Научная статья на тему 'ДАВЛАТ ОРГАНЛАРИ ВА ТАШКИЛОТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИНГ ОЧИҚЛИГИ ВА ШАФФОФЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МУҲИМ УНСУРИ СИФАТИДА'

ДАВЛАТ ОРГАНЛАРИ ВА ТАШКИЛОТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИНГ ОЧИҚЛИГИ ВА ШАФФОФЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МУҲИМ УНСУРИ СИФАТИДА Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

223
37
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
очиқлик / шаффофлик / фаолият / идора / мансабдор шахс / давлат харидлари / очиқ маълумот / давлат ҳокимияти / очиқ маълумотлар портали. / openness / transparency / activity / administration / official / public procurement / open information / public authority / open data portal

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Баҳодир Исламович Исмаилов, Гулбаҳор Абиджановна Расулова

Мақолада мамлакатимизда сўнгги йилларда очиқлик ва ошкораликни таъминлашга қаратилган муҳим ва кескин ижобий ўзгаришлар амалга оширилиши, фуқароларнинг давлат идоралари мансабдор шахслари билан тўғридан-тўғри мулоқот қилиш ҳамда тегишли маълумотлар очиқланишига қаратилган имкониятлари кенгайтирилганлиги ѐритилади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article highlights the significant and cardinal positive changes that have taken place in the country in recent years to ensure openness and transparency, empower citizens to communicate directly with government officials and disclose relevant information.

Текст научной работы на тему «ДАВЛАТ ОРГАНЛАРИ ВА ТАШКИЛОТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИНГ ОЧИҚЛИГИ ВА ШАФФОФЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МУҲИМ УНСУРИ СИФАТИДА»

ДАВЛАТ ОРГАНЛАРИ ВА ТАШКИЛОТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИНГ ОЧЩЛИГИ ВА ШАФФОФЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ КОРРУПЦИЯГА КАРШИ КУРАШИШ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МУ^ИМ

УНСУРИ СИФАТИДА

Баходир Исламович Исмаилов

Узбекистон Республикаси Бош прокуратура Академияси Коррупцияга карши курашиш илмий-таълим маркази бошлиги, профессор

Гулбахор Абиджановна Расулова

Узбекистон Республикаси Бош прокуратура Академияси докторанти (PhD),

докторант

АННОТАЦИЯ

Маколада мамлакатимизда сунгги йилларда очиклик ва ошкораликни таъминлашга каратилган мухим ва кескин ижобий узгаришлар амалга оширилиши, фукароларнинг давлат идоралари мансабдор шахслари билан тугридан-тугри мулокот килиш хамда тегишли маълумотлар очикланишига каратилган имкониятлари кенгайтирилганлиги ёритилади.

Калит сузлар: очиклик, шаффофлик, фаолият, идора, мансабдор шахс, давлат харидлари, очик маълумот, давлат хокимияти, очик маълумотлар портали.

ABSTRACT

The article highlights the significant and cardinal positive changes that have taken place in the country in recent years to ensure openness and transparency, empower citizens to communicate directly with government officials and disclose relevant information.

Keywords: openness, transparency, activity, administration, official, public procurement, open information, public authority, open data portal.

Эътироф этиш керакки, мамлакатимизда сунгги йилларда очиклик ва ошкораликни таъминлашга каратилган мухдм ва кескин ижобий узгаришлар амалга оширилди. Фукароларнинг давлат идоралари мансабдор шахслари билан тугридан-тугри мулокот килиш

April, 2022

868

имкони пайдо булди, уларнинг фаолияти жамоатчилик учун максимал даражада очикланмокда.

