CC BY
989
Docent dr Mirko Borisov,
pukovnik, dipl. inž.
Vojnogeografski institut, Beograd
Rezime:
DIGITALNA TOPOGRAFSKA KARTA 1:250000 - PREMA NATO STANDARDIMA
UDC: 528.425 : 004.92
U radu se iznose iskustva pri izradi i oblikovanju vojne topografske karte razmera 1: 250 000. Karta se izrađuje u Vojnogeografskom institutu, po NATO standardima i u digital-nom obliku. Iskustva drugih država u kreiranju vojnih topografsko-kartografskih sistema i karata mogu se uporediti sa našim. Postupci izrade i ažuriranja vojnih topografskih karata su informatički podržani uz veliki stepen automatizacije pojedinih faza njihove izrade i osa-vremenjavanja.
Ključne reči: vojna kartografija, topografska karta, NATO standardi, UTM, simbologija.
DIGITAL 1:250 000 TOPOGRAPHIC MAP DESIGNED IN ACCORDANCE WITH NATO STANDARDS
Summary:
The paper presents the design of the 1:250 000 military topographic map in the Military Geographical Institute (MGI) in accordance with NATO standards and in a digital form. Other states' experiences in designing military topographic and cartographic systems and maps can be compared with those of the MGI's. The procedures of producing and updating military topographic maps are computer aided while particular phases are automated to a great extent.
Key words: military cartography, topographic map, NATO standards, UTM, symbology.
Uvod
U sistemu karata koje izdaje Vojnogeografski institut nedostaje topografska karta razmere 1:250 000. Pored toga, od-ređenom analizom može se ustanoviti da karte imaju i mnoge nedostatke, kao što su slaba ili gotovo nikakva primena novih standarda u vojnoj kartografiji. Usposta-vljanje interoperabilnosti i novih vojnih standarda veoma je složen, dug i skup po-sao, a njegovo odlaganje bilo bi neracio-nalno i neodgovorno, naročito danas kada je naša zemlja u Partnerstvu za mir.
Predmet ovog rada je upravo digital-na topografska karta u razmeri 1:250 000.
Osnovni cilj je analiza i primena novih standarda, sa težištem na NATO standar-dima. Topografska karta u razmeri 1:250 000 jedna je od najvažnijih i naj-češće korišćenih vojnih topografskih karata u Evropi. Ona je ujedno i osnovna operativna karta u NATO-u.
Topografska karta razmera
1:250 000
Sve zemlje članice NATO-a ili Part-nerstva za mir potpisuju međunarodne sporazume o saradnji na području geo-prostornih informacija. To znači izradu i razmenu svih listova topografskih karata
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 4/2007.
475
20 22
Pregledni list topografske karte 1:250 000 za Srbiju
područja susednih država. Pri tome je svaka strana odgovorna samo za podatke na području svoje države. Tako se sma-njuju troškovi i vreme izrade topograf-skih karata, te osigurava potrebna tačnost za podatke izvan granica vlastite države.
U Vojnogeografskom institutu po-čelo se sa izradom karte 1:250 000. To je projekat Vojna topografska karta razme-ra 1:250 000, kopnene i aeronautičke (vazduhoplovne) varijante, nazvan JOG
- Joint Operation Graphics. Pri tom, standardi NATO-a dozvoljavaju sadržaj-nu i vizualnu raznolikost karata u različi-tim zemljama članicama, ali matematička osnova vojnih topografskih karata mora biti ista. To se, pre svega, odnosi na raz-meru i projekciju.
Takođe, postoje objekti i simboli u kartografskom ključu, kao i fenomeni u prirodi, koji nisu mnogo važni ili nisu vi-še aktuelni. Prethodna klasifikacija sadr-
476
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 4/2007.
žaja je prilično neusklađena. To se po-sebno odnosi na prikaz puteva. Na primer, postoji dilema da li da se zadrži za-starela podela (glavni, regionalni ili lo-kalni) ili izvede nova klasifikacija puteva, prema tehničkim karakteristikama i kvalitetu.
Projekcija i podela na listove
Radi racionalizacije, modernizacije, postizanja interoperabilnosti, te ispunjava-nja standarda NATO (STANAG - Standardization Agreement) potrebno je preći na novi geodetsko-kartografski sistem. Iz-rada topografske karte razmera 1:250 000 prema novim standardima obuhvata us-klađivanje i ispunjavanje određenih normi i kartografskih specifikacija. To su:
- kartografska projekcija - UTM,
- referentni elipsoid - WGS 84,
- visinska osnova - srednji nivo mora (Jadransko more),
- koordinate - pravougle i geografske,
- referentni sistem - vojna karto-grafska mreža (grid),
- područje Srbije - 14 listova (slika),
- format listova - 2° x 1°.
