Научная статья на тему 'Օդային տրանսպորտի և ենթակառուցվածքների զարգացումը Հայաստանում'

Օդային տրանսպորտի և ենթակառուցվածքների զարգացումը Հայաստանում Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

CC BY
11
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Հայաստան / դեպի ծով ելք չունեցող երկրներ / օդային տրանսպորտ / ենթակառուցվածքներ / տրանսպորտային ծախսեր / Armenia / landlocked countries / air transport / infrastructures / transportation costs

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — Suren Chibukhchyan, Grigor Chibukhchyan, Karen Igityan

Հայաստանի անվտանգության ապահովման, ինչպես նաև տնտեսության զար­գաց­ման հենա­­­սյուներից է տրանսպորտը՝ մասնավորապես օդային տրանսպորտը, որն ունի կարևոր ռազ­մավարական նշանակություն: Օդային տրանսպորտի զարգացումն անմիջականորեն պայ­մա­նավորված է գործող ենթակառուցվածքների արդիականաց­ման և զարգացման ռազմավա­րու­թյամբ՝ օդային տրանսպորտի զարգացման միջազգային միտումներից և Հայաստանի աշխար­հա­քաղաքական առանձնահատկություններից ելնելով: Ներկայացված են օդային տրանսպորտի և ենթակառուցվածքների զարգացման առկա խնդիրները՝ պայմանավորված «Զվարթնոց» օդա­նավակայանի և ««Արմենիա» միջազգային օդանավակայաններ» ՓԲԸ-ի կոն­­ցեսիոն կառա­­վարման պայմանագրով, բերված են դրանց լուծման գործնական առաջարկներ:

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Development of Air Transport and Infrastructure in Armenia

One of the foundations for ensuring the security and development of the economy of Armenia is transport and, in particular, air transport, which is of great strategic importance. The development of air transport is directly determined by the strategy for the development and modernization of existing infrastructures, based on global trends in the development of air transport and the geopolitical characteristics of Armenia. The problems of the development of air transport and infrastructure, in particular those related to the concession management agreement for the Zvartnots Airport CJSC ”Armenia International Airports", are presented, and practical proposals for their solution are given.

Текст научной работы на тему «Օդային տրանսպորտի և ենթակառուցվածքների զարգացումը Հայաստանում»

DOI: https://doi.org/10.54338/18294200-2023.3-09 STUbUHnTS

отизьъ STUbU^nPSb ЬЧ ЬЪ0ичиЛПЬЗЧШ£ЪЬГЬ SUT^USnbUC ZU3UUSUbnbU

UnLpbh UJbpp Э^рп^ушЬ*, 4?ppqnp UnLpbhp Q^PIL^JIU, ЧшphU UmpmpUp ^^iU

Ziujmuinmhp mqqmjph iquiJiinbJuhpljmljmh hmiímiumpmh, f. bphih, ZZ

*anmenpack@mailni

Ziujmummhp mhilinmhqiiLpjmh шщшЬп1111ш1, ph^bu hmh uihinbumpjmh qmpqmgihuh hbhmujnhhbppg t lnpшhuщпpln]] lfшuhшllnpшщbu oqmjph ulpшhuщпpln]], nph nthp ljmplinp niuqifiuiliupiuljiuh h2iuhml¡nLpjmh: Oqmjph mpшhuщnplnp qtupqiugmifh шhlJp2шl¡шlmpbh щш— ifiuhiuilnpiliub t qnpbnr bhp-шl¡шnnLgllшbphbpp шpqpшl¡шhшglJшh h qшpqшglJшh nшqlJшllшpnL-pjilp oqijph mpшhuщnplnp qipqighh üp2шqqшJph üpinniilhbppg h Zijiuunhp i2juip-hшfшrшfшl¡шh шnшhÀhшhшlnl¡nLp■JnLhhbppg bihb¿nil: bbplijigilib bh oqijph mpшhuщnplnp h bhpшlJшnnLgllшbphbpp qipqighh mlji Juhqpphbp] щшJÜшhшllnpllшb «3llшpphng»> oqшhшllшl¡шJшhp h ««UplJbhpш»> lJp2шqqшJph oqшhшllшl¡шJшhhbp»> ФРС-p ljnhgbupnh l¡шnшllшplJшh щшJlJшhшqpnll, pbptfib bhqpihginibihh qnpbhшl¡шh шnш2шpl¡hbp:

puiuii/ipiunbp. Zijiuinih, qbщp bni¡ bp ¿_nihbgnq bplphbp, oqijph mpшhuщnpln, bhpi-l¡шnnLgllшbphbp, mpшhuщnplnшJph bijuubp

bbpibmpj nth

tfшüшüшlшlpg rn2^rnphpü pünpn? ш2fcшphшpшrшpшlшü ^nprngnr rnülrnj iluilpj ntüp, ш2^шphшlшpqp h üpgrnqqrnj ph шülmшüqILpJ rnü iLipmittf rnpqbü pul rnlührnj m qipA-nr rnün-pi2iLpj ntüübpü il Liplibnip] ii-Hbp], püшlшüшpшp rn^bip bh upnttf Zij iumiüp Zшüpшщb-mntpj ih ipmipph шülmшüqILpJ rnü uщшnüш^ppübpp, hi2lp inübinl hih ij h hшüqшtfшüpp, np Zij rnumrnüp ZшüpшщbшILp] ilU] 1Ьщ^ bnl bjp ^ntüp h щш2шщшülшb ¿t hrnpürnü bplphbpp uIgpшL-шüшbuшlшü, piripiliû h nrnqUlrnü ppшlpáшlübppg: Uj uop 1Ьщ^ bnl bjp ^ntüb-gnr lipqilp^ilnl щЬшпър] ntüübpp ppl] 50-й t, npnhgpg 32-] qipqignr щЬшпъ^] ntüübp bh, ij q pliLÜ hih Zij iumih]:

