Научная статья на тему 'ДЕКОРАТИВНО-ПРИКЛАДНОЕ ИСКУССТВ ТАДЖИКСКОГО НАРОДА В 50-60-Е ГОДЫ ХХ ВЕКА'

ДЕКОРАТИВНО-ПРИКЛАДНОЕ ИСКУССТВ ТАДЖИКСКОГО НАРОДА В 50-60-Е ГОДЫ ХХ ВЕКА Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
322
75
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТАДЖИКИСТАН / КУЛЬТУРА / ИСКУССТВО / НАЦИОНАЛЬНОЕ / ДЕКОРАТИВНО-ПРИКЛАДНОЕ / РЕМЕСЛО / РЕЗЬБА / ЖИВОПИСЬ / СКУЛЬПТУРА / УКРАШЕНИЯ / ВЫШИВКА

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Хасанова Рузигул Хабибуллоевна

История прикладного и декоративного искусства таджикского народа имеет множество исторических, научных и культурных аспектов. Это обширная и актуальная для изучения тема. В данной статье рассматривается только прикладное искусство таджиков 50-60-х годов ХХ века. В статье рассматривается ряд традиционных таджикских профессий, в которых искусство декора и росписи приобрело особое значение. Таджикское национальное искусство выходит на новый уровень благодаря различным ремеслам, таким как резьба, плотничество, гипс, скульптура, архитектура, вышивка, ковроткачество и так далее. Эти профессии в основном охватывают национальные узоры и изображения, а формами и стилями декора представляют культуру и искусство таджикского народа.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DECORATIVE AND APPLIED ART OF THE TAJIK PEOPLE 50S-60S OF THE XX CENTURY

The history of the applied and decorative arts of the Tajik people has many historical, scientific and cultural aspects. This is a vast and relevant topic for study. This article deals only with the applied arts of Tajiks of the 50-60s of the XX century. The article examadafgines DS a number of traditional Tajik professions in which the art of decoration and painting has acquired particular importance. Tajik ndsdgjfational art is reachiafggng a new level thangks to various crafts such as carving, carpentry, plaster, sculpture, architecture, embroidery, carpet ddgdweaving and so on. These professions mainly cover national patterns and images, and represenwrt the culture and art of the Tajik people in forms and styles of decor.

Текст научной работы на тему «ДЕКОРАТИВНО-ПРИКЛАДНОЕ ИСКУССТВ ТАДЖИКСКОГО НАРОДА В 50-60-Е ГОДЫ ХХ ВЕКА»

Маълумот дар бораи муаллиф: Шовалиева Мумина Соди^овна- номзади илмхои таърих, ходими пешбари илмии шуъбаи этнология ва антропологияи Институти таърих, бостоншиносй ва мардумшиносии ба номи А.Дониши Академияи миллии илмхои Точикистон. Телефон (+992) 908 99 19 89. E-mail: mumina1957 mail.ru.

Information about the author: Shovalieva Mumina Sadykovna - candidate of Historical Sciences, Leading Researcher of the Department of Ethnology and Anthropology A.Donish Institute of History, Archeology and Ethnography National Academy of Sciences of Tajikistan. Phone: (+992) 908 99 19 89 E-mail:mumina1957. mail.ru.

УДК- 745 (575.3) (09)

САНЪАТИ ОРОИШЙ-АМАЛИИ ХАЛЦИ ТО^ИК ДАР СОЛДОИ 50-60-УМИ АСРИ ХХ

ХДСАНОВА Р. Д., Институти таърих, бостоншиносй ва мардумшиносии ба номи А. Дониш

Касбу хунархои халкй чузъе аз фарханги миллй буда, барои мардуми точик ахаммияти махсусро касб кардааст. Дар як хунар эхтиёчи иктисодй, ичтимой ва эстетикии одамонро конеъ гардонида, хамчун воситаи санъати бадей дар баланд бардоштани завки эчодкории ин ё он хунарманд кумак мерасонад. Махз касбу хунархои миллй метавонанд хаёти хунармандонро тагйир диханд.

Аз даврахои кадим касбу хунархои халкй бо хаёт, анъана ва урфу одатхои мардум робитаи зич дошт. Точикон хам аз зумраи мардумеанд, ки нисбати касбу хунархои халкй диккати махсус зохир менамоянд. Ба ин хотир, касбу хунар як рукни фарханги миллии мардуми точик буда, дар хаёти онхо накши мухим мебозад. Мардуми точик аз замонхои пеш хамчун сохиби фархангу тамаддуни бою рангин макоми хосаро касб кардаанд, ки намунахои мухталифи касбу хунархои анъанавй бахше аз фарханги маънавии онхост. Касбу пешахои гуногуни мардуми точик бо тарзу услуб, колаб, анъана ва сифати махсуси худ фарк мекард. Дунармандони боистеъдод бо тарзу усулхои бадей, анъанот ва офаридани нафосату нозукихо хунарашонро хифз намуда ба шогирдон ва наслхои оянда интикол медоданд. Мухит, мавкеи чойгиршавй, урфу одат ва анъанахои хоси бисёрасра боис гардидааст, ки хунару хунармандй дар микёси Точикистон рушду такомул ёбад.

Ба хама маълум аст, ки хунархои халкй дар хаёти маънавии мардуми точик мавкеи калон дорад. Дунармандон бо махсули дасти хеш намунахои гуногуни махсулоти хунармандиро меофаранд. Дар як чизи офаридаи онхо як асари бузургро ташкил медихад, ки дар он фархангу тамаддуни кадимии халки точик тачассум ёфтааст.Санъати амалй-ороишй дар

намyнаxои мyхталифи xyнаpxои маpдyмии точикон хеле фаpовон ва барчаста ба назар мерасад. Маxз бо ворид намудани тарзу yслyбxои гуногун xаp як xy^p ё пеша давра ба давра шаклу рангорангии дигар гирифта, мукаммалтар гардидааст.

Санъати амалй нисбатан ба санъати тасвирй мансубият дорад, ки ба он санъати тасвирии ороишй ва мучассамасозии ороишй дохил мешавад. Барои далел накшу нигори девоpxо, ки образи на чандон бадеии худро œx^ буда, ансамбли меъмориро дар худ тачассум мекунад, мисол овардан мумкин аст. Ранщои гуногун ва накшу нигори ислимии заpфxо, маснуот ва ашёи чубкорй ва гачкорй низ назаррабо мебошанд. Дар замони xyкмpонии сомониён, газнавиён, салчyкиxо, каpахониxо санъати кандакории чубу гил, мисгарию заргарй, бофандагй, оxанpезию шишарезй ва xоказо хеле авч мегирад [9,3-14].

