Научная статья на тему 'ДИСКЛИ ЮМШАТКИЧНИНГ ИШ ОРГАНИ ВА ТУПРОҚ ТЎСКИЧ ОРАСИДАГИ МАСОФАЛАРНИ УНИНГ ИШ КЎРСАТКИЧЛАРИГА ТАЪСИРИ'

ДИСКЛИ ЮМШАТКИЧНИНГ ИШ ОРГАНИ ВА ТУПРОҚ ТЎСКИЧ ОРАСИДАГИ МАСОФАЛАРНИ УНИНГ ИШ КЎРСАТКИЧЛАРИГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

28
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Диск / масофа / тўсиқ / кўндаланг / бўйлама / тажриба / ишчи орган.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Н.М. Комилов, Б.В. Адхамов

Мақолада комбинациялашган машина дискли юмшаткичининг иш органи ва тупроқ тўсқичи орасидаги кўндаланг ва бўйлама масофаларни тупроқнинг ток қатор ораларида ѐйилиш кенглиги ва унинг тортишга солиштирма қаршилигига таъсирини ўрганиш бўйича ўтказилган тажрибавий тадқиқотларнинг натижалари келтирилган. Ўтказилган тадқиқотлар натижаларига асосан тупроқ дискли юмшаткичнинг иш органи ва тупроқ тўсқичи орасида тиқилмасдан ток қатор ораларига ѐйилиши кенглиги ва унинг тортишга солиштирма қаршилиги кам бўлиши учун улар орасидаги бўйлама ва кўндаланг масофалар мос равишда 10-15 cm ва 33-36 cm оралиғида бўлиши лозим.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Н.М. Комилов, Б.В. Адхамов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ДИСКЛИ ЮМШАТКИЧНИНГ ИШ ОРГАНИ ВА ТУПРОҚ ТЎСКИЧ ОРАСИДАГИ МАСОФАЛАРНИ УНИНГ ИШ КЎРСАТКИЧЛАРИГА ТАЪСИРИ»

Уо1ите 3 | Special СопГегепсе 1 | 2022

иеуасшык ул шиисшытто

^^^О^ЬАШ^НТП^ТЬМ-ШМУитиОЬЛК^

ДИСКЛИ ЮМШАТКИЧНИНГ ИШ ОРГАНИ ВА ТУПРОЦ ТУСКИЧ ОРАСИДАГИ МАСОФАЛАРНИ УНИНГ ИШ КУРСАТКИЧЛАРИГА

ТАЪСИРИ

Н.М. Комилов

КХМИТИ

Б.В. Адхамов

НамМКИ

АННАТОЦИЯ

Маколада комбинациялашган машина дискли юмшаткичининг иш органи ва тупрок тускичи орасидаги кундаланг ва буйлама масофаларни тупрокнинг ток катор ораларида ёйилиш кенглиги ва унинг тортишга солиштирма каршилигига таъсирини урганиш буйича утказилган тажрибавий тадкикотларнинг натижалари келтирилган. Утказилган тадкикотлар натижаларига асосан тупрок дискли юмшаткичнинг иш органи ва тупрок тускичи орасида тикилмасдан ток катор ораларига ёйилиши кенглиги ва унинг тортишга солиштирма каршилиги кам булиши учун улар орасидаги буйлама ва кундаланг масофалар мос равишда 10-15 ст ва 33-36 ст оралигида булиши лозим.

Калит сузлар. Диск,масофа, тусик, кундаланг, буйлама, тажриба, ишчи

орган.

Кишлок хужалигини механизациялаш илмий-тадкикот институтида бир утишда ток илдизларини кесадиган, угит соладиган ва катор ораларига ишлов берадиган комбинациялашган машинанининг конструкцияси ишлаб чикилди [1] ва унинг параметрларини асослаш буйича тажрибавий тадкикотлар утказилди.

Тажрибаларни утказиш учун лаборатория дала курилмаси (кейинги уринларда курилма) тайёрланди [2]. 1-расмда курилманинг умумий куриниши тасвирланган.

У осиш курилмаси билан жихрзланган рама 1, унга икки катор

^ 1 ^ /Л о Л

урнатилган сферик диск куринишдаги иш органлари 3, тупрок тускичлар 3 дан ташкил топган.