Uühpidb2rn t Ü2bl_, np !Ьщ^ bnl bjp ^itübgnr bplphbp] ppbhg hiphih bplphbpp hiüb-ürnm hi^i^ i^b^p pp^ bh qrnpqrngrnb [1]:

^nj iLpj ilU iLÜbgnr lIÜlbügpшübpp il UU4-p rnippbp plrnlrnüübppü pÜIILÜlшb npn-2iLÜhbpp hiJiA-i] h übpüi] pgiJipi] ph щЬшпъ^] n^^p], Ipщbu üp2шqqш] ph ppiliLÜpp Lp-ppil uiLpj b^rnübp, itübü Zшüш2^шphш] ph ollpiünuph lbpipbpnr piLip rnrnprnbiLp] ntüüb-ppg h nbuntpuübppg oqs^b^nt ppiliLÜp: 1982 p. bnlij ph ppiliLÜpp Jiuph UU4-p 4nülbü-

д^ш]^ ntd^ ühg üшühLnLд hhшn ühpüшJpдшüшpшJ^ü щhшnLpjnLÜühpp qh^ bn^ йпъшр^ U hjp^ ^phüg ^pш^nLÜpühp^ ^pшЦшüшдüшü hшüшp A.hnp phphg^ü ^pш^шЦшü h^üp [2]:

Ün^j^ü hjp ¿ntühgnq hp^pühpü ^phüg шщpшüpühpp üш^шhшüq^uш фn^шqphLnL U шpшшhшüüшü hшüшp шüpnц2nLpJшüp Цш^^шЬ hü ^phüg шшpшüд^Ц hшpUшüühp^ hüpш-^nntg^bpühp^g [3]: PшpÀ.p шpшüuщnpшшJ^ü Ьш^uhpü шJu hp^pühp^ü, ^phüg hшpUшü шnшфÜJш hp^pühp^ hшühüшш, qlnpшL 2nt^ühp^ üpдшЦдnLpJnLÜnLÜ qüntü hü n^ 2шhhЦшü q^ppntü [4]:

0ш^пр, ß-ntpp^ü ш^ф pшü 30 mmp^ 2шpnLÜшЦшpшp ühpdntü t ¿ШJШUШШÜ^ qh^ Ьп^ h|p nLÜhüшLnL ^pш^nLÜppч фшЦЦ^ дшйшрш}^ uшhüшüp, npp ¿ntü^ n^ ü^ шpqшpшдnLÜ ü^2шqqшJ^ü ^ш^п^р^ шhuшüЦjnLÜ^д, pшü^ np ШJÜ ntq^^nphü nшüшhшpnLÜ t n^ ü^jü hшúшqшшшu^шü ü^2шqqшJ^ü ^nü^hüg^ü, ш^Ь ü^2шqqшJ^ü hшüшÀ.ШJÜшqphpp:

U2^шph^ 32 qшpqшдnq hp^pühp^g, npnüp h|p ^ntühü qh^ bn^, 8-p Uфцшüuшшüp, ZшJшuшшüp, Uqpph^üp, Яшqш^uшшüp, Яpqquшшüp, Sш2^Цuшшüp, fà■nLppühüuшшüp U Htq-phЦuшшüp, ntühü uhpш hp^nqü U pшqüшЦnqü шшpшüд^Ц фn^qnpЬшЦдnLpjnLÜ ^pшü^ bu]m-üшЦшü ZшüpшцhшnLpJшü hhш, иш Ü2ШüшЦnLÜ t, np ^pшüp цшшpшuш t pш^шpшphL mmpm-Ьш2P2шü^ шJq hp^pühp^ шшpшüд^Ц ^p^pühpp [5]: Uju шпш-ün^ ZшJшuшшüp 2шhhЦшü q^p-pntü t, ш^^п^ ZшJшuшшü^ b^pшu^шЦшü SüшhuшЦшü U^ntp^ü шüqшü Цшpqш-

