Научная статья на тему 'CICHORIUM INTYBUS L. ӚСІМДІГІ ТАМЫРЫНАН ИНУЛИНДІ БӚЛУ ӘДІСІ'

CICHORIUM INTYBUS L. ӚСІМДІГІ ТАМЫРЫНАН ИНУЛИНДІ БӚЛУ ӘДІСІ Текст научной статьи по специальности «Промышленные биотехнологии»

CC BY
28
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
CICHORIUM INTYBUS L / ИНУЛИН / INULIN / ФЛАВАНОИД / FLAVANOID / ПЕКТИН / PECTIN / СОРБЕНТ / SORBENT / КАТИОНИТ / CATION EXCHANGER / БЕЛОК / PROTEIN

Аннотация научной статьи по промышленным биотехнологиям, автор научной работы — Ілиясова С. Е., Ахтаева М. Б., Азимбаева Г. Е.

Бҧл мақалада Cichorium Intybus L. ӛсімдігі тамырынан инулин бӛліп алудың қолайлы жағдайы анықталды. Зерттеуге алынған инулиннің балқу температурасы ПТА(М)ТУ- 92 маркалы оптикалық спектроскопиялық әдіспен анықталды. Тәжірибе барысында алынған инулиннің балқу температурасы 1780С-қа тең. Олар: 60 минут аралығында, Қ:С қатынасы 1:75-1:100 арақатынаста, 80-850С температурада инулиннің шығымы 58 %-ды қҧрайды. Инулинді тазалау ҥшін сорбент іріктелінді. Адсорбент ретінде катионит КУ-2-8, силикагель және қҧмды қолдану тиімді деп табылды. Бҧл мәлімет әдеби деректермен сәйкес келеді. Cichorium ӛсімдігі тамырының адам ағзасы шаршағанда жалпы кҥш-қуат беретін, қанның қҧрамын қалыпқа келтіретін қасиеті жоғары. Cichorium ӛсімдігінің тамырын нефрит, энуреза мен кӛк бауыр ауруларын , геморрой және қант диабетінің бастапқы сатысын емдеуде қолданылады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по промышленным биотехнологиям , автор научной работы — Ілиясова С. Е., Ахтаева М. Б., Азимбаева Г. Е.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE METHOD OF SEPARATION OF INULIN FROM THE ROOT OF CICHORIUM INTYBUS L.

In this article, we found a favorable condition for the removal of inulin from the root of a Cichorium Intybus L plant. The melting temperature of the studied inulin was determined by the optical spectroscopic method of the PTA (M) grade TU-92. The melting point of inulin obtained in the course of the experiment is 178 ° C. It is: within 60 minutes, when the ratio K: C to 1: 75-1: 100, at a temperature of 80-85 ° C, the yield of inulin is 58%. The sorbent was chosen for the purification of inulin. Cation KU-2-8, silica gel and sand proved to be effective as a catalyst. This information corresponds to the literature data. Chicory plant root has the ability to regenerate the bloodstream, which gives the full energy of fatigue of the human body. The root of the Cichorium plant is used to treat nephritis, previous diseases and diseases of the spleen, the initial stage of hemorrhoids and diabetes.

Текст научной работы на тему «CICHORIUM INTYBUS L. ӚСІМДІГІ ТАМЫРЫНАН ИНУЛИНДІ БӚЛУ ӘДІСІ»

ГТАХР 31.23.15, 31.23.33 CICHORIUM INTYBUS L. ОС1МД1П ТАМЫРЫНАН ИНУЛИНД1 БОЛУ ЭД1С1

С.Е. 1лиясоваг, М.Б. Ахтаева2, Г.Е. Азимбаева3 16M011200-Химия мамандыгыныц 2 курс магистранты 2 PhD докторант 3 х.г.к., м.а. профессор 12'3 Казац мемлекетпк цыздар педагогикалыц университет Казацстан, Алматы цаласы email: Sako_9595kz@mail.ru

Бул мацалада Cichorium Intybus L. еамдш тамырынан инулин белш алудьщ цолайлы жагдайы аныцталды. Зерттеуге алынган инулиннщ балцу температурасы ПТА(М)ТУ- 92 маркалы оптикалыц спектроскопиялыц эд1спен аныцталды. Тэж1рибе барысында алынган инулиннщ балцу температурасы 1780С-ца тец. Олар: 60 минут аралыгында, К:С цатынасы 1:75-1:100 арацатынаста, 80-850С температурада инулиннщ шыгымы 58 %-ды цурайды. Инулинд1 тазалау ушш сорбент 1р1ктел1ндг Адсорбент репнде катионит КУ-2-8, силикагель жэне цумды цолдану тшмд1 деп табылды. Бул мэл1мет эдеби деректермен сэйкес келедг Cichorium ес1мдш тамырыныц адам агзасы шаршаганда жалпы куш-цуат беретщ цанныц цурамын цалыпца келпретш цасиеп жогары. Cichorium еамдтнщ тамырын нефрит, энуреза мен кек бауыр ауруларын , геморрой жэне цант диабетшщ бастапцы сатысын емдеуде цолданылады.

