Научная статья на тему 'CONSTITUTIONAL FRAMEWORKS FOR IMPROVING THE ORGANIZATION OF WORK WITH CITIZENS’ APPEALS IN PUBLIC ADMINISTRATION'

CONSTITUTIONAL FRAMEWORKS FOR IMPROVING THE ORGANIZATION OF WORK WITH CITIZENS’ APPEALS IN PUBLIC ADMINISTRATION Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
64
18
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Review of law sciences
Область наук
Ключевые слова
constitution / citizens / government / public administration / rules / appeal / official / law. / Конституция / граждане / государственное управление / правила / обращение / должностное лицо / право.

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Yusupov Jasurbek

The unconditional supremacy of the Constitution and laws of the Republic of Uzbekistan is recognized in Uzbekistan. The state, its bodies, officials, public associations, citizens act in accordance with the Constitution and laws. The Constitution of the Republic of Uzbekistan plays an important role in improving the organization of work with citizens’ appeals in government bodies. Our Fundamental Law allows the implementation of democratic reforms in the country, the creation of effective mechanisms to ensure the rights and freedoms of citizens, the level of satisfaction with the activities of the executive branch of the world trends in public administration. A citizen’s appeal is a written proposal, statement or complaint addressed to state authorities, local authorities or officials, as well as an oral appeal of a citizen to a state authority, local government body. Citizens’ appeals are one of the important tools for the implementation and protection of individual rights, strengthening the relationship between the state apparatus and the population. The appeals help to strengthen the control of the population over the activities of state authorities and local selfgovernment. The right to appeal shows that citizens’ influence on government decisions is not limited to the right to electgovernment bodies.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В Узбекистане признано безоговорочное верховенство Конституции и законов Республики Узбекистан. Государство, его органы, должностные лица, общественные объединения, граждане действуют в соответствии с Конституцией и законами. Конституция Республики Узбекистан играет важную роль в улучшении организации работы с обращениями граждан в органах государственного управления. Наш Основной закон допускает реализацию демократических реформ в стране, создание эффективных механизмов обеспечения прав и свобод граждан, соответствие уровня удовлетворенности деятельностью исполнительной власти мировым тенденциям в государственном управлении. Обращение гражданина – это письменное предложение, заявление или жалоба, адресованные органам государственной власти, органам местного самоуправления или должностным лицам, а также устное обращение гражданина в государственный орган, орган местного самоуправления. Обращения граждан являются одним из важных инструментов реализации и защиты прав личности, укрепления взаимоотношений между государственным аппаратом и населением. Обращения помогают усилить контроль населения над деятельностью органов государственной власти и местного самоуправления. Право на обжалование показывает, что влияние граждан на решения правительства не ограничивается правом избирать государственные органы.

Текст научной работы на тему «CONSTITUTIONAL FRAMEWORKS FOR IMPROVING THE ORGANIZATION OF WORK WITH CITIZENS’ APPEALS IN PUBLIC ADMINISTRATION»

12.00.02 - КОНСТИТУЦИЯВИй ХУЦУЦ. МАЪМУРИй ХУЦУЦ. МОЛИЯ ВА БОЖХОНА ХУЦУЦИ

UDC: 349.23/.24 (042)(575.1)

Юсупов Жасурбек

"Фукаролик хукуки" кафедраси укитувчиси, Тошкент давлат юридик университети E-mail: j.yusupov@tsul.uz

ДАВЛАТ БОШЦАРУВИДА ФУЦАРОЛАР МУРОЖААТЛАРИ БИЛАН ИШЛАШНИ ТАШКИЛ ЦИЛИШНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ КОНСТИТУЦИЯВИй

