Научная статья на тему 'Determination of the influence at stress factors on heart activity by holter metods'

Determination of the influence at stress factors on heart activity by holter metods Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
70
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СЕССИЯ / СМАРТФОН / ХОЛТЕР-МОНИТОРИНГ / ЧАСТОТА СЕРДЕЧНЫХ СОКРАЩЕНИЙ / КОМПЛЕКС QRS / ЭЛЕКТРОМАГНИТНОЕ ПОЛЕ / ХОЛТЕР МОНИТОРИНГі / ЖүРЕК ЖИЫРЫЛУ ЖИіЛіГі / QRS КЕШЕНі / ЭЛЕКТРОМАГНИТТіК өРіС / SESSION / SMARTPHONE / HOLTER MONITORING / FREQUENCY OF HEART CONTRACTION / QRS COMPLEX / ELECTROMAGNETIC FIELD

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Батырбаева Д.Ж., Алибаева Ж.С., Кулбаева М.С., Тулеуханов С.Т., Сазанова А.А.

Развитие личности это результат склонности человека овладеть относящейся к нему социально-культурной средой. Чрезмерное физическое, психоэмоциональное и психическое бремя, тревожная работа, отдых, диета, а также использование сотовых телефонов вызывают различные функциональные расстройства. Мобильные телефоны, которые часто используются студенческим сообществом для экзаменов, социальной адаптации и самоидентификации в будущей профессии, могут поставить под угрозу здоровье человека. Как следствие, происходит увеличение автономного регулирования сердечно-сосудистой системы, т.е. учащение сердечного ритма, повышение артериального давления, мышечный и психоэмоциональный стресс. Холтер-мониторинг, основанный на методологии ЭКГ, использовался для изучения физиологического состояния сердца в течение 24 часов у студентов, которые долго контактируют с мобильными телефонами. Эта система мониторинга состоит из набора реестров Mt-101 и MT-200 для компьютерного анализа. Объектом исследования были 9 студентов в возрасте 20-21 года. В ходе предсессионной подготовки показатели ЭКГ у учащихся считались нормальными, а в ходе сессии показатели ЭКГ рассматривались как экспериментальная группа. В течение дня студентам была сделана электрокардиограмма сердца, чтобы определить влияние электромагнитных полей сотового телефона на функцию сердца, частоту QRS и частоту сердечных сокращений. Как в обычных условиях, так и во время сессии показатели ЧСС и QRS были высокими по сравнению с ночным временем и более низкими в ночное время. И оказалось, что в результате использования сотового телефона во время сессии одновременно повышались ЧСС и QRS в ночное время со статистической достоверностью (р< 0,05) по сравнению с обычным.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОПРЕДЕЛЕНИЕ ВЛИЯНИЯ ФАКТОРА СТРЕССА НА ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ СЕРДЦА МЕТОДОМ ХОЛТЕРА

Personality development is the result and inclination of a person to master the social and cultural environment that relates to him. Always having excessive physical, psycho-emotional and mental discomfort, breakdown of work, rest, diet schedule, and also excessive use of mobile phones leads to for various functional disorders and illnesses. Mobile phones, which are often used by the student community for examinations, social adaptation and self-identification in the future profession, can endanger human health. As a consequence, disorders of vegetative regulation of cardiovascular system in students, i.e., and the frequency of heart contraction, increase of arterial pressure, muscle and psycho-emotional strength are rising. Holter monitoring, based on ECG methodology, was used to study the physiological state of the heart within 24 hours in students who have a long time of contact with mobile phones. This monitoring system consists of the MT-101 registry block and MT-200 for computer analysis. The subject of the study was 9 students aged 20-21 years. In the pre-session learning process, ECG rates in the students were considered normal, and ECG indicators, recorded by these students during the session, were considered as experimental groups. In the daily learning process of students, cardiac electrocardiogram was studied throughout the day during the sessions to determine the effects of electromagnetic fields caused by stressful situations and mobile phones, and also identified the frequency of QRS and heart rate. Both in normal conditions and during the session the FHC and QRS scores are higher in comparison with the night time, at night low values are registered depending on the body's relaxation. And it was found that statistical reliability (p<0.05) at the session was increased simultaneously in the night time compared to normal.

Текст научной работы на тему «Determination of the influence at stress factors on heart activity by holter metods»

Vestnik KazNMU №3-2018

P.T. Doskarayeva, U.Yu. Chulpanova, D.M. Buleshov, A.M. Buleshova

ASSESSMENT OF THE QUALITU OF MEDICAL CARE FOR PATIENTS WITH SUSTEMIC AUTOIMMUNE

RHEUMATIC HEART VALVE DEFECTS

Resume: The most serious complication of diseases of systemic autoimmune rheumatic disease. Its highest level (227,3%oo) is established at the age of 4-6 years, and the lowest (198,6%oo) are established before the age of 1 year.

The rank structure of the morbidity of children with CHD is represented by respiratory diseases, congenital anomalies, diseases of the nervous system (72.3%). Most children with CHD have hypertrophy (59.5%), and Downs syndrome (17.2%).

Mothers of children with CHD have a level of general and chronic morbidity of 2.6 times higher than among mothers of children in the comparison group, fathers are 3.2 times higher of the comparison group, in the case of mothers with children with CHD, 1.72 times more often were artificial abortions of pregnancy, 2.59 times more often complications of pregnancy, the age of parents was older, parents education level was lover, parents were more in contact with industrial hazards, 2.87 times were more often smoked by both parents, 6.92 times mothers used alcohol more often than in groups e comparison.

The research made it possible to study the peculiarities of the morbidity observed by, the organization of medical care for children with congenital heart defects in the conditions of the cardio-surgical department of the CSTO and to determine the measures for its improvements. Keywords: systemic autoimmune rheumatic diseases, main risk factors, quality of medical care.

