Научная статья на тему 'Давлат бюджетининг янги таснифига шарҳлар '

Давлат бюджетининг янги таснифига шарҳлар Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
386
238
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Давлат бюджетининг янги таснифига шарҳлар »

Мирёкуб Хайдаров Расул Рахмонов

ДАВЛАТ БЮДЖЕТИНИНГ ЯНГИ ТАСНИФИГА ШАРЩР1

ДАВЛАТ БЮДЖЕТИ ХАРАЖАТЛАРИНИНГ ИКТИСОДИЙ ТАСНИФИ

18. Давлат бюджети харажатларининг и^тисодий таснифи Узбекистан Республикаси бюджет тизимининг барча даражадаги бюд-жетлари харажатларини хужалик характери ва ишлаб чи^ариш элементларига кура фар^лашни хамда давлат бош^арувига сарфланаётган туловларнинг и^тисодий мохиятидан келиб чи^иб бюджет харажатлари йуналишларини ани^лашни назарда тутади. Давлат бюджети-нинг и^тисодий таснифи ^уйидаги куринишда булади:

Категория Модда ва кичик модда Элемент

XX XX XXX

2 2 3

Харажатларнинг и^тисодий таснифи 7 бел-гидан иборат булган булимлар, категориялар, моддалар ва кичик моддалар кодларини уз ичига олади.

Категория - 2 та белги;

Модда - 1 та белги;

Кичик модда - 1 та белги;

Элемент - 3 та белги.

4 - "Харажатлар" Узбекистан Республикаси Давлат бюджети харажатлари таснифини ифо-далайди.

41- категория - Ишчилар мехнат хаки,

Узбекистан Республикаси Мехнат Кодексига мувофи^ хисобот даврида бюджет ташкилот-лари ишчиларига пул ёки натурал куринишда таедирлаш буйича харажатлар . Мазкур категория иш хаки (411) и ижтимоий эхтиёжларучун ажратма ва бадаллар (412) ижтимоий сурурта дастурига мувофи^ ишчилар номидан иш

1 Давоми. Маколанинг боши ушбу журналнинг шу йилги 2чи ва 4чи сонларида чоп этилган.

берувчилар томонидан амалга ошириладиган харажатлар моддалари киради.

411 модда - иш хаки барча туловлар иш берувчи томонидан Давлат хизматчиларига бериладиган туловларни уз ичига олади: 4111 модда - пул шаклидаги иш ха^и: 4111100 асосий иш ха^и; 41 1 1200 - иш ха^ига устама ва ^ушимчалар:

4111210 - умумтаълим, урта махсус, касб-хунар таълими муассаларининг урнак курсатган ходимларини рагбатлантиришнинг директор жамрармаси мабларлари;

4111220 - тиббиёт ташкилотлари ходимла-рига устама ва ^ушимчалар.

4111 - асосий иш ха^и бу мехнат шартно-маси ёки Узбекистон Республикаси мехнат ^онунчилигига мувофи^ фу^аролик-ху^у^ий битимлари ор^али жисмоний шахсларга хисобланадиган ва туланадиган туловлар хисобланади. Ушбу шартномаларнинг пред-мети иш бажариш ва хизмат курсатиш булиб, жумладан:

туловлар: ишчи ва хизматчиларнинг лаво-зим маошлари; ягона тариф сеткаси тарифлари буйича; соатбай ха^ тулаш; харбий ва махсус унвонлар буйича.

устамалар: малакавий разряд (даражали амал, дипломатик ранг); давлат ва бош^а хиз-матларнинг узига хос шартлари; белгиланган хизмат муддатини утаганлик учун; баъзи чул, сувсиз ва ю^ори торли жойларда ишлаш ва стаж учун; махфийлик даражаси булган маълумотлар билан ишловчиларга; шифрлаш ишларига; махсус режимдаги иш; давлат сири билан ишлаш ху^у^и; узига хос шароит; доцент ва профессор лавозимлари; илмий унвон, илмий даража;

тунги вактда, байрам ва дам олиш кунларида ишлаш; ва бош^а устамалар;

мукофотлар, моддий ёрдамлар, йилли-киш якунлари буйича таедирлаш; муаллиф-лик, ижрочилик ва таедирлашлар ва бош^а рарбатлантириш характеридаги туловлар.

йиллик мехнат таътиллари, у^ув таътил-лари, ишлатилмаган таътил учун компенсация туловлари.

туловлар: ходимларнинг малакавий тай-ёргарлик, малака ошириш у^иш даври учун, мутахассисларни бош^а у^ув юртларида тай-ёрлаш, тиббий текширув кунлари, ^он топши-риш ва донорларга та^дим ^илинадиган дам олиш даври, давлат ёки умумий мажбурият-ларни бажаришда иштирок этиш кунларига туловлар;

шу каби бош^а харажатлар. Шунингдек, бу харажатларга рарбатлантириш характеридаги туловлар, компенсация туловлари, ишлаб берилмаган ва^т туловлар киради, 4111210-4111220 моддаларда курсатиб утилган харажатлар бундан мустасно.

4111210 - умумтаълим, урта махсус, касб-хунар таълими муассаларининг урнак курсатган ходимларини рарбатлантиришнинг директор жамрармаси мабларлари уз ичига:

умумий таълим муассасаларида урнак курсатган у^итувчилар базавий тариф ставка-ларига ойлик устамалар;

урта-махсус ва касб-хунар таълим муассасаларида ю^ори касбий малака эга ва у^ув-тарбия жараёни сифатини оширишга узининг йирик шахсий хиссасини ^ушган профессор-у^итувчилар ва ишлаб чи^ариш мастерлари базавий тариф ставкаларига ойлик устама туловлар;

Ва^тинча ишга лаё^атсизлик учун туланмаган нафа^аларни молиялаштириш, фа^ат и^тисод ^илинган мабларлар эвазига;

Умумтаълим, урта-махсус, касб-хунар муас-сасалари ходимларига бир марталик мукофот ва моддий ёрдам туловлари буйича харажат-ларни олади.