АСОСЛАРИ

Аннотация. Узбекистонда Узбекистон Республикасининг Конституцияси ва цонунларининг суз-сиз устунлиги тан олинади. Давлат, унинг органлари, мансабдор шахслар, жамоат бирлашмалари, фуцаролар Конституция ва цонунларга мувофиц царакат цилишади. Узбекистон Республикасининг Конституцияси давлат бошцарув органларида фуцароларнинг мурожаатлари билан ишлашни таш-кил этишни такомиллаштиришда муцимроль уйнайди. Асосий Цонунимиз мамлакатда амалга ошири-лаётган демократик ислоцотларнинг амалга оширилиши, фуцароларнинг цуцуцлари ва эркинликларини таъминлашнинг самарали механизмларини яратиш, давлат бошцаруви тизимини ривожлантириш-нинг глобал тенденцияларига жавоб берадиган ижро этувчи цокимият органлари фаолиятидан цо-нициш даражасини таъминлашга имкон беради. Фуцаронинг мурожаати - бу давлат бошцарув ор-ганларига, мацаллий давлат цокимияти органига ёки мансабдор шахсларга юборилган ёзма таклиф, ариза ёки шикоят, шунингдек, фуцаронинг давлат органига, мацаллий давлат цокимиятига огзаки мурожаатидир. Фуцароларнинг мурожаатлари шахс цуцуцларини амалга ошириш ва цимоя цилиш, давлат аппарати билан ацоли уртасидаги алоцаларни мустацкамлашнинг муцим воситаларидан бири-дир. Мурожаатлар давлат цокимияти ва мацаллий узини узи бошцариш органлари фаолияти устидан ацоли назоратини кучайтиришга ёрдам беради. Мурожаат цилиш цуцуци шундан далолат берадики, фуцароларнинг цукумат царорларига таъсири давлат органларини сайлаш цуцуци билан чекланмайди.

Калит сузлар: конституция, фуцаролар, давлат бошцаруви, цоидалар, мурожаат, мансабдор шахс, цуцуц.

Юсупов Жасурбек

преподаватель кафедры «Гражданское право» Ташкентского государственного юридического университета

Аннотация. В Узбекистане признано безоговорочное верховенство Конституции и законов Республики Узбекистан. Государство, его органы, должностные лица, общественные объединения, граждане действуют в соответствии с Конституцией и законами. Конституция Республики Узбекистан играет важную роль в улучшении организации работы с обращениями граждан в органах государственного управления. Наш Основной закон допускает реализацию демократических реформ в стране, создание эффективных механизмов обеспечения прав и свобод граждан, соответствие уровня удовлетворенности деятельностью исполнительной власти мировым тенденциям в государственном управлении. Обращение гражданина - это письменное предложение, заявление или жалоба, адресованные органам государственной власти, органам местного самоуправления или должност-

12.00.02 - КОНСТИТУЦИЯВИй ХУЦУЦ. МАЪМУРИй ХУЦУЦ. МОЛИЯ ВА БОЖХОНА ХУЦУЦИ

ным лицам, а также устное обращение гражданина в государственный орган, орган местного самоуправления. Обращения граждан являются одним из важных инструментов реализации и защиты прав личности, укрепления взаимоотношений между государственным аппаратом и населением. Обращения помогают усилить контроль населения над деятельностью органов государственной власти и местного самоуправления. Право на обжалование показывает, что влияние граждан на решения правительства не ограничивается правом избирать государственные органы.

Ключевые слова: Конституция, граждане, государственное управление, правила, обращение, должностное лицо, право.

Yusupov Jasurbek

Lecturer of the Department of Civil Law, Tashkent State University of Law

CONSTITUTIONAL FRAMEWORKS FOR IMPROVING THE ORGANIZATION OF WORK WITH CITIZENS' APPEALS IN PUBLIC ADMINISTRATION

Abûract. The unconditional supremacy of the Constitution and laws of the Republic of Uzbekistan is recognized in Uzbekistan. The State, its bodies, officials, public associations, citizens act in accordance with the Constitution and laws. The Constitution of the Republic of Uzbekistan plays an important role in improving the organization of work with citizens 'appeals in government bodies. Our Fundamental Law allows the implementation of democratic reforms in the country, the creation of effective mechanisms to ensure the rights and freedoms of citizens, the level of satisfaction with the activities of the executive branch of the world trends in public administration. A citizen's appeal is a written proposal, Statement or complaint addressed to State authorities, local authorities or officials, as well as an oral appeal of a citizen to a State authority, local government body. Citizens ' appeals are one of the important tools for the implementation and protection of individual rights, Strengthening the relationship between the State apparatus and the population. The appeals help to Strengthen the control of the population over the activities of State authorities and local self-government. The right to appeal shows that citizens ' influence on government decisions is not limited to the right to electgovernment bodies.