УДК 613. 863: 616.12 - 008.1

2Д.Ж. Батырбаева, 2Ж.С. Алибаева, 1М.С. Кулбаева, 1С.Т. Тулеуханов, 1А.А. Сазанова, 1Ж.О. Оралканова, 1Г.Ц. Атанбаева, 1Л.Б. Умбетьярова

1Эл-Фараби атындагы Казац ¥лттыц Университетг 2С.Ж Асфендияров атындагы Казак ¥лттыц Медицина Университетг

СТРЕСС ФАКТОРЫНЫ Н, ЖYРЕК ЦЫЗМЕТШЕ ЭСЕР1Н ХОЛТЕР ЭД1С1 БОЙЫНША АНЬЩТАУ

Тулга дамуы адамныц взiне цатысты элеуметтiк мэдени ортаны мецгеруiнiц нэтижес жэне Yрдiсi. Эрдайым физикалыц психоэмоциональды жэне ойлау жуктемелертщ шамадан тыс болуы, ецбек, демалыс, тамацтану кестесшц бузылуы, сонымен цоса уялы телефондарды шамадан тыс квп пайдалануыныц салдарынан эртYрлi функционалдыц цызметтертщ бузылуына, ауруга шалдыгуына экелiп согады. Студенттiк цауымда емтихандар, элеуметтiк бейiмделуге, болашац мамандыгы аясындагы взiн тулга ретнде айцындалуына жиi цолданылатын уялы телефондар адам саулыгына цауiп твндiруi мумюн. Осыныц салдарынан студенттерде журек - цан тамыр жуйестщ вегетативтi реттелуiнiц бузылуы, ягни журек жиырылуыныц жшленуь артериалдыц цысымныц квтерiлуi, булшыц еттiк жэне психоэмоционалдыц куш тусу де^гешнщ квтерiлуi квбейiп келедi. ¥ялы телефондардыц эсерiнде квп уацыттарын кетiретiн студенттер журегтщ тэул!'к бойындагы физиологиялыц кyйiн зерттеуге ЭКГ эдiстемесiнiц негiзiнде жумыс жасайтын Холтер мониторингi цолданылды. Бул мониторинг жуйе^ МТ-101 miркеушi блогы жэне компьютерде анализ жасауга арналган МТ-200 багдарламасынан турады.

Зерттеу нысаны ретнде 20-21 жас аралыгындагы 9 студент алынды. Сессияга дейiнгi оцу процеа'нде студенттерден miркелген ЭКГ кврсеmкiшmерi цалыпты жагдай ретнде есепке алынды, ал сессия кезнде осы студенттерден miркелген ЭКГ кврсеmкiшmерiн mэжiрибелiк топ ретнде царастырылды. Кyнделiкmi оцу проце^нде журген студенттердщ сессия кезнде журек функциясына сmресmiк куй мен уялы телефондардан туындайтын электромагниттк врiсmщ эсерiн аныцтау мацсатында студенттердщ тэул!'к бойында журектщ электрокардиограммасы зерттелдь QRS жиынтыгы мен журек жиырылу жиiлiгi аныцталды. Калыпты жагдайда да, сессия кезiнде де зертеуге алынган ЖЖЖ жэне QRS жиынтыгыныц кврсеmкiшmерi myнгi мезгiлiмен салыстыргандагы мэндерi жогары, myнгi мезглде агза демалуына байланысты твмен мэндерi miркелген. Ал сессия кезiндегi кврсеmкiшmердi цалыпты жагдаймен салыстырганда статистикалыц сешмдшкпен (р < 0,05) синхронды турде myнгi мезглдерде жогарылаганы аныцталды.

Тyйiндi свздер: сессия, смартфон, Холтер мониторингу журек жиырылу жшлЫ, QRS кешень элекmромагниmmiк врiс.

К1р1спе. Мемлекетiмiздегi жогары оку орындарыныц алга койган макксаты - жан-жаккты дамыган, терец бшмдь жогары кэаби мамандандырылган жэне мэдени жогары децгейдеп тулганы тэрбиелеп шыгару. Жогары оку орындарында бшм алу студенттердщ денсаулыгына ерекше назар аударуды кажет етедь Цаз1рп кезде оккушылар мен студенттердщ уялы телефондарды (смартфондарды) жш пайдалануы олардыц саба; Yлгерiмдерiне, денсаулыгына айтарлыктай эсерш типзедь Ягни достарымен, отбасыларымен интернет аркылы сейлесу Yшiн эр тYрлi уялы телефондар студенттер емiрiнiц мацызды орынды алып отыр. Бул курылгылар Yнемi «онлайн» режимде калып отырады, сонды;танда оларды кггапханада немесе университетте, эр тYрлi тама;танатын орындарда да, автокелжтерде де пайдаланбай отыру мYмкiн емес. Оныц агзага эсерлерш эртYрлi елдщ галымдары зерттеу Yстiнде. Солардыц бiрi Кент ултты; университетшщ философтары мен о;ытушылары Yлкен оку орындарынан уялы телефонымен тYнi ЖYрген 500-ден аса

студенттерге сурак жауап ЖYргiзген. Соныц нэтижеа бойынша уялы телефондар студенттердщ ест жетыуше

жэне агзадагы езгер^терге экелш соаданы дэлелдендi. Канада елiнiц Транда университетшщ зерттеушшершщ хабарлауынша уялы телефондар журектщ жумысын бузады. Онкология кафедрасыныц прфессоры Магда Хавастыц айтуынша уялы телефондардан тарайтын электромагниттiк сэулелер адам миына жэне терiге ете ;атты эсер етедi екен (Agadzhanyan N.A., 2001: 136; Alter P., 2006: 180-187; Aganyants E.K., 2005: 336; Amvrosyeva V., 2004: 73-79; Barold S.S., 2005: 117-118 ).

