Научная статья на тему 'CREATION OF COLOURFUL TYPE IN DOCUMENTARY FILMS'

CREATION OF COLOURFUL TYPE IN DOCUMENTARY FILMS Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
38
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ХУДОЖНИК / ТЕАТР / ГЕРОЙ ДОКУМЕНТАЛЬНОГО ФИЛЬМА / СЦЕНИЧЕСКАЯ ПУБЛИЦИСТИКА

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Бобоев Дустмурод

В статье анализируются пути и способы создания образа главного героя в документальных фильмах, особый опор делается на фильмах созданные со стороны таджикских кинематографов советского периода с сопоставительным анализом современного таджикского документального фильма.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СОЗДАНИЕ КРАСОЧНОГО ТИПА В ДОКУМЕНТАЛЬНЫХ ФИЛЬМАХ

The article considers the ways and means of creation of an image of the protagonist in documentary films and special support becomes on films created by the Tajik cinematographs of the Soviet period with the comparative analysis of a modern Tajik documentary film.

Текст научной работы на тему «CREATION OF COLOURFUL TYPE IN DOCUMENTARY FILMS»

village Boj or Pozhi. All abstracts and the author's ideas on this issue are supported and substantiated by convincing proofs and arguments.

Keywords: Shahnameh, the chronicle, respectful name, first name, the nickname wise man paradise.

Сведения об авторе: Чургосиев Муллоахмадшох, старший преподаватель кафедры философии и политологии Таджикского аграрного университета имени Ш. Шохтемура, e-mail: mullo.ahmad@mail.ru

About author: Churgosiev Mulloahmadhoh, a senior teacher of the chair of philosophy and political Science, Tajik Agrarian University named after Sh. Shotemur

ОФАРИДАНИ "НИЦОБИ РАВШАН" АЗ Ч,ОНИБИ СИНАМОГАРИ МУСТАНАД

БобоевД.

Донишгоуи миллии Тоцикистон

Тадричан чустучуйхои санъатии синамохо дар чанбаъхои навъхои гуногуни намоишот ва тарзи гузориши онхо, рассомони сахнавиро ба кушиши дохил шудан ба умки рухии шахсй, ифшои озодикунонинии гуломонаи мехнаткашон, оварда расонид, ки дар натича сохиби хеч чиз нашуданд, лекин ба гуфтае, "баробархукуки тамоми боигарихои рухй ва моддй" шуданд. Филми мустанади «Сухроб» аз ду кисм иборат буда, коргардони ин филми мустанад М. Мансурхочаев ва наворбардораш Р. Мушеев аст. Дар филм рузгор ва осори расоми халкии Точикистон, яке аз рассомони варзидаи точик ва хатто собик шуравй накл мешавад. Бинандаро ба олами санъати касби ворид мекунонад. Дар баробари ин хаёти расом лахза ба лахза бо мусаввадахои офарида, азобу укубати офариниши, лахзахои кори, интизории илхоми рассом, аз чониби коргардон хеле хуб банавор бардошта шуда, матни пешниходгашта пуркунандаи амали рассом гаштааст ва бо кадом дарду азобхо ба у унвони рассоми халкии Иттиходи Шуравиро додаанд, ривоят мекунад.

Филм дар хонаи рассом ва галерияи ва ё «Сухроб арт галерй» наворбардорй шуда, бинандаро мачбур менамояд, ки дар бораи санъат махсусае, санъати мусаввирй андеша намояд. Бурди дигари филм дар он аст, ки коргардон дар баробари мусавварахои Сухроб бурбонов ба накшу нигорхои Камолиддини Бехзод, накшхои мадрасаву масчидхо коххои гуногуне, ки дар Осиёи Миёна хастанду накши дастони хамин гуна Сухробхо хастанд, хамрохи расом халлу фасл менамояд ва моро ба олами санъат ворид менамояд, ки ин як бурди асосии филми мустанади Мансурхочаев мебошад. Аз нигохи коргардон Сухроб дар зиндагй хамчун шахрванди ватани худ накши худро ичро намудааст, аммо расом дар он андеша хаст, ки холо шохасари худро наофаридааст. Охиран солхои охири ватан ва бепарво будани мардум нисбат ба саноеъи бадеи, чехрахои гирифтаи баъди чанги шахрвандй лахза ба лахза пеши бинанда дар охири филм ба навор бардошта шудаст, ки бинандаро ба дахшат меоранд. Дар филм ду лахзаи офариниш ва бепарвоии дахшатбор намо мекунад.

