CC BY
153
Получена: 10 июня 2020 / Принята: 15 июня 2020 I Опубликована online: 30 июня 2020
DOI 10.34689/SH.2020.22.3.003 УДК 616-036.22+578.834.1(574)
КАЗАКСТАНДАГЫ COVID-19: ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ МЕН КЛИНИКАСЫ
Сауле Б. Маукаева1, http://orcid.org/ 0000-0002-2679-6399
Салтанат Е. Узбекова1, http://orcid.org/0000-0001-9006-120X
Айнаш С. Оразалина1, http://orcid.org/0000-0003-4594-0138
Дархан E. Узбeкoв1, http://orcid.org/0000-0003-4399-460X
Ерсш Т. ЖYнiсов1, https://orcid.org/0000-0002-1182-5257
Мухтар Б. Мусабеков1 http://orcid.org/0000-0003-4893-1114
1 «Семей медицина университет» КеАК, Семей каласы, Казахстан Республикасы.
Kipicne. Коронавирус инфекциясы 2019 (COVID-19) - жедел респирациялык синдромды тудыратын (SARS-CoV-2) коронавирус 2 эсерЫен дамитын ауыр жiтi респирациялык инфекция [1]. Вирус алгаш рет 2019 жылдыч желтоксанында Ухань, ^ытайдыч Хубэй провинциясында белгiсiз этиологиялы пневмонияныч жан-жакты таралуы кезiнде аныкталган [2]. Ауру ^ытайдан тыс жерде тез таралган, 30 качтарда БД¥ денсаулык сактау саласындагы халыкаралык тeтенше жавдайы жарияланып, 2020 жылдыч 11 наурызында пандемия ресми тYPде хабарланган [3]. Сыркат - COVID-19, ал оныч коздыргышы - SARS-CoV-2 деп аталган [4]. ^азакстанда жача коронавирустык инфекцияныч (КВИ) алгашкы жавдайлары 2020 жылдыч 13 наурызында Алматы мен Нур-Султан калаларында тipкелген. Булар Германия мен Италиядан экелЫген.
Зерттеу максаты: ^азакстандагы COVID-19 эпидемиологиясын, сондай-ак Шыгыс ^азакстан облысындагы (Ш^О) инфекцияныч клиникалык кepiнiстеpiн талдау.
Материалдар мен эдютер: ^азакстанда ретроспектива зерттеу жYpгiзiлген. Жача КВИ туралы эпидемиологиялык м8лiметтеp 2020 жылгы качтардан бастап ^азакстан Республикасы Денсаулык сактау министрлИнщ тауарлар мен кызметтеpдiч сапасы мен кауiпсiздiгiн бакылау комитетУч деректерЫен алынган. Семейде жукпалы аурулар ауруханасына жаткызылган КВИ сыркатына ушыраган наукастардыч ауру тарихы талданган. COVID-19 диагнозы, непзЫен аса кауiптi патогендеpдi аныктауга арналган референс-зертханасында (©скемен, Семей) жYpгiзiлiп, полимеразды тiзбектi реакция (ПТР) эдю кeмегiмен расталган. Зерттеу н8тижелеpi сипаттамалык статистика жYзiндегi pетpоспективтi талдауы аркылы жYpгiзiлгендiктен этикалык комитетпч корытындысы eткiзiлген жок.