Бирок, айрим вазирлик ва идоралар, шунингдек, махаллий хокимликлар томонидан фаолиятининг очиклигини таъминлаш, хусусан, махаллий бюджетнинг режадан орттириб бажарилган кисми ва мазкур маблаглар йуналтирилган максадлар тугрисидаги маълумотларнинг тулик очикланмаётгани, халк депутатлари махаллий Кенгашлари сессияларини телеканаллар, шунингдек, интернет тармогида жонли эфирга узатилмаётганлиги, вазирлик ва идоралар томонидан хизмат сафарлари ва шунга ухшаш харажатлари, уз тасарруфидаги хизмат автомототранспорт воситалари, хизмат уйлари ва бошка кучмас мулклар тугрисидаги маълумотларни жамоатчиликка ошкор килмаслик холатлари сакланиб колмокда[1]. Бу эса турли даражадаги коррупцион хавф ва омилларнинг келиб чикишига сабаб булмокда.

Энг мухими - 2014 йилда кабул килинган "Давлат хокимияти ва бошкарув органлари фаолиятининг очиклиги тугрисида"ги ^онуннинг 22-моддасида Давлат хокимияти ва бошкаруви органлари фаолиятининг очиклиги тугрисидаги конун хужжатларини бузганлик учун айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар булиши назарда тутилган булсада, шу пайтга кадар уни бузганлик учун жавобгарлик белгиланмаган эди [2].

Ушбу масалаларни хал этиш максадида 2021 йил 16 июнда Узбекистон Республикаси Президентининг "Давлат органлари ва ташкилотларининг фаолияти очиклигини таъминлаш, шунингдек, жамоатчилик назоратини самарали амалга оширишга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги ПФ-6247-сонли Фармони кабул килинди. Фармонга асосан барча давлат хокимияти ва бошкаруви органлари, шу жумладан, Х,исоб палатаси, Марказий банк, суд ва прокуратура органлари хамда уларнинг таркибий ва худудий булинмалари, шунингдек, устав фондида (устав капиталида) давлат улуши 50 фоиз ва ундан ортик булган хужалик жамиятлари хамда давлат унитар корхоналари томонидан Очик маълумотлар сифатида жойлаштирилиши керак булган ижтимоий ахамиятга молик 33 турдаги маълумотлар руйхати тасдикланди.

Фармонга мувофик давлат органлари ва ташкилотлари хар йили 1 мартга кадар уз фаолиятига оид хисоботни расмий веб-сайтларига жойлаштириб, 10 мартга кадар уни кенг жамоатчилик

иштирокида мухокама килиш жойи ва вакти хакида хабар

April, 2022

869

беради, 1 апрелга кадар уз фаолиятига оид хисоботни кенг жамоатчилик иштирокида мухокама килиш учун матбуот анжуманларини утказади, 2021 йил 1 июлдан бошлаб амалга оширилган давлат харидлари, шу жумладан, тугридан-тугри шартномалар буйича харид килинадиган товарлар (ишлар, хизматлар), мансабдор шахсларнинг хизмат сафарлари ва хориждан ташриф буюрган мехмонларни кутиб олиш харажатлари тугрисидаги маълумотлар. Бундан ташкари Фармонда Узбекистон Республикаси Президенти, Вазирлар Махкамаси хужжатлари билан солик ва божхона имтиёзлари хамда преференциялар, шу жумладан, индивидуал имтиёзлар берилган субъектларнинг бенефициарлари, улар томонидан туланган соликлар ва молиявий курсаткичлар хамда узларининг йиллик харажатлар сметаси ва унинг ижроси, шу жумладан, объектларни куриш, реконструкция килиш ва капитал таъмирлаш ишлари, автомототранспорт воситаларини сотиб олиш харажатлари тугрисидаги маълумотлар Узбекистон Республикасининг Очик маълумотлар порталига ва уз расмий веб-сайтларига жойлаштириб, уларни хар чоракда янгилаб борилиши белгиланган [3].