Keywords: constitution, citizens, government, public administration, rules, appeal, official, law.

1992 йил 8 декабрда кабул килинган Узбекистан Республикаси Конституциясининг асосий коидалари ва меъёрлари - мамлакатда демократик ривожланиш ва фукаролик жамиятини шакллан-тиришнинг асосий тамойилларини белгилаб бер-ди.Узбекистон Республикасининг Конституция-си шахсан мурожаат килиш, шунингдек, давлат ва махаллий бошкарув органларига индивидуал ва жамоавий мурожаатларни юбориш хукукини мустахкамлайди. Ушбу хукук хар кандай органга ва хар кандай мансабдор шахсга мурожаат килиш, шикоят ёки таклиф билан мурожаат килиш имко-ниятини беради ва мансабдор шахснинг ушбу му-рожаатга жавоб бериш мажбуриятини олади.

Узбекистон Республикасининг Конститу-цияси (19-модда)га биноан Узбекистон Республикаси фукароси ва давлат бир-бирига нисба-

тан булган ху^у^лари ва бурчлари билан узаро богливдирлар. Фу^ароларнинг Конституция ва ^онунларда мустахкамлаб ^уйилган ху^у^ ва эр-кинликлари дахлсиздир, улардан суд ^арорисиз махрум этишга ёки уларни чеклаб ^уйишга хеч ким ха^ли эмас.

Фу^ароларнинг мурожаатлари шахс ху^у^ла-рини амалга ошириш ва химоя ^илиш, давлат аппарати билан ахоли уртасидаги ало^аларни му-стахкамлашнинг мухим воситаларидан биридир. Мурожаатлар давлат хокимияти ва махаллий узи-ни узи бош^ариш органлари фаолияти устидан ахоли назоратини кучайтиришга ёрдам беради.

Давлат органларига мурожаат ^илиш ва улардан маълум бир муддат ичида жавоб олиш куплаб ижтимоий низоларни хал ^илишга ёрдам бера-ди, оммавий норозиликларнинг олдини олади ва

12.00.02 - конституциявий ХУКУК МАЪМУРИй ХУКУК. молия ВА БОЖХОНА ХУКУКи

шахс хукукларини химоя килади. Маколанинг максади давлат органларида фукароларнинг му-рожаатлари билан ишлашни ташкил этишнинг замонавий тажрибасини урганиш ва унинг нати-жаларига кура ушбу ишларни такомиллаштириш буйича таклифлар ишлаб чикишдир.

Юкоридаги максадга мувофик куйидаги вази-фалар белгилаб берилган:

- Узбекистан Республикасида фукаролар-нинг мурожаатлари билан ишлашнинг замона-вий норматив-хукукий базасини урганиш;

- ахборот технологияларини жорий этиш шароитида давлат органларида фукароларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллашти-ришнингасосий йуналишларини аниклаш.

Урганиш натижалари когозга ишлов бериш буйича идоравий курсатмаларда, фукароларнинг мурожаатлари билан ишлашни ташкил этиш буйи-ча услубий тавсиялар ва кулланмалар тайёр-лашда, шунингдек, "фукароларни кабул килиш, уларнинг мурожаатлари огзаки ёки ёзма равишда уз вактида ва тулик куриб чикилишини ташкил этиш, мурожаат буйича карорлар кабул килиш ва конунда белгиланган муддатда жавоб юбориш"-га оид давлат хизматини курсатиш маъмурий ре-гламентларини ишлаб чикишда мух,им ахамиятга эгадир.

Давлат бошкарувининг куп йиллик тажриба-си шуни курсатадики, агар фукароларнинг давлат органларига мурожаат килиш институти "тескари алока" оркали самарали фаолият курсатса, фука-ролик жамияти ва давлат уртасида самарали му-локот мумкин.

Фукароларнинг давлат органларига мурожаат килиш хукуки Узбекистон Республикаси Консти-туциясининг 32-моддаси билан мустахкамланган булиб, унда Узбекистон Республикасининг фука-ролари жамият ва давлат ишларини бошкаришда бевосита хамда уз вакиллари оркали иштирок этиш хукукига эгадирлар. Бундай иштирок этиш узини узи бошкариш, референдумлар утказиш ва давлат органларини демократик тарзда ташкил этиш, шунингдек, давлат органларининг фаолия-ти устидан жамоатчилик назоратини ривожлан-тириш ва такомиллаштириш йули билан амалга оширилади [1].