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RI^)JLANISHID^ILM-FANYUTUQLAR^

1-pacM. ^ypn^MaHH yMyMHH KypiiHiimii

KypunMa um opraHnapu opacugaru KyHganaHr Ba öyönaMa Maco^anap, ynapHHHr xapaKar MyHanumH Ba THKKa HucöaraH ypHaranum öypnaKnapu xaMga TynpoK TycKHHHHHr um opraHura HucöaraH öyönaMa Ba KyHganaHr MyHanum öyfiHHa «OHflamum Maco^anapuHH y3rapTupum HMKoHH^rara эгa этн6 umnaHraH. Hm opraHnapu opacugaru öyönaMa Maco^a KyHganaHr öpycnap 4 hh (1-pacM) ongHHra Ba opwa cypum, ynap opacugaru KyHganaHr Maco^a эca ycTyHnap MaxKaMnaHraH KpoHmTeÖHHnap 5 hh yHr Ba nan TOMoHnapra cypum fiynu öunaH y3rapTHpunagH. Hm opraHnapuHHHr THKKa HucöaraH ypHaranum öypnaru Maxcyc xap-öupu 5° gaH TemunraH TemuKnap epgaMuga (2,a-pacM), xapaKar MyHanumura HucöaraH ypHarnnum öypnaru эca ynap ycTyHnapuHH KpoHmTeÖHnapga öypam Ba ynapHH öenrunaHraH xonarga MaxKaMnam fiynu öunaH co3naHagu (2,6-pacM).

2-pacM. ^hck^h roMrnaiKHHHHHr THKKa (a) Ba x,apaKaT HyHa^Hmn (ö) HicöaTaH ypHaTH^im öypnaK^apHHH co3^am

349

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-FANYUTUQLAR^

Иш органи ва тупрок тускич орасидаги кундаланг масофани тускич 3 ни кушимча кундаланг бурс 6 да чап ёки унг томонга суриш, буйлама масофани эса тускич урнатилган кушимча кундаланг бурусни рама 1 нинг буйлама брусида олдига ёки оркага суриш оркали урнатилади (3-расм).

Ток катор ораларига дискли юмшаткич билан кайта-кайта ишлов бериш натижасида икки четдаги иш органлари ток каторлари томонга тупрок суриши натижасида дунгликлар хрсил булади, буни олдини олиш максадида икки четдаги иш органларининг каршисига тупрок тускич урнатилди.

Ушбу маколада дискли юмшаткичнинг четки иш органлари билан тупрок тускичлари орасидаги кундаланг ва буйлама масофаларни унинг (дискли юмшаткичнинг) агротехник ва энергетик курсаткичлари таъсирини урганиш

3-расм. Иш органи ва тупрок тускич орасидаги жойлашиш масофаларни узгартириш

буйича тажрибавий тадкикот натижалари келтирилган.

Тажрибаларда тупрокнинг ён томонга отилиш масофаси ва курилманинг тортишга солиштирма каршилиги аникланди. Тупрокнинг ён томонга отилиш масофасини уни каторлар орасида ёйилиш кенглиги улчаш йули билан, тортишга солиштирма каршилиги тензометрия усули билан аникланди. Назарий тадкикотларга асосан иш органлари билан тупрок тускич марказлари орасидаги буйлама масофа 5 cm интервал билан 5 cm дан 25 cm гача, кундаланг масофа эса 3 cm интервал билан 30 cm дан 42 cm гача узгартириб тажрибалар утказилди. Бунда битта каторда жойлашган иш органлари орасидаги кундаланг масофа 30 cм,

350

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-EANYUTUQLAR^

биринчи ва иккинчи каторда жойлашган иш органлари орасидаги буйлама масофа 90 cm , иш органларини харакат йуналиши ва тикка нисбатан урнатилиш бурчаклари эса мос равишда 25° ва 15° га урнатилди хамда агрегат харакат тезлиги 5 ва 8 km/h этиб кабул килинди. Тажрибалар натижалари 4-6 расмларда келтирилган.