Шунингдек, мазкур Фармон билан олий ва урта махсус таълим вазирлиги, Вазирлар Махкамаси хузуридаги Таълим сифатини назорат килиш давлат инспекцияси ва Давлат тест марказининг куйидаги имтихонларни утказиш жараёнини Интернет тармогида жонли эфирга узатиш тартибини жорий этиш тугрисидаги таклифлари белгилаб куйилди:

олий таълим муассасаларининг бакалавриат таълим йуналишларига кириш учун тест ва ижодий (касбий) имтихонлар;

олий таълим муассасаларининг магистратура (клиник ординатура) боскичига кабул имтихонлари;

республикадаги ёки хориждаги олий таълим муассасасидан республикадаги давлат олий таълим муассасасига укишни кучириш истагини билдирган талабалардан олинадиган имтихонлар;

хорижий давлатларда таълим олганлик тугрисидаги хужжатларни тан олишда талабгорлардан олинадиган тест синовлари.

Олий ва урта махсус таълим вазирлиги Давлат тест маркази, Вазирлар Махкамаси хузуридаги Таълим сифатини назорат килиш давлат инспекцияси хамда Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги билан биргаликда:

тизимида олий таълим муассасалари булган вазирликлар ва идораларни жалб килган холда 2021/2022

April, 2022

870

укув йили кабулига кадар «transfer.edu.uz» платформаси негизида мазкур бандда курсатилган имтихон жараёнларини Интернет тармогида жонли эфирга узатишни таъминлайдиган, барча фойдаланувчилар учун очик булган «атШоп.иг» веб-платформасини ишга тушириш;

бир ой муддатда имтихонларни (тест синовларини) утказиш жараёнини Интернет тармогида жонли эфирга узатиш буйича техник талабларни (урнатиладиган видеокамералар ва тасвир сифати, жойлашиш схемаси ва бошкалар) ишлаб чикиш белгилаб куйилди[4].

Коррупцияга карши Агентликнинг давлат органлари ва ташкилотларининг фаолияти очиклигини таъминлаш борасидаги вазифаларини белгилаш максадида Агентлик зиммасига бир катор кушимча вазифалар юклатилди.

Агентлик тузилмасида бошкарув ходимларининг умумий чекланган сони ва мехнатга хак тулаш фонди доирасида Давлат органлари ва ташкилотлари фаолияти очиклигини таъминлаш бошкармаси ташкил этилди.

Давлат органлари ва ташкилотларининг ахборот хизматлари хамда мурожаатлар билан ишлаш булинмаларига мазкур органларда очикликка оид конунчилик хужжатларининг ижро этилишини уз вактида ва сифатли таъминлаш вазифаси юклатилди.

Давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятида очиклик даражасини янада ошириш буйича "Йул харитаси" тасдикланди.

Коррупцияга карши Агентлик томонидан вазирлик ва идораларнинг очикликка оид конунчилик хужжатларида белгиланган мажбуриятларнинг бажарилиши урганилиб, мунтазам мониторинг килиб борилмокда. [5].

Ижтимоий ахамиятга молик маълумотларнинг белгиланган тартибда очикланишини таъминламаган 11 та вилоят, Тошкент шахар хокимликлари, шунингдек ^оракалпогистон Республикаси Вазирлар Кенгаши конунбузилиш холатларини бартараф килиш хакида расман огохлантирилди.

2021 йилнинг октябрь ойида вазирлик ва идоралар кесимида утказилган мониторинг натижалари буйича 230 та давлат идораларининг 121 таси хизмат сафарлари ва хориждан ташриф буюрган мехмонларни кутиб олиш харажатлари хакидаги маълумотларни уз расмий жойлаштирмаганлиги аникланди.

Шу каби, Республикадаги 119 та давлат органи ва ташкилоти уз тасарруфидаги хизмат автомототранспорт воситалари, хизмат уйлари ва бошка кучмас мулклар

веб-сайтига

April, 2022

871

тугрисидаги маълумотларни Очик маълумотлар порталига уз вактида жойлаштирилишини таъминламаган булса, 48 таси Порталда шахсий кабинет хам очмаганлиги маълум булди.