Сунгги йиллар давомида Узбекистонда фука-роларнинг мурожаатлари сохасида бир катор демократик ислохотлар амалга оширилди ва шу

шароитда давлат органларининг фукаролар му-рожаатлари билан ишлаши натижасида давлат тузилмалари фаолиятида ахборот шаффофлигига эришилди, шунингдек, фукаролар ва давлат уртасидаги узаро муносабатлар самарадорлигини оширишга имкониятлар яратилди. Бир катор меъ-ёрий хужжатлар давлат органларининг ахборот шаффофлиги, жумладан, фукароларнинг мурожа-атлари билан ишлашни такомиллаштиришни кен-гайтириш вазифасини куйди.

Фукаронинг мурожаати - бу давлат бошкарув органларига, махаллий давлат хокимияти орга-нига ёки мансабдор шахсларга юборилган ёзма таклиф, ариза ёки шикоят, шунингдек, фукаро-нинг давлат органига, махаллий давлат хокимия-тига огзаки мурожаатидир. Куплаб олимларнинг фикрларига кура бугунги кунда давлат органларида фукароларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштиришнинг асосий йуналишлари ку-йидагилардан иборат:

- жамият ва давлат уртасидаги узаро муносабатлар сифатини оширишга каратилган мурожа-атлар билан ишлашнинг замонавий тамойиллари-ни амалга ошириш;

- барча даражадаги давлат органларида фука-ролар билан ишлаш учун конунчилик, хукукий ва меъёрий-услубий базани такомиллаштириш функцияси;

- фукаролар билан ишлаш учун мулжалланган таркибий булинмаларни моддий-техник жихоз-лар билан таъминлаш;

- бошкарув тузилмаларини оптималлашти-риш ва фукаролар мурожаатлари билан ишлайди-ган мутахассислар малакасини ошириш.

Фукаролар мурожаатлари билан ишлашда, ав-валамбор, ахборот шаффофлиги тамойилига асос-ланиш керак. Ахборот шаффофлиги принципи фукароларнинг мурожаат килиш хукукини амал-га оширишнинг барча боскичлари шаффофлиги-да, шунингдек, фукароларнинг хукук ва манфаат-ларига риоя этилишига бевосита тааллукли хуж-жатлар билан танишиш имкониятларида намоён булади. Ахборот ошкоралиги принципи фукаро-лар мурожаатлари билан ишлашнинг барча соха-ларида, жумладан, фукароларнинг мурожаат ки-лиш хукукларини амалга ошириш билан бевосита боглик булмаган масалаларда хам мавжуд. Ушбу тамойил фукароларнинг мурожаатлари буйича кабул ^илинган индивидуал карорларни нашр этиш

12.00.02 - КОНСТИТУЦИЯВИй ХУ^У^-МАЪМУРИй ху;у;. МОЛИЯ ВА БОЖХОНА ХУЦУЦИ

орцали амалга оширилиши мумкин, шубхасиз, бу ахоли уртасида хокимият идоралари фаолияти тугрисида хабардорлик ва цонициш даражасини оширишга ёрдам беради.

Мурожаатлар билан ишлашни ташкил этишда ахборот шаффофлиги тамойилининг яна бир куриниши шуки, фуцаролар давлат бошцаруви органлари рахбарлари томонидан цабул цилиш жадвали тугрисидаги маъмурий органларнинг ах-борот тахталарида, шунингдек, оммавий ахборот воситаларида ва интернетда эълон цилиш орцали хабардор цилиниши мумкин. Бундан ташцари, давлат хизматчилари томонидан жавоб тайёрлаш тартибига риоя цилиш фуцароларнинг жамоавий ва такрорий мурожаатлари сонини сезиларли да-ражада камайтириши керак. Бу шуни англатади-ки, мансабдор шахс дастлабки аризаларни объектив ва батафсил куриб чициш учун купроц вацтга эга булади. Давлат органлари фуцароларнинг му-рожаатларидаги муаммоларни тахлил цилишлари ва тематик равишда умумлаштиришлари, бошца-рув царорларини цабул цилишда уларни тулиц хи-собга олишлари керак.