Студенттер - белгш бiр жас мелшершдеп, eмiр жэне ецбек жагдайлары езше гана тэн, ерекше элеуметтiк топ. Эрдайым дене жэне психикалы; жуктемелершщ шамадан тыс болуы, ецбек, демалыс, тама;тану кестесiнiц бузылуы сонымен ;оса уялы телефондарды шамадан тыс кеп пайдалануы ар;асында оку процесiнiц нэтижелшпн темендететiн бейiмделу процесiнiц ширыгуына жэне эртYрлi функционалды; ;ызметтершщ бузылуына, ауруга шалдыгуына экелш согады. Мамандардыц ширше сэйкес, студенттер ецбегi ерекше спецификациялы; ;атардан орын алады да, эр тYрлi а;паратты ецдеу мен ;абылдау кезiнде уа;ыт тапшылыгы эсерiнен ЖYЙкелiк - психологиялы;

;ажу жагдайыныц жиi бай;алуы, сонымен ;атар жумыстыц HerÍ3ÍHeH кешкi жэне тунп уа;ытта орындалуы олардыц соматикалы; денсаулыгы мен психикалы; жагдайларында эсер етедi [ Bayevsky P.M., 2003: 473-487; Braunwald E., 1997: 108; Bessisso M., 2005: 566-570; BucheitM., 2007: 204-210; CoatesA.L., 1994; 439-443; Davignon, A., 1980; 123 - 131). Жаца факторлар кешенiне бейiмделу KYрделi кеп децгейлi элеуметтж-психофизиологиялы; YPДiс болып табылады жэне студенттер агзасындагы компенсаторлы-;алыптасу ЖYЙесiнiц ширыгуымен ;оса ЖYредi. Соцгы 10-15 жылда студенттердiц бiлiм алуы барысында а;паратты; ЖYKтеменiц агымы айтарльщтай естi. Емтихан сессиясы кезiнде студенттердщ интеллектуалды-эмоционалды жагдайына шамадан тыс ЖYKтемелер эсер ететiндiктен, орталы; ЖYЙке ЖYЙесшщ ;озу YPдiстерi жогаргы дэрежеде болатындыгы аны;талды [12-15]. Эсiресе студенттердiц оку барысындагы, сондай-а; емтихан кезiндегi

нейровегетативт реттелуiнiц ерекшелiктерi студенттердiц денсаулы; жагдайын ныгайту стратегиясын жасау керектiгiне дэлел болады. Жогары о;у орындарында о;удыц алгаш;ы кезецдерi студенттердiц агзасына бiрнеше жаца факторлардыц эсер етуiмен сипатталады, олардыц iшiнде о;у YPДiсiнiц ерекшелжтерь жаца ужым, Yй-т¥рмыс жагдайы жэне тама;тануы о;у YPДiсiндегi басты рел болып табылады. Сонымен ;атар, эдебиеттерде керсетыгендей, эсiресе алгаш;ы о;у кезецдершде (теменгi курста) студенттердiц жогаргы потенциалды психоэлеуметтiк бейiмделуiнiц бузылуы, ол а;ыл-ой жумысыныц ширыгуы нэтижесiнде емтихан тапсыру, мекенжай ауыстыруы жэне элеуметтiк ;арым-;атынастар, созылмалы аурулары салдарынан болуы мYмкiн. Ай;ын психоэлеуметтiк бейiмделудiц бузылуы непзп танымды; психикалы; Yрдiстерге зейiн, есте са;тау жэне ойлау ;абшеттерше керi эсер етедi. Сонымен сессия кезшде теменгi курс студенттерiнiц жумыс;а ;абыеттшп мен зейiн керсеткiштерiнiц артуы фонында сездердi ;ыс;а мерзiмдi есте са;тау мен уза; есте са;тау керсеткштершщ темендеуi керiнiс бердi. Бул теменп курс студенттерiнiц бейiмделу реакцияларыныц а;паратты; агымыныц кептiгiнен KYPделiрек ЖYретiнiн дэлелдейдь бейiмделу сипаты жалпы белсендiлiктiц артуына, бiрак; ерiктiк ;асиетшщ темендеуiне багытталган болу керек. Ал стресс жагдайлары теменгi курс студенттерiнде езгеше керш^ бердi. Оларда мидыц еткiзгiштiк ;абыетшщ, сонымен ;атар сездердi уза; мерзiмде есте са;тау керсеткiштерiнiц жогарылауымен сипат бередЦ16-23].

Соцгы жылдары емтиханды; стрестщ жэне уялы телефондардыц эсерi студенттердщ ЖYЙке ЖYЙесiне, ЖYрек-;ан тамыр ЖYЙесiне жэне иммунды; ЖYЙесiне эсерлерш зерттеуге арналган жумыстар жасалуда. Соцгы жылдары К^аза;стан Республикасында ЖYрек жэне ;ан-тамыр дерттерiне шалдыгушылы; 5-7 есеге есл, бул дерттермен ауру-сыр;аушылы; жэне елiм ;урылымы бойынша бiздiц республика алгаш;ы орындарды алады. Басты себеп адамдардыц ез денсаулыгына кецiл белмеуi десек, сонымен ;атар жагымсыз экологияныц да салдары жетерлiк . Ресей авторларыныц мэлiметiнде, емтиханды; сессия кезшде студенттерде жэне мектеп о;ушыларында ЖYрек -;ан тамыр ЖYЙесiнiц вегетативт реттелуiнiц бузылуы, ягни ЖYрек жиырылуыныц жиiленуi, артериалды; ;ысымныц кетерiлуi, булшы; еттiк жэне психоэмоционалды; KYш тYсу децгейiнiц кетерiлуi тiркелген.

Емтихан тапсыру сессиясы кезшде жэне Yздiксiз уялы телефондардыц эсершде болу жалпы агзага физиологиялы; ЖYKтеме тYсiредi, бул ЖYKтеме жалпы агзада ;андайда бiр аурудыц туындауына себепкер болады. Осы ЖYKтеменiц ЖYрек функциясына эсерiн зерттеу, эаресе тэулiк бойында ЖYрек ;ызметш ба;ылау казiргi тацда езектi мэселе болып табылады [26-30].