Sadržaj topografske karte
Sadržaj topografske karte 1:250 000 uslovljen je, pre svega, njenom vojnom namenom. Nova rešenja treba da zadovo-lje prvenstveno vojne potrebe. Međutim, osim te osnovne namene, ona može da zadovolji i potrebe drugih korisnika. Zbog toga je koncipirana kao pregledna topografska karta. Takođe, na prikaz i iz-bor sadržaja karte utiču različiti faktori privrednih i infrastrukturnih promena na
terenu. Sadržaj vojne topografske karte u razmeri 1:250 000 obuhvata: reljef, hi-drografsku mrežu i objekte, vegetaciju, naseljena mesta, komunikacije i objekte na njima (putevi, železnice, mostovi, tu-neli), državnu granicu i objekte, vojne objekte i infrastrukturu, trigonometrijske i nivelmanske tačke i toponime i brojča-ne podatke.
Topografska karta razmere 1:250 000 izrađuje se na osnovu postojećih karto-grafskih materijala. Osnovni izvori su geobaza podataka PTK 1:300 000, digi-talna topografska karta 1:200 000 i digi-talna vazduhoplovna vojna karta 1:200 000. Pomoćni izvori podataka predstavljaju topografske karte krupnije razmere i ras-položivi statistički izvori (popis stanov-nika, podaci javnih preduzeća iz oblasti infrastrukture i dr.).
Pored izbora sadržaja topografske karte u razmeri 1:250 000 i utvrđivanja koncepcije njegovog prikaza javila se po-treba da se sagleda njena celina, a poseb-no legenda. Vanokvirni sadržaj ove karte jedinstven je za sve listove i sadrži:
- naziv karte, naziv lista, oznaku i broj izdanja,
- nazive i oznake veznih listova,
- upozorenja o zabrani kopiranja i umnožavanja,
- podatke o kartografskim izvorima,
- podatke o izdavaču i godini izdanja,
- preglednu skicu s položajem ve-znih listova,
- oznaku kvadrata 100x100 km voj-ne UTM mreže,
- oznaku tajnosti i
- nazive na srpskom i engleskom.
Sadržaj topografske karte 1:250 000
vremenom će se dopunjavati, ne samo po-stojećim kartografskim podacima krupnije
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 4/2007.
477
razmere, već će se koristiti aerofoto i sate-litski snimci. Ubuduće se može očekivati automatska kartografska generalizacija i brža dopuna iz krupnijih razmera, kao i izvođenje sadržaja geografskih karata sit-nijih razmera (1:500 000 i 1:1 000 000).
Postupak izrade karte
Izrada digitalne topografske karte u razmeri 1:250 000 obavlja se u GIS okru-ženju. Nakon izbora i georeferenciranja digitalnih izvora podataka (većina izvora podataka u Vojnogeografskom institutu imaju digitalnu formu) u novi koordinat-ni sistem (UTM - WGS84), pristupilo se obradi i modelovanju sadržaja u jedin-stvenoj geobazi podataka za topografsku kartu 1:250 000. Vizualizacija podataka zasnovana je na novoj simbologiji, odno-sno primeni biblioteke znakova iz softve-ra ArcGIS, a urađeni su i novi kartograf-ski simboli. Simbologija je direktno im-plementirana u geobazu i omogućila že-ljeni prikaz podataka.
Posle iscrtanog sadržaja karte, oba-vljena je korektura i, na kraju, verifikaci-ja karte na probnom otisku. Nakon toga generisani su postscript fajlovi za izradu filmova (izvaci boja - cmyk) i pristupilo se filmovanju, odnosno fotoosvetljavanju
postscript fajlova. Tiražna štampa karte izrađuje se u šest boja za kopnenu vari-jantu i sedam boja za vazduhoplovnu va-rijantu.
Zaključak
Sve države u tranziciji su u sličnom položaju, pa nastoje da se približe praksi i standardima zapadnih zemalja u izradi vojnih topografskih karata. I u Srbiji se, pristupanjem Partnerstvu za mir, poja-vljuje potreba i obaveza da se izradi to-pografska karta razmere 1:250 000 pre-ma novim standardima. Postupkom stan-dardizacije postiže se harmonizacija i us-klađivanje sadržaja topografskih karata, koje najčešće koriste komande, vojne je-dinice, ali i drugi organi i državne službe (vladine organizacije, instituti i dr.).
Literatura:
[1] Geographic service of armed forces of the Czech Republic (2006): Military geographic service and military topographic institute Dobruška.
[2] Borisov, M. (2005): Topografsko-kartografski sistem pre-ma novim vojnim standardima, Stručni rad, Vojnotehnički glasnik br. 3-4, Beograd, str. 315-325.
[3] http://www.maptrax.com.au/topographicmaps.htm http://www.defence.gov.au/digo/digo/ProductVMap.htm
[4] STANAG 3600, (2000): Topographical Land Maps and Aeronautical Charts 1:250000 for Joint Operations, North Atlantic Treaty Organization, Military Agency for Standardization.
478
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 4/2007.
Pregledni list topografske karte 1:250 000 za Srbiju
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 4/2007.
479