Сабкхои публистистикаи сахнавй дар асоси тамоми тачрибахои синамои шуравй вориди синамои мустанад гашт ва ба амал омад гуем, хато намекунем. Ин хусусиятхо дар харду саноеъи сахнавй дар зери таъсири мактаби К. С. Станиславский, система ва театри у боз амиктар ва муассиртар гашта буд. МХАТ ки принсипхои бадеии хосси худро дошт, дар миёнахои солхои 1920-ум намоишхои бисёр хуби худро «Бронепоезд 14-69», «Дни Турбинных», Театри хурд (Малый театр) — «Любовь Яровую»-ро ба сахна гузошта буд, ки ин кор аз чониби синамогарони шуравй идома ёфт, ва синамои мустанади точик аз ин чиз орй буда наметавонад ва ин мактаб дар Точикистони сохибистиклол хам дар театр ва хам дар синамо побарчост.

Агар намоишхои синамои бадей ва филмхои мустанад анъанахои онро баамаловаранда тавсифи амик ва гунчоиши тинат, тамомшавии мантикии он, коркарди элементхои одй ва миллиро ичро мекарданд, Телевизони давлатии Точикистон, баъзеи дигар коллективхо бошанд, аз руи мавзуъхои рузмаррагии намоишот, хаячони публистии он, ки хеле намоён дар намуди сатирикии тасвири ходисахо ва кахрамонхо-намояндахои бокимондахои гузашта дар тафаккури сиёсии тунди асархои зидди зуроварй ва интервенсияи рухй, ки имруз маъмул гаштааст, дарч гашта буданд

296

баpомада тавонист, гуем хато намешавад. Чунин коллективно бо як чанду талоши часypона таpзи усули оддии поpа-поpа каpдан, сохти публистии, мyассиp ва чилодоppо мекофтанд.

«MаFpиб» филми мустакими дукисма аст ва он аз чониби яке аз pежиссёpони машнаpи точик, устоди касби худ М. Mансypхочаев навишта шудаст ва навоpбаpдоpй гаштааст, навоpбаpдоpи машнypи кинои точик Р. Мушиев онpо ба навоp баpдоштааст. Филми мустанад даp боpаи андешано ва коpy зиндагии маpдyми денаи кухистони MаpFебpо даp баp мегиpад. Ачиб он аст, ки даp боpаи кунистони точик садно филм баpдошта шудааст, аммо касе ба табиати он, чун Mансypхочаев диккат надодаст. Ин коpгаpдон даp навоpнои гуногуни худ ба ин гуна ланзано диккат дода, даp тобистон даp ин кишваp зимистон ва даp фасли саpмо тобистонpо чустаст ва пайдо намудааст. Вакеан кишваpи Точикистон намин гуна чоест, ки даp он даp фасли гоpмо, яъне тамуз зимистон ва даp фасли саpмо тамyзpо ёфтан мумкин аст. Даp ин дене, ки асоси коpи коpгаpдон ба он даp назаp аст, ки ден доpои 9 мон зимистон ва намагй се мон тобистон доpад, ки монандии он иклим ба иклими Шаpки Дyppо чуста, пайдо низ намудаст. Баъдан даp филм матне аз чониби pовие, ки коpгаpдон интихоб намудааст мутолиа мегаpдад, ки аз китоби Заpдyшт паЙFамбаp аст, ки ватани онpо имpyз ба кулли нукоти чанон мекашанд, ва он гуфтаи ин аст: "Ман Заpдyшт даp он чое тавлид гаштаам, ки даp он чо 9 мон зимистон аст» - ин чавоб ба ононе аст, ки ватани паЙFамбаpи нахустини олам Заpдyштpо аз чое ба чое мекучонанд, дигаp шаpнy эзоне даp ин боpа нест ва ба андешаи маpди доно гузоштани мисол аст, ки мо низ таpафдоpи он настем. Даp намин баpа назаp ин аст, ки "як боp дидан аз сад боp шунидан боло аст."