Материалдар мен зерттеу эд^ер: емтиханды; сессия кезiнде студенттердiц агзасындагы кардиожYЙенiц функционалды; KYЙiн Холтер эдiсiмен зерттеу жумысы эл-

шш

tuик ПиуН /ИЧ] Qü>3-2018 \ g f

Фараби атындагы Цаз¥У-ныц биология жэне биотехнология факультетшщ биофизика жэне биомедицина кафедрасыныц «Хронобиология жэне экологиялык физиология» гылыми зертханасында орындалды. Эрбiр студенттердiц колындагы уялы телефондар коршаган ортадагы электромагниттiк врiстiц квзi ретшде есептелдi.

Зерттеу нысаны ретiнде 20-21 жас аралыгындагы 9 студент алынды. Сессияга дейiнгi оку процесiнде студенттерден ^ркелген ЭКГ кврсеткiштерi калыпты жагдай ретiнде есепке алынды, ал сессия кезшде осы студенттерден ^ркелген ЭКГ керсеткштерш тэжiрибелiк топ ретiнде карастырылды. Студенттерден тiркелiп алынатын ЭКГ кeрсеткiштерi Холтер мониторинг эдiстемесi бойынша журпзшдь

Холтер мониторинг эдiстемесi бойынша клиникалык-физиологиялы; электрокардиография эдiciмен журек жумысыныц электрокардиграммасын Yзiлicciз тэулiк бойы [24 сагат) SHILLER MT-200 HOLTER-EKG аппаратында тiркелдi. Schiller Холтер мониторинг ЖYЙeci eкi бвлiмнeн турады: Холтер регистраторы МТ-101 жэне МТ-200 багдарламасы. МТ-101 аспабында ЖYpгiзiлгeн тipкeулep МТ-200 багдарламасына eнгiздipiлeдi, онда визуализация (керуге), са;тау жэне анализ жумыстарын ЖYpгiзугe болады. ЭКГ тipкeудi жа;сы ЖYpгiзу Yшiн, жаксы сапалы сигналдарды тудыру кaжeттiгiн камтамасыз ету максатында регистрация ЖYpгiзу алдын Холтер регистраторы МТ-101 аспаптыц диcплeйiндe ЭКГ сигналдарыныц сапасын алдын ала тeкcepiп алынады, содан кейш аспапты тiкeлeй тipкeу жумысын бастауга болады. Бул жогары децгейде сапалы сешмдыжтеп мэлiмeттepдi алуды камтамасыз етедь Регистрацияныц жумысы аякталганнан кейш мэлiмeттep регистратор аспабынан персоналды компьютерге еткiзiледi, арнайы орнатылган МТ-200 багдарламасында толык ЭКГ анализi ЖYргiзiледi [24-25].

Цалыпты жагдайдагы жэне сессия кезшдеп студенттерден 24 сагат бойы ^ркелген электрокардиограммасы бойынша ЖYрек жиырылу жишгшщ (ЖЖЖ) кеpceткiшi жэне QRS жиынтыгы зерттелдi.

Алынган нэтижелер статистикалык ецдеуден ета, Стьюденттiц t-критериясы бойыншасенiмдiлiк дэлдИ аныкталды.

Зерттеу нэтижелерi мен оларды талдау: 20-21 жас аралыгындагы калыпты жагдайдагы жэне сессия кезiндегi студeнттepдiц ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiц (ЖЖЖ) кеpceткiшiн жэне QRS жиынтыгын аныктау максатында 24 сагат бойы Холтер эдiстемесi бойынша электрокардиграмманы тipкeу KYндiзгi 12:00 сагат уакытында басталып, 24 сагат еткеннен соц, келес KYннiц осы уакытысында зерттеу тэжipибeci токтатылады. Тiркеуге арналган регистратордыц таймерi бойынша 24 сагат белгiленген, барлыгы косу-ешу уакыттары

автоматтандырылган.

Цалыпты жагдайда студенттердiц ЖYрек жиырылу жишгшщ максимальды мэнi - 101,0±2,8 соккы/минут сагат 15:00 уакытында ^ркелген, ал минимальды мэнi - 61,0±4,2 соккы/минут тацгы сагат 05:00 уакытында байкалды. Цалыпты жагдайдагы студенттердiц ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiц тэулiктiк спектрiнiц динамикасында KYндiзгi 12:00 мен тYнгi 24:00 аралыгында тербелмелi ауыткушылыктар байкалады, ЖYрек жиырылу жиiлiгi 77,0 -101,0 соккы/минут аралыгында тербеледi. Ал, 08:00-11:00 уакыт аралыктарында кайта жогарылаганы байкалып тур. ТYнгi уакыттыц 01:00 сагатынан 07:00 сагат аралыктарында ЖYректiц жиырылу жишп 75,0 соккы/минуттан темендегенi аныкталды. ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiц темендеуi агзаныц тыныштык KYЙге етуiне байланысты. Алынган нэтижелер бойынша KYндiзгi мезгiлде агза сергек кимылдауына тэуелдi ЖYрек жиырылу жишгшщ жогаргы мэндерi тiркелген, ал тYнгi уакытта агза демалуына байланысты, тыныштык ^йге етуiне тэуелдi ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiц темен мэндерi тiркелдi [кесте 1).

