Научная статья на тему 'Дискли юмшаткичнинг параметрларини аниқлаш'

Дискли юмшаткичнинг параметрларини аниқлаш Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
14
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
комбинациялашган машина / дискли юмшаткич / дискли юмшаткич иш органларининг диаметри / эгрилик радиуси / биринчи ва иккинчи қаторга ўрнатилган иш органлари орасидаги кўндаланг ва бўйлама масофалар / битта қатордаги иш органлари орасидаги кўндаланг масофа / комбинированная машина / дисковый рыхлитель / диаметр рабочего органа дискового рыхлителья / радиус кривизны / поперечное и продольное расстояния между рабочими органами первого и второго ряда / поперечное расстояние между однорядными рабочими органами

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Кенжабоев Шукуржон Шарипович, Комилов Неъматилло Мухаммаджонович, Адхамов Бобур Валишер Ўғли

Мақолада бир йўла ток илдизларини кесиш, ўғит солиш ва қатор ораларига ишлов бериш учун ишлаб чиқилган комбинациялашган машинанинг дискли юмшаткичининг параметрларини асослаш бўйича ўтказилган назарий тадқиқотларнинг натижалари келтирилган. Ўтказилган тадқиқотлар натижаларига кўра комбинациялашган машинанинг дискли юмшаткичи иш органларининг диаметри ва улар ишчи сиртларининг эгрилик радиуси мос равишда камида 45,3 ва 53,6 cm, биринчи ва иккинчи қаторга ўрнатилган иш органлари орасидаги кўндаланг масофа камида 5,6 cm, битта қаторга ўрнатилган иш органлари орасидаги кўндаланг масофа кўпи билан 40 сm, биринчи ва иккинчи қаторга ўрнатилган иш органлари орасидаги бўйлама масофа камида 96 cm бўлиши лозимлиги аниқланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технике и технологии , автор научной работы — Кенжабоев Шукуржон Шарипович, Комилов Неъматилло Мухаммаджонович, Адхамов Бобур Валишер Ўғли

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Определение параметров дискового рыхлителья

В статье представлены результаты теоретических исследований, проведенных для обоснования параметров дискового рыхлителя комбинированной машины, предназначенной для одновременной резки, внесения удобрений и междурядной обработки. По результатам исследования диаметр рабочих органов комбинированной машины дискового рыхлителья и радиус кривизны их рабочих поверхностей составляют не менее 45,3 и 53,6 см, соответственно, поперечное расстояние между первым и вторым рядами рабочих органа не менее 5,6 см. Поперечное расстояние между первым и вторым рядами должно быть не менее 96 см.

Текст научной работы на тему «Дискли юмшаткичнинг параметрларини аниқлаш»

УДК 631.312.6

ДИСКЛИ ЮМШАТКИЧНИНГ ПАРАМЕТРЛАРИНИ АНЩЛАШ ОПРЕДЕЛЕНИЕ ПАРАМЕТРОВ ДИСКОВОГО РЫХЛИТЕЛЬЯ DETERMINATION OF DISC RIPPER PARAMETERS

Кенжабоев Шукуржон Шарипович НамМКИ, кафедра мудири, т.ф.д., доц, +99890-214-50-70

Комилов Неъматилло Мухаммаджонович КХМИТИ, докторант, т.ф.PhD, knm 1977@mail.ru, +99897-742-11-27

Адхамов Бобур Валишер угли НамМКИ, таянч докторант, adhamov 1111@mail.ru, +99894-171-27-37

Аннотация. Маколада бир йула ток илдизларини кесиш, угит солиш ва катор ораларига ишлов бериш учун ишлаб чикилган комбинациялашган машинанинг дискли юмшаткичининг параметрларини асослаш буйича утказилган назарий тадкикотларнинг натижалари келтирилган. Утказилган тадкикотлар натижаларига кура комбинациялашган машинанинг дискли юмшаткичи иш органларининг диаметри ва улар ишчи сиртларининг эгрилик радиуси мос равишда камида 45,3 ва 53,6 cm, биринчи ва иккинчи каторга урнатилган иш органлари орасидаги кундаланг масофа камида 5,6 cm, битта каторга урнатилган иш органлари орасидаги кундаланг масофа купи билан 40 ст, биринчи ва иккинчи каторга урнатилган иш органлари орасидаги буйлама масофа камида 96 cm булиши лозимлиги аникланган.

Аннотация. В статье представлены результаты теоретических исследований, проведенных для обоснования параметров дискового рыхлителя комбинированной машины, предназначенной для одновременной резки, внесения удобрений и междурядной обработки. По результатам исследования диаметр рабочих органов комбинированной машины дискового рыхлителья и радиус кривизны их рабочих поверхностей составляют не менее 45,3 и 53,6 см, соответственно, поперечное расстояние между первым и вторым рядами рабочих органа не менее 5,6 см. Поперечное расстояние между первым и вторым рядами должно быть не менее 96 см.