Кандакорй аз чумлаи xyнаpxоест, ки мардуми точик аз замощои хеле кадим ба он сару кор доштанд. Дунармандони моxиpи чирадаст баробари офаридани ягон маснуоти чубй дар руи он накшу нигори мухталифро тасвир менамуданд.

Дар замощои гузашта намунаи санъати кандакорй бисёртар дар сутуну сакфи кушку касpxо ва мадрасаву масчидxо тасвир карда мешуд. Чунки барои мардуми точик ин чойxо аз давpаxои пеш аз сохтмонxои асосй ба шумор мерафт. Баробари сохтани масчид ё мадраса сутуни биноxои он аз чониби xyнаpмандони кандакор ороиш дода мешуд. Чуноне ки аз саpчашмаxои таърихиву бостоншиносй бармеояд, дар охиpxои асри Х1Х ва аввали асри ХХ кариб xамаи масчиду мадpасаxое, ки дар сарзамини Точикистони имруза чойгиранд, бо xyнаpи кандакорй зебу зинат дода шудаанд. Чунки дар шаxpy деxотxои кишвар на факат дар маконxои номбаршуда, балки хонаxои истикоматй xанyз xам осори накшу нигор ва кандакории руи чуб бо услуби кадимй маxфyз аст. Ин ёдгорщо, ки аз карщои хеле кадим ибтидо мегиранд, добили зикр аст, ки дар катори дигар ёдгоpиxои бостонию таърихй, масчиду макбаpаxо низ ифодагари фаpxангy тамаддуни халки точик ба xисоб рафта, дар худ дарачаи касбу xy^p ва сабку услуби меъмории xyнаpмандон, наккошон, кандакорон ва меъморони халки точикро дар давpаxои гуногун ва манотики мухталиф тачассум менамоянд. Хусусан масчидxо ва макбаpаxое, ки дар охири асри XIX ва ибтидои ХХ пайдо шудаанд, бо як сабку услуби ба худ хос бино гардидаанд, ки аксари ощо аз чониби xyнаpмандони маxаллй эъмор гардида. Вобаста ба маxал дар баробари урфу одатxо, сабку услуби меъморй низ аз xамдигаp фарк мекунанд. Масалан, бозёфти деxаи Искодар яке аз кадимтарин ва маргубтарин меxpоб дар Осиёи Миёна ба шумор меравад. Намyдxои гуногуни меxpоб амали xyнаpмандони Оббурдону Куруд, шак^ои мураккаби кандакории сутуни он маxалxоpо ба хотир меоварад. Ба xам монандии услуби амал ва шакли зоxиpии ин бозёфтxо шаxодати онанд, ки онxо такрибан дар як давра кандакорй шудаанд.

Бояд гуфт, ки ин хунар дар асрхои минбаъда, аниктараш нимаи дуюми карни ХХ низ аз байн нарафт ва дар аксар дехоти Точикистон хатто равнаку ривоч ёфт. Вале шакли он тагйироти нисбатан дигар дид. Осори кандакории даврахои минбаъда аз чихати сюжет аз кандакории асрхои гузашта фарк мекард. Аммо ин дигаргунй якбора ба вучуд наомадааст. Устохои кандакор на танхо барои ороиши боша, сутун, мехроб ва намудхои пахншудаи кандакории руии дар, дарича, панчара тобдон монанди инхо хунарнамой мекарданд, балки кисмхои гуногуни иморат, асбоби рузгор, бозичахо барои кудакон (аспаку гахворача) ва гайраро ба санъати баланд зебу оро медоданд.

Дар руи колабхое, ки дуредгарон бо хохиши бофандагон тайёр мекарданд, барг, гул ва дигар навъи наботот канда мешуд. Як пора чубро бе ширеш ва мех ба ду, чор кабат ва зиёда аз он таксим карда, барои хондани китоб лавх месохтанд, ки хар кадом кисми он аз хам чудонашаванда буда, озод кушода ва пушида мешуданд. Руи сандукхои пештара кандакорй мешуданд, ки холо ин намуди сандукхоро дар саросари кишвар мушохида кардан мумкин аст. Ба одамон кори устохое, ки паргорй мекарданд, зиёдтар писанд меомад. Услубхои дигари кандкорй номхои худро доштанд - заминкор, лулапардоз, ислимй, гирех, хавзак, ислими гирех, шашгирех, ислими гул, мадохил, качак, кузача ва гайра. Услуби маъмултарини кандакорй услуби ислимй мебошад. Ислимй аз кушбанд, гулкуза, гирех барин чузъхо таркиб меёбад, ки дар давоми солхои 50-60-уми асри гузашта ин услуб дар санъати ороишй-амалии хунари кандакорй хеле васеъ истифода гардидааст.

Тавре ки мухаккик М. Рузиев дар китоби хеш ишора намудааст: Аз кадим одамон осмонро ба боми гумбаз ё шифти хона монанд мекарданд. барои пардоз додани накшу нигор (гирех, ислимй, расмхои шер, парранда, гавазн, ва хоказо) санги мармар, рангхои шаффофи табий, кошу кундалкорй, чубкорию гачкорй кор мефармуданд [8,15]. Албатта ин навъи ороишро дар замонхои гузашта низ офарида буданд ва ба таври густурда истифода мекарданд, аммо дар замони хокимияти Шуравй он тадричан мукаммалтар гардидан гирифт.

Санъати кандакорй ва гачкорию наккошй ба хамдигар таъсир бахшида, нусхахои гиреху ислимиро мукаммал гардонидаанд. Маълум аст, ки гач пеш аз истилои араб дар санъати тасвирй истифода мешуд. Ин навъи ороиш дар санъати гачкориву наккошии асри ХХ низ хеле маъмулу машхур буда, аксари сохтмону иншооти баъди бозсозии давраи Шуравй бо чунин услуб ороиш дода шудаанд [8,15]. Мутаассифона, дар шароити имруза дар Точикистон хунарманди гачкорро, ки бо як махорати баланд накшофарй намояд, пайдо кардан гайриимкон аст. Дол он ки баъди солхои 50-ум гачкорй яке аз хунархои машхуртарини аср ба хисоб мерафт. Х,атто аксари хунармандони наккош аз он ба таври густурда истифода менамуданд.