Нэтижeлepi: ^азакстанда качтар айынан бастап алдын алу шаралары басталган, стан мемлекеттiк шекара жYзiнде санитарлык-эпидемиологиялык бакылауды кYшейту, жача инфекцияларга зертханалык диагностика енгiзу, КВИ диагнозын кою мен емдеудiч алгашкы клиникалык хаттамасын бекiту жэне жолаушылардыч темipжол шлИн токтату кipген, сонымен катар ел шндеп жэне одан тыс жерлердеп эуе байланыстары, коронавирустык инфекцияныч таралу каупте байланысты саралау 8дiстемесiн 8зipлеу мен енгiзу, сондай-ак келген елге келетЫ адамдарды бакылауды енгiзу. Аурудыч таралуын болдырмау Yшiн елде тeтенше жавдай жэне карантин енгiзiлген. Наурыз айында сыркаттык жавдайлар кeбiнесе наукастармен байланыста болгандар мен шетелден келген адамдар арасында аныкталган. С8уip айында профилактикалык тестiлеу басталып, КВИ сыркатыныч кeбеюi коронавирустык инфекцияны тестiлеу шлемУч улгаюымен байланысты болган. С8уip-мамыp айларында наукастардыч 66%-ы скрининг кезiнде аныкталганы тipкелген. Тeтенше жавдай алынып тасталганнан кейiн, елдегi ж8не аймактагы эпидемиологиялык жавдайына байланысты каpантиндiк шектеулер бipтiндеп жечiлтуiмен жYзеге асырылган.
Корытынды: ^азакстанда, баска елдеpдегiдей, COVID-19 сыркатыныч e^ бара жатканын айта кеткен жeн. Демек, жача коронавирустык инфекцияны бакылау жYзiндегi алдын алу шаралары мачызды peл аткарады.
TYÚÍHdi свздер: коронавирус инфекииясы, эпидемиология, клиника.
Abstract
COVID-19 IN KAZAKHSTAN: EPIDEMIOLOGY AND CLINIC
Saule B. Maukayeva 1, http://orcid.org/ 0000-0002-2679-6399 Saltanat E. Uzbekova 1, http://orcid.org/0000-0001-9006-120X Ainash S. Orazalina 1, http://orcid.org/0000-0003-4594-0138 Darkhan E. Uzbekov 1, http://orcid.org/0000-0003-4399-460X Yersin T. Zhunussov 1, https://orcid.org/0000-0002-1182-5257 Mukhtar B. Musabekov1 http://orcid.org/0000-0003-4893-1114 «Semey Medical University» NJSC, Semey city, Republic of Kazakhstan.
Introduction. Coronavirus infection 2019 (COVID-19) is a severe acute respiratory infection that causes coronavirus 2 and which causes severe acute respiratory syndrome (SARS-CoV-2) [1]. The virus was the first detected in December 2019 during an outbreak of pneumonia of unknown etiology in Wuhan, Hubei Province, China [2]. The outbreak quickly spread outside of China, and on January 30, WHO declared a public health emergency of international concern and then officially announced a pandemic on March 11, 2020 [3]. The disease named as COVID-19 and the pathogen named SARS-CoV-2 [4]. In Kazakhstan, the first cases of new coronavirus infection (CVI) recorded on March 13, 2020 in the cities of Almaty and NurSultan. These were imported cases from Germany and Italy.
Aim of research. To analyze the epidemiology of COVID-19 in Kazakhstan and the clinical manifestations of infection in the East Kazakhstan region (EKR).
Material and methods: A retrospective study was conducted in Kazakhstan. The epidemiological data on the new CVI were taken from the data of the Committee for Quality and Safety Control of Goods and Services of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan since January 2020. The case histories of patients with CVI hospitalized in the Semey Infectious Disease Hospital were analyzed too. The diagnosis of COVID-19 was confirmed by the method of polymerase chain reaction (PCR), which was carried out in a reference laboratory for especially dangerous pathogens (Ust-Kamenogorsk, Semey). The conclusion of the ethics committee was not conducted, since the study was a retrospective analysis of data using descriptive statistical analysis.
Results: In Kazakhstan, from the beginning of January, preventive measures began. They include 4 stages, such as strengthening sanitary and epidemiological control at the state border, introducing laboratory diagnostics of a new infection, approving the first clinical protocol for diagnosing and treating CVI and anti-epidemic measures. Passenger rail transport, air traffic inside and outside the country were stopped, the development and implementation of a ranking methodology depending on the risk of spread of coronavirus infection, as well as the introduction of monitoring of arriving people depending on the country of arrival. To prevent the spread of the disease, a state of emergency and quarantine were introduced in the country. In March, the registration of cases was mainly among contact and imported persons. In April, preventive testing began and an increase in the incidence of CVI was associated with an increase in the volume of testing for coronavirus infection. In April-May, 66% were patients identified during screening. After the lifting of the state of emergency, quarantine restrictions remained with a gradual relaxation depending on the epidemiological situation in the country and region.