TyüH свздер: Cichorium Intybus L., инулин, флаваноид, пектин, сорбент, катионит, белок

Kipicne

Cichorium ешмдшн ежелден халыц медицинасында кещнен цолданган. Тiптi, ежелгi араб пен армян медицинасындагы рецептiк жазбаларга цараганда Cichorium есiмдiгi эртурлi дэршк препараттар цурамына кiрген. Олар жараны жазуда, асцорыту мушелерi мен бауырды емдеу ушiн пайдаланылады.

Cichorium еамдтнщ есу жагдайы ТМД елдi мекендершщ барлыц елкелерiнде таралган. Атап айтсац, Еуропа, Cолтустiк Индия, Кытай мен Кавказ , Орта Азия мемлекетц Батыс Ciбiр жерлерiнде еседь Ал бiздщ тэуелсiз Казацстан мемлекетiмiздщ барлыц ещрлервде таралган десек, артыц болмас [1].

Ежелден Cichorium емдш есiмдiк болып танылган. Cichorium емдш есiмдiгiн адамды шаян, жылан шагып, кесiртке, жэндiктер шаццанда буындарга тартып тацуга болады. Атацты тэжш галымы жэне орта гасыр Авиценна дэрiгерi Cichorium есiмдiгiнен жасалган препараттарды кез, асцазан, асцорыту жолдарындагы ауруларына емдш ретiнде цолданган. Ал Ресей мемлекетшде алгаш рет 1880 жылы Ярославль бекетшде есiрiлiп, сыналган [2, 3].

Cichorium еимдтнщ тамырындагы ерекше компонент--глюкозидпк субстанция интибин (0,032-0,2%), ол-туссiз цою, ащы дэмi бар зат. Бул затты 1961 жылы ец алгаш Schormuller езшщ шэкiрттерiмен бiрге газдыц хроматография эдiсiмен Cichorium еимдшнщ цургац унтацталган экстракт куйiнде аныцтаган [4].

Cichorium есiмдiгi Ресейдщ еуропалыц белiгiнде, Батыс Ciбiрден Алтайга дейiн, Орта Азияда, Кавказда таралган. Cichorium еамдш азыц - тулш есiмдiк ретiнде цолдан есiрiледi. Гулшогыры мен тамырыныц тунбасы орталыц жуйкежуйесш тыныштандырады жэне журектщ жумысын жацсартады. Авиценна Cichorium есiмдiгiн безгекте, асцазан - шек жумысы бузылганда, журек айну кез цабынуында пайдаланылган [5].

Cichorium еимдт тамырыныц адам агзасы шаршаганда жалпы куш-цуат беретш, цанныц цурамын цалыпца келтiретiн цасиетi жогары. Болгария елiнде сichorium есiмдiгiнiц цайнатпасы мен тундырмасы бауыр ауруларына (цирроз, гепатит), ет жолдарын айдауда ( еттеп тас), буйрек ауруларына пайдаланылган. Ангина юген кезде, жумсартцыш ретшде, ал терi ауруларында -экзема, фурункул, карбункул, жараларында да цолданылады [6].

Еуропа елдерше келсек, олар Cichorium еимдшнщ тамырын нефрит, энуреза мен кек бауыр ауруларын , геморройды емдеуде цолданса, ал Польша халцы Cichorium еамдш шырынын iсiк ауруларына емдiк шеп ретшде цолдануды iске асырды. Ал Азербайжан халыц медицинасында Cichorium есiмдiгi тамырын цант диабетшщ бастапцы сатысын жазуда цолданды

[7].

Cichorium ешмдшнщ гулдерi цосжынысты, жапырац цолтыгынан еседi. Гул шогыры себет. Култесi кегiлдiр, кек, ацшыл тустi, алдымен бiрiгiп бес тют цуыс гул цурайды да, гулдеген

кезде узынынан жарылып тшше гулдерге айналады. Cichorium всiмдiгi маусым-кыркуйекайларында гулдейдь Жемiсi казанга дейiн жетiледi. Бултты кундерi мулдем ашылмайды [8].

Cichorium вамдшнщ балгын жапырактары жеуге жарамды, олардыц курамында жогары шыгымда аскорбин кышкылы бар. Сабагындагы жаца вскен сабакшалары мен жапыракшаларын кайнаткан, куырган, тшт камырга косып пiсiрген. Бельгияда оны алмамен, кейде iрiмшiкпен косып, шарапта кайнатып iшкен [9].