Бу каби камчиликларга йул куйиб келаётган вазирлик ва идоралар мансабдор шахсларнинг масъулиятини ошириш максадида, Агентлик томонидан давлат хокимияти ва бошкаруви органлари фаолиятининг очиклиги тугрисидаги конунчиликни бузганлик учун маъмурий жавобгарликни белгиловчи конун лойихаси ишлаб чикилди хамда Узбекистон Республикаси Олий Мажлиси ^онунчилик палатасига киритилди.

2022 йил 18 январда Олий Мажлис ^онунчилик палатасининг навбатдаги ялпи мажлисида Коррупцияга карши курашиш агентлиги томонидан ишлаб чикилган давлат хокимияти ва бошкаруви органлари томонидан очиклик тугрисидаги конунчиликни бузганлик учун жавобгарликни назарда тутувчи конун лойихаси Олий Мажлис ^онунчилик палатасида иккинчи укишда кабул килинди[6].

Янги кабул килинаётган конун билан эндиликда давлат хокимияти ва бошкаруви органлари фаолиятининг очиклиги тугрисидаги конунчиликни бузган, жумладан Очик маълумот сифатида жойлаштирилиши керак булган маълумотларни эълон килмаган ёки тулик эълон килмаган, эълон килиш муддати ва тартибини бузган ёки маълумотларни нотугри курсатган идоралар мансабдор шахслари маъмурий жавобгарликка тортилиши белгиланмокда.

Узбекистон Республикаси Президентининг ПФ-6247-сонли Фармонига мувофик, 2021 йилнинг 1 декабридан бошлаб, Коррупцияга карши курашиш агентлиги томонидан хозирда вилоят, туман, шахар Кенгаши сессияларининг жамоатчилик учун очик булиши мониторинг килинмокда.

Хужжат билан Давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятининг очиклиги концепцияси хамда Давлат органлари ва ташкилотлари фаолияти очиклигини мониторинг килиш ва бахолаш буйича методикаси тасдикланди. Методика асосида давлат органлари ва ташкилотларининг хар йил якунлари буйича Очиклик индекси аникланади.

Давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятининг Очиклик индексини аниклашга каратилган хукумат карори лойихаси жамоатчилик мухокамасига куйилди. Индексга асосан давлат органлари ва ташкилотлари умумий 42 та мезонни уз ичига олган 7 та индикатор (ахборот хизмати рахбарининг фаолияти самарадорлигини бахолаш мезонлари асосида давлат органлари ва ташкилотлари фаолияти

April, 2022

872

очикдигини таъминлашга масъул булган субъектлар фаолияти, расмий веб-сайт ва бошка ахборот ресурсларида маълумотларни жойлаштириб бориш мажбуриятларига риоя килиниши, очик маълумотлар порталидаги иштирок, ахборот таркатиш электрон усулларининг самарадорлиги, жамоат коммуникация технологияларини жорий килиш, коррупция холатларини барвакт аниклаш ва олдини олиш сохасида амалга оширилган ишлар самарадорлиги хамда жамоатчилик кенгаши фаолияти самарадорлиги) асосида бахолаб борилади.

Худудларда коррупцияга карши курашишнинг самарали тизимини жорий этиш, шунингдек, давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятининг очиклигини таъминлаш борасида Фаргона вилоятида "Очик, шаффоф ва хисобдор худуд" лойихаси 2022 йил февраль ойидан амалга оширилиши бошланди.

Жорий йилнинг 22 февраль куни Европада хавфсизлик ва хамкорлик ташкилоти (ЕХХТ) кумагида Халкаро очик маълумотлар хартияси томонидан ишлаб чикилган Узбекистонда коррупцияга карши кураш буйича тузилган очик маълумотлар туплами юзасидан Якуний хисоботнинг такдимоти хам булиб утди. Экспертлар Узбекистонда коррупцияга карши кураш буйича маълумотларнинг хозирги холати, очик маълумотлардан фойдаланиш имкониятларини кенгайтириш масалалари ва уларнинг коррупцияга карши курашишда фойдаланиш имкониятларини мухокама килишди[7].

