qaxramon QFY da Chamanzor
7. 1-Marhamat Yoyilma
8. 1-M. Dadajonov Oqoltin
9. O'zbekiston Farg'ona
10. 1-O'zbekiston Olmali
11. Do'stlik Dang'ara
12. 1-Nomsiz ko'cha G'allaorol
1. 1-Nomsiz ko'cha Ko'chalar. Dexqonobod AP Ogahiy
2. 2-Nomsiz ko'cha Qaxramon QFY da Toshkechik
Yuqoridagi qaror asosida Do'stlik tumanidagi MFY nomlari, ko'chalarning nomsiz joylariga nom berilishi va mavjudlarini o'zgartirishlari hisobidan aholiga ancha qulayliklar keltirib chiqardi.
Vaholanki Do'stlik tumani joylashgan geografik o'rniga ko'ra Jizzax viloyatining sharqiy va shimoliy-sharqiy qismida joylashgan tuman hisoblanadi. Tuman aholisining soni va maydoni bo' yicha viloyatda kichik tumanlar qatoriga kiritiladi. Maydoni450km2.Aholisi esa 67 ming kishi (2022).Aholisi — asosan o'zbeklar, shuningdek, rus, qozoq, tatar va boshqamillat vakillari ham yashaydi. Aholining o'rtacha zichligi 1 km2 ga 148 kishi to'g'ri keladi. Shaharliklar 28 ming kishi, qishloq axolisi 38, 3 ming kishi.
Tuman asosan viloyatning Arnasoy, Mirzacho'l, Paxtakor tumanlari va Sirdaryo viloyatining Oqoltin tumanlari bilan chegaradosh. Do'stlik tumanining hududi asosan tekisliklardan iborat. Mo'tadil iqlim mintaqasida joylashgan. Iqlimi keskin kontinental.Iyulning o'rtacha harorati 40—45°, yanvarniki —2° dan —4° gacha. Vegetatsiya davri 250—260 kun.
Do'stlik tumanini JanubiyMirzacho'lkanalining chap tarmoqlari kesib o'tgan.Yillik yog'in miqdori 400-500 millimetr. Havoning namlik darajasi qishda 7080 %, yozda esa 25-30 % atrofida bo'ladi. Sug'oriladigan yer maydonlari 33, 4 ming ga, shundan 17, 9ming ga yerga paxta, 13, 7 ming ga yerga g'alla, 1, 8 ming ga yer maydoniga boshqa turdagi ekinlar ekiladi. Tuprog'i
unumdorbo'ztuproq.Ba'ziyerlarni sho'r bosgan. Tuproqning meliorativ holatini yaxshilash tadbirlari ko'rilmoqda. Yovvoyi o'simliklardan kovrak, oqkuray, yantoq, tuyaqorin, qamish va boshqalar o'sadi. Yovvoyi hayvonlardantulki, ilon, toshbaqa, kaltakesakyashaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. LexUZ on-line sayti
2. S.Qorayev. Toponimika O'zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti. Toshkent-2006. 5-b.
3. Hakimov Q.M., Mirakmalov M.T. Toponimika darslik Toshkent-2020. 279-b
4. EGAMQULOV, H., & QODIROV, S. JIZZAX VA SIRDARYO VILOYATI TOPONIMLARI. ЭКОНОМИКА, 67-70.
5. Faxriddin o'g'li, L. N., & Erkaboevich, E. H. (2022). THE PROCESS OF URBANIZATION AND ITS RELATION TO THE ENVIRONMENT. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(3), 188-196.