Abstract. The article presents the results of theoretical studies carried out to substantiate the parameters of the disk cultivator of a combined machine designed for simultaneous cutting, fertilization and inter-row cultivation. According to the results of the study, the diameter of the working bodies of the combined disc ripper machine and the radius of curvature of their working surfaces are at least 45.3 and 53.6 cm, respectively, the transverse distance between the first and second rows of the working bodies is at least 5.6 cm. The transverse distance between the first and the second rows should be at least 96 cm.

Калит сузлар: комбинациялашган машина, дискли юмшаткич, дискли юмшаткич иш органларининг диаметри, эгрилик радиуси, биринчи ва иккинчи каторга урнатилган иш органлари орасидаги кундаланг ва буйлама масофалар, битта катордаги иш органлари орасидаги кундаланг масофа.

Ключевые слова: комбинированная машина, дисковый рыхлитель, диаметр рабочего органа дискового рыхлителья, радиус кривизны, поперечное и продольное расстояния между рабочими органами первого и второго ряда, поперечное расстояние между однорядными рабочими органами.

Keywords: combined machine, disc ripper, diameter of the working body of the disc ripper, radius of curvature, transverse and longitudinal distances between the working bodies of the first and second row, transverse distance between single-row working bodies.

Кириш. Бугунги кунда бог ва токзорлар катор оралари тупрогига ишлов бериш анча аввал яратилган хамда МДХ, мамлакатларидан олиб келинган. Маънавий жихатдан эскирган машиналар мажмуаси ва куроллари ёрдамида амалга оширилади ва уларнинг хар йилги таъмири учун куп микдорда маблаг сарфланади. Куп лолларда богдорчиликка мулжалланган махсус тупрокка ишлов берадиган машиналарнинг етишмаслиги сабабли пахтачилик комплексининг тупрокка ишлов бериш машиналари (плуглар, дискли бороналар, чизел-культиваторлар ва бошкалар)дан фойдаланилади.

Машина ёки куроллар иш режими ва ишчи органлари параметрларини тугри танлашга имкон берадиган илмий асосланган маълумотларнинг йуклиги сабабли сунгги бир неча ун йилликлар давомида тупрокка ишлов берадиган богдорчилик машиналарининг конструкцияси узгармасдан келмокда. Бу эса уз навбатида технологик жараёнларнинг мукаммал бажарилмаслигига ва бог машиналарининг самарадорлигини пасайишига олиб келмокда.

Тадкикот усуллари. Юкорида таъкидланганлардан келиб чиккан холда, бир утишда ток илдизларини кесадиган, угит соладиган ва катор ораларига ишлов берадиган комбинациялашган машинанинг конструкцияси ишлаб чикилди (1-расм). У осиш механизми 1, рама 2, таянч-харакат гилдираги 3, ток илдизларини кесадиган чукур юмшаткич 4, угитлагич 5, угит бункери 6 ва ток которлари орасига ишлов берадиган дискли юмшаткич 7 лардан ташкил топган. Комбинациялашган машинанинг катор орасига ишлов берадиган кисми, яъни дискли юмшаткичи кузда у билан хамда бахор ва ёзда ундан ажратиб алохида хар бир сугоришдан кейин хамда лалми худудларда эса хар бир кучли ёккан ёмгирдан сунг катор ораларига ишлов беришга мулжалланган.

Ушбу маколада комбинациялашган машинанинг катор ораларига ишлов берадиган дискли юмшаткичининг параметрларини асослаш буйича утказилган назарий тадкикотларнинг натижалари келтирилган.

Дискли юмшаткич иш органининг диаметри D, ишчи сиртининг эгрилик радиуси R, биринчи ва иккинчи каторга урнатилган иш органлари орасидаги кундаланг масофа l, битта каторга урнатилган иш органлари орасидаги кундаланг масофа m, биринчи ва иккинчи каторга урнатилган иш органлари орасидаги буйлама масофа L, иш органининг харакат йуналиши ва тикка нисбатан урнатилиш бурчаклари а ва в унинг асосий параметрлари хисобланади (2-расм).