Шуни таъкидлаш керакки, хозирги пайт-да фуцароларнинг мурожаатлари билан ишлаш Узбекистон Республикасининг 2017 йил 11 сен-тябрдаги "Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тугрисида"ги УРК^-445-сон цонуни билан тартибга солинган [2]. Мазкур цонун цабул цилиниши билан давлат органларига фуцаролар-нинг мурожаатлари билан ишлаш тамойилларини такомиллаштириш вазифаси юклатилди. Муро-жаатларни куриб чициш тугрисидаги цонун тала-бларини бажариш цуйидаги асосий йуналишлар буйича амалга оширилади: хуцуций тартибга со-лиш, ташкилий ва ахборот тамойилларини тако-миллаштириш.

Тан олиш керак, ушбу цонуннинг амал цилиш муддати давомида хар бир белгиланган йуна-лишда катта ишлар цилинган. Ташкилот тамой-илларини такомиллаштириш йуналиши буйича давлат органлари фуцароларнинг мурожаатлари билан ишлаш учун масъул булинмалар тузди, ла-возимларга бирлаштирилган малака талабларини ишлаб чицди, фуцаролар мурожаатларини куриб чицадиган ходимларнинг функционал мажбурият-ларини аницлади ва фуцаролар мурожаатлари би-лан ишлаш тартибини тасдицлади.

Узбекистон Республикаси "Жисмоний ва

юридик шахсларнинг мурожаатлари тугрисида"-ги цонунини амалга оширишнинг ахборот тамо-йилларини такомиллаштириш мацсадида унинг асосий цоидаларини тушунтирган холда батаф-сил шархлар тайёрланди. Фуцароларнинг муро-жаатларини куриб чицишни ташкил этиш буйича такрорий учрашув ва семинарлар ташкил эти-либ, уларнинг натижаларига кура мурожаатлар билан ишлашни цонунга мувофиц ташкил этиш шакллари ва усулларини такомиллаштириш бу-йича тавсиялар ишлаб чицилди. Хусусан, шундай йигилишларнинг бирида "Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тугрисида'ги цо-нун жамият томонидан талаб цилинмоцда деган хулосага келинди. Ундан хокимиятга мурожаат цилиш хуцуци орцали нафацат конституциявий хуцуцларни судда химоя цилиш, балки кенг жамо-атчилик нуцтаи назарига эга булган муаммоларни кутариш учун хам фаол фойдаланилмоцда.

Узбекистон Республикасининг "Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари туг-рисида"ги цонуни фуцаролик жамияти ва хокимият органларининг узаро муносабатларини тартибга солишда зарур нормаларни уз ичига олади ва фуцароларнинг давлат органларига мурожаат цилишнинг конституциявий хуцуцини химоя цилади. Шу билан бирга, мурожаатлар билан самарали ишлаш, биринчи навбатда, цонунда белгиланган тартиб ва фуцароларнинг мурожаатларини куриб чициш муддатлари цатъий риоя цилинган холда минтацавий даражада ахолининг узига хос таркиби ва урф-одатларини хисобга олиши керак булган аниц меъёрий-услубий асосга эга.

Тупланган тажрибани кенг тарцатиш, шу-нингдек, тахлил цилиш ва мавжуд муаммоларга эътиборни жалб цилиш ижрочилар даражасида мурожаат билан ишлаш самарадорлигини оши-ришга ёрдам беради. Ушбу маълумотлар услубий тавсиялар, цулланмалар, иш йурицномалари, ва-рацалар ва бошца материалларда акс эттирили-ши керак. Фуцароларнинг мурожаатлари буйича амалий ишлар тахлили асосида таклифлар ишлаб чицилган булиб, уларнинг аксарияти бугунги кун-да долзарб булиб туюлади. Жумладан, фуцаро-ларнинг мурожаатлари билан самарали ишлаши учун моддий ва маънавий рагбатлантириш чора-ларини белгилаш, цизил лента ва цизил тасмалар-ни енгиб утиш, куриб чициш натижалари ва фуца-

12.00.02 - КОНСТИТУЦИЯВИй ХУЦУ;. МАЪМУРИй ху;у;. МОЛИЯ ВА БОЖХОНА ХУЦУЦИ

роларнинг мурожаатларини ушбу масалаларни хал этиш ваколатига кирадиган органларга юбо-ришнинг тугрилигини мониторинг килиш буйича ишларни кучайтириш, фукароларнинг мурожаатлари асосида тайёрланган ахборот ва тахлилий материалларни уз ишларида фойдаланиш учун куйи ва юкори бошкарув органларига юбориш.

