CC BY
15
же время обстоятельства, побудившие арабов идти походом против стран и народов, далеко расположенных от Аравийского полуострова, затронуты в литературе недостаточно. Ряд исследователей связывает это со спонтанным желанием исламизации народов, исповедовавших христианскую и зороастрийскую религию. Автор также ссылается на мнение В.В. Бартольда о том, что «как только ислам переступил границы Аравии, он неизбежно должен был подвергаться влиянию более образованных инородцев и иноверцев». В конечном итоге населению Ирана, Хорасана и Мавераннахра все же удалось переплавить деспотию Оммеядов и Аббасидов, и в конце VIII в. они создали основу для полного и окончательного освобождения страны от влияния арабов.
Usmonov N.N.
Origin of Islam during first years of Arabic Khalifat
The author of the article on the basis of numerous sources considers causes and consequences of Islam spread in Central Asian territory. He has brought B. B. Bartold's point of view who confirmed and proved the beginning of Islam as a religious-political movement in Arabic peninsular at the end of VI and early VII centuries. But there is no sufficient proofs of the circumstances striking Arabians to go against the country and nation, located far from Arabic peninsular. Some of the researches connect it with a spontaneous desire of islamization, confessing Christian and Zoroastric religion.
The author also quote to Bartold's opinion that "as only Islam crossed Arabic border, it must be subjected to influence of more educated heterogeneous and foreigners". As a result Iran, Khorasan and Movarennahr population prevented Ommeyads and Abbasids despot and create new base for full and final freedom of the country from Arabics influence.
Шокиров Фарход Шамсиддинович,-аспиранти Донишгопи давлатии пукук, бизнес ва сиёсати Тол>икистон. ХУСУСИЯТаОИ КОМПЮТЕРИКУНОНИИ РАВАНД&ОИ ТАЪЛИМ1 ВА ИДОРАВИИ МУАССИСАИ ОЛИИ КАСБ1
Мухтасар мехошам оид ба яке аз масъалашои мубрами сошаи маориф -хусусиятшои компютерикунонии равандшои таълим'' ва идоравии муассисашои олии таълим'1 ба таври мухтасар ибрози андеша намоям. Имрузшо дар раванди глобализатсия ба шама маълум аст, ки иттилоот ва намуди олии он - дониш дар ломеаи муосир макоми шалкунанда дорад ва он самтшои асосии тараккиёти умумии ламъиятро муайян месозад. Яке аз механизмшои мушимтарине, ки тамоми самтшои тараккиёти системаи маорифро фаро гирифтааст - иттилоотикунонии (компютерикунош, информатизация) он мебошад, ки шамчун шарти зарур'1 ва кадами асосии иттилоотикунонии ломеа дида баромада мешавад. Барои равшан намудани мошияти масъала дар аввал бештар аст, ки бо асосшои автоматикунонии системаи азхудкунии дониш шинос шавем.
Системаи азхудкунии дониш ба доираи системашои мураккаб ё системашои калони кибернетик' дохил мебошад, ки аз микдори зиёди зерсистемашои иттилоот'1 иборат буда, дар фазо ва вакт пашн гаштааст ва
функсияшои гуногунро дар асоси критериями зиёди сифат илро мекунад. Объекти идорашавандаи системаи азхудкунии дониш - лараёни таълим мебошад, ки онро шамчун раванди технологии азхудкунии дониш дида баромадан мумкин аст.
Лараёни шосилшавии дониш дар мушассилин - ин амалан мунтазам ва пайдарпай шосилшавии структураи муайяни иттилоот дар шуури у мебошад. Барои шосилшавии чунин структура иттилоот аз олами атроф лозим аст. Вале дар шароити имруза иттилооти олами атроф бенишоят зиёд шуда, интихоби иттилооти лозим'1 якчанд маротиба душвор гаштааст. Азбаски аз лишати физиолог! психикаи инсон дар самти коркарди яквактаи иттилоот номашдуд нест, зарурати аз укёнуси калони иттилооти имруза интихоб намудани заруриаш ба миён омадааст. Барои тасаввур намудани суръати афзуншав'1 ва аалми иттилооти дар лашон гардишкунанда як катор тадкикотшо низ гузаронида шудаанд.
Дар самти муайян кардани шалми афзуншавии иттилоот, 4Ï тавре ки кайд кардем, дар лашон шоло тадкикотшои махсус гузаронида мешаванд. Масалан мувофики яке аз тадкикотшои охирин бо номи «Мушити ракамии афзуншаванда: афзоиши умумилашонии шалми иттилоот то соли 2010» (Растущая цифровая среда: прогноз всемирного роста объёмов информации до 2010 года» (The Expanding Digital Universe: A Forecast of Worldwide Information Growth Through 2010) доир ба суръати афзоиши иттилоот чунин хулосашо пешнишод шудаанд:
- йалми умумии иттилооти ракамï дар соли 2006 нисбати тамоми китобшои аз ибтидои таърихи инсоният навишташуда такрибан 3 миллион маротиба зиёдтар аст.