Такдимот Халкаро очик маълумотлар хартиясининг Бошкарувчи директори Н.Карфи ва Европада хавфсизлик ва хамкорлик ташкилотининг хорижий экспертлари томонидан утказилди. Тадбирда Узбекистон томонидан 30 га якин вазирлик ва идоралар ходимлари иштирок этди.

Хеч шубха йукки давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятининг очиклиги коррупциянинг турли куринишларини олдини олишга кумаклашади.

Жумладан Агентлик томонидан худудлар ва сохаларда давлат бюджетидан максадли фойдаланиш, шу жумладан давлат харидларини амалга ошириш юзасидан утказилган урганишлар бунга мисолдир.

Агентлик томонидан "Коррупциясиз соха", "Коррупциясиз худуд" лойихалари, "Обод кишлок" ва "Обод махалла" дастурлари доирасида худудлар ва сохалар кесимида 50 дан ортик урганишлар ва текширувлар утказилди. Согликни саклаш, олий ва урта махсус таълим, халк таълими, ички ишлар, курилиш сохаларида утказилган урганишлар шулар жумласидандир.

April, 2022

873

Ушбу тадбирлар давомида аникланган коррупция холатлари юзасидан тупланган хужжатлар хукукни мухофаза килувчи органларга такдим килиниб, Жиноят кодексининг тегишли моддалари билан умумий 49 та жиноят иши ва 24 та маъмурий ишлар кузгатилди.

Шундан Давлат харидлари тугрисидаги конун хужжатлари ижроси бузилганлиги билан боглик 23 та жиноят ишлари кузгатилиб, улар буйича 142 млрд сумдан ортик моддий зарар аникланди.

Шунингдек, бюджет буюртмачилари томонидан объектларни куриш ва жорий таъмирлаш буйича "dxarid.uz" ва "tender.mc.uz" махсус ахборот порталида жойлаштирилган эълонлар жойларга чиккан холда урганилганда, жами 134 та объектда 85,5 млрд сумлик жорий таъмирлаш ва курилиш ишлари танлов голиблари аникланмасдан бошлаб юборилганлиги ёки аллакачон тамомланганлиги маълум булди.

Сохалар кесимида тахлил килинганда, Халк таълими вазирлиги тизимида 50,7 млрд сумлик (61 та), Согликни саклаш вазирлиги тизимида 9,7 млрд сумлик (25 та), Мактабгача таълим вазирлиги тизимида 1,8 млрд сумлик (7 та), Олий ва урта махсус таълим вазирлиги тизимида 1,3 млрд сумлик (4 та), махаллий хокимликлар ва бошка ташкилотлар томонидан 22,0

млрд сумлик (37 та) объектларга тугри келади.

Шунингдек, ушбу объектларни худудлар кесимида тахлил килганда, Самаркандда 42,2 млрд сумлик (10 та), Андижонда 14,0 млрд сумлик (45 та), Кашкадарёда 10,4 млрд сумлик (32 та), Наманганда 9,5 млрд сумлик (27 та), Жиззах вилоятида 3,7 млрд сумлик (7 та), Тошкент шахрида 3,7 млрд сумлик (4 та), Навоийда 1,8 млрд сумлик (5 та), Бухорода 332 млн сумлик (4 та) объектлар тугри келиши аникланди.

Бундан ташкари, давлат харидлари сохасида утказилган мониторингда Республика буйича бюджет буюртмачилари томонидан 458 та танловда "Давлат харидлари тугрисида"ги ва "Ракобат тугрисида"ги конунларнинг талаблари бузилишига йул куйилганлиги аникланиб, коррупцияга оид хукукбузарликларнинг сабаб хамда шарт-шароитларни бартараф килишга каратилган 446 та такдимнома киритилди ва 141 млрд сумлик маблагларнинг максадсиз сарфланишининг олди олинди[8].