ЮыЫ1к КаМММ №3-2018

Кесте 1 - Калыпты жагдайдагы cтудeнттepдiц ЖYpeк жиырылуыныц жиiлiгi тэулжтж cпeктpiнiц динамикасы

Уакыты, сарат ЖЖЖ, мин/соккы Уакыты, сарат ЖЖЖ, мин/соккы

12:00 86,0±4,2 00:00 77,0±1,4

13:00 89,0±1,4 01:00 68,5±3,5

14:00 92,5±9,2 02:00 68,5±3,5

15:00 101,0±2,8 03:00 66,0±2,8

16:00 97,0±1,4 04:00 62,5±2,1

17:00 87,5±9,2 05:00 61,0±4,2

18:00 85,5±9,2 06:00 63,5±2,1

19:00 89,0±1,4 07:00 64,5±4,9

20:00 96,5±6,4 08:00 92,0±8,5

21:00 88,5±6,4 09:00 95,5±4,9

22:00 85,0±1,4 10:00 76,5±2,1

23:00 82,0±1,4 11:00 83,5±3,5

Сессия кезiнде студенттер тобындагы ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiц езгер^терше талдау жасау барысында, емтихан кезшде студенттердiц ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiц максимальды мэнi - 107,0±3,1 соккы/минут сагат 17:00 уакытында, ал минимальды мэш 75,0±5,6 соккы/минут 08:00 сагатында ^ркелдь КYндiзгi уакыттарда 12:00 сагаттан тYнгi 24:00 сагат аралыктарында жэне 08:00 сагаттан келесi KYннiц 12:00 сагат аралыктарында ЖYректiц жиырылу жиiлiктерiнде жогарылаган да, темендеген де мэндерi ^ркелдь Эрине бул езгерiстердi агзаныц белсендi кимылымен сэйкестендiруге болады.

Студенттердiц ^нделжт сабак кезiндегi жэне сессия кезшдеп ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiц керсеткiшiн

салыстырып карайтын болсак, калыпты жагдайдан ЖЖЖ керсеткштершщ ауыткыган мэндерi байкалды. КYндiзгi мезгiлде жогары темен ауыткып туратын мэнi тiркелген болса, тYнгi мезплде жогарылаган мэндерi аныкталды. Цалыпты жагдаймен салыстырганда тYнгi уакыт аралыктарында ЖYректiц жиырылу жиiлiгi салыстырмалы тYPде жогарылаганы аныкталды. Цалыпты жагдайда тYнгi 01:00 сагат аралыгымен 07:00 сагат уакыттарында ец теменгi мэнге тец болса, ал сессия кезшде сагат 01:00 мен сагат 07:00 уакыт аралыктарында калыпты жагдаймен салыстырмалы тYPде жогарылаганы байкалып тур. Ягни ЖYрек жиырылу жишпнщ жогарылау агзаныц тыныштык ^йге етпеуiне байланысты (кесте 2).

Уакыты, сарат ЖЖЖ, мин/соккы Уакыты, сарат ЖЖЖ, мин/соккы

12:00 96,0±6,4 00:00 85,0±2,1*

13:00 94,0±71 01:00 84,0±4,2*

14:00 101,0±1,4 02:00 80,0±4,9*

15:00 103,0±3,5 03:00 79,0±5,1*

16:00 101,0±7,3 04:00 80,0±4,2*

17:00 107,0±3,1* 05:00 82,0±4,5*

18:00 106,0±9,2* 06:00 79,0±1,4*

19:00 89,0±7,1 07:00 80,0±2,1*

20:00 88,0±4,2 08:00 75,0±5,6*

21:00 100,0±7,1* 09:00 88,0±7,1

22:00 86,0±2,8 10:00 107,0±8,1*

23:00 83,0±2,8 11:00 98,0±0,7*

Ескерту: * - калыпты жагдаймен салыстырганда статистикалык сенiмдiлiгi, р < 0,05

Цалыпты жагдайда жэне сессия кезшде зерттелген ЖYректiц жиырылу жиiлiгiнiц мэндерш бiр-бiрiмен салыстырып караганда, 24 сагаттыц iшiнде калыпты жагдайдагы ЖЖЖ мен емтихан кезшдеп ЖЖЖ мэндершщ айтарлыктай айырмашылыктар байкалады. Зерттеуге алынган мезплдердщ iшiнен 17:00 сагатта 107,0±3,1 соккы/мин, сагат 18:00-де -106,0±9,2 соккы/мин болса, сагат 21:00-де 100,0±7,1 соккы/мин, сагат 24:00-де 85,0±2,1 соккы/мин, сагат 01:00-де 84,0±4,2 соккы/мин, сагат 02:00-де 80,0±4,9 соккы/мин, сагат 03:00-де 79,0±5,1 соккы/мин, сагат 04:00-де 80,0±4,2, са-рат 05:00-де 82,0±4,5 соккы/мин; са-рат 06:00-де 79,0±1,4 соккы/мин; сарат 07:00-де 80,0±2,1, сарат

08:00-де 75,0±5,6 соккы/мин, сарат 10:00-де 107,0±8,1 соккы/мин, сарат 11:00-де 98,0±0,7 соккы/минуттарда статистикалык дэлдiкпен (р<0,05) калыпты жардайдан айтарлыктай жорарыларан.

Емтихан кезшдеп студенттердщ ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiц нэтижелерi калыпты жардайда алынран нэтижелерден мYлдем баска керiнiстi бердi. Цалыпты жардайдан жорарыларан да темендеген де мэндерi аныкталды. Арзаныц белсендi физиологиялык ^йше сэйкес жорары мэндерi жэне тынышталран кезiндегi темен мэндерi калыпты жардайдары керсеткiштерiне сэйкес синхронды езгерген.

Вестник Ка^НМУ №3-2018

ЖЖЖ

140

120

^ 100

tt

Ю

80

•й

ч

I

(б и 60

эе

эе эе 40

20

0

калыпты жаFдаида сессия кезшде

12 14 16 18 20 22 24 2 4 6 8 10 уак,ыт, сагат

Сурет 1 - Калыпты жагдайдагы жэне сессия кезшдеп студенттердщ журек жиырылу жишп

Калыпты жагдайдагы, ягни кунделж^ сабак уакыты кезiнде студенттердiц журек-^ан тамыр ЖYЙесiнiц

хронокурылымдык кврсеткiшi ретшде алынган QRS жиынтыгы зерттелдi. QRS жиынтыгы карынша булшыкетшде туатын козудыц таралган уакытында ЖYректе калыптасатын потенциалдыц динамикасын бейнелейдi.