Conclusion. In Kazakhstan, as in other countries, the incidence of COVID-19 is growing. Preventive measures play a large role in the control of new coronavirus infection.
Keywords: Coronavirus infection, epidemiology, clinic.
Резюме
COVID-19 В КАЗАХСТАНЕ: ЭПИДЕМИОЛОГИЯ И КЛИНИКА
Сауле Б. Маукаева1, http://orcid.org/ 0000-0002-2679-6399 Салтанат Е. Узбекова1, http://orcid.org/0000-0001-9006-120X Айнаш С. Оразалина1, http://orcid.org/0000-0003-4594-0138 Дархан E. Узбeкoв1, http://orcid.org/0000-0003-4399-460X Ерсин Т. Жунусов1, https://orcid.org/0000-0002-1182-5257 Мухтар Б. Мусабеков1 http://orcid.org/0000-0003-4893-1114 НАО «Медицинский университет Семей», г. Семей, Республика Казахстан.
Введение. Коронавирусная инфекция 2019 (COVID-19) является тяжелой острой респираторной инфекцией, вызываемой коронавирусом 2, являющимся причиной тяжелого острого респираторного синдрома (SARS-CoV-2) [1]. Впервые вирус был обнаружен в декабре 2019 года во время вспышки пневмонии неизвестной этиологии в городе Ухань, провинция Хубэй, Китай [2]. В связи с быстрым распространением вируса за пределы Китая 30 января ВОЗ объявила чрезвычайную ситуацию в области общественного здравоохранения, имеющую международное значение, официально объявив о пандемии 11 марта 2020 года [3]. Болезнь была названа COVID-19, а возбудитель - SARS-CoV-2 [4]. Первые случаи новой коронавирусной инфекции (КВИ), зарегистрированные 13 марта 2020 года в городах Алматы и Нур-Султане, были завезены из Германии и Италии.
Цель исследования: Проанализировать эпидемиологию COVID-19 в Казахстане и клинические проявления инфекции в Восточно-Казахстанской области (ВКО).
Материал и методы: Было проведено ретроспективное исследование в Казахстане. Эпидемиологические данные по новой КВИ взяты с данных Комитета контроля качества и безопасности товаров и услуг Министерства Здравоохранения Республики Казахстан с января 2020г. Также были проанализированы истории болезни больных с КВИ, госпитализированных в инфекционной больнице г.Семей. Диагноз COVID-19 подтверждался методом полимеразной цепной реакции (ПЦР), который проводился в референс-лаборатории для особо опасных патогенов (гг. Усть-Каменогорск, Семей). Так как исследование было ретроспективным анализом данных с использованием описательного статистического анализа, заключение этического комитета не проводилось.
Результаты: В Казахстане, с начала января, началось проведение профилактических мероприятий, включающих 4 этапа, таких как: усиление санитарно-эпидемиологического контроля на государственной границе, внедрением лабораторной диагностики новой инфекции, утверждение первого клинического протокола диагностики
и лечения КВИ и алгоритмов противоэпидемических мероприятий, прекращение железнодорожных пассажирских перевозок, авиасообщений как внутри, так и вне страны, разработка и внедрение методологии ранжирования в зависимости от степени риска распространения коронавирусной инфекции, а также внедрение мониторинга прибывающих людей в зависимости от страны прибытия. Для предотвращения распространения заболевания в стране был введён режим чрезвычайного положения и карантин. В марте регистрация случаев была в основном среди контактных и завозных лиц. В апреле началось проведение профилактического тестирования, и увеличился прирост заболеваемости КВИ, связанный с увеличением объема тестирования на коронавирусную инфекцию. В апреле-мае 66% составляли заболевшие, выявленные при проведении скрининга. После отмены режима чрезвычайного положения карантинные ограничения остались с постепенным смягчением в зависимости от эпидемиологической ситуации в стране и регионе.