^^ш^ U шpUh^p-шpUünLшp ^ш^ühpnLЦnLÜ Ш2^шphшpшqшpшЦшü q^ppü ni. Ü2ШÜшЦnLpjnLÜp: Zшüш2^шphшJ^ü шüшhunLpJшü dшüшüшЦшЦ^д qLnpшl_шдnLÜp, phU puш tntp^ü, ^hpш-gphL t шqqшJ^ü шüшhunLpjnLÜühp^ ü^gU uшhüшüühpp, ШJÜnLhшüqhpÀ., шщpшüp^ шpdhp^ ^ш qqшф шqqhдnLpJnLÜ ntühü шpшшqpnLpJШü U фn^шqpüшü Ьш^uhpp: 4^nnpn2 hü qшnünLÜ 2nt^ühp^ ühpÄmpjnLÜp, hüpшЦшnnLд^шЬpühp^ шnЦшJnLpjnLÜp U hüшpш^npnLpjnLÜühpp, hшpUшü hp^pühp^ hhш цшшüшЦшünphü À.Uш^np^шЬ hшpшphpnLpJnLÜühpp, npnüp t]_ ^ü^n-pn2nLÜ hü шщpшüpp uцшnnq^ü hшuдühLnL фn^шqpüшü (oqшJ^ü, дшйшрш}^, bn^j^ü) püшpnLpJnLÜp [б]: Zшüш2^шphшJ^ü фnpЛ.p gntjg t шш(^ц, np шpшüuцnpш^ nLnpшp ЦшpUnpш-qntjüühp^g t, np^ ü^gngn^ hüшpш^np t qpшЦшü шqqhдnLpJnLÜ nLÜhüшL шüшhunLpJШü üjntu ájntqhp^ ^ш4 ^pшühLn^ шpqjnLÜшphpnLpJnLÜp, шnUшnLpp, unд^ШLшЦшü фn^hшpшphpnL-pjnLÜühpp U шшpшшhuшЦ ШJL ЬшnшJnLpjnLÜühp^ üшшnLдnLÜp:

bp^p^ hüpшЦшnnLд^шЬpühp^, üшuüш^npшцhu, шpшüuцnpшшJ^ü hüpшЦшnnLд^шЬp-ühp^ qшpqшдnLÜp, цhшnLpJШü ^jntü U qшpqшдüшü üш^шqpJШLÜhp^д üh^ü t:

ЪhpЦшJnLÜu шpшüuцnpш^ qnpЬnLÜhnLpJшü шpqJnLÜш^hшnLpjшü pшpA.pшдnLÜü ntü^ hpшшшц Ü2ШüшЦnLpJnLÜ, ^ü^hu шüшhunLpJшü qшpqшдüшü, ШJÜцhu tL ühp hp^p^ шü^шшü-qnLpJшü шцшhn^üшü hшüшp, npp цшhшÜ2nLÜ t шpшüuцnpш^ nLnpшnLÜ ^pшЦшüшдühL hhшUJШL шühpшdh2ш ü^2nдшnnLÜühpp.

ш) шpшüuцnpш^ 2шpdшЦшqü^ pшpüшдnLÜ U шpq^шЦшüшдnLÜ, p) Lnq^uш^ЦшJ^ шpqJnLÜш^hшnLpJшü pшpA.pшдnLÜ,

q) hüpшЦшnnLg^шЬpühp^ pшphLШ^nLÜ, ünp hüpшЦшnnLg^шЬpühp^ 2шhшqnpЬnLÜ, q) ^hpшhuЦnqnLpJШü pшpÀ.pшgnLÜ,

h) шpшüuцnpш^ ЬшnшJnLpJnLÜühp^ 2шpnLÜшЦшЦшü qшpqшдnLÜ, q) шpшüuцnpшшJ^ü Ьш^uhp^ ощш^йш! ^^шш^й:

SшpqшдшЬ шpшüuцnpшшJ^ü hüpшЦшnnLg^шЬpühp^ цшpшqшJnLÜ ü^qntü t фn^шqp-^nq шцpшüpühp^ шpшüuцnpшшJ^ü pшцшqp^p, ühЬшünLÜ t hшJphüшЦшü шцpшüpühp^ üpgnL-üшЦnLpJnLÜp U pшpÀ.pшünLÜ t hp^p^ qpшфnLpJm.üp: ZШJШUШШÜ^ qh^pntü ^üq^pü ш^ф шp-q^^ü t qшnünLÜ, hpp hшшЦшцhu hшpUшü ^npu hp^pühp^g hp^ntu^ uшhüшüühpp фшЦ hü:

Ljni_ptp U ühpnqühp

шnühLn^ dшüшüшЦ^ hpшüшJшЦшüühpp U üшpшшhpш^hpühpp, ^ü^hu üшU ZШJШUШШÜ^ Ш2^шphшqpшpшqшpшЦшü q^ppp pшqшpшд^шЦшü ш^шg^шü uшшghL t pшgшn^Ц nшqüш^шpшЦшü Ü2ШüшЦnLpJnLÜ шpшhpЦp^ hhш ZШJШUШШÜ^ шpшüuцnpшшJ^ü hшqnpqшЦдnLpJШü ЦшJnLÜnLpJШü шцшhn^üшü U qшpqшдüшü, hp^p^ pшqшpшЦшü шüЦш-^nLpJшü hpш2^ш^npüшü, шüшhuшЦшü ш^ (шJq p^ntü qpnuш2P2nLpJшü U ü^2шqqшJ^ü шnUшp^ qшpqшдüшü), шqqшpüшЦ¿nLpJшü qpшq^шЬnLpJшü pшphLШ^üшü, ^ü^hu üшU Ü2шЦnLpшJ^ü U ung^im^ü ^^hp^ qшpqшдüшü hшüшp:

ZшJШuшшünLÜ oqшJ^ü шpшüuцnpшp ^hpg^ü шшp^ühp^ü qшpqшдüшü ^jntü дnLдшü^2-ühp t qpuUnphL, np^ шщшgm.jgü t hhшUJШL ^^^qpntpjntüp [5] 2022 p. ZZ oqшüш^шЦшJШü-ühp^ ^nqü^g uщшuшpЦ^hl_ t 3б9825б ntqUnp, npp 54 %-n^ ш^ф t 2021 p. ünLjü дnLдшü^2^д U 29 %-n^_ ш^ф 2018 p. дnLдшü^2^д: nLцUnpшhnup^g 951100 ntqUnp oqш^hL t hшJЦшЦшü

ш^^шpüЦhpnLpJnLÜühp^д, npp 3,1 шüqшü ш^ф t 2021 p. дnLдшü^2^д (303700 ntqUnp) U 12,4 шüqшü ш^ф 2018 p. дnLдшü^2^д (7бб00 ntqUnp): 2022 p. oqшJ^ü áшüшщшphn^ фn^шqp^hL t 23341 ш phn, npp 35 %-n^ ш^ф t 2021 p. дnLдшü^2^д (17321 ш) U 29 %-n^ ш^ф 2018 p. дтдш-ü^frg (18100 ш): ZшJЦшЦшü ш^шpüЦhpnLpJnLÜühp^ ^nqü^g фn^шqp^шЬ ntqUnpühp^ шhuш-Цшpшp püqhшünLp nщUnpшhnup^ ühg 2022 p. ^qühi t 25 %, 2021 p. 11 %, ^u^ 2018 p.

2,5%

ZШJШUШШÜ^ oqшJ^ü шpшüuцnpш^ qшpqшдüшü hшüшp ZZ Чшnш^шpnLpJnLÜü ^шЦш-üшдünLÜ t qnpЬüшЦшü ршл^, üшuüш^npшцhu [5].

- 2022 p. püpшдpnLÜ ZшJШuшшünLÜ ühpqp^hi hü «U^2шqqшJ^ü pшцшpшg^шЦшü ш^ш-g^j^ üшu^ü» ^nü^hüg^j^ (Q^^qnj^ ^nü^hüg^) p^ 17 hш^hL^шЬn^ U £шцшрш-g^^ü h4pnцшЦшü Цnüфhpшüu^ 30 фшuшшpqpn^ ш^шg^nü ш^

^шшüqnLpJшü ü^2ngшnnLÜühp^ üшun^ uшhüшü^шЬ uшшüqшpшühpp U шnш2шpЦ^nq qnpbhimÀUhpp,

- uihliû^bL bh pÜIhшÜILp h2шhшlILpJ ih rnlprngprnj p lil hbppph n^ lrnürnürnlnp inhmpij ph фI^шIpILÜübpp hiJip ürn^rnrnbulrnb pnp^p-lij ptgpp hippilhbpp 2шhшqIpbüшü piLj imlntpj ih mpHh lipq] h 2шhшqIpЫшh qij üiHbp],

- üblürnplb]_ bh «Slipphng» üp2шqqш] ph o^hi^i^] ihp lnrJpg übpIpILÜш] ph hnp ^i2ip bpiqpp hшüшщшpфшl phhiplJih ш2^шшшhphbpp,

- Ü2illbL h ipi^iH^ bh Jp 2ipp ppili^ih i^rnbp, Abnhiplhbp, phpшgшlшpqbp h ij L hnpürnmpl фшuшшprpbp: bU-p lnrJpg 2020 p. qhшhшшIrшlшh ij gp 2P2шhшl-hbpiLÜ шpÀшhшqplшb npilp (hшüшщшшшu^шhnLp] ih) lbpihulnriLpj ih h pnp^p-hbpp rnhlmrnhqitpj ih lbpihulnriLpj ih 41 pbpntpj nthpg 22-] lbpiglib t, pul 19-] qmhliLÜ t phpшgpp Jbg,

- 2021 p. hnj bJpbpp 15-ph blp^ilih IpiLpj ilU] h ZZ-h umnpiqpbL bh «Zij rnumrnhp ZшhpшщbшILp] ih h blp^ilih Jpntpj ih h blp^ilih Jpntpj ih iUiiJ щЬшпъ-pj iLhhbpp Jpgh phIhшhILp ilpigpih qirnnt liuph» hiüiAi] hiqpp, np] li^bpig-lbL t 2022 p. qblrnbJpbpp 20-ph h ij jh:

2022 p. qblrnbüpbpp 31-p qpiLpj ilp Zij rnumrnhp ZшhpшщbшILp] ilUilJ qipbitJ bh oqi-hil 2шhшqIpbIrp llij i^ih lpnr 9 шlpшphlbpILpJ iLhhbp,npnhgpg 5-] lrnhnhrnlnp inhmpi-j ph oqij ph фI^шIpILÜhbpp ppilihiglih hшlшuшшqpp lpnrhbp: 2021 p. ppl] brb^ t 7, ZZ 2ilIi Ummp qnpbib omrnpbplpj i шlpшphlbpILpJ nthhbpp ppl] 2021 p. brb]_ t 4, pul 2022 p. 9: Zij rnumrnhp ZшhpшщbшILp] ilU h Zij rnumrnhp ZшhpшщbmILpJ nthpg ¿lbpphbp bh pprnlrnhrng-hiLJ 35 шlpшphlbpILp] iLhhbp 45 ntrriLpj m-hhbpnl: Zij iumihp ZшhpшщbmILpJ nthpg lihi-hilnp pnp^phbp ppilihigliLÛ bh 2iLp2 23 щbmILpJ ilU 45 pirip [7]:

ßшrшpшgpшlшh rnlprngprnj p qipqigJih hplpbppg bh di^Hi^^g bhpшlшnILg-lшbphbpp, npnhp oqihiltpp hitui^p h шhlmшhq 2шhшqIpЫшh, iLrhiphbpph pipAnpil mpшhuщIpmш] ph bini] iLpj nthhbp Urnm-gbpi. qpшlшlшhh bh: Пpщbu Qpliqij p lIhlbhgpш-j p iUiiJ Zij iumihp ZшhpшщbmILp] nthh umrnhAhb]_ t hih oIшhшlшlш] ihij ph h rnbpnhrn-lpqigpnh bhpшlшnILglшbphbpp h binij iLpj nthhbpp шщшhIlüшh щшpmшlIpILp] ilU:

Dili] ph b^p ^nthbgnr bplphbpp ubфшlшh h mшpшhgpl bplphbpp bhpшlшnILglшbp-hbpp hiüimbr qшpqшgILÜp ^h^rnqbghp mpшhuщIpmш] ph bi^ubp] h ubфшlшh bhpili-nILglшbphbpp qшpqшgILÜp bnlij ph bjp ^nthbgnr bplphbpph hhipilnpiLp] ilU ^mi rnipih-gpl bplphbpp mpшhuщIpmш] ph bi^ubpp hilbJirn hliqbghbL Jph^h 36 %, mшpшhgpl bplpp bhpшlшnILglшbphbpp qшpqшgILÜpч Jph^h 26 %, pul UpшdшüшhшlJ i pшpbLшlILÜhbpp lhli-qbghbh bi^ubp] Jph^h 32 % [8]: UprndrnHhrnl, ubфшlшh bhpшlшnILglшbphbpp pipb^iliL-J] lшщшhIlp inhmpp 8 % rná, mipihgpl bplpph] 2 %, pul üpшdшüшhшlj i pшpbфI^ILÜ-hbp]' 11 % [8]:

Upqjrn.UpUhp U pUUmplniJ

2mjmummUnrJ qnpbnq JpgmqqmjpU oqmUm^mlmjmUUhpU hU. bpUmUp «S^mppUng» U O-jntUp^p «Cppml» oqmUm^mlmjmUUhpp:

«S^mppUng»-p 09.06.2002 p.-pg 30 mmp^ dmJlhmn^ hmUAU^h t Imnm^mpJmU «UpJh-Upm» JpgmqqmjpU oqmUm^mlmjmUUhp» OPC-pU 22 "mnm^mpnrpjmU U «"np^npmu^nU UUh-pplm U.U.»-p JpgU 17.12.2001 p.-pU lUp^mb ^mjJmUmqpp hmJm&mjU: UUhpmdh2rn t U2h^, np "nUghupnU ^mjJmUmqpp 2007 p. umnpmqp^mb p^ 3 jpmgJmU hmJm&mjU «UpUhUpm» Jpgmq-qmjpU oqmUm^mlmjmUUhp» OPC-pU («"nUghupnUhp») Imnm^mpJmU t hmU&U^h UmU «Cppml» oqmUm^mlmjmUp, pmgp qm, hph [9].

- "mnm^mpnLpjnrUp npn2p npUt JmuUm^np pUlhpnrpjmU npUt shqmlmU oqmUm^mlmjmUp ImnnrgnrJ, ^tpm^mnntgntJ, Imnm^mpnrJ lmJ 2mhmqnpbnrJ, m^m "nUghupnUhpp InrUhUm Um^mqmm^nipjmU ^pm^nrUp UJmU bpmqpp ppmlmUmg-JmU hmpgnrJ,

- npUt mhqm^mU oqmUm^m^mjmU ^hpmb^p JpgmqqmjpU oqmUm^m^mjmU^ lmJ hph «S^mppUng» oqmUm^m^mjmU^g 250 lU 2mnm^qnrJ Imnnrg^p npUt mhqm^mU oqmUm^m^mjmU, mqm "nUghupnUhpU ^pm^nrUp InrUhUm qmqmphgUh^ qmjJm-Umqppp U ^mhmUgh^ hmmnrgnrJ "mnm^mpntpjntU^g ^mjJmUmqpn^ umhJmU-^mb ¿m^n^:

Uju ^mpmqmjnrJ ^mumnphU, 2mjmummUp hpJUmlmU oqmjpU qmp^mup «S^mppUng» oqmUm^mlmjmUp, hmUqpumUnrJ t pUmlmU UhUm2Unph, pmgp qm 2mjmummUp hplpnpq mJh-Um^n2np oqmUm^mlmjmUp hmUAU^mb t Imnm^mpJmU UnrjU InUghupnUhppU, U ^mjJmUmqpn^ Um^mmhu^mb hU hUmpm^np mq JpgmlgntpjntUp umhJmUm^mlnq qpnrjpUhp, npp pUmlmUm-pmp oqmjpU mpmUu^npmp hUpmlmnnrg^mbpUhp^ qmpqmgJmU mq ppqUhu bpmqphpp ppmlm-UmgJmU hmJmp umhqbnrJ t npn2mlp ^Uq^pUhp:

^m^p^mlp 2mlUmU hmJmp mUhpmdh2rn t lppmnhi_ Q^lmqnjp InU^hUgpmjp qpnrjpUhpp, ICAO-p pmqmpmlmUntpjntUp U ^nphpqmm^mlmU gnrgnrJUhpp (recommended practices): Umu-Um^npm^hu, oqmUm^mlmjmUUhpp mUmhumlmU qnpbnrUhnrpjmUp U qpm ^hmmlmU Impqm-^npJmU hmpghppU hU ^hpmphpniU Q^lmqnjp InU^hUgpmjp 15-pq hnq^mbp, ICAO Doc 9082, Doc 9562-q (OqmUm^mlmjmUUhpp tlnUnJplmjp AhnUmpl): "nUghupnUhpp mngU ^hmp t qp^h JpgmlgnrpjmU m^mhn^JmU ^mhmUg JmuUm^npm^hu UmU JpgmlgnrpjnrU ^hpqhmUjm uqm-umplJmU n^nprnnrJ, ^hpqhmUjm ^UpUmu^mumplJmU (self-handling) pnrqmmpJmU hmpgnrJ:

«b^pmu^mlmU mUmhumlmU J^nrpjmU JmupU» ^mjJmUmqpp hmJmlmpq^mb (hmUmAmj-Uhg^mb) mpmUu^npmmj^U pmqmpmlmUnrpjnrUU oqmjpU mpmUu^npmp n^nprnnrJ Um^mmhunrJ t oqmjpU mpmUu^npmp bmnmjnrpjnrUUhpp pUqhmUnrp 2nrlm]p A.Um^npnrJp, npp h^JU^nrJ t UmU hhrnUjm^ ulqpnrUp^ ^pm oqmUm^hpp hmJmlmqJp UnpmgJmU, oqmUm^mlmjmUUhpp ^hpqhmUjm hUpmlmnnrg^mbpUhp^ opjhlsUhpp mpqpmlmUmgJmU U qmpqmgJmU U^mmmln^ ^mjJmUUhpp

umbrbntJ] ^irifiypilih ilpigpijp Up2шqqшJph lшqtfшlbpщILpJшh (b4UÜ) щшhшh2-hbpph h inigipllnr щpшlшplш]ph hшJшщшшшu^шU [10]:

OIШ]ph шpшhuщIpшp h bhpшlшnILglшbphbpp qipqigJih hiJip liphnp h2шhшlIL-pjiLh iLhp hih phnligpih mb^hIlIqpшhbpp h UmmbgiLÜhbpp tf2шlI^Jh il Ibp^n^]: Zipl t h2b^, np Zш]шuшшhp «О-щ phnligpih phqbpup» gILgшhp2Il 2018 p. qprnrbghntJ tp 68-pq hIppqIhшlшhp 126 bplphbpp 2шppILÜ, qpilgbjil hihihg 9 lbrnn^, pul 2022 p. ipqbh pul 82-pq hIppqIhшlшhp qpilgbjil qqrnjp hihihg: Chq ipitJ, bhpшlшnILglшbphbpp qbnl Zш]шuшшhp qpirbghntJ tp 80-pq h^pq^rnlrnh] 132 bplphbpp 2шppILÜ [11]:

Zш]шuшшhILÜ oqijph шpшhuщIpшp bhpшlшnILglшbphbpp qшpqшgILÜp щЬшр t qp-rniplb^ n^ Jpijh hnp bhpшlшnILglшbphbpp ^ilHh h 2шhшqIpЫшh, ijl hih hph bhpi-lшnILglшbpp ihli^ фIpAшqpшшlшh ^^i^sipldH ilg^g^H h lbpiliniLgüih qUihimUh, hip mb^hIlIqpшhbpp hbpqpürnh h lbpiqipbiplJih hшüшшbpuшILÜ:

Zipl t h2bp np ppqhbup Ubp^jig^gp^Ubp] qnpbhrnlrnh inigiplUbp bh hbplijigpbL 0-jm.Upni. «Cpprnl» üp2шqqш]ph oIшhшlшlшJшhp hipilpg mipi^piLÜ prnrrnprngprnlrnh ilpigpijp oiiUi^pp hbplJih hip rnhqrnpp linniglih h hbrniqijiiJ hih phphippnhbpp rnb^hplilih uщшuшplüшh ш2^шшшhphbpp ppilihiglih hrnürnp hip ihqipp liniLg-Jih h 2шhшqIpЫшh hiJip, np] lnthbhi liphnp h2шhшlILpJIl.h Zijiumilp oqijph шpшhuщIpшp qipqigJih, hip ш2^шшшшbrbpp urnbrbJih, JipqitJ ungprnL-rnhmburnlrnh h2шhшlILp]шh rnippbp bpiqpbpp ppilihigUih hrnürnp:

OIШ]ph шpшhuщIpшp bhpшlшnILglшbphbpp qшpqшgüшhp rnh2iL2m loqhp q-jitUppiLtf «9np hшlшhшhqpuш» hiuligitp^h ^iln-Jh il Ibp^n-tf], ipp ppilihigUih hiJip ЧшnшlшpILp]ILhp 2023 p. uluib q^bhilih piphp t lirnipiLÛ:

Upgrnqqrnjph ф^А] hiliumiLÛ t «frbugp o^Ui^lnl» hnp hiuligitp^h hbp-IpJiU шhhpшdb2ШILp]ILhp, Ipщbu oiiUiIIijiUp ш2^шшшhpp h ipn^rnlp qIpbphpшghbpp H^iplm h ^idi^^il iLrhnphbpp шpшhuщIpшш]ph щшhшh2hbpp pilipipiJil ц liqiLjU rnippbpil [12]:

«frbugp o^Ui^ili^^-p hpührnlrnh u^pnthp] plijph mb^hIlIqpшhbpp hbhpnl bh-pшlшnILglшbphbpp h rnljiLhbpp hiUmbr oqwiqipbitJU t, nph шщшhIlILÜ t rnpuiLhrnlb-mntpjih qqijp pipApignttf: UpqjiLhpiLÜ hhrnprnlnpiLpjiLh t urnbrblitJ hih odihqilbL oqijph nppmp plijph шpшhuфIpüшgpш]ph:

bqpшlшgnLp]nLU

Zrnjrnumrnhp oqijph шpшhuщIpшp qipqigJih hiJip rnhhprndb2rn t üшuhшlIpшщbu. - üirnili mrnpphbpph hbpqhb^ qnpbnr bhpшlшnILglшbphbpp ^^i^sipldH hip hiJilipq шphbuшшlшh pшhшlшhILpJшh mippbpp hpJih lpi, hi2lp inUb^nl nppmp qipqigJih Up2шqqшJph JprniLJUbp],

- пшпЫЪши^рЬ]_ h^ü hüpm^mnnrg^m&p^ hhшшqш 2mhmqnp&Umü hümpm^npnLpjnrü-ühpp U qpш ^hpmqnp&mp^Umü hmUmp шühpшdh2ш bm^uhpp, шйдЦшдйЬ^ ршд Upgrn.jp oqmüm^m^mjmü^ hhшшqш qmpqmgUmü üm^mqb^ hmUmp, npp Цйш^шшЬи^ h^ü hü-pm^mnnrg^m&pühp^ ^hpmqnp&mp^nrUp pmpÄp шh^ün|nq^шühp^ hhüp^ ^ш, Umuüm-^npm^hu, Цшйш^ шh^ün|nq^шühp^ ühpqpnrU, ЦЬйиш^шфшЦшй pniüh^p ^pmnnrU, npp hümpm^npnLpjnrü t шшфи qqmjpnphü ^^шшЬ^ nrqUnpühp^ qpmügUmü hhpphpnrU qrnü^hLnt дшйшйшЦр,

- ÄUm^nphL U ühpqühL oqmj^ü шpшüuщnpш^ ^ün^mg^nü hüpm^mnnrg^m&pühp,

- umhUmüh^ ^hpqhшÜJш ^üpümu^mump^Umü ^pm^nrüpp hшUhUшшшpшp ^n2np U шЬ-qm^mü m^pmpü^hpnLpjnrüühp^ hmUmp, ^ш^шЦшй шЦшп^ huшшЦ umhUmüh^ «S^mpp-üng» U «Cppm^» oqmüm^m^mjmüühp^ qmpqmgUmü bpmqp^ йЦшшйшйр ühp^mjmg^nq дшйшйшЦшЦ^д ^mhmügühpp, qpш qüшhшшUшü ¿шфшüfr2Ühpp, ЦшшшpUшü hpm2-^pühpp, ^й^цЬи йши ^ш^шйшй шй^пгишфЬ|р hhшUшüpühpp,

- «frhjmg^ oqmüm^m^mjmü» ünp hmu^mgnrpjnrüp,

- ЦшппъдЬ^ U шpqjnLÜш^hш 2mhmqnp&hi_ «Cppm^» oqmüm^m^mjmü^ hmpm^g шшpш&-pnrU oqmüm^hp^ ühp^Umü U шЬ^й^ЦшЦшй u^mump^Umü ünp müqmpühp:

^pm^mUntpjmU gmü^

[1] А.А. Морозова, К.В. Гордеев, Государства, не имеющие выхода к морю: нормативный анализ права выхода к морю, а также проблем, связанных с ним, Вопросы российского и международного права 11 (4А) (2021) 126-132. DOI: 10.34670/AR.2021.56.89.017

[2] https://iran.ru/news/economics/121097/Iran_gotov_udovletvorit_tranzitnye_potrebnosti_8_strane _imeyushchih_vyhoda_k_moryu

[3] В.Л. Айрапетян, Отсутствие выхода к морю: вызовы и перспективы, Двенадцатая научная годичная конференция: сборник статей, 2018, С. 28-35.

[4] А. Смит, Исследование о природе и причинах богатства народов, Эксмо, Москва, 2016, 1056 с.