"Коррупциясиз соха" лойихасининг ижросини урганиш максадида Узбекистон Республикаси Согликни саклаш вазирлиги, Согликни саклаш вазирлиги хузуридаги Фармацевтика тармогини ривожлантириш агентлиги хамда худудий

April, 2022

874

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-868-878

булинмалар ва уларнинг мансабдор шахслари фаолияти, хусусан, тизимда бюджет маблагларидан фойдаланиш ва конун хужжатларига риоя этилиши холати буйича урганишлар утказилиб, сохада коррупциявий омил ва хавфларни бартараф этиш буйича амалий таклифлар ишлаб чикилди.

Курилиш сохасида "Коррупциясиз соха" лойихасини амалга оширишда "Шаффоф курилиш" Миллий ахборот тизими ишлаб чикилиб, республиканинг барча худудларида реал вакт режимида тулик ишга туширилди.

Ислохотларни амалга ошириш доирасида фукароларнинг хукук ва манфаатларини химоя килиш, давлат хокимияти ва бошкаруви органлари фаолияти очиклигини, жамоат ва парламент назоратини таъминлаш механизмлари такомиллаштирилди, шунингдек, хукукни мухофаза килиш ва суд органлари фаолиятининг хукукий асослари ислох килинди.

Шундан келиб чиккан холда иктисодиётни янада устириш, халк фаровонлигини ошириш, мамлакатда инвестиция мухитини яхшилаш борасидаги стратегик вазифаларни хал этиш мухим ахамиятга эга. Бу эса коррупцияга карши курашиш сохасида давлат сиёсатининг самарали амалга оширилишини таъминлаш буйича янги тизимли чоралар курилишини такозо килмокда. Президентимиз томонидан имзоланган "Узбекистон Республикасида коррупцияга карши курашиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги Фармон хам айни шу максадни кузлагани билан ахамиятли хисобланади.

Фармоннинг туб мохиятига эътибор каратадиган булсак, коррупцияга карши нафакат хукукни мухоза килувчи идоралар ва давлат ташкилотлари, балки жамоатчилик назорати институти имкониятидан хам кенг фойдаланиш белгилаб куйилганини куриш мумкин.

Мазкур фармонда жамоатчилик назоратини олиб боришда мухим урин тутувчи Узбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари ва сиёсий партияларнинг ролини янада кучайтириш алохида белгилаб куйилган.

Иккинчидан, жойларда коррупцияга карши курашиш сохасидаги ишларнинг холатини комплекс урганиш ва мавжуд муаммоларни бартараф этиш юзасидан таклифлар тайёрлаб бориш учун Коракалпогистон Республикаси Жукорги Кенгеси, халк депутатлари вилоятлар ва Тошкент шахар Кенгашлари, халк депутатлари туман ва шахар Кенгашларининг таркибида коррупцияга карши курашиш комиссияларини ташкил этиш тавсия килинди.

April, 2022

Учинчидан, ахолининг хукукий онги ва хукукий маданиятини янада ошириш, жамиятда коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни кучайтириш, ушбу сохадаги конунбузилиш холатлари юзасидан хабар берган шахсларни химоя килишнинг ташкилий-хукукий механизмларини жорий этиш таъкидланди.

Туртинчидан, фукаролик жамияти институтлари, оммавий ахборот воситалари фаолиятининг чинакам эркинлигини таъминлаш ва уларни коррупцияга карши чораларни тайёрлаш, утказишда ва ижросини мониторинг килишда иштирок этишга жалб килиш назарда тутилди [9].