4111220 - тиббиёт ташкилотлари ходимларига устама ва ^ушимчалар, урнак курсатган тиббиёт ходимларини моддий рарбатлантириш харажатларни уз ичига олади.

412 - ижтимоий эхтиёжлар учун бадал-лар / ажратмалар ходимларни ижтимоий нафа^алар, жумладан пенсия ва бош^а пенсияга

оид нафа^алар олишини таъминлаш ма^садида ижтимоий сурурта дастурига мувофи^ давлат бош^аруви сектори бирликлари томонидан амалга ошириладиган ха^и^атда утказиладиган ёки шартли хисоб-китоб ^илинадиган туловларни назарда тутади.

Мазкур моддага Узбекистон Республикаси соли^ ^онунчилигига мувофи^ иш берувчилар-нинг ягона ижтимоий туловни (4121100) амалга ошириш харажатлари, шунингдек ижтимоий эхтиёжларга бош^а бадаллар ва ажратмалар (4121200) акс эттирилади.

4121100 - ягона ижтимоий тулов Узбекистон Республикаси ^онунчилигига мувофи^ белгиланган ми^дорларда иш ха^и фондидан ажратиладиган бадаллардир.

4121200 - ижтимоий эхтиёжларга бош^а бадаллар ва ажратмалар мажбурий тиббий суруртага сурурта тарифлари буйича, ишлаб чи^аришдаги бахтсиз ходиса ва касбий хаста-ланишлардан ижтимоий сурурталаш буйича бадалларни, шунингдек, ижтимоий эхтиёжларга бош^а бадаллар ва ажратмаларни уз ичига олади.

42 категория - товар ва хизматлар сотиб олиш, мазкур категория бюджет ташкилотлари томонидан товар ва хизматлар ишлаб чи^ариш учун сотиб олинган товар ва хизматлардан тар-киб топган. У уз ичига:

421 - хизмат сафари харажатлари Узбекистон худудида (4211) ва унинг таш^арисида (4212) хизмат сафари ва хизматга оид юришлар билан борли^ булган барча хара-жатлардир

4211 - республика ичида, Узбекистон худудида хизмат сафари ва хизматга оид юришлар билан борли^ булган барча харажатлар

4212 - хорижий давлатларга сафарлар билан борли^, Узбекистон худудидан таш^аридаги хизмат сафари ва хизматга оид юришлар билан борли^ булган барча харажатлардир.

422 - коммунал хизматлар, мазкур модда ^уйидаги харажатларни уз ичига олади:

4221 - электроэнергия, жорий хужалик ма^садларида электроэнергия ^ийматини тулаш буйича харажатлар;

4222 - табиий газ, жорий хужалик ма^садларида табиий газ ^ийматини тулаш буйича харажатлар;

4223 - иссик сув ва иссиклик энерги-яси, жорий хужалик ма^садларида исси^ сув

исси^лик энергияси ^ийматини тулаш буйича харажатлар;

4224 - совук сув ваокава, жорий хужалик ма^садларида совук сув ва окава ^ийматини тулаш буйича харажатлар;

4225 - чикиндиларни тозалаш, олиб чикиб кетиш билан боглик хизматлар хамда энергия ва бошка ресурслар (бензин ва бошка ЁММдан ташкари)ни сотиб олиш, чикиндиларни тозалаш, олиб чи^иб кетиш билан богли^ хизматларга хамда бензин ва бош^а ЁММдан таш^ари энергия ва бош^а ресурсларни сотиб олиш буйича харажатларни олади.

423 - саклаш ва жорий ремонт,......

4231 - ер, ер таркиби ва сифатини ошириш билан богли^ барча харажатларни уз ичига олади.

4232 - бино, мазкур кичик модда бинони саклаш ва жорий таъмирлаш богли^ барча харажатларни уз ичига олади. Куйидаги эле-ментларга булинади:

42321 - уй-жой бинолари, уй-жой сифа-тида фойдаланиладиган биноларни саклаш ва жорий таъмирлаш билан борли^ барча харажатлар, шу жумладан, гараж ва бош^а уй-жойга оид ^урилишга харажатларни уз ичига олади.

42322 - нотурар жой бинолари, уй-жой биноларидан таш^ари бош^а барча биноларни саклаш ва жорий таъмирлаш билан богли^ барча харажатлар уз ичига олади.

4233 - иншоот, бинолардан таш^ари бош^а иншоотларни саклаш ва жорий таъмирлаш билан борли^ барча харажатлар уз ичига олади. Куйидаги элементларга булинади:

42331 - умумий фойдаланишдаги автомобил йуллари, уларни саклаш ва жорий ремонти билан борли^ барча харажатларни уз ичига олади.

42339 - бошка иншоотлар, умумий фода-ланиладиган автомобил йулларидан таш^ари бош^а иншоотларни саклаш ва жорий ремонти билан борли^ барча харажатлар.

4234 - машина, асбоб-ускуна ва техника, кичик моддаси машина, асбоб-ускуна ва техни-кани саклаш ва жорий ремонти билан богли^ харажатларни уз ичига олади. Куйидагиларга уз ичига олади::

42341 - транспорт воситалари, бухгалтерия хисобининг миллий стандартида таъ-риф берилган барча турдаги транспортларни

саклаш ва жорий ремонти буйича харажатлар 42349 - бошка машина, асбоб-ускуна, техника ва утказгич курилмалар, транспорт воситаларидан таш^ари барча бош^а машина, асбоб-ускуналар, техника ва утказгич ^урилмаларини саклаш ва жорий таъмирлаш билан борли^ харажатлар киради

4234910 - Мебел ва офис жидозлари, мебел ва офис жихозларини саклаш ва жорий ремонти буйича харажатлар

4234920 - компьютер жи^озлари, хисоблаш ва аудио-видео техника, компьютер жихозлари, хисоблаш ва аудио-видео тех-никаларни саклаш ва жорий ремонти буйича харажатлар

4234930 - электроэнергия ва комму-нал хизматлар улчагичлари (прибор), электроэнергия, газ, сув, исси^лик энергияси улчагичлари ремонти, ва уларга техник хизмат курсатиш буйича харажатлар.