Дигаp назаp он аст, ки даp намин се мони тобистон маpдyми ин ден баpои ба даст оваpдани pизкy pyзй мyбоpиза намуда, молдоpй ва кашоваpзй менамоянд, баpои зимистон гyзаpонидан сyзишвоpй меFyндоpанд ва зиндагонии хyдpо ба намин васила пеш мебаpоанд. ^анpамонони филми мустанад аслан ба наёту зиндагии pyзмаppаи маpдyми MаFpеб бахшида шудааст ва яке аз филмнои бентаpин ба шyмоp меpавад, ки метавонад имpyз даp сонаи тypизим хизмат намояд.

Офаpидани "никоби" pавшан ва дакики канpамон, бе интихоби дакики хислатнои оддй, бе дохилшавй ба монияти канpамон номумкин буд. Чи хеле, ки баp меояд, чунин "никоб" даp он вакт pавшан мешавад, ки тавсифи фаолиятнои иштиpокдоpони даp филмнои телевизонии точик бyдаpо , ба таpзи чудогона танлил намой. Дануз даp боpаи чунин вокеот, соли 1932 масалан С. Mаpтинсон вобаста ба накши номypаттаби амеpикой аз спектакли "Собиткадами охиpин" навишта буд: "Даp тани Mаpтинсон костюми сиёни хоp-хоpакдоp, пойнои коки качмонанд бо ёкаи васеъ, андоми беаклона, каллапуши каpиб то pyrä муйлабно кашол ва чилим даp данон. Илова баp pакс-тyфе ба як таpаф, наpакате бо панчаи калонии даст ва нигоне ба зеp-yмyман нама хислатнои оддии беобypанги ба таpзи механикй "pехта" шуда вучуд дошт. Тамошобин даp як муддати муайяне шах шуда, гуё як наячони сабуки бадеиеpо аз ноганонигй, часоpат ва pавшании ин ланзаи театpй энсос менамояд" [б, c. 4G], ки ин назаp даp кулли синамои пас аз бозсозии Гоpбачиёв даp синамогаpии собик Шypавй маъмул гашт, ки имpyз маълум гашт, ки ин гашт хато будааст ва он ба ном "гашти асп" менамудасту халос, ки хушбахтона даp филми мустанади даp боло танлилнамудаи мо, ки аз Mансypхочаев аст, ба назаp намеpасад.

Чунин мачмуаи воситанои тасвиpотй даp "нуккабозй" даp як киёфа таъсиpи хеле олй ва ниссиётии тезеpо ба тамошобин pасонида, даp мавpиди худ тасвиpи амик ва дакикеpо даp боpаи он банодинии сиёсй, ки даp накши иштиpокчй ва синамо аст, мединад.

Новобаста аз ин Г. А. Mаpков даp боpаи филмно ва спектаклнои аввалини публитсистй ба тавpи одилона навишта буд, ки "кушиши сохтани спектакли публитсистй даp бисёp вактно дypyёна буд ва ё ифшои мyбоpизаи дохилии оpганизмнои театpй даp байни талаботнои идеологии мyосиpй ва дохилии (бадей ва чамъиятй) нотайёpии театp гашта буд", ин pаванд низ даp синамои телевизонии пас аз шypавй даp тамоми студиянои ин ватани як замон мyштаpак ба назаp меpасид.