Коррупцияга карши курашишда очиклик ва шаффофлик, хисобдорлик ва халоллик механизмларини такомиллаштириш ва ривожлантиришда иштирок этиш, шунингдек давлат органлари ва тадбиркорлар фаолиятининг шаффофлиги, хисобдорлиги, халоллиги ва хакконийлигини таъминлашда жамоатчилик назоратини жорий этиш максадида "Узбекистонда очиклик ва шаффофлик" тахлил маркази ташкил этилди.

Коррупцияга карши курашиш ва унинг олдини олиш масалаларида тахлил ва тадкикотлар олиб борадиган ушбу нодавлат нотижорат ташкилот уз фаолиятини ошкоралик, коллегиаллик, узаро хурмат, тенг хукуклилик, ихтиёрийлик тамойиллари асосида олиб боради.

Марказнинг асосий вазифалари этиб, куйидагилар белгиланди: коррупциянинг сабабларини ва окибатларини хамда у етказаётган зарарни аниклаш, коррупциявий харакатлар окибатларини аниклаш, камайтириш ва олдини олиш буйича тадкикотлар утказиш, очиклик ва шаффофлик, коррупциянинг олдини олиш, конун устуворлигини таъминлаш буйича халкаро стандартлар, амалиёт ва муаммоларни урганиш хамда уларни Узбекистон шароитида куллаш буйича таклифлар ишлаб чикиш, давлат ва жамиятда коррупцияга карши кураш, хукук устуворлиги, очиклик ва шаффофликни таъминлаш сохасида илмий фаолият олиб бориш, диссертациялар, монографиялар, дарсликлар ва бошка илмий-услубий ишлар тайёрлаш, очиклик ва шаффофлик, коррупциянинг олдини олиш ва конун устуворлигини таъминлаш масалалари буйича халкаро, минтакавий, хорижий ва махаллий дастурларда, лойихаларда, грантларда ва бошка тадбирларда иштирок этиш.

Шунингдек, мазкур тузилма коррупция даражаси, унинг кабул килиш холати ва шахсий хаётида дуч келиш даражасини, давлат хокимияти институтларига ишонч

April, 2022

876

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-868-878

даражаси ва коррупцияга карши чоралар таъсирини бахолаш максадида жамоатчилик фикрини урганади.

"Узбекистонда очиклик ва шаффофлик" тахлил маркази Transparency International халкаро нохукумат ташкилотида аккредитациядан утиш ва бошка ихтисослашган халкаро ташкилотларга аъзо булишни, улар билан хамкорлик килиш ва бошка катор вазифаларни бажаришни уз олдига максад килиб куйган[10].

Коррупцияга карши курашиш агентлиги хамда Адлия вазирлигига тегишли вазирлик ва идоралар билан биргаликда очик маълумотлар сифатида жойлаштирилиши керак булган ижтимоий ахамиятга молик маълумотлар руйхатини кенгайтириш буйича доимий равишда таклифлар бериб бориш тизими хам йулга куйилди. Натижада жамоатчилик ва мутахассисларнинг таклиф ва тавсиялари хам амалиётга жорий этилиб, тизим такомиллаштирилди.

Шу билан бирга, Коррупцияга карши курашиш агентлиги зиммасига давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятининг очиклигини таъминлаш борасидаги ишларни мувофиклаштириш ва доимий мониторинг килиш, шу жумладан, уларнинг норматив-хукукий хужжатлари билан белгиланган маълумотларни интернет тармогига жойлаштириш (эълон килиш) буйича мажбуриятлари хисобини юритиш, давлат органлари ва ташкилотлари фаолияти устидан оммавий ахборот воситалари оркали самарали жамоатчилик назоратини урнатишга кумаклашиш хамда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларидан келиб чикувчи давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятининг очиклиги ва шаффофлигига оид долзарб масалаларни «Mening fikrim)) портали оркали умумхалк мухокамасига чикариш каби вазифалар юклатилди[11].