4239 - саклаш ва жорий ремонт буйича бошка турдаги харажатлар, саклаш ва жорий ремонт буйича бош^а турдаги харажатларни уз ичига олади.

424 - ижара, ушбу моддага ижара шартно-масига мувофи^ бюджет ташкилотларининг активларни: ер, бино, иншоот, уй-жой, транспорт воситаларини ижарага олганлик учун туловларни уз ичига олади.

4241 - ер

4242 - бинолар

42421 - Уй-жой бинолари

42422 - нотурар жой бинолари

4243 - иншоотлар

4244 - машина, асбоб-ускуна ва техника

42441 - транспорт воситалари 42449- бош^а машина, асбоб-ускуна ва тех-никалар

4244910 - Мебел ва офис жихозлари 4244920 - компьютер жихозлари, хисоблаш ва аудио-видео техника

4244990 -910 ва 920 элементларда курсатилмаган бош^а техника ижараси учун харажатлар

4249 - ижара буйича бошка харажатлар, ушбу модданинг 41, 42,42, 43 ва 44-кичик мод-даларида курсатилмаган мулкни ижарага олиш-дан харажатлар.

429 - товар ва хизматлар сотиб олиш учун бошка харажатлар, мазкур моддага 42 катего-рияга кирмайдиган бош^а товар ва хзматлар

сотиб олиш учун харажатлар киради.

4291 - укиш харажатлари, кадрлар малака-сини ошириш ма^садида бюджет ташкилотлари ходимларини у^итиш, тайёрлаш ва ^айта тай-ёрлаш хамда курсатиладиган хизматлар учун туловларни уз ичига олади.

4292 - телефон, телекоммуникация ва ахборот хизматлари, телефон, телекомму-никацион ва ахборот хизматлари учун харажт-лар.

42921 - телефон, телекоммуникация ва почта хизматлари, ушбу элементда телефон, факс ва бош^а воситалар ор^али маълумот уза-тиш хамда уларни урнатиш ва почта-телеграф хизматларидан фойдаланганлик учун туловлар акс эттирилади.

42922 - ахборот ва коммуникация хизматлари, ахборот хизматларини сотиб олиш билан билан богли^ харажатлар, жумладан, телекоммуникацион хизматлар (Рейтер, Интернет, E-mail, сайтлар яратиш ва бош^алар)

4293 - объектларни куриклаш хизматлари, бюджет ташкилотлари объектларини ^ури^лаш буйича хизматларга туловлар

4299 - Бошка харажатлар. Мазкур моддага 91, 92, 93 кичик моддаларда курсатиб утилмаган бош^а товар ва хизматларни сотиб олиш харажатлари киритилади.

43 категория - асосий воситалар буйича харажатлар

Номолиявий активлар бу барча и^тисодий активлар, молиявий активлар бундан мустасно. Мазкур категорияга бюджет ташкилотда мав-жуд активларни ошишига олиб келувчи барча операциялар киради. Жумладан, сотиб олиш шартномаларини тулашга харажатлар, асосий воситаларни лойихалаштириш, шунингдек, асосий воситаларга тегишли ^урилиш, реконструкция, мукаммал ва урта таъмир пудрат шартномалари, техник ^айта жихозлаш, объектларни кенгайтириш ва модернизация ^илиш. Куйидаги моддаларни ичига олади:

431 - Асосий воситаларни лойихалаштириш, ушбу модда асосий воситалар лойихавий-тад^и^от ишлари билан борли^ харажатларни уз ичига олади. Бинолар (4311) ва иншоотлар (4312)

4311 - Бинолар, турар жой (43111) ва ноту-рар жой (43112) биноларини лойихалаштиришга харажатларни харажатларни уз ичига олади.

4312 - Иншоотлар, умумфойдаланишга

мулжалланган автомобил йуллари (43121) ва бош^а иншоотларни (43129) лойихалаштиришга кетадиган харажатларни уз ичига олади.

4319 - Асосий воситаларни лойихалаштириш буйича бошка харажатлар. Бунда мазкур модданинг 11-12-кичик мод-даларида курсатилмаган асосий воситаларни лойихалаштириш буйича бош^а барча харажатлар акс эттирилади.

432 - Асосий воситаларни куриш ва реконструкция килиш. Номолиявий активларни ^уриш ва реконструкция ^илиш буйича барча харажатларни уз ичига олади.

4321 - Бино. Турар жой (43211) ва нотурар жой (43212) биноларини ^уриш ва реконструкция ^илишга харажатларни уз ичига олади.

4322 - Иншоот. умумфойдаланишга мулжалланган автомобил йуллари (43221) ва бош^а иншоотларни (43229) ^уриш ва реконструкция ^илишга харажатларни уз ичига олади.

4329 - Асосий фондларни куриш ва реконструкция килиш буйича бошка харажатлар.

Мазкур кичик модда 21-22 кичик моддаларда курсатилмаган асосий фондларни ^уриш ва реконструкция ^илиш буйича бош^а барча харажатларни уз ичига олади.

433 - асосий воситаларни буткул таъмир-лаш. Мазкур модда асосий воситаларни буткул таъмирлаш билан борли^ ёки мавжуд активлар-нинг ишлаб чи^ариш ^уввати ва муддатини ошишига, уларнинг холатини яхшилашга олиб келувчи харажатларни уз ичига олади.

4331 - Бино. Турар жой (4331100) ва нотурар жой (4331200) биноларини буткул таъмирлаш билан борли^ барча харажатларни уз ичига олади

4332 - Иншоот. умумфойдаланишга мулжалланган автомобил йуллари (4332100) ва бош^а иншоотларни (4332900) буткул таъмирлаш харажатларини уз ичига олади.

4333 - Транспорт воситалари, машина, жихоз ва техника. Транспорт воситалари, машина , жихоз ва техникалар буткул таъмирлаш билан богли^ харажатларни уз ичига олади.

4339 - асосий воситаларни мукаммал ва урта таъмирлаш буйича бошка харажатлар.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Мазкур кичик модда 31-32 кичик моддаларда курсатилмаган асосий фондларни мукаммал ва урта таъмирлаш буйича бош^а барча харажат-

ларни уз ичига олади.