- Дар муддати солшои 2006-2009 бошад, ин иттилоот 6 маротиба афзудааст.
- Мувофики акидаи коршиносони соша дар худи соли 2010 иттилооти ракамии мавлудбуда боз 6 маротиба афзуда метавонад. (Агар иттилооти ракамии аз тарафи инсон то ин вакт хосилшударо ба формати китобшои оддï гардонем, такрибан 12 рафи китоб шосил мешудааст, ки дарозии шар як рафи китоб масофаи аз Замин то Офтоб (150 млн.км.)-ро ишгол карда метавонад. (Маълумошпои корпоратсияи EMC. WEB: http://russia. emc. com).
Нишондишандашои мазкур душвории интихоби иттилооти лозимиро аз укёнуси иттилоот равшану возеш инъкос менамоянд.
Дар самти азхудкунии донишшо, фишори афзоиши пуршиддати иттилоотро пеш аз шама лараёни таълим эшсос карда истодааст, ки мошиятан барои ташкил ва идора намудани шосилшавии дониш дар мушассилин пешбиш шудааст. Яке аз рошшои асосии шалли ин масъала -истифодабарии системашои иттилоотии автоматикунонии лараёни таълим мебошад.
Дар шароити имруза ягона роши идора карда тавонистани шиддати афзуншавии иттилоот ин истифодабарии дурусти технологияи компютерï ва дар нишояти кор автоматикунош ё худ иттилоотикунонии лараёни таълим
мебошад. Вале ин амал дорои хусусиятшои хоси худ аст, ки дар шолати ба назар нагирифтани оншо автоматикунонии раванди таълим! самараи дилхош намедишад. Барои равшан намудани ин масъала принсипшо ва талаботи асос! ба системашои иттилоотии автоматикунонии лараёни таълим кор карда баромада шудаанд, ки асоситаринашон аз иншо иборатанд:
1. Системаи иттилоотии автоматикунонии лараёни таълим бояд аз шалми зиёди иттилоот заруриашро лудо карда тавонад;
2. Ба меъёршои умумилашон! мувофик буда, шуллати расмии тасдиккунандаи сифатро дошта бошад.
3. Таркиби модул! дошта, вобаста бо тагйирот ва навоваришо мукаммалшаванда бошад;
4. Базаи ягонаи технолог! дошта бошад, ки дар асоси ядрои ягона дар чорчубаи фазои иттилоотии муассисаи олии таълим! амал намояд;
5. Дастрасшавии фавриро ба базаи маълумотшои ягона бо таксимшавии шукуки дастрасшав! таъмин намояд;
6. Ташкили дастовардшо (портфолио)-и донишлу ва нигошдории он дар базаи маълумотшо то интишои ташсили донишлу таъмин гардад;
7. Бонки ягонаи маълумот доир ба муомилоту гардиши шуллатшои муассисаи таълим! таъмин гардад;
8. Функсияи тартибдишии нишондишандаи рейтинги донишлу аз руи карташои технолог! мувофики системаи Болонии таълим таъсис дода шавад;
9. Низом функсияи тартибдишии нишондишандаи рейтингии шайати устодонро бо назардошти системаи кавии пардохти музди мешнат доро бошад;
10. йангоми пайвастшав! ба шабакаи Интернет - бехатарии худро таъмин карда тавонад.
йоло дар баъзе муассисашои ол! системашои иттилоотии автоматикунон! то андозае ба лараёни таълим ворид карда шудаанд. Вале на шамаи принсипшо ва талаботшои болотар номбаршуда дар оншо татбик гаштаанд. Илми муосир диккати бештарро ба тартибдишии назариявии дурнамо ва моделшои структур!-ташкилотии компютерикунонии системаи таълим дода истодааст, вале то шол дар ин самт мавкеи ягона мавлуд намебошад ва компютерикунонии реал! дар муассисашои таълимии ол! ба таври мустакил амал! гашта истодааст.
Компютерикунонии лараёни таълим бояд на таншо барои тараккиёти умумии донишандузии мушассилин, балки ба рушди кобилияти индивидуал! ва хусусиятшои фикрронии шар як иштирокчии раванди таълим! нигаронида шавад. Ягона роши дар шакикат баланд баровардани сатши таълим ва тадкикотшои илм! ин на ба таври стихияв!, балки ба таври фундаментал! дар ин раванд татбик намудани системашои автоматикунонии лараёни таълим! мебошад ва дар ин росто ба тамоми талаботи лашони муосир лавобгу будани он шатмист.