Уетохои кaндaкоp хyнapи хyдpо aз aвлод бa aвлод омyзонидa, бо хaмин ycлyби ^димии кaндaкоpии хaлки точило то зaмони мо мaхфyз доштaaнд.Caнъaти кaдимaи кaндaкоpй бaъди aз Faлaбaи Инкилоби Октябp pивочy paвнaк ёфтa, бо шaклхои ниcбaтaн нaв бою paнгин гapдид. Доло ycтохои кaндaкоp aз acбобхои нaви коpй, инчунин aз тeхникaи нaв иcтифодa мeбapaнд. X,ap як шaхpy дeхоти Точикиегон такшу нигоpи хоcи хyдpо доpaд. Maхcyли aмaли хyнapмaндони дaвpaи толхои 50-60-yмpо дap pyи мизчaхои гyногyншaкли чоpкyнчa, хaштpaхa, лaвхaхои такшу ниго-pин, caндyкчaхо вa чeвонхои хaмондaвpa дидaн мумкин acт, ки дap мукои-ca бо caнъaти оpоишии acpхои гyзaштa хeлe pyшд кapдaacт. ^тто шaклy ycлyби оpоиш додaни он низ тaFЙиp ёфтaacт. Акнун ycтохо бо acбобхои хyдcохти кддимй вa мaвpиди иcтифодaaш мушкил теву бо acбобхои бapкии зaмонaвй як кдоми коpaшонpо aнчом мeдиx,aнд. Аз чумла, онхо хaнгоми оpоиш додaни болои чуб коpдхои мaхcycpо rap мeфapмyдaнд. Ин ycлyб paвaнди коpи эшонpо хeло хдм caбyк мeгapдонд.

Нaвгонии дигape, ки дap хyнapи кaндaкоpй cолхои 50-60-ум бa вучуд омaд, ин иловa нaмyдaни aкcи одaм бa шaклy ycлyбхои кддимй буд. Mин-бaъд дap мaхcyли эчоди ycтохои чиpaдacт, дap кaтоpи оpоиши aшёи гуно-гун cypara инcон низ чузъи такшу нигоpи кaндaкоpй бо хaм пaйвacт. Mинбaъд, aниктapaш дap нимaи дуюми acpи ХХ хyнapи кaндaкоpй бa aвчи aъло pacидa, тeъдоди хyнapмaндони мохиp хaм pyз то pyз мeaфзyд. Уcтохои кaндaкоp нaкшхоepо мeофapидaнд, ки caзовоpи дaвpони хaмон-вaктa вa бaъдинa гapдидa буд. Добили зи^ acт, ки бо чунин pyшдy тaко-мул бaхшидaн хyнapи кaндaкоpй дap caнъaти мeъмоpии cолхои 50-60-уми кapни ХХ охиcтa-охиcтa иcтифодa мeгapдидaгй шуд.

Meъмоpй дap зaминaи нaччоpивy таккошй бa вучуд омaдa, бa мо-нaнди дигap нaвъхои caKbara aмaлй-оpоишй хyнapи мepоcй aз пaдap бa пиcap интикол мeёфт.Aммо пeштap оcоpи гapонбaхои такшу нигоpи мeъмоpиpо дap оcоpхонaю нaмоишгоххо дap шaкли acлиaшон нишон додaн Faйиимкон буд. Бинобap ин пac aз Инкилоби Октябp як нaмyди хо^ пaннои дeвоpй пaйдо шуд, ки он мисти тacвиpи тaзйинй вa гуё доcтонecт дap такшу нигоp. Aмaлхои таккошй вa нaччоpии Юлдошбeк Бapотбeков, Mиpзоpaхмaт Олимов, Mиpмaкcyд Cолиeв, Faфyp Maнcypов вa дигap Xyнapмaндони кyхaнcол нaмоиш мeёбaд, ки оcоpaшон боpхо бa мукофоти дaвлaтй ноил гapдидa, дap Macкaв вa хоpичи кишвap нишон додa шyдaacт. Бо ёpии тaнхо як такш вa pam ycтохо cимохои хaccоce бa вучуд мeоpaнд, ки шодиву cypypaнгeз вa хaётбaхшaнд. Нaтичaи мaхcyли дacти ин хyнap-мaндон шaходaт aз он мeдихaд, ки дap нимaи дуюми acpи гyзaштa caнъaти мeъмоpй бa як aвчи бaлaнд pacидa буд. Шннохои нaви нaччоpй вa тacвиpй пaйдо шуд, ки дap онхо шмои инcон-хaмзaмонони мо бо такшу нигоpи миллй тaвъaм aфтодaacт.

^лхои 50-60-уми acpи ХХ низ хyнapи кaндaкоpй дap aкcapи шax,рy дeхоти Точикиcтон мaхcycиятaшpо гум нaкapдa, мувофики дaвpy зaмон вa

талаботи мардум ташаккул ёфта буд. Тавре дар китоби «Точикони Каро-тегин ва Дарвоз» оварда шудааст, дар мардуми точик асбоби рузгори зиё-де ба монанди зарф, бозича, асбоби мусикй, пойафзол, асбоби хочагидорй ва хунармандй ва гайра мавчуд аст.

Еайр аз ин, дар хама чо асбобхои мусикии - дутор, сетор, рубоб, ва дар дехаи Хостав, нохияи Калъаи Хумб торе мушохида гардид, ки хунар-мандони махаллй онро бо накшу нигори услуби эронй мохирона сохтаанд [10, 276]. Кдйд кардан ба маврид аст, ки дар солхои 50-60-уми карни гузашта, санъати амалй-ороишй нисбат ба дехот дар шахрхо бештар рушд карда буд. Зеро дар хунари кандакорй асоси санъати ороишй-амалиро накшу нигори мадрасаву масчид ва чойхонахо ташкид медод. Баъзе ху-нармандони хушсалика дар асбоби рузгор ва созхои мусикй тасвири накшу нигорро васеъ чой медоданд.

Тибки гуфтаи мухаккикони рус хунармандони чубтарош дар мин-такаи Каротегину Дарвоз низ гайр аз ашёи рузгор, бисёртар бозичаи куда-кона месохтаанд. Барои духтаракон гахворача, тахтачаву чубак ва дигар асбоби рузгор, вале барои писарбачахо аспак, сипор, чигина, чана ва гайрахо сохта мешудааст [11,285].