434 - асосий воситаларни урта таъмир-лаш.

435 - Асосий воситаларни сотиб олиш. Бу

модда бюджет ташкилотларида мавжуд актив-ларнинг купайишига олиб келувчи барча опе-рациялар буйича харажатларни акс эттиради.

4351 - Ер. Ер сотиб олиш билан богли^ барча харажатлар

4352 - Бино. Турар жой (43421) ва нотурар жой (43422) биноларини сотиб олиш билан борли^ харажатларни уз ичига олади.

4353 - Иншоот. Барча турдаги иншоотларни сотиб олиш билан борли^ барча харажатларни уз ичига олади.

4354 - Машиналар, жихозлар ва техника. Машина, жихоз ва техника сотиб олиш билан богли^ барча турдаги харажатлар акс эттири-лади.

43441 - транспорт воситалари. Барча турдаги транспорт воситаларини сотиб олиш билан борли^ харажатлар.

43449 - бошка машина ва жихозлар. Ушбу элементга транспорт воситаларидан таш^ари барча машина, жихоз ва техника сотиб олиш харажатларини акс эттиради.

4344910 - Мебел ва офис жихози. Мебел ва офис жихозларини сотиб олиш билан борли^ харажатлар акс эттирилади.

4344920 - Компьютер жихози, хисобалш ва аудио-видео техника, ахборот техноло-гияси ва буюмлар сотиб олиш билан богли^ барча харажатлар акс эттирилади.

4344930 - электр энергияси ва коммунал хизматлар улчагичлари. электроэнергия, газ, сув, исси^лик энергияси улчагичларини сотиб олиш билан богли^ харажатлар акс эттири-лади.

4344990 - Бошка техника. Бунда 91-91 кичик моддаларда курсатилмаган бош^а турдаги машина, жихоз, ва техникалар сотиб олиш билан борли^ харажатлар акс эттирилади.

4345 - Асосий воситалар сотиб олиш буйича бошка турдаги харажатлар. Бош^а турдаги асосий воситаларни сотиб олиш билан богли^ бош^а барча харажатларни уз ичига олади. Куйидагиларни уз ичига олади:

43451 - Культивация килинадиган актив-лар, бу уз ичига культивация килинадиган активларни сотиб олиш билан борли^ харажатларни олади. Бош^а товар ва хизматлар ишлаб

чи^ариш учун хайвонлар, усимликлар

43452 - Номоддий активлар, бу элемент уз ичига номоддий активларни сотиб олиш билан борли^ барча харажатларни олади. Жумладан, авторлик ху^у^и, патент, дастурий таъминот ва бош^а турдаги номоддий активлар.

43453 - Кутубхона фонди, бу элемент уз ичига бюджет ташкилотларида кутубхона фон-дини ташкил ^илиш ма^садида китоблар, у^ув ^улланмалар ва бош^а шу турдаги материал-ларни сотиб олиш билан борли^ барча харажат-ларни олади.

435 - Моддий айланма маблаглари захираларини сотиб олиш, моддий айланма маблаглари захираларини сотиб олиш, яъни сотиш, ишлаб чи^аришда фойдаланиш ёки исти^болда бош^а ма^садлар учун давлат бош^арув сектори бирликлари томонидан са^ланадиган товар ва хизматларга харажатларни узида акс эттиради.Уз навбатида страте-гик захиралар (4351) ва бош^а моддий айланма воситалари (4352)га булинади.

4351 - Стратегик захиралар, бозорни тар-тибга солиш учун ваколатли органлар томонидан стратегик ма^садларда ва фав^улодда холатлар учун са^ланадиган, шунингдек, давлат ахамиятига молик товар ва хизматларга харажатларни уз ичига олади.

43511 - Давлат захираси, ушбу элемент давлат захираларини барпо ^илиш ма^садида ута мухим ахамиятга молик булган товарларни сотиб олишга харажатларни уз ичига олади.

43512 - Озик -овкат захиралари, ушбу элемент захираларни барпо ^илиш ма^садида ози^-ов^атлар сотиб олиш билан борли^ харажатларни уз ичига олади.

43519 - Бошка стратегик резервлар, ушбу элемент келажак учун захиралар барпо ^илиш ма^садида сотиб олинадиган бош^а турдаги стратегик товарларга харажатларни уз ичига олади.

4352 - бошка турдаги моддий айланма воситалар, бунда бюджет ташкилотлари томонидан ишлаб чи^ариш жараёнида фойдаланиш ма^садида сотиб олинадиган бош^а турдаги моддий айланма воситаларга харажатларни уз ичига олади.

43521 - Товар-моддий захиралар, бюджет маблаглари олувчилари томонидан хужалик эхтиёжларига товар-моддий захиралар сотиб олиш билан богли^ харажатларни уз ичига

олади. Уст-бош, пойафзал ва курпа-тушаклар (43522); ози^-ов^ат (43523); дори-дармон, вакцина, бактериологик препаратлар ва тиббиёт воситалари (43524); ё^илги ва ЁММ (43525) ва кумир (43526)лар бундан мустасно.

43522 - Уст-бош, пойафзал ва курпа-тушаклар, хужалик эхтиёжлари учун уст-бош, пойафзал ва курпа-тушаклар сотиб олиш хара-жатларини уз ичига олади.

43523 - Озик-овкат, хужалик эхтиёжлари учун ози^-ов^ат сотиб олиш харажатларини уз ичига олади.

43524 - дори-дармон, вакцина, бактериологик препаратлар ва тиббиёт воситалари, ушбу элемент бюджет ташкилотларига дори-дармон, вакцина, бактериологик препаратлар ва тиббиёт воситаларини сотиб олиш харажат-ларини уз ичига олади.

43525 - ёкилги ва ЁММ, хужалик ва техник эхтиёжлар учун ё^илги ва ЁММ сотиб олиш харажатларини уз ичига олади.

43525 - кумир, бюджет ташкитлотлари-нинг хужалик эхтиёжлар учун кумир сотиб олиш харажатларини уз ичига олади.

