Научная статья на тему 'ДАВЛАТ ХАРИДЛАРИ ТАШКИЛ ЭТИЛИШИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎЛЛАРИ'

ДАВЛАТ ХАРИДЛАРИ ТАШКИЛ ЭТИЛИШИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

422
102
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
давлат харидлари / махсус ахборот портали / харид қилиш тартиб-таомили / бюджет / давлат бюджети / public procurement / special information portal / procurement procedures / budget / state budget

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Хамидулло Фазлиддинович Паттидинов

Ушбу мақолада давлат харидлар тизимини такомиллаштириш соҳасида амалга оширилаѐтган туб ислоҳотлар, ушбу тизимнинг давлат бюджети маблағларидан мақсадли ва оқилона фойдаланишдаги ўрни, шунингдек, мамлакатимизда давлат харидлари тизимини янада самарали ташкил этиш бўйича илмий хулоса ва тавсиялар ишлаб чиқилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

WAYS TO IMPROVE THE ORGANIZATION OF PUBLIC PROCUREMENT

This article develops scientific conclusions and recommendations for radical reforms in the field of public procurement, the role of this system in the targeted and rational use of state budget funds, as well as more effective organization of public procurement in our country

Текст научной работы на тему «ДАВЛАТ ХАРИДЛАРИ ТАШКИЛ ЭТИЛИШИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎЛЛАРИ»

ДАВЛАТ ХАРИДЛАРИ ТАШКИЛ ЭТИЛИШИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙУЛЛАРИ

Хамидулло Фазлиддинович Паттидинов

Узбекистан Республикаси Банк-молия академияси магистранти

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада давлат харидлар тизимини такомиллаштириш сохасида амалга оширилаётган туб ислохотлар, ушбу тизимнинг давлат бюджети маблагларидан максадли ва окилона фойдаланишдаги урни, шунингдек, мамлакатимизда давлат харидлари тизимини янада самарали ташкил этиш буйича илмий хулоса ва тавсиялар ишлаб чикилган.

Калит сузлар: давлат харидлари, махсус ахборот портали, харид килиш тартиб-таомили, бюджет, давлат бюджети.

WAYS TO IMPROVE THE ORGANIZATION OF PUBLIC PROCUREMENT

Khamidullo Fazliddinovich Pattidinov

Master of the Banking and Finance Academy of the Republic of Uzbekistan

ABSTRACT

This article develops scientific conclusions and recommendations for radical reforms in the field of public procurement, the role of this system in the targeted and rational use of state budget funds, as well as more effective organization of public procurement in our country.

Keywords: public procurement, special information portal, procurement procedures, budget, state budget.

КИРИШ

Давлат бюджети давлатнинг марказлаштирилган пул маблаглари булиб, унда даромад манбалари ва улардан тушадиган тушумлар, шунингдек харажат хажми ва йуналиши уз аксини топади. Давлат харажатларининг ажралмас таркибий кисми сифатида давлат харидлари мухим ахамиятга эга хамда у давлатнинг уз вазифа ва функцияларини амалга оширишда асосий воситалардан бири хисобланади.

Давлат сектори узига юклатилган вазифа ва функцияларни амалга ошириш, иктисодиётни ривожлантириш, ахоли фаровонлигини таъминлаш ва турмуш даражасини яхшилаш хамда шу каби бошка куплаб йуналишлардаги устувор максадларга эришишни таминлаш учун товар, иш ва хизматлар билан таъминлаб турилиши зарур. Бунда албатта давлат харидларига эхтиёж сезилади.

Давлат харидлари - бюджет тизими бюджетларининг маблаглари хисобидан амалга ошириладиган товарлар, иш ва хизматлар харидларидир. Бошка суз билан айтганда, давлат харидлари - товар (иш, хизмат)ларни давлат буюртмачилари томонидан пулли асосда олиш хисобланади. Давлат харидларини мохиятини тулик тушунишда унинг вазифаларига эътибор бериш лозим.