Дар кадоме аз ин маснуот баъди сохта шудан аз чониби хунарманди босалика тарики асбоби махсус зебу зинат дода мешуд. Одатан хунарман-дон дар ин гуна ашё накшу нигореро тасвир менамуданд, ки олами атрофи худи онхо буд. Дар чизе ки дар тасаввури эшон меомад ва ё дар мухити атрофи худ медиданд, дар руи чуб-махсулоти сохташуда аккосй мекар-данд. Бозичахои кудаконаро хам ба монанди ашёе, ки дар рузгор калонсо-лон истифода мекарданд, ороиш медоданд.

Дар хама деха устои чубтарош ё устои чубкор вомехурад, ки барои мардуми махаллй хидмат мекунад [10, 260]. Одатан ин гуна устохо барои тахияи ашёи рузгор ба чубкорй машгул мешуданд. Аз миёни онхо буданд нафароне, ки саликаи баландй гулкорй намудани маснуоти тайёрнамудаа-шонро доштанд. Масалан, табактарошон, созтарошон, гахворасозон ва дигар устохое, ки ба ороиши сутуну сакфи манзилу чойхона, мадраса ва масчидхо машгул буданд.

Дунари анъанавии дигаре, ки дар хаёти мардуми точик накши муассир дошт кулолй мебошад. Дар санъати кулолй низ ороиши накшу нигор ба таври васеъ истифода шудааст. "Кулолй яке аз касбхои суннатии маъруфи точикон мебошад, ки ба коркард ва сохтани махсулоти гилй марбут аст.Касби кулолй бештар дар шахрхои калон рушд ёфта, махсулоти сохтаи онхо нисбатан босифат, хушнамуд ва зебо буд. Дар дехот зарфсозй ё кулолй, асосан ба зиммаи занхо буд. Онхо аз гилхои махаллй бидуни чархи кулолй зарфхо сохта, дар чойи соя хушконида, дар оташдонхои наздихавлигй мепухтанд. Барои сузишворй, одатан, поруи чорпои хонагй истифода мешуд" [7,49].

Точикон aз ^дим бa cохтaни мacнyоти гилй мaшFyл бyдaнд. Aзбacки мaнcyоти мaзкyp дap pyзгоpи мapдyми точик хaмeшa иcтифодa мeшyд, дap caffLara aмaлй мaвкeи нaмоёнpо кacб кapдaacт. Нaкшy нигоpи мaхcyлоти кулолй aз хaмдигap то aндозae фapк дошт. Macaлaн, дap нaкши тaбaк aз кyзa вa ё хум, ин ё ин дигap aшёи pyзгоp дигapгyнй дидa мeшyд. Онхо бa монaнди кaндaкоpй гулхои пypобypaнг вa мeхнaттaлaб нaдоpaнд. Бо вучуди хap як зapфи кулолй оpоиши мaхcycи хyдpо доpо буд.

Зapфхои хaмондaвpaи нох,иях,ои Точикободу Ч,иpгaтол бо оpоиши дypyштй вa мaхpyм бyдaн aз хap гyнa нaкшy нигоp aз минтaкaхои дигap фapкмят дошт [10,236]. Оpоиши нaкшy нигоpи зapф дap ин cолхо aз чониби Xyнapмaндони дapвозй пeш aз пyхтaни мaхcyлоти тaйёpшyдa cypaт мeгиpифт. X,yнapмaндони кyлолгap зapфхоpо нa фaкaт гyлкоpй, бaлки aз гил нaкшy нигоpи иловaгй низ мecохтaнд.Macaлaн, дap aтpофи кyзa мapчонaкхои гилй мeчacпонидaнд.Дap минтaкaи Помиp то имpyз шaмъдонхоepо мaхфyз мeдоpaнд, ки мaхcyли cолхои 50-ум бyдa, нaкшy нигоpи онхо бa шaкли хaтхои дapоз монaнд acт.

X,ap як мaхcyлоти кулолй бо paвиши бa худ хоc гyлпapтой кapдa шyдa, дap онхо тacвиpи нaвдaю гулхо вa пappaндaхо омeхтa шyдaaнд. Maвчyдияти чунин aнъaнa aхaммияти хyдpо доpaд, чунки aгap кyлолгap yнcypи нaвepо иловa нaмояд, он вaкт хycycияти миллй, зeбоии хоcи ин мaхcyлоти кулолй aз бaйн мepaвaд. Дap бapобapи ин хyнapмaндони acpи гyзaштa cюжeтхои дигapepо низ дap caнъaти кулолй воpид кapдa бyдaнд, ки acлaн омeхтaгии caнъaти оpоишии хaлкхои дигappо ифодa мeкapд.

Дap caнъaти кулолй хaм cохтaни бозичaхои гуногун бa нaзap мepacaд. Аммо шaкли хaйвонy дappaндaхо тapзe cохтa мeшyдaнд, ки чй бyдaни онхоpо мyшохидa кapдaн дyшвоp буд. Дaмaи пepcонaжхои бозичaхо гapдaни дapози Faйpиодй доштa, бо paххои ниcбaтaн тачу нохaмвоp оpоиш ёфтa бyдaнд. Бaъзaн гуш ё бинии онхо дapоз cохтa мeшyд, ки чунин чузъиёт бa оpоиши acоcй тaбдил ёфтa буд.

Aзбacки бeштapи кacбy пeшaхои мapдyмй тapики aнъaнaи ycтодy шогиpд aз худ кapдa мeшyд, бapои хaмин caнъaти aмaлй-оpоишии онхо дap cолхои 50-ум дap водии Рaшт вa Kдpотeгинy Дapвоз тaфовyти кaмтap дошт. Вaктe ки мapдyми кyхиcтонpо бapои обёpй нaмyдaни зaминхои бeкоpхобидa бa минтaкaхои ниcбaтaн хaмвоpи чyмхypй кyчонидaнд, охиcтa -охие^ дap caнъaти оpоишии мapдyми хyнapмaнд хaм дигapгyнихо воpид гapдид. Чунки хap як хyнapмaнд пeш aз хaмa тaхaйюли бою paнгини тaкpоpнaшaвaндaи хyдpо доpоcт. Аммо бо вучуди ин вaй бapои обpaзнок вa чолибтap офapидaни мaхcyлотaш дap он тaбиaти aтpофpо инъикоc мe-нaмояд. Чyнонe ки aз мaводи чaмъкapдaи мyхaккикони толхои 50-60-ум бap мeояд, caнъaти aмaлй-оpоишй дap aкcapи кacбy пeшaхо тaдpичaн pyшдy тaкомyл ёфтaн гиpифтaacт.