44 Катеогрия - Фоизлар. Ички ва таш^и манбалардан олинган кредитлар ва ^арзлар буйича фоизларни тулашга харажатларни уз ичига олади.

Фоизлар кредитор томонидан таедим этил-ган ^арзнинг туланмаган асосий ^исмидан фойдаланилганлик учун туловлардир, яъни и^тисодий бахосидир. Туланадиган фоизнинг умумий суммаси норезидентларга туланадиган (441-модда), давлат бошцаруви секторига кир-майдиган резидентларга фоиз туловлари (442-модда) ва бош^а давлат бошкаруви сектори бирликларига туланадиган (443-модда) фоиз-ларга булинади.

441-модда норезидентларга туланадиган фоизлар уз ичига:

Давлат кафолати остида таш^и манбалардан олинган хорижий кредитлар буйича туловлар (4411) олади. Уз навбатида у хорижий давлат-лар хукуматларига (44111), хал^аро ташкилот-ларга (44112), молия ташкилотлари, хал^аро ташкилотлардан таш^ари (44113) ва ушбу кичик модданинг 11-13 элементларида курсатилмаган бош^а норезидентларга (44119) туланадиган фоизларга булинади;.

Кимматли когозлар буйича фоизларга туловлар (4412), бунга разначилик векселлари

(44121) ва облигациялари (44122)га туловлар киради.

442-модда. Давлат бошкаруви секторига кирмайдиган резидентларга фоиз туловлари, ичига ^уйидагиларни олади:

ички кредитлар буйича фоиз туловлари (4421) давлат бошкаруви сектори бирликлари томонидан олинган ички манбалар, уз навбатида у ички элементларга Марказий банк (44211), тижорат банклари (44212), бошца молия ташкилотлари (44213) ва номолия ташкилотлари (44214)га булинади;

кимматли когозлар буйича фоиз туловлари (4422) газначилик векселлари (44221)ваоблигация(44222) буйичатуловларни уз ичига олади.

443 модда. Бошка давлат бошкаруви сектори бирликларига туланадиган фоизлар уз ичига 441 ва 442 моддаларда курсатиб утилмаган бош^а институтлардан олинган кредитлар буйича фоиз туловларини олади.

45 категория Субсидиялар, бунга давлат ва махаллий уз-узини идора ^илувчи ташки-лотларнинг зарарларини ^оплаш харажатлари киритилади (уй-жой коммунал хужалиги, транспорт ташкилотлари ва бош^алардан келиб тушадиган даромадлар).

Субсидиялар ташкилотларнинг ишлаб чи^ариш фаолияти даражасидан келиб чи^ан холда ёхуд улар ишлаб чи^арадиган, сотадиган, экспорт ёки импорт ^иладиган товар ва хиз-матларнинг ми^дори ёки нархи буйича маз-кур корхоналарга жорий бегараз туловларни ифодалайди. Субсидияларнинг ма^сади ишлаб чи^ариш, дастлабки нарх ёки корхоналар оладиган мукофот даражасига таъсир ^илиш булиши мумкин.

Субсидиялар фа^ат жорий трансферт булади, капитал трансфертлар эмас.

Субсидиялар авваламбор уни олувчининг давлат ташкилоти (451) ёки хусусий ишлаб чи^арувчи (452) ёхуд нодавлат нотижорат ташкилоти (453) эканлигига богли^, сунгра, унинг молия ёки номолия ташкилотилигига цараб синфларга ажратилади. Натижада субсидиялар 5 турдаги олувчиларга тацдим эти-лиши мумкин: давлат номолиявий ташкилотлари (4511), давлат молиявий ташкилотлари (4512), хусусий номолиявий ташкилотлар (4521), хусусий молиявий ташкилотлар (4522) ва нодавлат нотижорат ташкилотлари

(4530).

46 категория Грантлар бир давлат бир-лигидан бош^асига ёки хориж давлатлар хукуматлари ва хал^аро ташкилотларга таедим этиладиган мажбурий булмаган жорий ёки капитал трансфертларни уз ичига олади. Грантлар аввало грант олувчи институционал бирликнинг типига кура, сунгра грантнинг жорий ва капитал грантлигига ^араб тасниф-ланади.

Грант олувчилар 4 турга булинади:хори-жий давлатлар хукуматларига грантлар (461-модда), хал^аро ташкилотларга грантлар (462-модда), нодавлат нотижорат ташкилотларига грантлар (463-модда), давлат бошкаруви сек-торининг бош^а бирликларига грантлар (464-модда).

Жорий грантлар - олувчи томонидан жорий харажатларни амалга ошириш ма^садида бери-лади ва бирор-бир активни сотиб олишни кузда тутмайдиган. Шунингдек, ундай сотиб олишларга богли^ булмаган харажатларга йуналтирилади. Капитал грантлар эса олувчи томонидан бирор-бир активни сотиб олишни, ёки активларни сотиб олиш учун (товар моддий захиралари бундан мустасно) пул утказмаларини, ёхуд активларни узатишни (товар моддий захиралари ва пул мабларлари бундан мустасно) ёки кредитор ва дебитор уртасидаги узаро ^арз муносабатларини бекор ^илишни кузда тутади.

461-модда - хорижий давлатлар хукуматларига грантлар жорий (4611) ва капитал грантлар (4612) кичик моддаларига булинади. Шунингдек, 462-модда халкаро ташкилотларга грантлар хам жорий (4621) ва капитал грантлар (4622) кичик моддаларига; 463-модда нодавлат нотижорат ташкилотларига грантлар жорий (4631) ва капитал грантлар (4632) кичик моддаларига; 464-модда давлат бошкаруви секторининг бошка бирликларига грантлар жорий (4641) ва капитал грантлар (4642) кичик моддаларига булинади.

464 -модда. Давлат бошкаруви секторининг бошка бирликларига грантлар давлат ичида давлат бошкаруви секторининг бир-лигининг бош^асига дотация, субвенция, ва бош^а турдаги трансфертлар куринишидаги молиявий ёрдамини англатади. Уз навбатида, у жорий (4641) ва капитал грантлар (4642) кичик моддаларига булинади.