Выводы: В Казахстане, как и в других странах, идет рост заболеваемости COVID-19. Профилактические мероприятия играют большую роль в контроле новой коронавирусной инфекции.
Ключевые слова: Коронавирусная инфекция, эпидемиология, клиника.
Библиографиялык сштеме:
Маукаева С.Б., Узбекова С.Е., Оразалина А.С., Узбeкoв Д£, Жунусов Е.Т., Мусабеков М.Б. COVID-19 в Казахстане: эпидемиология и клиника // Наука и Здравоохранение. 2020. 3(Т.22). С. 17-21. doi 10.34689/SH.2020.22.3.003
Maukayeva S.B., Uzbekova S.E., Orazalina A.S., Uzbekov D.E., Жунусов Е.Т., Musabekov M.B. COVID-19 in Kazakhstan: epidemiology and clinic // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2020, (Vol.22) 3, pp. 17-21. doi 10.34689/SH.2020.22.3.003
Маукаева С.Б., Узбекова С.Е., Оразалина А.С., Узбeкoв Д£., Жунусов Е.Т., Мусабеков М.Б. ^аза^станда COVID-19: эпидемиологиясы мен клиникасы // Гылым жэне Денсаульщ са^тау. 2020. 3 (Т.22). Б. 17-21. doi 10.34689/SH.2020.22.3.003
Юрюпе
Коронавирус инфекциясы (СО^-19) 2019 - бул ауыр жт респирациялык синдромныч (8ДР8-ОоУ-2) себебi болып табылатын коронавирус 2 8серЫен туындайтын жедел респирациялык инфекция екен баршамызга м8лiм [1]. Вирус алгаш рет 2019 жылдыч желтоксанында Ухань, ^ытайдыч Хубэй провинциясында белпш этиологиялы пневмонияныч басталуы кезще аныкталган [2]. Бул патология ^ытайдан тыс жерде тез таралу барысында, 30 качтарда БД¥ денсаулык сактау саласындагы халыкаралык тетенше жагдайды хабарлап, 2020 жылдыч 11 наурызында пандемияны ресми тYPде жариялады [3]. Ауру, негiзiнен с0^-19, ал коздыргышы - 8ДР8-ОоУ-2 деп аталып кеткен [4]. ^азакстанда жача коронавирустык инфекцияныч (КВИ) алгашкы окигалары 2020 жылдыч 13 наурызында Алматы ж8не Нур-Султан калаларында тiркелген. Булардыч Германия мен Италиядан 8келiнгенi еш кYM8н тугызбайды.
Зерттеу максаты: ^азакстандагы ООУЮ-19 эпидемиологиясын ж8не Шыгыс ^азакстан облысындагы (Ш^О) инфекцияныч клиникалык керУстерЫ талдау.
Материалдар мен эд1стер. Орта Азияда орналаскан халкыныч саны 18 миллионга жуык ^азакстанда ретроспективтi зерттеу жYргiзiлген. Жача КВИ бойынша эпидемиологиялык м8лiметтер (таралуы, инфекцияныч ауырлыгы, жынысы, жасы, 8леуметтiк жавдайы, елiм н8тижес ж8не т.б.) 2020 жылдыч качтарынан бастап ^азакстан Республикасыныч Денсаулык сактау министрлiгi тауарлар мен кызметтердiч сапасы мен кауiпсiздiгi комитетiнiч деректерiнен алынган. Семейде жукпалы аурулар ауруханасына жаткызылган КВИ-на ушыраган
наукастардыч сыркат тарихы талданган. ООУЮ-19 диагнозы, негiзiнен аса каутт патогендердi аныктауга арналган референс-зертханасында (©скемен, Семей калаларында) жYргiзiлген полимеразды тiзбектi реакция 8дiсiмен расталган. Зерттеу н8тижелерi ретроспективтi талдау жYзiнде жYргiзiлгендiктен, этика женiндегi комитеттiч корытындысы жYргiзiлген жок. Бул зерттеу Yшiн сипаттамалык статистикалык талдау колданылган.