Зaнони точик низ бa caнъaти нaччоpй (дypeдгapй, кaндaкоpй, чyбтapошй) вa гaчкоpй шyFл доштaнд. Аммо фaъолияти зaнон бa нaзap

ноаён ва пинхон буд. Масалан, занон нусхахоро тайёр карда ба руи дарвоза мекашиданд, мардон бошанд ба кандакорй банд мешуданд. Инчунин панчарахои гачкории шаклан мухталифро низ занхо рехтакорй мекардаанд, хатто накшхои сузанишаклро дар деворхои кургони Самарканд метарошиданд [9, 21]. Натичаи тадкикотхо нишон медихад, ки дар нохияхои мухталифи Бадахшон аз асри гузашта то инчониб занону духтарон ба хунари кандакорй ру оварда будаанд. Датто бонувони солхурдаеро дучор омадан мумкин аст, ки аксари чихози хонаашон, аз кабили дару тиреза, сандуку сандукча ва амсоли инхо), ки бо усули кандакорй ороиш ёфта шудааст, махсули дасти худи онхост. Аз ин бар меояд, ки миёнаи солхои 50-60-уми асри ХХ барои рушду такомули хунари кандакорй ва санъати амалй-ороишии он на танхо мардон, занон низ сахми худро гузоштаанд. Махз чунин амалхо боис гаштааст, ки занону духтарони точик дар баробари мардон санъати баланди ороишдихиро дороянд.

Дунари зардузй як чузъи чудонашавандаи гулдузй буда, дар заминаи хунари гулдузй ба вучуд омадааст. Асосан хунархои гулдузиву зардузй кариб як чиз мебошанд ва фаркияти онхо танхо дар тасвири накш ва истифодаи ашёи хом аст. Чуноне ки гулдузиро дар матоъ каламкаш тасвир мекунад, дар зардузй бошад, гулбур баъди дар когаз накшро тасвир намудан, тавассути кайчй колаби онро бурида ба матоъ насб мекунад ва зардуз онро зардузй мекунад. Фаркияти дигараш дар он аст, ки дар гулдузй риштахои рангаи абрешимй истифода шавад, дар зардузй риштаи нукрагину зар - бо рангхои сафеду зард ба кор бурда мешавад.

Дар санъати зардузии солхои 50-60-уми асри гузаштаи точик бештар навъи гулдузй маъмул буд, ки онро барои зинат додани хар навъ ашёи савготй, чома, сарулибоси арус ва умуман либоси занонаву кудакона ва мардона истифода мебаранд.

Дунари зардузй аз асрхои миёна ривоч ёфта, то ба имруз омада расидааст. Дар асрхои ХУИ-Х!Х дар катори шахрхои Самарканду Бухоро, дар Хучанду Панчакент, Истаравшан ва Дисор низ махаллахои махсуси зардузон мавчуд буданд, ки баъдтар ин ба ташкил шудани корхонахои зардузй замина гузошт.

Мардуми точик аз даврахои кадим ба бофтани колинхо машгул буда, намудхои гуногуни онро тахия мекарданд.Бо тараккиёти илму техника ва пешрафти чомеа намуди колинхо тагйир ёфта, шаклашон накшу нигори мураккаб гирифт.Колинро асосан барои фарши хонахо ва баъзан хамчун чихози ороишй дар девори хона истифода мебаранд.

Точикон аз кадимулайём намудхои гуногуни намадро омода карда аз он либосхои болой, кулох, палос ва гайраро медухтанд. Дар ин бора археологи рус М. Бубнова оиди сару либоси мардуми минтакаи Помир чунин кайд кардааст: "Дар замонхои кадим ва асрхои миёна сокинони Помир асосан либосеро мепушиданд, ки аз матои пашмин, чармин, пустин,

ташм вa муитахо дyхтa шyдa, биcёp вaкт бо нaмaд pyйпyш кapдa шyдa буд" [2,153]. Aлбaттa, capyлибоcхоe, ки aз нaмaд омодa мeнaмyдaнд, бо такту нигоpхои гуногун оpо ёфтa бyдaнд. Инчунин нaмaдмолй бо такшу нигоpи paнгинy aчиб дap нохияхои Бaдaхшон вa Лaхш бa хукми aнъaнa дapомaдa, ин хyнapи кaдимй aз acpи гyзaштa то имpyз пойбapчоcт.

Шepозaбофй хaмчyн хyнapи aнъaнaвй мaъмyлy мaшx,yp acт вa дap микёcи чумх^й бо такш^ои бa худ хоc вa шaклy нaмyдхои гуногун бофтa мeшaвaд. Аз зaмонхои пeш шepозa бapои оpоиши capy либоc иcтифодa мeшyд.

Дap гулдузии шepозa aнъaнaхои кaдимии такшхои мypaккaби хaндacй, aз кaбили тyмоp, шонa, иcлимй вa Faйpa нигох доштa шyдa, такшхо бa мaзмyн мутобик бyдaнд.

Чyнонe ки мapдyмшиноc Дилшод Рaхимов нaвиштaacт: "^кши cepaхapо "ce^ra" ё "киpмaк" вa пaнчpaхapо '^шми бyлбyлaк" мeномидaнд. Дap шepозaбофй нaкшхои иcлимй, зaнчиpa, тacвиpи гулу мeвa, моху cитоpa вa Faйpa бa нaзap мepacaд. Haкшхоpо дap чо-чои шepозa дap мacофaи мyaйян бa воcитaи pиштaхои paнгa aнчом мeдодaнд. Бaъзe зaнхои хyшcaликa хaнгоми бофтaни шepозa мaхcyлотaшонpо мувофики зaвк бо тacвиpхои гулу бapгхо вa нaвиштaчотхо оpо мeдодaнд" [7,18]. Дap гулдузии шepозa aнъaнax,ои кaдими такшх.ои мypaккaби x,aндacй, aз ^били тyмоpй, шонa, иcлимй вa Faйpa нигох доштa шyдa, хap такш бa мaзмyни мaхcyлот мувофик бyдa, бaъди тaъcиc коpгоххои иcтeхcолй дap шлхои 50-ум ин aмaлpо мошинхо вa ё дacтгоххои мaхcyc ичpо мeкapдaнд.