Калыпты жагдайдагы студенттердщ QRS жиынтыгында 12:00-ден 00:00 сагаттар аралыктарында тербелмелi ауыткушылыктар байкалады, 5156,0±227,7 т 4612,0±130,1

мэндерi аралыктарында тербеледь 08:00-11:00 уакыттарда тiркелген мына мэндер 5408,5±589,01 т 4982,0±172,5 QrS жиынтыгыньщ кайта жогары мэндерге ие болганын кврсетiп отыр.

QRS жиынтыгында алынган кврсеткiштердiц iшiнен максимальды мэн 6002,5±204,3 сандык бiрлiгi сагат 15:00 уакытында жэне 16:00 сагатта 5758,0±46,7 мэш тiркелдi, ал минимальды кврсеткiшi тацгы сагат 04:00 сагатта 3798,5±130,8 жэне 05:00 уакытында 3687,0±213,5 кврсеткiшiмен тiркелдi (3-кесте).

Кесте 3 - Калыпты жагдайдагы студенттердiц QRS жиынтыгы

Уакыты, сагат QRS , Уакыты, сагат QRS

12:00 5156,0±227,7 00:00 4612,0±130,1

13:00 5322,0±63,6 01:00 4137,0±216,4

14:00 5548,5±539,5 02:00 4151,5±171,8

15:00 6002,5±204,3 03:00 3987,0±162,6

16:00 5758,0±46,7 04:00 3798,5±130,8

17:00 5252,5±495,7 05:00 3687,0±213,5

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

18:00 5139,5±536,7 06:00 3822,0±114,5

19:00 5285,5±58,7 07:00 3877,5±273,6

20:00 5801,5±403,7 08:00 5408,5±589,01

21:00 5319,5±311,8 09:00 5627,0±288,5

22:00 5129,0±113,1 10:00 4619,0±104,6

23:00 4902,0±1,4 11:00 4982,0±172,5

Емтихандык сессия кезiндегi студенттердiц QRS жиынтыгыныц мэндерiн карастыратын болсак, алынган керсеткштердщ iшiнен максимальды мэн 6420,0±412,9 сандык бiрлiгi сагат 15:00 уакытында жэне 17:00 сагатта 5917,5±499,9 мэнi ^ркелдь ал минимальды кврсеткiшi сагат 08:00 сагатта 4197,5±272,2 жэне 03:00 уакытында 4321,0±406,5 мэндерiне тец болды.

Сессия кезшдеп студенттердщ QRS жиынтыгында 12:00-ден тYнгi 00:00 сагаттар аралыктарында тербелмелi ауыткушылыктар байкалады, 5124,0±758,01 т 5340,0±115,2 мэндерi аралыктарында тербеледi. Ал, 01:00-09:00 уакыттарда 4620,0±241,1 т 4584,0±886,7 темендеген мэндер тiркелген. Сагат 10:00 - 11:00 аралыктарында мына мэндер

5837,0±671,7 т 5802,0±9,8 QRS жиынтыгыныц кайта жогары нэтижелердi керсетiп отыр.

Калыпты жагдаймен салыстырганда сессия кезiнде жогары жэне темен мэндердi керсеткен QRS жиынтыгыныц уакыт мезгiлi бойынша ауыткыганы аныкталды. 20:00 сагатта 5037,5±225,5 соккы/мин, 05:00 сагатта 4320,0±307,5 соккы/мин, 06:00 сагатта 4410,0±88,3 соккы/мин, 07:00 сагатта 4800,0±66,4 соккы/мин, 08:00 сагатта 4197,5±272,2 соккы/мин, 09:00 са-ратта 4584,0±886,7 соккы/мин, 10:00 сагатта 5837,0±671,7 соккы/мин, 11:00 сагатта 5802,0±9,8 соккы/минуттарда статистикалык дэлджпен (р<0,05) айтарлыктай жогарылаган (4-кесте).

Vestnik KazNMU №3-2018

Кесте 4 - Сессия

Уакыты, сагат QRS Уакыты, сагат QRS

12:00 5124,0±758,01 00:00 5340,0±115,2

13:00 4968,5±740,3 01:00 4620,0±241,1

14:00 5950,0±67,1 02:00 4500,0±271,5

15:00 6420,0±412,9 03:00 4321,0±406,5

16:00 5381,0±988,5 04:00 4430,0±239,7

17:00 5917,5±499,9 05:00 4320,0±307,5*

18:00 5148,5±1481,5 06:00 4410,0±88,3*

19:00 4738,5±866,2 07:00 4800,0±66,4*

20:00 5037,5±225,5* 08:00 4197,5±272,2*

21:00 5363,5±825,2 09:00 4584,0±886,7*

22:00 5250,0±172,5 10:00 5837,0±671,7*

23:00 5120,0±181,01 11:00 5802,0±9,8

Ескерту: * - р<0,05 калыпты жагдаймен салыстырганда статистикалык сенiмдiлiк

Стресстщ бiрiншi сатысында адамныц ЖYрегi жиi согады. Еуропада жыл сайын миллиондаган адамдар ^йзел^ке байланысты ЖYрек кан тамыр ЖYЙесiнiц кызметшщ бузылысынан елген. Стрестж жагдайлар ЖYректiц ишемиялык ауруына жэне инсультка алып келуi мYмкiн. Егерде адам басынан катты KYЙзелiс, каркынды стрестi немесе кайгылы KYндi етюзетш болса, бул ауыртпалык ЖYрек устамасына алып келуi мYмкiн. Стреске адам катты куанган жагдайда да тYседi. егерде адам кандайда бiр стреске тYсетiн болса бiрiншi кезекте ЖYрек жиырылу жиiлiгi езгередi, кан тамырлар тонусы бузылады, баскада физиологилык езгер^терге алып келедi. Ауыр стресс кезшде ЖYрек булшыкеттерiнiц тонусы езгередi, бул ауруды ЖYректiц сынуы немесе кардиомиопатия деп атайды [13]. Сонымен, калыпты жагдайда KYндiзгi уакытта, ягни агза белсендi кезде жогаргы мэндерге тец болса, ал тYнгi мезгiлде агза демалуына байланысты темен мэндер ^ркелген, ягни агза тыныштык KYЙге тэуелдi болып келедi. Ал, сессия кезшде тYнгi мезгiлде калыпты жагдайдан жогарылаган, алайда синхронды тYPде тербелген мэндер ^ркелген.