Зерттеу нэтижелер1
2019 жылдыч желтоксанынан бастап ^ытайда ООУЮ-19 пайда болганнан ж8не таратылганнан кейiн, ^азакстанда профилактикалык iс-шаралар качтар айыныч басында басталган болатын. Бул ^ытай мен ^азакстан арасындагы шекараныч жакын болуына байланысты болган. Жалпы Республикада профилактикалык шаралардыч 4 кезечi еткiзiлгенiн айта кеткенiмiз жен.
1с-шаралардыч бiрiншi кезечi 2020 жылдыч 26 качтарында басталып, мемлекеттiк шекарада санитарлык-эпидемиологиялык бакылауды кYшейту (оку жаттыгулары, ^ытайдан келген адамдарды медициналык бакылау, ^ытай азаматтарыныч ^азакстанда 72 сагаттык визасыз болуын токтата туру, халык арасында санитариялы кварту жумыстары) iске косылган. 29 качтардан бастап елдер арасындагы жолаушылар автобусы мен ^ытай азаматтарына виза беру токтатылган.
31 качтарда профилактикалык ю-шаралардыч екiншi кезечi жYзеге асырылып, санитарлык-эпидемиологиялык бакылау кYшейтiлген, жача инфекцияныч зертханалык диагностикасы енгiзiлген, КВИ диагнозы мен емi туралы алгашкы клиникалык хаттама ж8не эпидемияга карсы шаралар алгоритмдерi бекiтiлдi. Акпан айыныч басынан бастап ^азакстан мен
^ытай арасындагы жолаушылар пойыздары мен рейстер токтатылды.
20 акпанда ^азакстанда алдын алу шараларыныч Yшiншi кезе^ басталды. Коронавирустык инфекцияныч таралу кауп д8режесiне байланысты елдердi 3-шi категория бойынша саралау 8дiстемесi 8зiрленiп, енпзтген.
2020 жылдыч 1 наурызында профилактикалык шараларды ч 4-шi кезечi жYзеге асырылган. Келушiлердiч мониторингi енгiзiлiп, келген елге байланысты ж8не эпидемиологиялык жавдайга байланысты езгерген.
Аурудыч таралуын болдырмау Yшiн 2020 жылдыч 16 наурызынан 11 мамырына дейiн елде тетенше жавдайлар жарияланган. Барлык бiлiм беру уйымдары жабылып, бiлiм беру кашыктан баскару режимiне еттi. Елге кiруге ж8не одан шыгуга шектеулер койылып, барлык аймактарда карантиндiк немесе баска шектеу шаралары енгiзiлген, iрi азык-тYлiк емес тауарлар, сауда орындары, кинотеатрлар ж8не кеп адам жиналатын баска орындардыч кызметi токтатылган.
Наурыз айында iстердi тiркеу кебiне байланыс жасайтын ж8не 8келiнетiн адамдар арасында болганын айтып еткенiмiз абзал. С8уiр айында профилактикалык тесттеу басталып, КВИ ауруыныч есуi байкалган. Бул коронавирустык инфекцияга тесттеу келемУч улгаюына байланысты болганын ескергенiмiз жен. С8уiр-мамыр айларында аныкталган жукпалардыч 66%-ы скрининг кезiнде белсендi тYPде аныкталган наукастар болган. Сыркат саныныч есуi жабык топтардагы аурудыч есуiмен де байланысты болган. Кебеюдiч Yшiншi себебi - бул КВИ белгiлерi бар азаматтарды емдеуге байланысты ездтнен етiнiштер саныныч кебеюi болып табылады.
11 мамырда елдегi тетенше жавдай ресми тYPде алынып тасталган, дегенмен де карантиндк шектеулер елдегi ж8не аймактагы эпидемиологиялык жавдайга байланысты бiртiндеп жечтдей бастаган.