Манз намин зиддиятно гоно филмноинои публистикии аввалнои сонои 1992-2000-yмpо pасмй ва таpнй мекаpд, ки баъзе филмнои таъpихй баpдоштаи точик, мисли "Искандаpи Макдунй", "Спитам'н" ва соиpи филмнои мустанади таблототиву ташвикотй ба намин pавия сохта шуданд ва шакли сохтоpашон ба филмнои Михаил Ром монанд бошанд, нам даp оянда таъpихpо бозгу намуда наметавонанд. Масалан

имруз дар филми Ром "Хонадони охирин шохи рус Романов"лахзахои таърихро дар навор дарёфтан мумкин аст ва аз он синамогарони рус хамазамон дар филмихои мустанад ва бадеии таърихии худ истифода менамоянд, яъне манбаъи хакикии хакикат аст, аммо ин назарро дар филмхои "Бист соли истиклол" дарёфтан мушкил аст, ки аз бехунарии синамогарони точик гувохй медихад.

Адабиёт:

1. Ильин Р. Как снимать телефильм // Современное радио и телевидение. №4. 1967.

2. Ильин Р. И. Телевизионное изображение. - М., 1964.

3. Куёзнецов Г. В. Журналист на экране. М., 1964.

4. Луначарский А. В. О театре и драматургии. Избраные статьи в 2-х томах. т. 1. М., 1958.

5. Муратов С. А. Документальный телефильм. Незаконченная биография. - М.: ВК, 2009.

6. Юренева В. Сергей Мартинсон. "Советский театр", 1932, №7-8, с. 40.

СОЗДАНИЕ КРАСОЧНОГО ТИПА В ДОКУМЕНТАЛЬНЫХ ФИЛЬМАХ

В статье анализируются пути и способы создания образа главного героя в документальных фильмах, особый опор делается на фильмах созданные со стороны таджикских кинематографов советского периода с сопоставительным анализом современного таджикского документального фильма.

Ключевые слова: телевизионный фильм, художник, театр, герой документального фильма, сценическая публицистика.

CREATION OF COLOURFUL TYPE IN DOCUMENTARY FILMS

The article considers the ways and means of creation of an image of the protagonist in documentary films and special support becomes on films created by the Tajik cinematographs of the Soviet period with the comparative analysis of a modern Tajik documentary film.

Keywords: a television film, the artist, theatre, the hero of a documentary film, scenic political journalism.

Сведения об авторе: Бобоев Дустмурод, кандидат филологических наук, доцент кафедры телевидения и радиовещания Таджикского национального университета, dust-murod@bk.ru

Information about the author: Boboev Dustmurod, PhD of philological sciences, docent of chair of television and broadcasting, Tajik National University

ОТАХОН ЛАТИФИ И ЕГО МЕСТО В СОВЕТСКОЙ ЖУРНАЛИСТИКЕ

Бобомуродова Г.

Таджикский национальный университет

Отахон Латифи был специальным корреспондентом самой популярной газеты Советского Союза «Правда». Он со страниц этого влиятельного печатного органа времени отражал не только трудности и недостатки, но и также достижения и развитие общества в целом. Отахон Латифи в полномочном печатном органе, как представитель народа, писал не только о жизни таджиков, но и о жизненных событиях людей, проживающих в Средней Азии и других республиках Советского Союза.

Высказывания Юрия Кринисиянова, коллеги и соратника Латифи, подтверждают предыдущие мысли. Он в частности отмечает: « Время, когда аргументом было умное и сильное слово, а не пуля. Оставаясь таджиком, он любил весь мир. И у него болела душа за русских и казахов, за армян и азербайджанцев» [7, с. 129].

Отахон Латифи выполнил бесценную работу в развитии советской современной журналистики. После февральских событий он назначается Председателем Союза Писателей Таджикистана, в связи этим специалисты отрасли отмечают, что этот этап был золотым периодом развития таджикской журналистики.

Наряду с освещением различных отраслей страны, Отахон Латифи вносил вклад в развитие сферы сельского хозяйства, особенно хлопководства в Таджикистане. В своих статьях он постоянно отмечал, что процесс выращивания и переработки хлопка должен осуществляться в Таджикистане.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.