Давлат бошкаруви секторининг бош^а бирликларига жорий грантлар ^уйидаги элемент-ларни уз ичига олади:

дотациялар (46411) ^уйи бюджатлар ва мацсадли жамгармаларнинг етишмаган хара-жат ^исмини ^оплашни кузда тутувчи молиявий ёрдам. Дотация Кора^алпогистон Республи-каси бюджети (464111), вилоятлар ва Тошкент шахри бюджетлари (464112), туман ва шахарлар бюджетлари (464113) ва давлат мацсадли жамрармалари (464114) харажатларининг етишмаган ^исмини ^оплаш учун таедим этилади.

субвенция (46412) махаллий бюджетлар ва мацсадли жамрармаларга республика бюджети мабларларидан берилидиган молиявий ёрдам. Дотациядан фар^ли уларо^ субвенциялар ани^ ма^садларни молиялаштиришга та^дим этилади. Мацсадли сарфланиши бузилган холатда ^айтариб олинади. У Корацалпогистон Респу-бликасига (464121), вилоятлар ва Тошкент шахрига (464122), туман ва шахарларга (464123) ва давлат мацсадли жамдармаларига (464124) субвенцияларга булинади.

утказиб бериладиган маблаглар (46413), республика бюджетига тушадиган маблагларнинг мазкур маблаглар шакллана-диган худудларга утказиб берилидиган ^исми. У Корацалподистон Республикасига (464131), вилоятлар ва Тошкент шахрига (464132), туман ва шахарларга (464133) ва давлат мацсадли жамдармаларига (464134) узтказиб бериладиган мабладларга булинади.

Капитал грантлар цуйидаги элементларга булинади:

Капитал харажатларни коплаш учун субвенциялар (46421) бош ма^сади асосий воси-талар сотиб олиш ёки капитал ремонт буйича харажатларни ^оплашдир. У Корацалподистон Республикасига (464211), вилоятлар ва Тошкент шахрига (464212), туман ва шахарларга

(464213) ва давлат мацсадли жамдармаларига

(464214) субвенцияларга булинади. Мамлакат ичидаги бошка капитал

трансфертлар (46422) давлат бошкаруви секторининг бош^а бирликларига ю^орида курсатилмаган бош^а турдаги капитал транс-фертларга булинади. Молия ташкилотлари (464221) ва номолия ташкилотлари (464222) га капитал трансфертларга булинади.

47-категория. Ижтимоий нафакалар. Бюджет маблари хисобидан ижтимоий, пен-

сия ва тиббий суруртага, шу жумладан давлат пенсия таъминоти буйича пенсияга харажат-ларни уз ичига олади. Ижтимоий нафакалар дастур турига кура таснифланади. Ижтимоий нафакалар пул ёки натура куринишида ахолини ижтимоий мухофаза ^илишга ёки ахолининг алохида гурухини ижтимоий хавф-дан химоялашга ^аратилган трансфертлардир. Ижтимоий хавф бу ^ушимча харажат ^илишга талаб пайдо булиши ёки даромадларининг камайиши о^ибатида вужудга келадиган салбий ходиса ёки вазият. Мисол учун, тиббий хизмат-лар курсатиш, ишсизларга ва пенсионерларга бериладиган ижтимоий нафа^а. Барча ижтимоий нафакалар жорий ва капитал трансферт-ларга булинади.

471 модда. Ижтимоий таъминот буйича нафакалар. Бу ахолига ижтимоий таъминот дастури доирасида пул куринишида бериладиган ижтимоий нафа^алардир. У нафа^а (47111) ва пения нафа^исига (47114) булинади.

47111 элементи Нафакалар уз ичига ишсиз-лик буйича нафа^а (4711110), ва^тинча мехнатга лаё^атсизлик (4711120), бола турилганда бери-лаганда бир марталик нафа^а (471113), дафн этиш маросими учун бериладиган нафа^а

(471114), хомиладорлик ва туришга нафа^а

(471115), 16 ёшгача булган ногирон-бола ота-онаси (васий)нинг бирига хар ойнинг ^ушимча куни учун бериладиган нафа^а (471116) ва Узбекистон Республикаси ^онунчилигига мувофи^ давлат пенсия таъминоти олишга ху^у^и булмаган турма ногиронлар, ^ариялар ва мехнатга лаё^атсизларга нафакалар (471117) ни олади.

47114 элемент Пенсиялар. У Узбекистон Республикасининг фу^ароларни пенсия таъминоти туррисидаги ^онунчилигига мувофи^ муддатидан олдин пенсия (471141), ишламай-диган пенсионерларга пенсия (471142), ишлай-диган пенсионерларга 50% туланадиган пенсия (471143), ишлайдиган пенсионерларга 100% туланадиган пенсияларни (471144) уз ичига олади.

Ижтимоий ёрдам нафа^аси (472-модда) ахолининг ижтимоий сурурта буйича ^ондириладиган эхтиёжлари учун таедим эти-ладиган трансфертлар киради, фа^ат ижтимоий сурурта дастурлари доирасида эмас.

Ижтимоий ёрдамга пул куринишидаги нафакалар (4721) уз ичига бола 2 ёшга

тулгунга цадар уни парваришлаш буйича ишла-майдиган оналарга, шунингдек бюджет ташки-лотларида ишлайдиган оналарга бериладиган %ар ойлик нафаца (47211), вояга етмаган 16 (18) ёшгача болалари булган оилаларга нафацалар (47212), кам таъминланган оилаларга моддий ёрдам (47213), имтиёзли беморлар контин-гентига бепул курсатилган юцори малакали ихтисослашган тиббий ёрдам харажатларини цоплаш (47214), уй-жой хужаликларгиа комму-нал хизматлар тулаш учун пулли компенсация туловлари (47215) етим ва ота-онасининг царовисиз цолган болаларни овцат билан таъ-минлаш (47216) ва мазкур модданинг юцори цисмида курсатилмаган бошца турдаги пул куринишидаги ижтимоий ёрдамга нафацаларни олади.