Елдегi карантиндiк шараларды жечтдету кезечдерi Yш сатыга белнен. Кезеидiк, негiзiнен бiр апта шнде СОУЮ-19 жавдайыныч кебеюiне байланысты болганын айтып кеткенiмiз жен. Егер коронавирусты жуктыру жавдайларыныч есуi аптасына 7%-дан аспаса, онда бул карантиндiк шараларды же^лдетудщ бiрiншi кезечi болып саналады. Егер апта iшiнде аурудыч есуi 5%-дан аспаса, онда карантиндiк шараларды4 екiншi кезечi басталган. Карантиндiк шараларды же^лдетудщ Yшiншi дечгей апта шнде есу каркыныныч 2%-дан аспаганы кезще енгiзiлген.
Барлык карантиндiк шаралар бес топка белЫген. Бiрiншi топ - ке^селердщ, мемлекеттiк органдардыч, уйымдардыч ж8не енерк8сiптiк к8сторындардыч жумысына оралуы. Карантин шараларыныч екiншi тобы - б™ беру кызметтерi. Yшiншi топка кызмет керсету секторындагы рельефтер, ал тертiншi мен бесiншi топтарга тургындардыч калалар мен елдi мекендер iшiндегi козгалысы кiрген.
2020 жылдыч 6 маусымына дейiн Денсаулык сактау министрлiгi коронавирустык инфекция жавдайлары бойынша статистикалык м8лiметтердi жYргiзiп, СОУЮ-19 8йгiленiмдiк ж8не асимптомдык тYрлерiнiч жавдайларын ескерген. Осы ^ннен бастап 8йгiленiмдiк
емделудi кажет ететiн наукастар санына с8йкес жавдайды керсету Yшiн симптомдык наукастар мен асимптомдык тасымалдаушыларды тiркеу белек жYргiзiлген. БYгiнгi тачда ^азакстанда тестiлеу асимптомдык инфекция тасымалдаушысыныч 60%-ын аныктайтынын ескергенiмiз абзал.
Талкылау
2020 жылгы 11 маусымдагы жавдай бойынша 8лемде КВИ-ныч 7 273 958 жавдайы ж8не 413,372 елiм саны тiркелген. БYгiнгi кYнi тиiмдiлiгi мен кауiпсiздiгi д8лелденетЫ вируска карсы препарат жок екен баршамызга м8лiм. Америка ^урама Штаттарында ремдесивирдi колдануга руксат алынган. Кейбiр емдеулер рандомизацияланган бакылаушы зерттеу жYзiнде колданылады [5, 6].
^аарп кезде еч тиiмдi профилактикалык 8дiс вирустыч жанасуын болдырмау болып табылады [7, 8]. Мундай когамдык орындарда кол гигиенасы, кашыктык, тыныс алуды коргау [9]. Кептеген елдерде пандемия кезЫде карантин ж8не окшаулау енгiзiлiп, каутт аймактарда мекендейтiн азаматтарды эвакуациялау, байланыстарды 14 кYнге окшаулау жYргiзiлген. Бiркатар елдер ез шекараларын жауып тасталган, халыкаралык сапарларга тыйым салынып, халыкаралык рейстер токтатылган [10].