Давлат харидларининг вазифалари давлат бошкаруви фаолияти учун зарур товар, хизмат ва ишлар билан уз вактида, керакли микдорда ва турда, сифатда хамда нархда таъминлашдан ташкари ракобатни ривожлантириш учун давлат харидларига купрок тадбиркорлик субъектларини жалб килиш, ишлаб чикарилаётган махсулот сифатини яхшилаш, махаллий ишлаб чикарувчиларни халкаро андозаларга мос сифатли махсулот ишлаб чикаришга ундашдан иборатдир. Бу вазифаларни амалга ошириш оркали мамлакат иктисодиёти ривожига хамда ижтимоий сохадаги ижобий узгаришларга таъсир курсатиш мумкин булади.

Давлат харидлари бозор элементи хисобланиб, унинг ёрдами билан иктисодиётнинг турли сохаларида маблагларни таксимлаш ва самарадорлигини ошириш содир булади. Бу эса давлат харидлари сохасига эътиборли булишни ва уни ривожлантиришни талаб килади, бунда албатта тизимли ёндашув зарур.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Республикамизда давлат харидлари тизимини шакллантириш ва такомиллаштириш максадида ислохотлар утказишга катта ахамият берилмокда.

Хусусан, Вазирлар Махкамасининг «Давлат харидларини амалга оширишда харид килиш тартиб-таомилларини ташкил этиш жараёнларини ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланган холда янада такомиллаштириш чоралари тугрисида»ги карори кабул килинди.

Ушбу карор билан «Давлат харидлари тугрисида»ги Конунга мувофик Молия вазирлигига куйидагиларни амалга ошириш топширилди:

• 2021 йил 1 апрелга кадар махсус ахборот порталида курилиш сохасида давлат харидларини электрон шаклда утказишни назарда тутувчи алохида сахифа яратиш;

• 2021 йил 1 майга кадар Марказий азборот порталини яратиш буйича техник-лойиха хужжатларини ишлаб чикиш ва белгиланган тартибда Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигида экспертизадан утказиш;

• 2021 йил 1 сентябрга кадар давлат харидлари буйича барча маълумотларни жамловчи ва ташки ахборот тизимлар билан узаро электрон хамкорликни таъминловчи Давлат харидлари марказий ахборот портали дастурий мажмуасини яратиш ва уни кузатишни таъминлаш чораларини куриш.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Марказий ахборот порталини ишлаб чикиш ва уни кузатишни таъминлаш Молия вазирлигининг Ахборот-хисоблаш маркази томонидан амалга оширилади. Марказий ахборот порталини ишлаб чикиш ва уни кузатишни таъминлаш халкаро молия институтларидан жалб килинадиган маблаглар хамда Молия вазирлиги Ахборот-хисоблаш марказининг уз маблаглари хисобига амалга оширилади.

2021 йил 1 апрелдан бошлаб давлат харидлари ижрочисининг муассислари тугрисидаги маълумотлар Молия вазирлиги ва ДС^ ахборот тизимлари уртасидаги ахборот алмашинувидан фойдаланган холда давлат буюртмачилари билан тузилган шартномалар реестрига киритилади.

Хужжат билан Давлат харидлари марказий ахборот порталини юритиш буйича функционал талаблар хамда Давлат харидлари сохасида фойдаланиладиган товарларнинг (ишларнинг, хизматларнинг) миллий классификаторини юритиш коидалари тасдикланди.

Давлат харидларининг очик ва шаффоф механизмини яратиш, уни такомиллаштириш, савдоларнинг коррупциядан холи тарзда утказилишини таъминлаш максадида республикада амалга оширилаётган ишлар ва курилаётган чора-тадбирларни узвий давом эттириш билан бирга мавжуд муаммоларни уз вактида бартараф этиш хам зарур.