Mapдyмшиноc Додхyдоeвa Лapиca Haзapовнa ^йд кapдaacт, ки: "Haкшхои шepозaи бофтaи бонувони бaдaхшонй бо шaклхои гeомeтpй гyногyнpaнгй вa нишонaхои ceмaнтикиpо дap худ доpо мeбошaнд" [4,100].

Чи хeлe ки Н. Юнycовa ишоpa кapдaacт: <^ap кyхиcтон acоcaн шaклхои одии гeомeтpй мaъмyлaнд, ки бaъзaн мypaккaб хaм мeшaвaнд» [6, 26]. Дap шepозaбофии мapдyми Бaдaхшон низ тacвиpхои вокeй вa нaкшy нигоpи иcлимй вомeхypaнд. Macaлaн, шepозaбофони нохияи Ишкошим дap фaъолияти коpии хeш тapзy ycyлхои хоcepо чой додaaнд, ки хaм aз pyи KOлaб вa хaм нaкшy нигоp aз шepозaхои шaхpy нохияхои дигap бa куллй фapк мeкyнaд. Аз зaмонхои кaдим то хол дap caffEara шepозaбофии ин нохия фapкияти чиддй дидa нaмeшaвaд. Аз pyи гyфтaи мyхaккикон мaълyм acт, ки чи тaвpe хyнapмaндони гyзaштa шepозaбофй мeкapдaнд, имpyз хaм бо хaмон тapз cypaт гиpифтa иcтодaacт.

'^ap Macтчох вa нохияхои дигapи кухии Точикиетон чypобхои пaшмини нaкши гeомeтpй доштa мeпyшaнд" - мeнaвиcaд A.A. Бобpинcкий [1,17-18].

Гулхои дap чypоб инъикоcшyдa хeло возeх вa доpои тaFЙиpотхои бeпоёнpо дap нaкшy нигоpи гyлпapтоихои чypобхо моликaнд. Онхо дap зeбогй якe aз дигape гуё фapккyнaндa бyдa, хaлли мохиpонaи хyнapи бофaндaгиpо дap худ тaчaccyм мeнaмоянд.

Масалан, «Ажда пайкар», «Аловгул», «Пари товус», «Синаи боз», «Чархгардонак», «Паи пишак», «Гандумак», «Чапу рост», «Далкангул» (кузагул, гули офтоба), «Чехтакгул», «Хеяк», «Лолагул», «Садбарг», «Палосак» ва Fайpаxо.

Махсусан гули «Аждар» ва «Алов» дар санъати чуроббофии мардуми Бадахшон накши мyxим мебозад.Мувофики маълумоти бонувони xyнаpманди калонсол гули «Аждар» ва «Алов» нишонаи ориёй, ориёнгул мебошад. Дар чypобxои пешина ва xозиpаи ноxияxои Рошткалъа, Шугнон ва Рушон тасвири ин ду накш фаровон ба назар мерасад.

Датто дар xyнаpи мyxpакашй санъати накшу нигор ва ороиши онро дидан мумкин аст. Баъзе занх,ои xyнаpманд баъд аз кисман бофтани маxсyлот баъд бо шаклу намyдxои печида онро бо тасвиpxои гулу баpгxо ва хатxои мавчнок оро медиxанд. Гyлxои дар мyxpакашй инъикосшуда аз як тараф одй тобад xам, аз тарафи дигар хело мураккабу чолиб ба назар мерасанд. Дар як накши тасвирёфта дар зебой яке аз дигаре фарккунанда буда, нозукии санъати мyxpакашиpо дар худ тачассум менамояд.

Аз ин маълум мешавад, ки xyнаpи мyxpакашй монанди заргарй, зардузй, кандакорй ва чуроббофй мушкил буда, заxмати зиёд ва дакикназариро талаб мекунад. Бояд тазаккур дод, ки солxои 50-60-уми асри гузашта дар аксари шаxpy ноxияxои Точикистон арусонро бе маxсyлоти мyxpагй ба хонаи шавxаp гусел намекарданд. Зеро он чузъи мyxимми ороишоти xаp як арус ба xисоб мерафт. Баъдтар ин анъана тащо дар ноxияxои Бадахшон ва шаxpи бостонии Панчакент бокй монда буд, вале дар шароити имруза аз ин гуна ороишот факат арусони бадахшй истифода менамоянд.

Аммо xyнаpxои мисгарию заргарй дар он солxо хеле кам ба назар мерасид. Шояд дар баъзе шаxpxо xyнаpмандонеpо вохурдан мумкин буд, ки ба ин намуди санъат сару кор доштанд. Дар мачмуъ ин навъи xy^p xамчyн санъати амалй-ороишй хеле кам рушд карда буд.

Санъати тасвирии мардуми форсизабон чун таърихи ощо хеле бостонй ва зебост. Дануз дар давpаxои Юнону Бохтар ва Кушониён он вучуд дошт. Бозёфтxои бостоншиносй ва аксxои руи девор дар Панчакенту Варахша, Истаравшану Афросиёб далели ин амранд. Пайкара ва мyчассамаxо, аксxои руи девор аз мактаби рассомии сугдиён дар Шарки Миёна дарак додаанд. Минбаъд санъати тасвирй ба шакли жанpxои алоxида инкишоф ёфт, ки аз xама нафис, зебо, хушобу ранги он минётура буд. Хусусияти хоси ин жанр дар он аст, ки y асари xачман хурд буда, асосан хоси китобxо ва як рукни ороиши он xисоб меёбад. Асосан дар асpxои миёна бо минётура асаpxои бадей, таърихй ва гайраро оро медоданд. Дар миёни ощо асаpxои классикони адабиёти форсу точик Абуабдуллохи Рудакй, Абулкосими Фирдавсй, Абдуррах,мони Ч,омй, Саъдии Шерозй, Низомии Ганчавй макоми барчаста доштанд. Тавассути минётура на тащо аз бузургии истеъдоди рассомони асри миёна, сабку

устуби ^p, acapхои офapидaи онхо огохй мeёбeм, инчунин мaълyмоти нодиpepо pочeъ бa дaвpaхои тaъpихй, cохти дaвлaтдоpй, aнъaнaю cyннaтхои мapдyмй, тapзи зиету зиндaгонй, либоcпyшй пaйдо кapдa мeтaвонeм. Аммо боиcи тaaccyф acт, ки бидуни чaндe aз гypyхи мyхaккикони caнъaтшиноc, ховapшиноc вa фapхaнгдон кулли зиёди мapдyми точик хaнyз aз тaъpихи caнъaти тacвиpии aчдоди хeш огох нecтaнд.