Ижтимоий ёрдамга натура куринишидаги нафакалар (4722). Уй хужаликлари томони-дан сотиб олинадиган товар ва хизматлар, шунингдек уй хужаликларининг дастур шарт-ларига мувофи^ муайян манфаатларни сотиб олиш харажатларини ^оплаб беришни назарда тутади. У:

47221 -таълим олаётган кам таъминланган оила фарзандлари, етим-есир болалар, ота-она царамогида булмаган болаларни ижтимоий цуллаб-цувватлаш нафацаси;

47222 - кам таъминланган оила фарзандлари, етим-есир болалар, ота-она царамогида булмаган болаларни циш уст-боши ва пойаф-зали билан таъминлашга харажатлар;

47223 - кам таъминланган оила фарзандлари, етим-есир болалар, ота-она царамогида булмаган болаларни китоб билан таъмин-лашга харажатлар;

47224 - ойлик йул чиптаси билан таъмин-лашга харажатлар;

47225 - кам таъминланган оила фарзандлари, етим-есир болалар, ота-она царамогида булмаган болаларни бепул овцатланиш билан таъминлашга харажатлар;

47226 - якка-ёлгиз царияларни озиц-овцат билан таъминлашга харажатлар;

47227- Имтиёзли беморлар контингентига бепул дори-дармон воситалари билан таъмин-лашга харажатлар;

47228 - муцтож ногиронларни протез-ортопедик ма^сулот ва реабилитация техник воситалари билан таъминлашга харажат-лар;

47229 - мазкур кичик модданинг 21-29 эле-ментларида курсатилмаган бошца ижтимоий ёрдамга натура куринишидаги нафацалар буйича харажатларга булинади.

Иш берувчилар томонидан бериладиган ижтимоий нафака (473-модда) бу давлат таш-килотлари томонидан уз ишчиларига ёки бошца ташкилот ишчиларига пул куриниши (4731) ва натура шаклида (4732) ижтимоий нафацаларни кузда тутади.

48-категория - Бошка харажатлар, 41-49 категорияларда курсатилмаган бошца барча харажатларни уз ичига олади. У цуйидагиларга булинади: 481 - мулк билан бодлицхаражатлар, фоиздан ташцари;482 - бошца турли харажатлар.

Ушбу катеогрияга мехнатга туловлар, муас-сасаларнинг уз эхтиёжлари учун сотиб олади-ган хизматлари, давлат царз мажбуриятларига хизмат курсатиш, ташкилотлар ва цуйи бюд-жетларга бюджет маблагларидан бегараз ва цайтариб олинмайдиган трансфертлар, ижтимоий таъминотни амалга ошириш билан борлиц харажатлар кирмайди.

481 - мулк билан боглик харажатлар, фоиздан ташкари, харажатларни давлат бошцаруви секторининг бирлигининг молия-вий актив ёки номоддий ноишлаб чицариш актив эгасига активдан фойдаланганлик учун туловига борлиц харажатлар. Фоиздан ташкари мулк билан борлиц харажатлар дивиденд, даро-мадлардан ажратмалар ва рента шаклида булиши мумкин.

482 - бошка турли харажатлар. Бошца категорияларга кирмаган барча операциялар буйича харажатларни уз ичига олади ва бошца жорий (4821) ва капитал харажатларга (4822) булинади.

Бошца жорий харажатлар кичик моддаси цуйидаги элементларни уз ичига олади:

48221 - бошка турли харажатлар: кадастр, ер тузиш ва топографик-геодезик, картогра-фик ишларга (482111); солиц ва йигимларни тулаш (482112) ягона ижтимоий туловдан ташкари; вакиллик харажатлари (482113); биринчи синф уцувчиларига уцув жихозларини сотиб олишгахаражатлар ва бошца харажатлар (482119) мазкур таснифнинг хеч цайси мод-дасида курсатиб утилмаган харажатлар.

48212 - Халкаро ва давлатлараро ташки-лотларда аъзолик, хукуматнинг халкаро ва

давлатлараро ташкилотларда аъзо булишга ёки аъзолик бадали билан борлиц харажатлар;

48213 - Хукумат мукофотлари, давлат мукофотларини тулаш билан боглиц харажат-лар.

48214 - Стипендиялар, олий уцув юрти талабаларига бериладиган стипендиялар;

48215 - Фукароларга етган зарарларни тулаб бериш, давлат хокимияти органи ёки мансабдор шахслар томонидан ноцонуний харакат (харакатсизлик) оцибатида етган зарарни цоплаш, суд органлари царорлари буйича маънавий зарарни, суд царорлари буйича даъвогарларга пул компенсацияларини тулаб бериш билан борлиц харажатлар.

48216 - Тиббиёт ташкилотларида мод-дий рагбатлантириш ва ривожлаштириш жамгармасини шакллантиришга харажат-лар.

49 категория - Молиявий актив ва мажбу-риятларга харажатлар, молиявий активларни тацдим цилиш ва мажбуриятларни тулашга харажатлар.

491 Молиявий активлар, бу унга эгалик цилувчи институционал бирликка (кредитор) бошца институционал бирликдан (дебитор) узаро тузилган шартнома шартларига мувофиц бир ёки куп марта туловларни олиш хуцуцини берувчи молиявий талабнома ёки активдир.

Молиявий активлар цуйидагиларга булинади:

Ички молиявий активлар (4911): депозит-лар (49111), цимматбахо цогозлар, акциядан ташцари (49112), кредит ва царзлар (49113) хамда акция ва капиталда иштирокэтишнинг бошца шакллари (49114).

49111 - депозитлар, фиксирланган номинал цийматга эга булган ва туловларни амалга ошириш учун ишлатиладиган молиявий активлар. Улар жамрариш воситаси ва турридан-турри айрибошлаш воситаси булиши мумкин ва депозитлар унинг эгасига фоиз куринишидаги даро-мад келтиради ёки муайян хизмат курсатилиш хуцуцини беради.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

49112 - кимматбахо когозлар, акциядан ташкари (49112) бу элементга муомалада булган молиявий инструментлар: векселлар, облигациялар, депозит сертификатлари, банк акцептлари ва бошца куринишдаги цимматбахо цогозлар. Бу шундан далолат берадики, институционал бирликлар мажбуриятларини шу каби

и^тисодий ^ийматга эга воситалар ор^али тар-тибга солиши ^рак.