Харидларни амалга ошириш билан боглик айрим муаммо ва камчиликлар юзага келмокда. Масалан, "Давлат харидлари тугрисидаги конун"нинг 44-моддасига асосан харид килиш тартиб-таомили якунига кура электрон дуконда товар (иш, хизмат) мавжуд эмаслиги сабабли шартнома тузилмаган булса,

давлат буюртмачиси мустакил равишда танланган етказиб берувчи билан шартнома тузиш оркали тугридан-тугри харидни амалга оширишга хакли хисобланади. Электрон дуконда барча турдаги товарлар мавжуд булмаганлиги окибатида буюртмачилар ва махсулот етказиб берувчилар уртасида ракобатга асосланмаган тарзда тузилаётган тугридан-тугри шартномалар сони ортмокда.

Шу каби вазиятларни олдини олиш учун республикамизда давлат хариди тизимини такомиллаштириш ва кичик бизнес субъектларини давлат буюртмаларида иштирокини таъминлаш оркали, иктисодий ривожланишга таъсир этиш масаласига мухим йуналиш сифатида эътибор каратилмокда. Шу нуктаи назардан, хорижий тажрибаларни урганиш ва давлат хариди тизимида бу тажрибалардан фойдаланиш, мамлакатимизда фаолият курсатаётган тадбиркорлик ва кичик бизнес субъектлари фаолиятини ривожлантиришда мухим ахамиятга эга.

ХУЛОСА

Хулоса сифатида айтиш мумкинки, бюджет маблагларининг самарали сарфланиши хар бир давлатнинг хар кандай даврдаги мухим масалалардан биридир. Давлат хариди жараёнини такомиллаштириш буйича ишлаб чикилган конун ва карорлар ушбу масалаларнинг ечимини топишда мухим ахамият касб этмокда. Шу билан бирга, давлат харидларини амалга оширишда товарлар (ишлар, хизматлар)ни етказиб берувчиларнинг масъулиятсизлиги юзасидан жавобгарлигига белгиланган жарима микдорининг камлиги буюртмачиларга товар (иш, хизмат)ларнинг уз вактида ва белгиланган талабларда етказиб берилишида бир катор муаммоларга сабаб булмокда. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларининг давлат томонидан куллаб-кувватланиши, ушбу соха

вакилларининг давлат ва корпоратив харидлар жараёни жалб килиш оркали давлат ташкилотларининг узлуксиз ва самарали фаолият курсатиши таъминланади.

Шулардан келиб чиккан холда, бюджет ташкилотларининг давлат харидларини амалга оширишдаги молиявий муносабатларини самарали ташкил этиш юзасидан куйидаги таклиф ва тавсиялар ишлаб чикилди:

- тугридан-тугри шартномалар килиш хукукига эга булган товар (иш, хизмат)лар руйхатини кенгайтириш;

- давлат хариди жараёнидаги иштирокчиларнинг масъулиятсизлиги юзасидан жавобгарлигини кучайтириш;

- давлат хариди жараёнига тадбиркорлик субъектлариния янада кенг жалб килишда хориж амалиётини урганиб чикиш.

Бунинг натижасида, буюртмачиларга зарур булган ишлар, хизматларнинг махсус ахборот порталида эълон килиниши натижасида ушбу ишлар, хизматларга булган таклиф ошади, улар орасидаги ракобатнинг мавжудлиги сабабли, иш, хизматларнинг нархини тушишига олиб келади, натижада бюджет ташкилотларининг мазкур иш, хизматлар учун ажратилган пул маблаглари тежалади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Бюджет кодекси;

2. Узбекистон Республикаси "Давлат харидлари тугрисида"ги Конуни;

3. Вазирлар Махкамасининг «Давлат харидларини амалга оширишда харид килиш тартиб-таомилларини ташкил этиш жараёнларини ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланган холда янада такомиллаштириш чоралари тугрисида»ги 37-сон карори 26.01.2021й.

4. Уроков У. Давлат харидлари тизими: кеча ва бугун. «Бозор, пул ва кредит» журнали, 8-сон, 2018 й.

5. Шешукова Т.Г. Система государственных закупок: понятие, влияние на экономику // Международный бухгалтерский учет. - 2018. - Т.

6. www.norma.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.