2020 жылгы 11 маусымдагы жавдай бойынша ^азакстандагы iстер саны 13558 адамды кураган, 8345 калпына келтiрiлген, елiм жавдайлары 67 адамда тiркелген. 10 маусымдагы жавдай бойынша тасымалдаудыч 2529 жавдайы аныкталган. Шыгыс ^азакстан облысында СОУЮ-19 сыркаты бар 215 наукас фкелт, оныч 84 жавдайы сауыгумен, ал бiр жавдайы елiммен аякталган, 107ч тасымалдаушы аныкталган (10.06.2020). Семей каласындагы КВИ аныкталган 100 жавдайдыч талдауы керсеткендей, ер адамдар - 54%, ал 8йелдер - 46% кураган. Наукастардыч орташа жасы - 33 болган, оныч iшiнде: балалар (0-17 жас) - 15%, 18-44 жас аралыгындагы жастар - 31% (18-25 жас - 11%, 26-35 жас - 6%, 36-44 жаста - 14%), орта жастагы адамдар (45-59 жас) - 36%, карт адамдар (60-74 жас) - 14%, карт адамдар (75-89 жас) - 4%. СОУЮ-19 сыркатыныч жечт агымы 44%, орташа 48%, наукастардыч 7% -ында ауыр, 1% -да аса ауыр жавдай фкелген. Наукастардыч 25%-ында ауруханадан тыс пневмония дамыган, ал наукастардыч 29%-ында косалкы аурулардыч байкалганын айтып кеткенiмiз жен. Шетелден 8келiнген жавдайлар саны 6%-ын курады (Египеттен - 2 адам, Ресей Федерациясынан - 4, жергткт жавдайлар - 94%).
Эдеби м8лiметтерге с8йкес, наукастардыч шамамен 80%-ында сыркаттыч жечiл агымы бар, 14%-ында ауыр агым бар, 5%-ында критикалык жавдайлары бар сыркаттыч аныкталганын ескергенiмiз абзал. Ауыр сыркат кебЫесе к8рiлiк пен коморбидтiк аурулармен байланысты болганын айтып еткенiмiз жен [3]. Бул наукастарда сыркаттыч жечт агымына карамастан, ауыр д8режеде ету болу кауп болган [11]. ^ытайда жYргiзiлген зерттеу н8тижелерiне сай, аныкталган жавдайлардыч 87% 30-79 жас аралыгындагы адамдарда, 1% - 9 жаска дейiнгi балаларда, 1% - 10-19 жас аралыгында, 3% - 80 ж8не одан жогары жастагы адамдарда байкалган. Сыркатка ушырагандардыч
51%-ын ерлер, ал 49%-ын эйелдер ураган [3]. Медицина кызметкерлерЫде 4% жавдай аныкталып, 23 влiм саны пркелген [12]. Италияда жYргiзiлген зерттеу ^ытайдагы зерттеулерге Караганда, бул елде аурудыч орташа жасы мен таралуы анагурлым жогары екенiн кврсеткен [13]. Америка ^урама Штаттарында 65 жастан аскан егде жастагы наукастар барлык жавдайлардыч 31%-ын, ауруханага
жаткызылгандардыч 45%-ын, реанимация бвлiмшелерiне жаткызылгандардыч 53%-ын, ал влшнщ 80%-ын кураган. Еч жогары влiм 85 жастан аскан наукастарда байкалган [14]. ¥лыбританияда ауруханага жаткызылган наукастардыч орташа жасы 75, ерлердiч 63%-ын кураган [15]. Балалардагы инфекция саны ересектерге караганда бiршама аздау фкелген, орта есеппен 1-5%-ын кврсеткен [16]. Америка ^урама Штаттарында балалар барлык жавдайлардыч 1,7%-ын кураган [23]. Балалардагы аурудыч барлык жавдайлары отбасылык топтарда немесе наукастармен тыгыз байланыста болган балаларда тiркелген [17]. ^ытайдагы зерттеулер кврсеткендей балалардыч орташа жасы 7 жас болган [18]. Балалардыч жасы мен жынысы сыркат агымыныч ауырлыгына эсер етпегенiн ескергенiмiз абзал [19].
Корытынды. ^азакстанда, баска елдердегiдей, COVID-19 сыркатыныч всiп жатканын айтып кеткенiмiз жвн. Осыпан байланысты жача коронавирустык инфекцияны бакылау жYзiндегi алдын алу шаралары мачызды рвл аткарады.
Эдебиет:
1. Coronaviridae Study Group of the International Committee on Taxonomy of Viruses. The species severe acute respiratory syndrome-related Coronavirus: classifying 2019-nCoV and naming it SARS-CoV-2 // Nat Microbiol. 2020 Apr;5(4):536-44.