Сессия кезiнде тYнгi уакытта бакылауга алынган студенттер агзасы тыныштык ^йге етпеген, сондыктанда калыпты жагдаймен салыстырганда жогаргы мэндерге тец. Корыта келгенде, калыпты жагдай ретiнде алынган KYнделiктi сабак кезiнде студенттердiц ЖYрек кызметiндегi

алынган мэлiметтер стандартты тYPде кабылданган керсеткiштерге сэйкес келедi. Ал сессия кезшде студенттердщ ой кызме^мен катар психосоматикалык стресс (ойлану, ашулану, уайымдау, куану т.б.) KYЙiне тYсетiнiн, физикалык ЖYKтеме ретiнде кимылсыз отыратынын ескерсек, сонымен катар электромагниттiк ер^тщ эсерiнде узак уакыт болуы ЖYрек функциясына да ез эсерiн типзетшш зерттеу жумысыныц нэтижелерi керсетiп отыр. ЖЖЖ жэне QRS жиынтыгыныц керсеткiштерi белсендi ЖYрген кезде де тыныштык ^йде де (уйыктап жатуы) калыпты жагдайдан ауыткыган езгерiстерiмен ерекшеленедi, синхронды тYPде тYнгi мезгiлдерде калыптыдан жогарылаганы аныкталды. Сессия кезiнде студенттер жастардыц ЖYрек функциясына кеп кецiл аудару максатында ез езiн тыныштандыру тренинг жаттыгулар аркылы стресстен шыгу жолдарын ЖYргiзу кажет.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Аганянц Е.К. Физиология человека: учебник для магистрантов и аспирантов. - М.: Советский спорт, 2005. - 336 с.

2 Амвросьева В энтеровирусные инфекции сердца у больных миокардитами и кардиомиопатиями // Весц НАН Беларусь - 2004. -№3. - С. 73-79.

3 Агаджанян Н.А., Ораевский В.Н., Макарова И.И.. Медико- биологические эффекты геомагнитных возмущений. - М.: ИЗМИРАН, 2001. - 136 с.

4 Агаджанян Н.А. Проблема адаптации и учение о здоровье. - М.: Изд-во РУДН, 2006. - 284 с.

5 Баевский, P.M. Концепция физиологической нормы и критерии здоровья // Российский физиологический журнал.- 2003. - №4. - С. 473-487.

6 Григорьев Ю.Г. Влияние электромагнитного поля сотового теле- фона на куриные эмбрионы // Радиационная биология. -2003. -Т.43, №5. - С. 541-543.

7 Гвоздарев А.Ю. Введение в электромагнитную экологию: учеб. пособие. - Горно-Алтайск: 2004. - 117 с.

8 Григорьев Ю.Г. Сотовая связь: радиобиологические проблемы и оценка опасности // Радиационная биология. Радиоэкология. -2001. - Т. 41, №5. - С. 500-513.

9 Герчикова Т.Н., Тополянский А.В., Рыбакова М.К. Болезни сердца. - М.: Энциклопедия. - 543 с.

10 Л.Д. Гриншпуна, А.В. Пивника. Гериатрическая гематология. Заболевания системы крови в старших возрастных группах. - М.: Медиум, 2011. - 312 с.

11 Румянцев Г.И. Анализ патогенетической значимости излуче- ний мобильных телефонов // Гигиена и санитария. - 2004. - №5. -С. 31-35.

12 Торманов Н., Телеуханов С. Агзалардыц кызметш реттеу жэне бешмделу механизмдерь - Алматы: Казак университету 2013. -139 б.

13 Шибкова Д.З. Практикум по физиологии человека и животных. - Челябинск: Изд-во ЧГПУ, 2003. - 279 с.

14 Покровской В.М., КоротькоГ.Ф., Физиология человека: Учебник для медвузов. - М.: Медицина, 2005. - С.116-134.

15 Макаров Л.М. Холтеровское мониторирование. 2-е изд. - М.: Медпрактика-М, 2003. - 340 с.

16 Alter P. RuppH. Maisch B. Art^ted пис1еаг transmption factor KB трайе^ with туоса^М^ а^ dikted са^ютуораШу retation to тЯаттаиоп and са^ас function // Bio^em. Biophys. Res. Comm. - 2006. - Vol. 339, №1. - Р.180-187.

17 Barold S.S. Norman J. "Jeff' Holter -"Father" of атЬи1аШгу ECG monitoring // Journal of Interventional Cardias Electrophysiology. -2005. - №14(2). - P. 117-118.

18 Braunwald E. (Editor). ^ал Disease: A Textbook of Cardiovascular Medidne. — Philadelphia: W.B. Saunders Co., 1997. - 108 р.

19 Bessisso M. РаН^т of headache in s^ool ^ildren in the State of Quatar // Saudi Medidne Journal. - 2005. - Vol.26(4). - Р. 566-570.

20 B^heitM. НаЫша! ас^ку, phys^l fitness and heart rate variability in preadolescents [Text] // Int. J. Sports Med. - 2007. - Vol. 28, № 3. - Р. 204-210.

21 ^tesA.L. Sourœs of variation in FEV1 // Am. J. Respir. Crit. Са^ Med.- 2004. - №149. - P. 439-443.