Юкоридагилардан келиб чикиб куйидаги хулосага келиш мумкин:

давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятининг очиклиги ва шаффофлигини таъминлаш коррупцияга карши курашиш тизимини такомиллаштириш мухим унсури хисобланади;

давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятининг очиклиги ва шаффофлиги таъминланганлиги даражасини назорат килишда фукаролар ва фукаролик жамияти институтларининг урни ва ахамияти нихоят мухим хисобланади;

мазкур сохада амалга оширилган ишларни назорат килиш борасида фукаролар ва фукаролик жамияти

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

April, 2022

HHcTmyraapu BammapuHH öhhhm Ba KyHHKManapuHH puBo^naHTHpum MyxuM Ba3H$a xucoönaHagu;

gaBnaT opraHnapu Ba aHHH;ca Коррyпцнaгa ;apmu Kypamum areHTnuru $y;aponap Ba $y;aponHK ^aMH^TH HHcTHTyraapu BammapuHH öhhhm Ba KyHHKManapHHH puBO^naHTHpum Ma;caguga 3apyp mohhabhö Ba TamKHnufi mapoHT aparnmu Ma;cagra MyBO^u;.

REFERENCES

1. Y3ÖeKHCTOH PecnyönHKacuHHHr "^aBnaT XOKHMHATH Ba 6om;apyBH opramapu ^aonuaTHHHHr oHHKguru TyFpHcHga"rH 05.05.2014 Hungaru YP^-369-COH ^OHyHH. [2L[3].

2. Y3ÖeKHCTOH PecnyönHKacu npe3ugeHTH "^aBnaT opraHnapu Ba TamKHnoTnapuHHHr ^aonuaTH OHHKnurHHH TatMHHnam, myHHHrgeK, ^aMoaTHH^HK Ha3opaTHHH caMapanu aManra omupumra goup KymuMHa Hopa-Tagöupnap Tyrpucuga" 16.06.2021 hhh nO-6247-coH OapMOHH [2].

3. Y3ÖeKHCTOH PecnyönHKacu кoppyпцнara ;apmu Kypamum AreHTnuru TOMOHugaH 2021 HHH gaBOMuga aManra omupunraH umnap W3acugaH 26.01.2022 Hungaru öpu^HHr MatnyMOTnapH.[4], [9].

4. Y3ÖeKHCTOH PecnyönuKacHHHHr "^aBnaT xapugnapu TyFpucHga"rH KOHyHH YPK-684-coH 22.04.2021 HHH. [7].

5. AögyKaMon PaxMOHOB. Кoppyпцнara ;apmu Kypamum 6yÖHHa PecnyönHKa ugopanapapo komhcchach umHH rypyxu at3Ocu. "Кoppyпцнara ;apmu Kypamum -6apnaMH3HHHr 6ypHHMH3". №22/.2019.Xy;yK. [8].

6. Ohhk^hk Ba ma^^o^nHK TatMHHnaHagu. Huquq.uz. /28.06.2021/[10].

7. Y3ÖeKHCTOH PecnyönHKacu npe3ugeHTHHHHr "Кoppyпцнara ;apmu Mypocacu3 MyHOcaöaTga öynum MyxuTHHH aparam, gaBnaT Ba ^aMH^T 6om;apyBHga кoppyпцнaвнн OMunnapHH KecKHH KaMaHTupum Ba öyHga ^aM o aTHHHHK umTHpoKHHH KeHraHTupum nopa-TagSupnapu TyFpucuga" 06.07.2021 fiungaru nO-6257-COH OapMoHu[11].

8. https://parliament.gov.uz. Y36eKHCTOH PecnyönHKacu Ohhh Ma^nuc KoHyHHHHHK nanaTacHHHHr caHTH. [1], [6].

9. https: //anticorruption.uz. Y3ÖeKHCToH PecnyönHKacu Кoppyпцнara ;apmu Kypamum AreHTnuru caHTH. [5], [9].

® ©

April, 20221 International Scientific Conference1

©

o1

©

878

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.