Зерттеудщ максаты: Cichorium Intybus L. вшмдш тамырынан инулиндi бвлу.

Тэжiрибелiк бвлiм

Зерттеудщ нысаны ретiнде Алматы каласыныц ^алкаман ыкшам ауылында вскен Cichorium вимдтнщ тамыры 2017-2018 жылдьщ параша айында тэжрибе жургiзу ушш казып алынды.

Cichorium всiмдiгi тамырынан инулицщ бвлу ушiн алдымен шиюзатты жуып тазалайды. Тазаланган шикiзат 200С бвлме температурасында кептiрiлiп, унтакталынады. Шиюзатты 1:10, 60 минут уакытта бензолмен экстракциялап, кунжараны сузiп алады.

Сузш алынган кунжара бвлме температурасында кепт1ршп, ыстык сумен К;С 1:75, 60 минут уакытта 2 рет экстракцияланып, сузiледi. Кунжарадан пектиндi заттар алынады жэне ол мал азыгы ретшде пайдаланылады.

Сузiп алынган ерiтiндi силикагель жэне кум аркылы тазаланады. Содан кешн ерiтiндiнi катионит КУ-2-8 аркылы вткiзiп акшыл сары тустi, тэтп дэмi бар инулин алынды. Инулиннщ шыгымы 58%-ды курайды.

Зерттеу нэтижесшде алынFан мэлiметгердi талкылау

Зерттеуге алынган шиюзаттардыц ылгалдылыгы, кулдiлiгi гравиметриялык эдюпен аныкталды. С дэруменi мен пектицщ заттар - титраметрия жэне С.Я.Райк усынган квлемдiк эдiспен, флаваноид пен кант мвлшерi фотокалориметриялык эдiспен, белок Кьелдаль эдiсiмен аныкталды. Белоктар ^i организмде алуан турлi жэне вздерше гана тэн кызмет аткарады.

Организмде журетш барлык биологиялык процестер белок кызмеимен байланысты. Белоктардыц ец карапайым курамына мынадай элементтер кiредi: (% есебiмен) квмiртегi 50-54, оттегi 21,5-23,5, сутеп 6,5-7,3, азот 15,0-17,6, куюрт 0,3-2,5 кайсiбiр жеке белоктар курамына темiр, фосфор, цинк, кобальт, марганец, молибден, иод, мыс жэне баска да элементтер аз мвлшерде кездеседь

^анттар - адам организмiне тагамдык внiмдермен келiп тусетiн энергияныц мол коры. Тэттшп жагынан олар эртурлi болып келедi. Канттарга анализ жасау ушш канттардыц физикалык немесе химиялык касиеттерiне негiзделген эртурлi эдiстер колданылады.

Канттыц мвлшерiн рефрактометрмен немесе ареометрмен аныктайды. ^антгар суда жаксы еритш болгандыктан, оларды всiмдiктен бвлу ушш сумен экстракциялайды.

Ертндшщ концентрациясын мынадай эдютермен аныктаймыз: салыстыру эдiсi, калибрлш график эдiсi, косу эдiсi, дифференциялды эдiс, жэне еритiн канттардыц мвлшерш жартылай микроэдiс аркылы аныктау.

Бул алынган мэлiмет Cichorium вшмдшнщ мацыздылыгын арттыра туседi. Cichorium всiмдiгi тамырыныц курамындагы белок мвлшерi Кьелдаль эдгамен аныкталды. Белок мвлшерi 7,31% -ды курайды. Экстрактивтiлiгi суда жэне спиртте 2 сагатта 80 0С температурада жургiзiлдi. Зерттеу нэтижесiнде алынган мэлiметтер 1-кестеде кврсетiлген.

Кесте -1. Cichorium вамдт тамырыныц к^рамы

№ Шию- Ылгалды Кулдшп Экстракциялау дэрежеЫ, % С Белок Флава Пектиндi ^ант мвлшерi, %

зат -лыгы, % , % дэруме мвлшерш ноид, заттар %

Суда Спирт те, % -ш. мг % % % Суда ерит ш Су да ерi ме Итi н Жалпы кант Ерiген кант ед зат

2

1 Калка 15,50 3,50 32,8 16,90 4,36 7,31 0,06 25,3 35, 23,30 26,16

2 ман 0 5 16 3,0

1-кесте мэлiметтерi бойынша Калцаман ыцшам ауылында ескен Cichorium есiмдiгiнiц судагы экстрактивтшгш спирттегi экстракциялану дэрежесiмен салыстырганда 2 есе жогары болып келедi. Cichorium еимдш цурамындагы С дэруменi картошкамен салыстырганда 2 еседей кеп. Зерттеу нэтижешнде Cichorium есiмдiгi цурамында С витамиш жогары мелшерде болатындыгы аныцталды.