Аз cолхои 50-ум тaдкикот pочeъ бa мycтaкилияти мaктaбхои минётypии Оcиёи Mиёнa бa вучуд омaд, ки мyддaтхои дapоз мyнозиpaхои олимонpо aтpофи мacъaлaхои «Mинётypaхои фоpcй ё Оcиёи Mиёнaвй» гapм кapд. Tacвиpи минётypaхо acоcaн aз тapaфи ховapшиноcонy caнъaтшиноcон инъикоc шyдaacт. Аммо тaдкикот нишон дод, ки capaввaл ин коp мaхз aз тapaфи китобшиноcон cypaт гиpифтaacт. Донишмaнди тоинкилобии pyc H. Кaндaков хaнyз толи 1876 нaвиштa буд, ки дap омузиши тaъpихи минётypa, тacвиpи онхо, устубхои китобшиноcй (мyшaххacоти дacтхaт, шapхи умумии минётypa) иcтифодa мeшyд. Дap нимaи дуюми acpи ХХ низ aз тapaфи минётypaнигоpон acapхои зиёдe офapидa шyдaacт, ки кобили тaвaччyхaнд. Имpyз омузиши минётypaхо чун мaнбaи acоcии тaъpихй зapyp acт. Hиёзмaндони cохa дap мyнтaзaм вa очил гиpифтaни aхбоp pочeъ бa минётypa эхтиёч доpaнд. Омузиши минётypaхои фоpcии точикй aз донишмaндони caнъaтшиноcи точик зaхмaти зиёд мeтaлaбaд. Боиcи тaaccyф acт, ки омyзaндaгони ин cохa дap Tочикиcтон aнгyштшyмоp вa пapокaндa мeбошaнд.

Имpyз бa вучуд овapдaни як мapкaзи acоcй оид бa омузиши минётypa зapyp acт, зepо cолхои охиp бa омузиши ин тамуди ёдгоpии acpимиёнaгй aхaммияти кофй нaмeдихaнд. Aнъaнa вa чycтyчУ ниcбaти мacъaлaи зикpшyдa бa як шхлуи мухимми омузиши минётypaхои фоpcии точикй pyшaнй хохaд aндохт.

Caноaти бофaндaгии Tочикиcтон дap cолхои 60-ум бapои пeшpaфти як кaтоp хyнapхои aмaлии хaлкй aз кaбили колинбофй, нaмaдмолй, гулдузиву зapдyзй нaкши мyaccиp доpaд. Зepо мaхcyлоти aввaлияи ин пeшaхо, вa бо нaкшy нигоpхои гуногун оpоиш додaни мacнyоти хyнapмaндй aз caноaти бофaндaгй вобacтaгй дошт. Охиpи cолхои 60-ум бapои гулдузиву зapдyзй кapдaн коpхонaхои хypди иcтeхcолии Точикиетон Xyнapмaндон бо aшёи хоми боcифaт тaъмин мeкapд.

Аз ин лихоз, мaхcyлоти офapидaи хyнapмaндон дap ин толхо cифaти хeлe бaлaндpо mc6 кapдa бyд."Macaлaн, cоли 1963 дap Tочикиcтон хоcили зиёди пaхтa чaмъовapй гapдид, ки чунин нишондодpо тaъpихи пaхтaкоpй нaдидaacт. Дошли умумии пaхтa бaъди cолхои Ч,БВ 2,3 мapотибa aфзyдa буд.

Хyлоca, cолхои 50-60-уми acpи ХХ бapобapи нигох доштaни мeхнaти aнъaнaвии миллй дap caнъaти кaндaкоpй, зapгapй, миcгapй, гaчкоpй, гулдузиву зapдyзй вa Faйpa тeхникaи тав низ чоpй кapдa шyдa, коpхои

душвор ва вактгир ба воситаи дастгоххои баркй анчом дода мешуд. Ин тадбир имконият дод, ки мехнати хунармандон осон гардида, истехсоли махсулот афзояд ва сифати он бехтар гардад. Дар як хунарманд барои бехтару хубтар офаридани маснуоти хунармандй чидду чахд мекард. Имруз накшу нигори мадрасаву масчидхо, асбобу анчомхои нодири рузгор ва гайра, ки бо санъати баланди амалй ороиш ёфтаанд, махсули дасти устодону мусаввирон, заргарону гулдузхо ва наккошони асрхои гузаштаанд. Дунармандони халкй санъату махорати худро ба шогирдонашон меомузониданд. Ин буд, ки намудхои гуногуни хунари халкй аз авлод ба авлод, аз аср ба аср ба ёдгорй мегузашт ва хамчунон такомулу инкишоф меёфт. Аксари ин эчодкорихо аз лихози ифодаи бадей нигохи дакик ва тафаккури амикро такозо менамояд, зеро дар онхо андешахои рангоранги рассом, наччор, наккош, гулдуз, мусаввир, меъмор ва гайра, ки аз мушохидоти табиату зиндагй бармеоянд, инъикос гардидаанд. Имрузхо аз чихати навоварй дар санъати амалй-ороишии халки точик дигаргунихои зиёде ба мушохида мерасад, ки бо тархи замонавй ва хусусияти миллй вусъат меёбанд. Чунки барои тахияи махсулоти хунармандй чои асбобу дуконхои кории дастсохтро дастгоххои наву замонавй гирифт.

АДАБИЁТ

1. Бобринский А. А. Орнамент горных таджиков Дарваза. - М., 1900.-18+20 цв.табл.

2. Бубнова М.А. Изучение памятников, связанных с горным промыслом на территории Таджикистана в 1970 г. // АРТ.—Вып.10 (1970г.).-М.: Наука.-1973.-268 с.

3. Вафоев А Саноати бофандагии хозираи Точикистон.

4. Додхудоева Л.Н. Народное искусство Памира.-Душанбе, 2009.-174 с.

5. Искандарзода М. Зебу зинати арусони Дисор.-Душанбе, 2006.-20 с.

6. Исоева-Юнусова Н. Гулдузии точикон. - М.: Искусство,-1979.

7. Рахимов Д. Касбу хунархои анъанавии точикон.-Душанбе: Адабиёти бачагона, 2013.-128 с.

8. Рузиев М.А. Искусство таджикской резьбы по дереву (конец Х1Х-ХХ вв). -Душанбе:Дониш, 1976.-114 с.

9. Рузиев М. Санъати амалй.-Душанбе,-Ирфон,-1973.