V

' м

1-расм. Ток каторлари ораларига ишлов берадиган комбинациялашган машинанинг

конструктив схемаси

2-расм.Дискли юмшаткичининг асосий параметрлари

Тадкикот натижалари. Б, Я, I, т ва Ь параметрларни илгари бажарилган А.Тухтакузиев, А.Н.Худоёров, А.У.Игамбердиев, Ш.У.Ишмурадов, М.М.Эргашев, Ж.Ж.Кучкоров ва бошкалар томонидан утказилган тадкикотларга асосланган холда куйидаги ифодалар буйича аниклаймиз [1,2,3,4,5,6]

D >

d [l + cos(^lH + ф н +

cosß

l - cos(^lH + Ф ) '

(1)

R >

d9 [l + cos(^lH + фн )] + -2h-

D cosß

2sin ф 2[l - cos(<^ + ф н )]sin Фэ

(2)

I > l

С

b

4d

2a

b 2

(4ac - b2 )c +

b2Л 4a--

v

c

У

[Дh]

- I / Ж ff I > -

4cd -(4ac - b2 )

4d

2a

b2

(4ac - b2 )c

b1Л 4a--

c

У

- ^h]

> > >

f 4„П \

m < D sinarctg tgß -1 + h cos(a + ф ) :

V cosa у

(3)

cos^ cos

9Qo - arccos^R 2 (Q5DL -ß + ф+ф

R

У

(4)

ёки (3) ни хи^бга oлгaндa

<

1

— <

i

2

2

ABTOMOБИЛ ВА КИШЛOК ХУЖАЛИК MAШИHAЛAPИ

m < Dsinarctg

Г tgß Л v cosa j

b

4d

2a

b 2

(4ac — b 2 )c

+

+

b2

4a--

c

—[Ah]

4cd — (4ac — b2 )

4d

2a

x

x

b 2

(4ac — b 2 )c

b

4a--

v

c

J

[Ah]

+ h cos(a + :

cosft cos

i-

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

90o — arccos R — (0,5D) — ß + yx+y2

R

L > 2

1

h

cosß

D

h

cosß

cosa +

l + m —2

0,5D-

h

cosß

x

x sinßcosa

ёки (3) ва (4) ифодаларни х,исобга олганда

L > 2

tg (a + çx )

+

0,5D

h

cosß

sin ßtga

h

Г

cosß

D—

h

v

cosß

cosa + i

J

í \

+ h cos(a + çx) :

D sin arctg

1

tgß v cosa J

+

cosft cos— x

x

л/r 2 — (0,5D )2 „ 90o — arccos--^—— ß + px+p2

—2

0,5D —

h

cosß

R

sin ßcosa

J

tg(a + (Pi )

+

+

0,5D —

h

v

cosß

sin ßtga

(5)

(6)

1

i

2

2

1

>

>

>

MЕXAHИKA ВА TЕXHOЛOГИЯ ИЛMИЙ ЖУPHAЛИ, 2022, №2 (7)

67

бyндa dy - тoк каторлари opacидa ётган узаклар(ток нoвдaлapи, усимлик

к^лдикларининг пoялapи, илдизлари ва бoшкaлap)нинг диaмeтpи, m; ф1н, ф2н - мoc равишда тoк нoвдaлapи ва шyнгa укшаш бoшкa нарсаларни иш opгaнининг тигига ва тyпpoккa ишкаланиш бypчaклapи,

h - иш opгaнлapини тyпpoккa бoтиш чукурлиги, m;

фэ - иш opгaнининг эквaтopиaл ^симида х^сил булган ёйнинг марказий бypчaги, c=cos2y+sin2ycos2ß sin2a; 6=sin2y(l-cos2ß cos2a); d=0,25D2cos2ß sin2a; a=sin2y+cos2ycos2ß sin2a; y=arctg(tgß/cosa);

Ah - эгат (ишлoв бepилгaн катлам) тyбидa иш opгaнлapи opacидa ишлoв бepилмaй ^лган буйлама нoтeкиcликлapнинг баландлиги, m; ф1, ф2 - мoc равишда тyпpoкнинг ташки ва ички ишкаланиш бypчaклapи, °.

Aдaбиётлapдa кeлтиpилгaн мaълyмoтлap буйича d = 2 cm; ф1н 30°; ф2н = 40°; h = 12 cm; ß = 15°; фэ = 25°; Ah = 2,5 cm; a = 30°; ф1 = 30°; ф2 = 40° кабул килиниб, (1)-(7) ифoдaлap буйича утказилган хи^блар юмшаткич иш opгaнлapининг диaмeтpи ва улар ишчи сиртларининг эгрилик радиуси мoc равишда камида 45,3 ва 53,6 cm, биринчи ва иккинчи каторга урнатилган иш opгaнлapи opacидaги кундаланг мacoфa камида 5,6 cm, битта кaтopгa урнатилган иш opгaнлapи opacидaги кундаланг машфа купи билан 40 cm, биринчи ва иккинчи каторга урнатилган иш opгaнлapи opacидaги буйлама мacoфa камида 96 cm булиши лoзимлигини курсатди.