2018 йилда "Давлат органларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлаш тартиби тугрисида"ги намунавий низомни ишлаб чикиш учун конуннинг концептуал аппаратини аниклаштириш зарурати, бир катор мурожаатлар-ни куриб чикиш вактини кискартириш, жавобгар шахсларнинг асосли жавоб бериш мажбуриятла-ри ва бошкалар каби куплаб сабаблар мухим омил булди [3].

Хужжатнинг принципиал мухим жихати шун-даки, у мурожаатга уз вактида жавоб беришга эмас, балки мурожаат килган фукаро муаммосини хал килишга каратилган. Низомнинг асосий хусу-сиятларидан бири шундаки, у замонавий ахбо-рот-коммуникация технологияларига асосланган. Шундай килиб, бугунги кунда фукароларнинг мурожаатлари билан ишлашнинг меъёрий-хукукий базасини такомиллаштиришда яна бир мухим ка-дам ташланди.

Хозирги кунда давлат хокимияти ва бошка-руви органлари фукаролар мурожаатлари билан ишлаш самарадорлиги куп жихатдан унинг техник жихозланиши ва бошкарув жараёнларини ав-томатлаштириш даражасига боглик. Компьютер ускуналари хужжатлар тайёрлашда, шунингдек, улар билан самарали ва окилона ишларни ташкил килишда куплаб муаммоларни хал килишга ёр-дам беради. Бу ерда, биринчи навбатда, ушбу иш сохасига масъул булган булинмалар зарур замо-навий офис жихозлари билан жихозланишини на-зарда тутмокдамиз. Шунингдек, фукаролар муро-жаатлари учун маълумотларга ишлов беришнинг автоматлаштирилган технологияларидан фойда-ланиш, тармокка оид иловаларни ишлаб чикиш, маълумот олиш тизимлари, тематик маълумотлар базаларини яратиш, замонавий телекоммуникация технологиялари (интернет, мобил алока, электрон почта ва бошкалар)ни жорий этиш керак.

Хужжат айланиш тизимини автоматлашти-риш ва ахборотлаштириш замонавий шароит-да фукаролар билан ишлаш самарадорлигини ошириш механизмидир. Бугунги кунда давлат

хокимияти ва бошкаруви органлари ва ахборот технологияларидан фойдаланадиган фукаролар уртасидаги мулокот автоматлаштиришни давлат органлари фаолиятининг зарур шарти деб эълон килган "Электрон хукумат" тизимига мувофик амалга оширилмокда [4]. "Ахборотлаштириш тугрисида", "Электрон ракамли имзолар тугри-сида", "Электрон тижорат тугрисида", "Электрон хужжат айланиши тугрисида", "Электрон хукумат тугрисида"ги конунлар, "Электрон хукумат" тизимини жорий килиш ва уни янада ривожлан-тириш учун замин яратди. "Электрон хукумат" тизимини хар томонлама ривожлантириш ва мам-лакатни ракамли трансформациялаш, шунингдек, 2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегиясида белгиланган вазифаларга мувофик Узбекистон Республика-сида "Электрон хукумат" тизимини янада риво-жлантиришнинг устувор йуналишларини белги-лаш керак [5].