10. Таджики Каратегина и Дарваза. Вып. 1.-Душанбе: Дониш, 1966.-380 с.

11. Таджики Каратегина и Дарваза. Вып.2.-Душанбе: Дониш,-1970.-314 с.

12. Широкова З.А. Одежда // Материальная культура таджиков верховьев Зеравша-на. Душанбе: -Дониш, 1973,-298 с.

13. Юнусова Н. Декоративная вышивка Ура-Тюбе к XIX - нач. ХХ вв. // Изв. АН Таджикской ССР. Душанбе,-1969.

САНЪАТИ ОРОИШЙ-АМАЛИИ ХАЛЦИ ТО^ИК ДАР СОЛ^ОИ 50-60-УМИ АСРИ ХХ

Таърихи санъати амалй-ороишии халки точик чанбахои зиёди таърихй, илмй ва фархангии худро дорад. Он мавзуест доманадору тахкикталаб. Макола танхо санъати амалй-ороишии халки точик дар солхои 50-60-уми асри ХХ-ро дар

бар гирифтааст. Дар макола асосан оид ба як катор касбу пешахои анъанавии точикон, ки дар он санъати ороиш ва накшу нигор ахдммияти махсус касб карда-аст, сухан меравад.

Накшу нигори миллии хал^и точик ба василаи хунархои мухталиф, ба мо-нанди кандакорй, наччорй, гачкорй, хайкалтарошй, меъморй, гулдузй, колин-бофй ва амсоли инхо ба появу заминаи нав пеш рафта, на танхо як мархалаи ба-рои таърих хурдеро, балки карнхо метавонад инъикосгари фархангу тамаддуни пургановати халки точик бошад. Касбу пешахои номбурда асосан фарогири накшу нигор ва тасвирхои миллй буда, бо шаклу услуби ороиш ифодакунандаи фархангу хунари мардуми точиканд.

Калидвожахо: Тоцикистон, фарцанг, санъат, миллй, ороишй-амалй, касбу цунар, кандакорй, нащошй, цайкалтарошй, заргарй, гулдузй.

ДЕКОРАТИВНО-ПРИКЛАДНОЕ ИСКУССТВ ТАДЖИКСКОГО НАРОДА В 50-60-Е ГОДЫ ХХ ВЕКА

История прикладного и декоративного искусства таджикского народа имеет множество исторических, научных и культурных аспектов. Это обширная и актуальная для изучения тема. В данной статье рассматривается только прикладное искусство таджиков 50-60-х годов ХХ века. В статье рассматривается ряд традиционных таджикских профессий, в которых искусство декора и росписи приобрело особое значение.

Таджикское национальное искусство выходит на новый уровень благодаря различным ремеслам, таким как резьба, плотничество, гипс, скульптура, архитектура, вышивка, ковроткачество и так далее. Эти профессии в основном охватывают национальные узоры и изображения, а формами и стилями декора представляют культуру и искусство таджикского народа.

Ключевые слова: Таджикистан, культура, искусство, национальное, декоративно-прикладное, ремесло, резьба, живопись, скульптура, украшения, вышивка.

DECORATIVE AND APPLIED ART OF THE TAJIK PEOPLE 50S-60S OF THE XX CENTURY

The history of the applied and decorative arts of the Tajik people has many historical, scientific and cultural aspects. This is a vast and relevant topic for study. This article deals only with the applied arts of Tajiks of the 50-60s of the XX century. The article examadafgines DS a number of traditional Tajik professions in which the art of decoration and painting has acquired particular importance.

Tajik ndsdgjfational art is reachiafggng a new level thangks to various crafts such as carving, carpentry, plaster, sculpture, architecture, embroidery, carpet ddgdweaving and so on. These professions mainly cover national patterns and images, and represen-wrt the culture and art of the Tajik people in forms and styles of decor.

Key words: Tajikistan, culture, art, national, decorative and practical, craft, carving, painting, sculpture, decoration, embroidery.

Сведения об авторе: Хасанова Рузигул Хабибуллоевна - докторант 3-го курса Института истории, археологии и этнографии им. Дониша НАНТ. Тел:(+992) 934058101.E-mail: ruzigulhasanova@gmail.com.

Information about the author: Khasanova Ruzigul Khabibulloevna - 3rd year doctoral student at the Institute of History, Archeology and Ethnography named after V.I. Donisha NANT Tel: (+ 992) 934058101. E-mail: ruzigulhasanova@gmail.com.

УДК-930.85

ЖЕНСКИЙ КОСТЮМ ХХ ВЕКА КАК МАРКЕР СОВЕТСКОЙ ЭПОХИ В ТАДЖИКИСТАНЕ

САИДОВА Б.,

Институт истории, археологии и этнографии им. А. Дониша

История этногендерных отношений в Таджикистане-особый социальный аспект видения эволюции таджикского общества. Анализ общих закономерностей и особенностей исторического развития этногендерных отношений на основе трансформации костюма в ХХ-ХХ1вв.позволяет выявить основные процессы в культуре, их направленность и роль не только в материальной, но и в духовной сфере таджикского народа.

В настоящее время заметны попытки отечественных исследователей документировать социальные изменения в жизни женщин Таджикистана через этногендерные отношения и призму сегодняшнего дня. Однако в научной литературе они крайне слабо представлены и особенно в аспекте этногендерного баланса механизмы исторической передачи традиции из поколения в поколение с учетом того, что это, прежде всего, является миссией женщины. Ведь ее физический облик и костюм отражают формы политической, религиозной и социальной, жизни, а в целом духовное наследие народа при том, что именно мужчины доминируют в процессе создания приемлемого публичного образа женщины [7, 48].

Процесс изменения костюма таджичек легко проследить в контексте политических событий, которые происходили в стране в ХХв.

К началу установления Советской власти территория нынешнего Таджикистана входила частично в Бухарский Эмират (бекства Центрального, Южного Таджикистана, Западный Памир) и в Туркестанское генерал-губернаторство (Северный Таджикистан - Согд, и Мургабский район Памира). В районах Северного Таджикистана к этому времени уже зародились капиталистические отношения, началось проникновение банковского капитала в сферу экономики, в процессе социальной дифференциации формировался рабочий класс, появились политические партии разной ориентации. Памир, как и Восточная Бухара, значительно отставали по темпам экономического роста в силу еохранения здесь патриархальных отношений, неразвитости политико-социальных структур и экономических отношений.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.