Иш opгaнининг хдракат йуналишига a ва тикка ß нисбатан урнатилиш бурчаклари. Илгари бажарилган тaдкикoтлapдa [7,8,9,10] бу пapaмeтpлapни тyпpoкнинг уваланиш сифати, унинг тортишга каршилиги, тyпpoккa бoтиш чукурлиги ва бoшкa курсаткичларга катта таъсир курсатиши ва уларнинг макбул кийматлари тажриба йули билан аникланиши хдмда тyпpoкни юмшатишда мoc равишда 25-35° ва 15-20° opaлиFидa булиши курсатиб утилган.

Хулоса. Дeмaк, утказилган тaдкикoтлapнинг натижаларига кура бир утишда тoк илдизларини кecaдигaн, yFит шладиган ва кaтop opaлapигa ишлoв бepaдигaн кoмбинaциялaшгaн машина тexнoлoгик жараённи ишoнчли ва тулик бажариши учун унинг дискли юмшаткичи иш opгaнлapининг диaмeтpи ва улар ишчи сиртларининг эгрилик радиуси мoc равишда камида 45,3 ва 53,6 cm, биринчи ва иккинчи каторга урнатилган иш opгaнлapи opacидaги кундаланг машфа камида 5,6 cm, битта каторга урнатилган иш opгaнлapи opacидaги кундаланг мacoфa купи билан 40 cm, биринчи ва иккинчи каторга урнатилган иш opгaнлapи opacидaги буйлама мacoфa камида 96 cm булиши лoзим.

AДAБИЁTЛAP

1. Tyxтaкyзиeв A., Xyдoёpoв A., Игaмбepдиeв A. Teopия движeния частиц пoчвы no paбoчeй пoвepxнocти cфepичecкoгo диска // Agro ilm.-Toшкeнт, 2010. - №4. - Б. 34-38.

2. Xyдoёpoв A.^ Gпpeдeлeниe cкopocти движeния частиц пoчвы no paбoчeй пoвepxнocти cфepичecкoгo диска // Texникa в тельс^м xoзяйcтвe, 2009. -№4. - С. 44-45.

3. Игaмбepдиeв A.Y. Koмбинaциялaшгaн aгpeгaт пушта oлгичи пapaмeтpлapини acocлaш / "AGRO ILM" журнали // «Ёш oлимлap - кишлoк xyжaлиги фани ва амалиётини юксалтиришда eтaкчи куч" илмий-амалий кoнфepeнция илмий ма^лалар туплами. -Toшкeнт, 2008. - Б. 148-152.

4. Тухтакузиев А., Ишмурадов Ш.У. Дискли плуг иш органининг тупрок билан узаро таъсирлашиши // Кишлок хужалигида техника ва технологиялар сервисини ривожлантириш истикболлари: Республика илмий-амалий конференцияси илмий маколалар туплами. -Карши, 2010.-Б.161-165.

5. Эргашев М.М. Дискли юмшаткичнинг параметрларини асослаш // Agro ilm.-Тошкент, 2017.-№5(49).-Б. 96-97.

6. Murodov N.M.,Kuchkarov J.J., Kattayev B.S. Theoretical research of fixing a spherical disc in angular velocity of improvement of irrigated lands //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. ISSN: 2249-7137, Vol. 10 Issue 5, May 2020. 1896-1905 pp.

7. Кушнарев А.С. Дискатор - новое почвообрабатывающее орудие, обеспечивающее переход от традиционной технологии производства сельскохозяйственной продукции к энергосберегающей технологии No-till.-Белая Церковь, 2010.-60 с.

8. M.A.EI-Shazly, M.M.Morad, M.M. Ali, K.I. Wasfy. Optimization of disk plow performance under egyptian conditions // Misr Journal of Agriculture Engineering.- Misr, 2008 25(1). pp. 15-37.

9. Имомкулов, К. Б., & Кучкоров, С. К. (2019). РЕЗУЛЬТАТЫ ИССЛЕДОВАНИЙ ПО ОБОСНОВАНИЮ ВЫСОТЫ ВЫРАВНИВАТЕЛЯ ЧИЗЕЛЬНОГО РЫХЛИТЕЛЯ. In ПЕРСПЕКТИВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ НАУКИ И ОБЩЕСТВА В ЦЕЛЯХ ИННОВАЦИОННОГО РАЗВИТИЯ (pp. 82-85).

10. Имомкулов, К. Б., & Кучкаров, С. К. (2018). ИССЛЕДОВАНИЕ ДЕФОРМАЦИИ ПОЧВЫ ПОД ВОЗДЕЙСТВИЕМ РАБОЧИХ ОРГАНОВ ПОЧВООБРАБАТЫВАЮЩИХ МАШИН В УСЛОВИЯХ ДЕБЛОКИРОВАННОГО РЕЗАНИЯ. Научное знание современности, (2), 22-26.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.