Фукароларнинг мурожаатлари билан боглик давлат органларида ишларни автоматлаштириш куйидаги максадларни кузлайди:

- мурожаатлар буйича иш юритиш самарадор-лиги ва сифатини ошириш;

- ташкилотларда когоз хужжатлар айланиши-дан электрон технологияларга утиш йули билан хужжатлар айланишини кискартириш;

- мехнат унумдорлигини ошириш ва ижрочи-лар томонидан муайян операцияларни бажариш учун иш хакини камайтириш;

- мурожаатлар ижроси устидан назорат мони-торинги урнатиш;

- тузилмавий булинмаларда кунгироклар ке-либ тушган пайтдан бошлаб уларни ижро этиш тугагунига кадар автоматлаштирилган бошка-риш;

- мурожаатни куриб чикиш жойи ва уни ба-жариш холати тугрисида тезкор маълумот олиш;

- мурожаатни куриб чикиш муддатларини кискартириш;

- электрон шаклда бажарилган шикоятлар-нинг марказлаштирилган архиви, шунингдек, уларни куриб чикиш учун хужжатларни яратиш оркали маълумотларга тезкор киришни таъмин-лаш;

- суров реквизитлари буйича хужжатларни излаш (танлаш) тезлигини ошириш;

12.00.02 - КОНСТИТУЦИЯВИЙ ХУ^У^-

маъмурий ху;у;. молия ва божхона ху;у;и

- фуцаролар мурожаатлари буйича автоматик статистика (хисоботлар) яратишдир.

Бугунги кунда давлат хокимияти органлари-нинг деярли хар бири веб-сайтида фуцаро узи-нинг мурожаатини электрон шаклда интернет-цабулхона орцали юбориш ва цонунда белгилан-ган муддатда жавоб олиш имкониятини ярат-мокда. Коидага кура ушбу жараён цуйидаги босцичларни уз ичига олади:

- давлат органи веб-сайтида фуцаронинг электрон мурожаатини шакллантириш;

- мурожаатни тегишли таркибий булинмада цабул цилиш ва уни электрон хужжат айлани-ши тизимида ёки бошца шунга ухшаш тизимда руйхатдан утказиш;

- ижрочиларга мурожаат йуналиши ва унга жавоб тайёрлаш;

- жавобни руйхатдан утказиш ва уни фуцаро-га юбориш, жумладан, электрон шаклда.

Юцоридаги амалларни бажариш билан бир цаторда бундай электрон алмашув фуцаролар мурожаатлари билан ишлашнинг тулиц шаффоф-лигини таъминлаши, шунингдек, уларнинг ижро холатини кузатиб бориш имкониятини яратиши керак. Шунинг учун фойдаланувчини унинг му-рожаатини куриб чицишнинг асосий босцичлари тугрисида хабардор цилиш функциясини амалга ошириш зарур (мурожаат цабул цилиш, руйхатга олиш - расмий рацам бериш, царор цабул цилиш ва уни ижро этиш учун юбориш, тайёрланган жа-вобни руйхатдан утказиш).

Фуцаролар томонидан электрон мурожаат-ларни юбориш имкониятига цушимча равишда давлат хокимияти ва бошцаруви органларининг веб-сайтлари фойдаланувчиларига мурожаатлар-ни тугри шакллантиришлари ва уларни "манзил-га" юборишларига имкон берадиган маълумотно-маларни тацдим этишлари керак. Бундай маълу-мотларга норматив хужжатларнинг матнлари, хо-кимиятда ишларни ташкил этиш тартиби (фуца-роларнинг мурожаатлари билан ишлашга масъул булимлар номи, фамилияси, исми ва отасининг исми, шунингдек, рахбарларнинг алоца рацамла-ри, рахбарият томонидан фуцароларни шахсан цабул цилиш жадвали), энг куп бериладиган са-волларга жавоблар, ёзма мурожаат намуналари ва бошцалар киради.

Шундай цилиб, фуцаролар мурожаатлари билан ишлашни автоматлаштирадиган техноло-

гиялардан фойдаланиш мехнат унумдорлигини оширишга имкон беради, цул мехнати жараёндан сезиларли даражада олиб ташланади, фуцаро-ларнинг мурожаатларини куриб чициш вацтини цисцартиради, айрим операцияларни оптимал-лаштиради ва "Жисмоний ва юридик шахслар-нинг мурожаатлари тугрисида'ги Узбекистон Республикаси цонуни ижросини назорат цилади. Доимий равишда мутахассисларнинг малакасини ошириш давлат хокимияти органларининг мухим вазифаларидан биридир. Бунинг учун цуйидаги-лар зарур:

- фуцаролар мурожаатларини куриб чициш учун масъул булган ходимлар учун малака талаб-ларини аницлаш;

- вацти-вацти билан тажриба алмашиш, се-минарлар, узлуксиз таълим курсларини утказиш, жойлардаги семинар, учрашув ва давра сухбатла-ри шаклларидан фойдаланиш;

- фуцароларнинг юцори давлат органларига амалиёт уташ учун мурожаатлари билан ишлаш-ни ташкил этишда мутахассисларнинг йуналиши-ни фаол равишда амалда цуллаш.