2. Ren L.L., Wang Y.M., et al. Identification of a novel coronavirus causing severe pneumonia in human: a descriptive study // Chin Med J (Engl). 2020 Jan 30: 1015-1024.
3. Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response EpidemiologyTeam. The epidemiological characteristics of an outbreak of 2019 novelcoronavirus diseases (COVID-19) in China // Zhonghua Liu Xing Bing XueZaZhi. 2020;41: 145-51
4. World Health Organization. WHO Director-General's remarks atthe media briefing on 2019-nCoV on 11.02.2020. Availableat:https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-remarks-atthe-media-briefing-on-2019-ncov-on-11-february-2020. Accessed Apr14, 2020.
5. Mc Creary E.K., Pogue J.M. Coronavirus disease 2019 treatment: a review of early and emerging options // Open Forum Infect Dis. 2020 Apr;7(4):ofaa105.
6. Sanders J.M., Monogue M.L., Jodlowski T.Z., et al. Pharmacologic treatments for coronavirus disease 2019 (COVID-19): a review // JAMA. 2020 Apr 13.: 1824-1836.
7. World Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public. 2020. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public.
8. Centers for Disease Control and Prevention. How to protect yourself and others. 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/prevention.html.
9. Liang T. Handbook of COVID-19 Prevention and Treatment 2020. Available at: https://www.alnap.org/help-library/handbook-of-covid19-prevention-and-treatment. (Accessed Apr 14, 2020).
10. Kakimoto K., Kamiya H., Yamagishi T., Matsui T., Suzuki M., Wakita T. Initial Investigation of Transmission of COVID-19 Among Crew Members During Quarantine of a Cruise Ship - Yokohama, Japan, February 2020 // MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020;69:312-3.
11. World Health Organization. Clinical management of severe acute respiratory infection (SARI) when COVID-19 disease is suspected. 2020. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public.
12. Zhan M., Qin Y., Xue X., et al. Death from Covid-19 of 23 health care workers in China // N Engl J Med. 2020 Apr 15.: 1-2.
13. Colaneri M., Sacchi P., Zuccaro V., et al. Clinical characteristics of coronavirus disease (COVID-19) early findings from a teaching hospital in Pavia, North Italy, 21 to 28 February 2020 // EuroSurveill. 2020 Apr;25(16).
14. CDC COVID-19 Response Team. Severe outcomes among patients with coronavirus disease 2019 (COVID-19): United States, February 12 - March 16, 2020 // MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2020 Mar 27;69(12):343-6.
15. Tomlins J., Hamilton F., Gunning S., et al. Clinical features of 95 sequential hospitalised patients with novel coronavirus 2019 disease (COVID-19), the first UK cohort // J Infect. 2020 Apr 27.
16. Ludvigsson J.F. Systematic review of COVID-19 in children show milder cases and a better prognosis than adults // Acta Paediatr. 2020 Mar 23. https://doi.org/10.1111/apa.15270
17. Chen Z.M., Fu J.F., Shu Q., et al. Diagnosis and treatment recommendations for pediatric respiratory infection caused by the 2019 novel coronavirus // World J Pediatr. 2020 Feb 5.: 240-246.
18. Dong Y., Mo X., Hu Y., et al. Epidemiological characteristics of 2143 pediatric patients with 2019 coronavirus disease in China // Pediatrics. 2020, Mar 16. https://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/earl y/2020/03/16/peds.2020-0702.full.pdf.
19. Castagnoli R, Votto M, Licari A, et al. Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) infection in children and adolescents: a systematic review // JAMA Pediatr. 2020, Apr 22. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32320004/
Байланыс акпараты:
Узбекова Салтанат Есенгалиевна - «Семей медицина университета КеА^ гистология кафедрасыныч мечгерушга, мт.к., доцент к.а. Семей каласы, ^аза^стан Республикасы.
Мекенжайы: Шыгыс-^аза^стан облысы, Семей каласы, 071400, Шэ^м дачгылы, 54 - 158. E-mail: uzbekova.saltanat@mail. ru Телефон: 8 776 425 75 85