[5] https://iran.ru/news/economics/121097/Iran_gotov_udovletvorit_tranzitnye_potrebnosti_8_strane _imeyushchih_vyhoda_k_moryu

[6] 4?. LmqmpjmU, Т. ¿m^hpqjmü, U. bq^mqmpjmU U nip., Ün^mj^ü hjp ¿nrühgnq hp^p-ühp^ Upgmqqmj^ü üpgnrüm^nLpjmü h^Uüm^üq^pühpp (22 op^üm^n^): Uhümqpnr-pjnrü, Süшhuшqhш, bpUmü, 2014, 112 tg:

[7] https://www.primeminister.am/hy/press-release/item/2023/02/28/Nikol-Pashinyan-GDCA-Report/

[8] A. Chowdhury, S. Erdenebileg, Geography Against Development. UN-OHRLLS, New York, 2006, 58 p.

[9] https://www.gov.am/files/docs/4586.pdf

[10] https://www.arlis.am/documentview.aspx?docID=95203

[11] https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo-pub-2000-2022-en-main-report-global-innovation-index-2022- 15th-edition.pdf

[12] В. Зубарева, Цифровая трансформация аэропортов. «Умный аэропорт», Экономика и бизнес: теория и практика 11-2 (69) (2020) 10-14. DOI: 10.24411/2411-0450-2020-10911.

РАЗВИТИЕ ВОЗДУШНОГО ТРАНСПОРТА И ИНФРАСТРУКТУР В АРМЕНИИ

Сурен Смеилович Чибухчян*, Григор Суренович Чибухчян, Карен Мартинович Игитян

Национальный политехнический университет Армении, г. Ереван, РА *armenpack@mail. ru

Одной из основ обеспечения безопасности и развития экономики Армении является транспорт, в частности, воздушный транспорт, который имеет важное стратегическое значение. Развитие воздушного транспорта непосредственно обусловлено стратегией развития и модернизации действующих инфраструктур, исходя из мировых тенденций развития воздушного транспорта и геополитических особенностей Армении. Представлены проблемы развития воздушного транспорта и инфраструктур, в частности, связанные с договором концессионного управления аэропортом "Зварт-ноц" ЗАО "Международные аэропорты Армения", приведены практические предложения их решения.

Ключевые слова: Армения, страны, не имеющие выхода к морю, воздушный транспорт, инфраструктуры, транспортные расходы

DEVELOPMENT OF AIR TRANSPORT AND INFRASTRUCTURES IN ARMENIA

Suren Chibukhchyan*, Grigor Chibukhchyan, Karen Igityan

National Polytechnic University of Armenia, Yerevan, RA *armenpack@mail. ru

One of the foundations for ensuring the security and development of the economy of Armenia is transport and, in particular, air transport, which is of great strategic importance. The development of air transport is directly determined by the strategy for the development and modernization of existing infrastructures, based on global trends in the development of air transport and the geopolitical characteristics of Armenia. The problems of the development of air transport and infrastructure, in particular those related to the concession management agreement for the Zvartnots Airport CJSC "Armenia International Airports ", are presented, and practical proposals for their solution are given.

Keywords: Armenia, landlocked countries, air transport, infrastructures, transportation costs

QJipniJu^jmh Unipbb UiibJup, w.q.p, qngbhm (ZZ, f. bphtah) - ZUUZ, Sptuhuiqnpintuj]h ii]£nghbp] tuiip]uh, imp]] iqtu2innhtultuintup, (+374)93223504, armenpck@mail.ru, QJiprn.]u^]mh Qpjiqnp Umpbbji, m.q.p, qngbbin (ZZ, f. bphtah) - ZWUZ, Sptuhuiqnpinmj]h ifenghbp] rniip]uh, mu]uinbhin, (+374)98889194, grigor.chibukhchyan@gmail.com, Iqqjipjmb 4mpbh Wmpmphp (ZZ, f. bphmh) - ZUUZ, Sptuhuiqnpinmj]h l]£nghbp] rniip]uh, грииш]ипи, (+374)77325280, kigityan85@mail.ru Чибухчян Сурен Смеилович, канд. техн. наук, доцент (РА, г. Ереван) - НПУА, кафедра Транспортных средств, и.о. зав. кафедры, (+374)93223504, armenpack@mail.ru, Чибухчян Григор Суренович, канд. техн. наук, доцент (РА, г. Ереван) - НПУА, кафедра Транспортных средств, ассистент (+374)98889194, grigor.chibukhchyan@gmail.com, Игитян Карен Мартинович (РА, г. Ереван) - НПУА, кафедра Транспортных средств, преподаватель, (+374)77325280, kigityan85@mail.ru Chibukhchyan Suren, doctor of philosophy (Ph.D) in engineering, Associate Professor (RA, Yerevan) -NPUA, Head of the Department of Vehicles, (+374)93223504, armenpck@mail.ru, Chibukhchyan Grigor, doctor of philosophy (Ph.D) in engineering, Associate Professor (RA, Yerevan) - NPUA, Assistant of the Department of Vehicles, (+374)98889194, grigor.chibukhchyan@gmail.com, Igityan Karen (RA, Yerevan) -NPUA, Lecturer at the Department of Vehicles, (+374)77325280, kigityan85@mail.ru

bbplmjtugilbi t' 12.09.2023p. Q-ptu]muilbi t' 02.10.2023p. Chi}nthi[bi t wiqtuqpntpjtuh 20.12.2023p.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.