Бундан ташцари, фуцароларнинг мурожаат-лари билан ишлашга ихтисослашган булимларни яратиш ёки мавжуд тузилмаларни мустахкамлаш керак. Давлат хокимияти органларининг тузили-ши шундай булиши керакки, фуцароларнинг му-рожаатлари билан ишлашда иштирок этадиган таркибий булинма энг катта таркибий булинма булиши керак. Бу масъулиятли ва жиддий асос-ли ёндашувни талаб цилади. Нафацат мутахас-сисларни жалб цилиш, балки уларнинг назарий ва амалий билимларини тулдириш ва янгилаш нуцтаи назаридан хам.

Мацолада утказилган тадцицот натижаларига кура цуйидаги хулосаларга келинди. Фуцаролар билан ишлашнинг тамойиллари меъёрий-хуцуций базасини такомиллаштириш, шунингдек, давлат органларида ахборот технологиялари ва кадр-лар сохасини ривожлантириш, шикоятлар билан ишлашни ташкил этиш ва технологиясига иннова-цияларни жорий этишга ёрдам беради. Шундай ци-либ, фуцароларнинг давлат органларига мурожа-атлари билан ишлашни ташкил этишни такомил-лаштириш учун ушбу ишнинг ахборот очицлиги даражасини ошириш, бюрократик ёндашувларни минималлаштириш йулидан боришни давом эт-тириш, норматив-методик базани хозирги кунгача

12.00.02 - КОНСТИТУЦИЯВИй ХУ^У^-

маъмурий ху;у;. молия ва божхона ху;у;и

саклаб туриш ва фаол равишда жорий этиш, дои-мий равишда фукароларнинг мурожаатлари билан ишлашга масъул булган давлат хизматчиларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш чора-тадбирларини жорий этиш керак.

Хулоса килиб шуни кушимча килмокчи-манки, Узбекистон Республикасининг Консти-туцияси давлат бошкарув органларида фукаро-ларнинг мурожаатлари билан ишлашни ташкил

этишни такомиллаштиришда мухим роль уйнай-ди. Асосий Крнунимиз мамлакатда демократик ислохотларни амалга ошириш, фукароларнинг хукуклари ва эркинликларини таъминлашнинг самарали механизмларини яратиш ва давлат бо-шкаруви тизимини ривожлантиришнинг глобал тенденцияларига жавоб берадиган ижро этувчи хокимият органлари фаолиятидан коникиш да-ражасини таъминлашга имкон беради.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати

1. Узбекистон Республикасининг Конституцияси http://con&itution.uz/uz/dause/mdex.

2. Узбекистон Республикасининг 2017 йил 11 сентябрдаги "Жисмоний ва юридик шахсларнинг муро-жаатлари тугрисида'ги УРК^-445-сон конуни.

3. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 5 июлдаги 341-сон карорига 1-илова.

4. Узбекистон Республикаси 2015 йил 9 декабрдаги "Электрон хукумат тугрисида'ги конуни УРК^-395-сон.

5. 2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегиясида белгиланган вазифалар.

6. Узбекистон Республикаси "Ахборотлаштириш тугрисида"ги конуни. Узбекистон Республикаси ко-нун хужжатлари туплами. - 2014. - № 36.

7. Узбекистон Республикаси "Электрон ракамли имзо тугрисида"ги конуни. Крнун хужжатлари маъ-лумотлари миллий базаси. - 2018. - 19 апрель. - 04.03/18/476/1087-сон.

8. Узбекистон Республикасининг 2015 йил 22 майдаги "Электрон тижорат тугрисида"ги Узбекис-тон Республикаси конунига узгартиш ва кушимчалар киритиш хакида"ги.

9. УР^-385-сон конуни.

10. Узбекистон Республикаси "Электрон хукумат тугрисида"ги конуни. Халк сузи. - 2015. -10 декабрь.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.