49113 - кpедит вa кapзлap. Икки и^тисодий бирлик уртасида узаро шартнома биноан ^e-диторнинг тyFрида-тyFри дeбиторга маблаFни таедим этишини ифодаловчи молиявий инстру-мeнтлар тури. У ccyдaлap (KораrçалпоFистон Рeспyбликасига - 491131, вилоятлар ва Тош-кeнт шахрига - 491132, шахар ва туманларга - 491133, ма^садли жамFармаларга - 491134 бeриладиган ссудалар), кpeдum (давлат номо-лиявий ташкилотларига - 491135, нодавлат ташкилотларига - 491136, молиявий ташки-лотларга - 491137 крeдитлар) ва бoшцa u4Ku кpeдumлaш mypлapuга булинади.

Бу eрда ссуда ор^али ^уйи бюджeтлар ва ма^садли жамFармалар даромадларининг ва^тинча eтишмаган ^исмини ^оплаш таедим этиладиган ^ис^а муддатли ^арзлар тушуни-лади.

49114 - aкция вa кaпитaлдa иштиpoк этишнинг бошда шaкллapи. Барча крeдитор-ларнинг талабларини ^ондиргандан сунг, кор-порациянинг долган ^олди^ ^иймати талабно-маларини тасди^ловчи инстрyмeнтлар ва хисоб xyжжатларини узи жамлайди.

Taшки молиявий aктивлap (4912): дeпo-зumлap (49121), цuммamбaxo цoгoзлap, aкцuя-дaн maшцapu (49122), кpeдum вa цapзлap (49123) xaмдa aкцuя вa кaпumaлдa uшmupoк эmuшнuнг бoшцa шaкллapu (49124).

Молиявий талабнома тузилиши билан айни ва^тда дeбиторда мaжбypият (492) хосил булади. Maжбypият - бу тeгишли молиявий талабномалар эгаси булган институционал бирликларга (крeдиторга) дeбитор томонидан и^тисодий наф кeлтириш вазифаси, мажбурия-тидир. Содир булишига кура: ички (4921) вa тaшки (4922) мaжбypиятлapга булинади.

Ички мажбуриятларга aкцuялapдaн maшцapu цuммamбaxo цoгoзлapнu myлaб бepuшнu. (49211), шу жумладан гaзнaчuлuк вeкceллapu вa yзoк, мyддamлu цuммamбaxo цoгoзлapнu (492111) санаб утиш мумкин.

Шунин^к, кpeдum вa цapзлap (49212)HU санаш мумкин. У хам уз навбатида Узбeкucmoн Рecпyблuкacu pecпyблuкa дapжacuдaгu ccyдa-лapнu myлaб бepuш (492121), fopa^noeucmoH Рecпyблuкacu ccyдaлapuнu myлaб бepuш

(492122), вuлoяmлap вa Toшкeнm шaxpu ccyдa-лapuнu (492123), дaвлam нoмoлuявuй maшкu-лomлapu кpeдumлapuнu myлaб бepuш (492124), нoдaвлam maшкuлomлapu кpeдumлapuнu myлaб бepuш (492125), мoлuявuй maшкuлom-лap кpeдumлapuнu myлaб бepuш (492126) xaмдa бoшцa элeмeнmлapдa кypcamuлмaгaн бoшцa u4Ku кpeдumлapнu myлaб бepuш (492129)гa бyлuнaдu.

Бюджemлap ypmacuдaгu xucoб-кumoб вa myлoвлap (49213) бюджeт жараëнининг ажрал-мас ^исми булиб, y бюджeтлар уртасида бюд-жeт утказмаларини ифодалайди. У уз ичига Узapo xucoб-кumoблapгa мyвoфuц Рecпyблuкa дapaжacuгa ymкaзuб бepuлaдuгaн мaблaглap (492131), yзapo xucoб-кumoблapгa мyвoфuц ^opaцaлпoгucmoн Рecпyблuкacuгa ymкaзuб бepuлaдuгaн (492132) мaблaглap, yзapo %UCO6-кumoблapгa мyвoфuц вuлoяmлap вa Toшкeнm шax,puгa ymкaзuб бepuлaдuгaн мaблaглap (492133), yзapo xucoб-кumoблapгa мyвoфuц myMaH вa шaxapлapгa ymкaзuб бepuлaдuгaн мaблaглap (492134), yзapo x,ucoб-кumoблapгa мyвoфuц юцopu бюджemгa ymкaзuб бepuлaдuгaн мaблa¿лap (49213S), юцopu бюджemгa ymкaзuб бepuлaдuгaн opmu^a дapoмaд cyммaлapu (492136)ни олади.

Ак^я вa кaпumaлдa uшmupoк эmuшнuнг бoшцa шaкллapu (49214) %aM мажбуриятлар хисобланади.

Таш^и мажбуриятларга: акциялардан ташцари цимматбацо цогозларни (49221) myлaб бepuшнu, шу жумладан ¿aзнaчuлuк вeкceл-лapu вa yзoц мyддamлu цuммamбaxo цo¿oзлapнu (492211); ^едит вa кapзлap (49222), шу жyмлa-дaн xopuж x,yкyмamлapu кpeдumлapuнu myлaб бepuш (492221), xaлцapo maшкuлomлap кpeдum-лapuнu myлaб бepuш (492222) вa maшцuлomлap кpeдumлapuнu myлaб бepuш, xaлцapo maшкu-лomлapдaн maшцapu (492223) киради.

Давлат бюджeти xаражатларининг и^тисодий таснифи турт гyрyx xаражатларга булинади. Бу булиниш 1999 йил 3 сeнтябрдаги 414-сонли Узбeистон Рeспyбликаси Вазирлар Махкамасининг "Бюджeт ташкилотларини xара-жатларини молиялаштириш (тулаш) тартиби" тyFрисидаги ^арорига мувофи^ амалга ошири-лади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.