22 Davignon, А. Шта! ECG standarts for и^ат: and children [Text] // Ped. Са^ю^у.- 1990. - V.1. - P. 123 - 131.

Jinimtuiz ЭСа&ЖМЩ QV? 3-2018 !

23 Doncheva N.I. Overweight, dislipoproteinemia, and heart rate variability measures // Folia Med. (Plovdiv). - 2003. - Vol.45(1). - P. 8-12.

24 Fujii H. Autonomic regulation after exercise evidenced by spectral analysis of heart rate variability in asthmatic children // Annals of Allergy, Asthma & Immunology. - 2000. - Vol. 85., №3. - P. 233 - 237.

25 Guizar J.M. Heart autonomic function in overweight adolescents // Indian Pediatr.-2005. - Vol. 42(5). - P. 464 - 469.

26 Helbig, S. Is parenthood associated with mental health // Soc. Psychical and Psychiatric Epidemiology. - 2006. - Vol. 41, №11. - P. 889896.

27 Matturri L., Ottaviani G., Ramos S.G., Rossi L. Sudden infant death syndrome (SIDS): a study of cardiac conduction system // Cardiovascular Pathology. - 2000. - №9. - P. 137-145.

28 Newby R. From Norman Jefferis «Jeff» Holter. A Serendipitous Life: An Essay in Biography // Drumlummon Views. Fall. - 2008. - P. 224256.

29 Sassone-Corsi Paolo. Rhythmic transcription and autoregulatory Loops: Winding up the biological clock // Cell.- 1994. - Vol. 78, №3. - P. 361-364.

2Д.Ж. Батырбаева, 2Ж.С. Алибаева, 1М.С. Кулбаева, 1С.Т. Тулеуханов, 1А.А. Сазанова, 1Ж.О. Оралканова, 1Г.Ц. Атанбаева, 1Л.Б. Умбетьярова

1 Казахский Национальный университет имени аль-Фараби, Алматы 2 Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова, Алматы

ОПРЕДЕЛЕНИЕ ВЛИЯНИЯ ФАКТОРА СТРЕССА НА ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ СЕРДЦА МЕТОДОМ ХОЛТЕРА

Резюме: Развитие личности - это результат склонности человека овладеть относящейся к нему социально-культурной средой. Чрезмерное физическое, психоэмоциональное и психическое бремя, тревожная работа, отдых, диета, а также использование сотовых телефонов вызывают различные функциональные расстройства. Мобильные телефоны, которые часто используются студенческим сообществом для экзаменов, социальной адаптации и самоидентификации в будущей профессии, могут поставить под угрозу здоровье человека. Как следствие, происходит увеличение автономного регулирования сердечно-сосудистой системы, т.е. учащение сердечного ритма, повышение артериального давления, мышечный и психоэмоциональный стресс. Холтер-мониторинг, основанный на методологии ЭКГ, использовался для изучения физиологического состояния сердца в течение 24 часов у студентов, которые долго контактируют с мобильными телефонами. Эта система мониторинга состоит из набора реестров ММ01 и МТ-200 для компьютерного анализа.

Объектом исследования были 9 студентов в возрасте 20-21 года. В ходе предсессионной подготовки показатели ЭКГ у учащихся считались нормальными, а в ходе сессии показатели ЭКГ рассматривались как экспериментальная группа. В течение дня студентам была сделана электрокардиограмма сердца, чтобы определить влияние электромагнитных полей сотового телефона на функцию сердца, частоту QRS и частоту сердечных сокращений.

Как в обычных условиях, так и во время сессии показатели ЧСС и QRS были высокими по сравнению с ночным временем и более низкими в ночное время. И оказалось, что в результате использования сотового телефона во время сессии одновременно повышались ЧСС и QRS в ночное время со статистической достоверностью (р< 0,05) по сравнению с обычным. Ключевые слова: сессия, смартфон, Холтер-мониторинг, частота сердечных сокращений, комплекс QRS, электромагнитное поле.

2D.Zh. Batyrbayeva, 2Zh.S. Alibaeva, 1M.S. Kulbaeva, 1S.T. Tuleukhanov, 1A.A. Sazanova, 1Zh.O. Oralkhanova, 1G.K. Atanbaeva., 1L.B. Umbetyarova

1National University named after al-Farabi, Almaty 2 Asfendiyarov Kazakh National medical university, Almaty

DETERMINATION OF THE INFLUENCE AT STRESS FACTORS ON HEART ACTIVITY BY HOLTER METODS

Resume: Personality development is the result and inclination of a person to master the social and cultural environment that relates to him. Always having excessive physical, psycho-emotional and mental discomfort, breakdown of work, rest, diet schedule, and also excessive use of mobile phones leads to for various functional disorders and illnesses. Mobile phones, which are often used by the student community for examinations, social adaptation and self-identification in the future profession, can endanger human health. As a consequence, disorders of vegetative regulation of cardiovascular system in students, i.e., and the frequency of heart contraction, increase of arterial pressure, muscle and psycho-emotional strength are rising. Holter monitoring, based on ECG methodology, was used to study the physiological state of the heart within 24 hours in students who have a long time of contact with mobile phones. This monitoring system consists of the MT-101 registry block and MT-200 for computer analysis.

The subject of the study was 9 students aged 20-21 years. In the pre-session learning process, ECG rates in the students were considered normal, and ECG indicators, recorded by these students during the session, were considered as experimental groups. In the daily learning process of students, cardiac electrocardiogram was studied throughout the day during the sessions to determine the effects of electromagnetic fields caused by stressful situations and mobile phones, and also identified the frequency of QRS and heart rate. Both in normal conditions and during the session the FHC and QRS scores are higher in comparison with the night time, at night low values are registered depending on the body's relaxation. And it was found that statistical reliability (p<0.05) at the session was increased simultaneously in the night time compared to normal.

Keywords: session, smartphone, Holter monitoring, frequency of heart contraction, QRS complex, electromagnetic field

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.