Келтирилган маълумотлар (4-расм)дан куриниб турибдики, иш органи билан тупрок тускичлар орасидаги буйлама масофа ортиши билан тупрокнинг ток каторлари орасида ёйилиш кенглиги кабарик паробола конунияти буйича узгарган. Кдралаётган масофа 5 cm дан 15 cm гача узгарганда тупрокнинг ёйилиш масофаси 5 km/h тезликда 191 cm дан 185 cm гача камайган, 15 cm дан 25 cm гача оралигида 185 cm дан 194 cm гача ортган. Агрегат тезлиги 8 km/h булганда ушбу масофа 5 cm дан 10 cm гача узгарганда тупрокнинг ёйилиш масофаси 189 cm дан 186 cm гача камайган, 10 cm дан 25 cm га узгарганда 186 cm дан 196 cm гача ортган. Тупрокнинг ток катор оралари орасиди ёйилиш масофасини бундай конуният билан узгаришини иш органи билан тупрок тускич орасидаги масофа кичик булганда иш органидан чикаётган тупрок тускичнинг орка томонидан утиб кетиши, 10-15 cm оралигида иш органидан чикаётган тупрокни тула тусиб колиши, 15 cm дан катта булган иш органи томонидан отилаётган тупрокни тупрок тускич олд томонидан утиб кетиши сабаб булмокда. Иш органи билан тупрок тучкич орасидаги буйлама масофа узгариши курилманинг солиштирма тортишга каршилигига сезиларли таъсир курсатмади.

199 В, cm

195

191

187

183

i ^J /

* ►--- i 1 k

10

15

20

h

cm

25

1,2 - мос равишда харакат тезлиги 5 ва 8 km/h булганда 4-расм. Иш органи билан тупрок тускич орасидаги буйлама масофани тупрокнининг ток каторлар орасида ёйилиш кенглигига таъсири

5-расмда келтирилган маълумотлардан куриниб турибдики, иш органи билан тупрок тускич орасидаги кундаланг масофа 30 - 36 cm оралигида тупрокнинг катор

351

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ^lmiy-tadqiqoHnstitut^^^^^^^^^^^

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 MEVACHILIK VA UZUMCHILIKNING

RI^OJLAäiSmiS^iiMlmmmYmmmäimSL

ораларига ёйилиши жадал ортган, 36 cm дан катта булганда ортиш сезиларсиз булди. Тортишга солиштирма каршиликни кундаланг масофанинг 30-36 cm оралагида кескин камайди, 36 cm дан юкори булганда узгармади (6-расм). Тортишга солиштирма каршиликни кундаланг масофа 30-33 cm оралигидаги кийматларида юкори булишига иш органи ва тупрок тускич орасига тупрок тикилиб колиши билан изохлаш мумкин. Агрегат харакат тезлигини 58 km/h дан 8 8 km/h гача ортиши тупрокнинг катор ораларида ёйилишига сезирарли таъсир этмади.

5-расм. Иш органи билан тупрок тускич орасидаги кундаланг масофани тупрокнинг катор ораларида ёйилиш кенглигига таъсири

4,2

R, kN

N. 2

\ < 1 ' i

___ k _____

39 42

/,-, cm

1,2 - мос равишда харакат тезлиги 5 ва 8 km/h булганда 6-расм. ^урилманинг солиштирма каршилигини иш органи билан тупрок тускич орасидаги кундаланг жойлашиш масофани таъсири

Келтирилган маълумотларга асосан тупрокни иш органи ва тупрок тускич орасида тикилмасдан катор ораларига ёйилиши ва тортишга солиштирма каршиликги кам булиши учун улар орасидаги буйлама ва кундаланг мос равишда 10-15 cm ва 33-36 cm

352

ytadq^

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 MEVACHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHIDA ILM-FAN

оралигида булиши лозим. REFERENCES

1. Н. Комилов. Ток илдизларини кесадиган ва угитни кенг тасмасимон усулда соладиган чукур юмшаткич параметрларини асослаш // «Кишлок хужалигида ресурс тежовчи инновацион технология ва техник воситаларни яратиш хамда улардан самарали фойдаланиш истикболлари» мавзусидаги республика илмий-техник анжумани маколалар туплами. -Карши, КарМИ. 2019. -Б. 59-61.

2.Н.М.Комилов, Б.В. Адхамов, Ток каторлари ораларига ишлов берадиган иш органларининг турини танлаш "Юкори самарали кишлок хужалик машиналарини яратиш ва техника воситаларидан фойдаланиш даражасини оширишнинг инновацион ечимлари" мавзусидаги Халкаро илмий-техник конференциясининг 27-май 2022 йил. Кишлок хужалигини механизациялаш ИТИ. - T.:SABRINA ART MEDIYA, 2022. - Б. 246-250.

Google Scholar

Respublika anjumani

15-iyun, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.