Гайр аз ин, дар ин самт шамкорï бо муассисашои ташсилоти олии пешрафтаи лашон самараи дилхош ба бор оварда метавонад. Барои ин пеш аз шама доир ба мавкеи муассисашои ташсилоти олï дар рейтинги умумилашош доимо маълумот доштан лозим аст. Мувофики тадкикотшои малаллаи "Times Higher Education", ки замимаи рузномаи "The Times''-и Британияи Кабир мебошад, рейтинги шарсолаи 200 бештарин донишгошшои лашон барои соли 2009 (QS World University Rankings 2009) нашр шудааст. Дар руихати бештарин донишгошшои олии сайёра 2 донишгоши Россия низ лойгир шудаанд: дар сатри 155 -ум Донишгоши давлатии Москва ба номи Ломоносов ва дар сатри 168-ум Донишгоши давлатии Санкт-Петербург. Сатри аввалинро бошад, якчанд сол инлониб Донишгоши Гарвард (ИМА) ишгол намуда истодааст. 10 лои аввалро мисли пештара донишгошшои ИМА ва Британияи Кабир ишгол намудаанд. Лекин мувофики акидаи коршиносон дар солшои охир омили суст шудани мавкеи донишгошшои Амрико аз афзоиши нуфуз ва тараккиёти муассисашои ташсилоти олии Осиё ва Аврупо ба назар мерасад.
Дар вакти тартибдишии рейтинги мазкур малаллаи "Times Higher Education" акида ва хулосашои зиёда аз 9 шазор (9386 нафар) олимон ва беш аз 3 шазор (3281 нафар) коршиносону мутахассисонро доир ба сатш ва сифати кадршои омодашаванда дар муассисашои ташсилоти олии касбï ба назар гирифтааст. Маъмулан шангоми ташияи нишондишандашои рейтингии донишгошшои лашон асосан чунин нишондишандашо ба назар гирифта мешаванд:
- микдори кормандон ва хатмкунандагони муассиса, ки барандаи ин ё он лоизаи муътабар ва арзишманди умумилашош монанди Лоизаи Нобел, Филдз ё Тюринг сошиб гаштаанд. Нишондишандаи мазкур 25%-и холи умумии ладвали 100 баллии рейтингиро ташкил медишад;
- микдори дастовардшо ва таълифоти илмии кормандони муассисаи ташсилоти ки дар малаллашои илмии сатши лашош нашр шудаанд ё дар маколашои ин малаллашо ба оншо ишора шудааст (дар 5 соли охир);
- дарала, сатш ва сифати татбики имкониятшои техологияшои иттилоот' ва муосир дар фаъолияти муассисаи ол:1.
Мувофики акидаи коршиносони малалла яке сабабшои асосии баландравии сифати фаъолияти донишгош на мавлудияти системаи автоматикунонии лараёни таълиму идора, балки сатши татбик ва самаранокии он дар раванди фаъолият ташкил медишад, ки лавобгу будан ба талаботшои умумилашош шарти асос ва нишондишандаи баланди пояшои моддиву техникии шар як муассиса мебошад.
Вожашои калидк компютерикунош, иттилоот, глобализатсия, информатизация, автоматикунош, чорчубаи фазои иттилооп, рейтинг.
Ключевые слова: компьютеризация, информация, глобализация, информатизация, автоматизация, рамки информационного пространства, рейтинг.
Key words: computerization, information, globalization, informization, frames of informative space, rate.
Адабиёт:
1. Видинеев Н.В. Природа интеллектyальных способностей человека. -М., 1999.
2. Гершунский Б.С. Компьютеризация в среде образования. -М., 2007.
3. Гусев В.В. Управление качеством подготовки специалиста: опыт системного моделирования. Монография. - Орел: ВИПС, 2CC9.
4. Образцов П.И. Психолого-педагогические аспекты разработки и применения в вузе информационных технологий обучения. Монография. - Орел, 2CC7.
5. Образцов П.И. Дидактический комплекс информационного обеспечения учебной дисциплины в системе ДО. // Открытое образование. - № 5. 2006.
6. Web: http://www.ict.edu.ru/
Web: http://www.rusedu.info
Шокиров Фарход Шамсиддинович,-
аспирант ТГУПБП.
Особенности компьютеризации учебного процесса и управления вузами
В статье речь идёт об очень важной проблеме системы образования, т.е. компьютеризации процесса обучения и системы управления вузами. Информатизация, как отмечает автор, в период глобализации играет важную роль в обществе и определяет основные направления прогресса человечества. При огромном объёме информации в информационном пространстве автор излагает свои заключения по основным требованиям и условиям информатизации и способах эффективного управления процессом автоматизации в системе образования. При этом отмечается, что внедрение новых технологий в учебный процесс не должно ни в коем случае производиться стихийно. Автор придерживается мнения, что единственный и верный путь повышения качества знаний и научных достижений -это фундаментальное внедрение автоматизированных систем в процесс образования.
Shokirov F.Sh.
Computerization features of educational process and high establishment
management
The author of the article raised significant problem of education system, i.e. computerization of educational process and high establishment management system. Information, as the author underlines, plays important role in society and defines the main directions of human progress. The author gives his conclusions on demands and conditions of information, effective ways of automation management process in education system.
The author supports the opinion, that the only and the truth way of improving the quality of knowledge and scientific achievements are fundamental implementation of automated system of educational process.