Кесте-2. Инулиннщ элементтiк анализ!

Шигазат Шы Т Табылган, % Брутто Есептелiигеи %

алын гым Балцу Формуласы

гаи ы 0С

жердщ % C H C H

атауы

Калцаман 58 178 44.44 6.17 (C6H10Ö5)n 44.0 6.66

2-кесте мэлiметтерi бойынша зерттеуге алынган инулиннщ балцу температурасы ПТА(М)ТУ- 92 маркалы оптикалыц спектроскопиялыц эдiспен аныцталды. Тэжрибе барысында алынган инулиннiц балцу температурасы 1780С-ца тец екендiгi аныцталды. Бул мэлiмет эдеби деректермен сэйкес келедь ИК- спектрiнiц мэлiметтерi толыц инулинге сэйкес келетiндiгi дэлелдендi.

Сурет - 1. Инулиннщ И^- cneKTpi

1- суреттщ мэл1меттер1 бойынша зерттеуге алынган инулиннщ ИК- спектр1ндеп 3600-3000 см-1 тербелю жишп О-Н тобыныц валенттшк тербелюше, ал 1450-1250 см-1 тербелю жишп О-Н тобыныц деформациялыц тербелкш керсетедг 4400-1000 см-1 тербелю жишп С-О-Н топтарыныц валенттшк тербелкш керсетедг 1400-1300 жэне 700см-1 тербелю жишп С-Н байланысыныц деформациялыц тербелтане сэйкес келедг 1100-900 см-1 тербелю жишпнде С-С байланысыныц тербелуш керсетедг Ал, 1200-1000 см -1 тербелю жишп С-О аралыгындагы полярлы байланыстыц цаццалы тербелюш керсетедг

^opbiTbmgbi

KppbiTbmgbinaM Kene Cichorium eciMgiri TaMbipbmaH HHynHHgi 6enin anygbiq KOnaönbi ^argaöbi aHbiKTangbi. Onap: 60 MHHyT apanbiFbmga, K;C KaTbmacbi 1:75-1:100 apaKaTbmacTa, 80-850C TeMnepaTypaga HHynHHHiq mhfumh 58 %-gbi K¥Paögbi. HHynHHgi Ta3anay y™h cop6eHT ipiKTeniHgi. AgcOp6eHT peTiHge KaTHOHHT KY-2-8, cunHKarenb ^9He K¥Mgbi KOngaHy THiMgi gen Ta6bingbi. Cichorium eciMgirimq TaMbipbiHgaFbi epeKme KOMnOHeHT-rnroKO3HgTiK cy6cтaнцнa hhth6hh (0,032-0,2%), on-TYCci3 kom, a^bi gaMi 6ap 3aT. Eyn 3airbi 1961 ^binbi eq anFam Schormuller e3imq maKiprrepiMeH 6ipre ra3gbiK xpOMaTOrpa^ua agiciMeH Cichorium eciMgirimq K¥PFaK yHTa^TanFaH экcтpaкт KYÖiHge aHbiKTaFaH. Cichorium eciMgirimq TaMbipbiHga xnoporeH ^Mm^Mn^iHMq H30Mepi, ^eHonKap6oH KbimKbingapbi-HeOxnOpOreH ^9He H30xnoporeH KbimKbingapbi Ke3gecegi. 1958 «hjh Doleys ^9He ge 6acKa aBTOpnap Cichorium eciMgirimq TaMbipbiHbiq mbipbiHbmaH cecKBHTepneHgi naKTOH, naктyцнн 6enin angbi. An cneKTpniK 3epTTeynep MeH xHMHanbiK KaÖTa TY3iniM Heri3iHge ohhr k^phahchh aHbiKTagbi. CoHbMeH KaTap Leclerq E. MeH Netjes J.T. TaMbipgbi npenapairap KeMeriMeH ^epMemriK eqgey apKbinbi Cichorium eciMgirimq TaMbpbHga neKTO ^9He ^nonrnriK ^epMemrep 6ap eKeHiH aHbiKTagbi.

na0ga.naHbi.nFaH ageöneTTep

1 HaBpeHOB B.K., HaBpeHOBa r.B. COBpeMeHHaa энцнкnoпegнa neKapcTBeHHbix pacTeHHH. -M: 3OA «OHMA Megua rpynn», 2009 - 272c.

2 YannxaHOBa r.^. OciMgiK 6HOTexHonorHacb. EKiHmi TonbiKTbipbinFaH 6acbinbiM. AnMaTb, 2009.

3 EypameBa r.ffl., EcKanueBa E.^., YM6eTOBa A.K. Ta6HFH KOcbinbicTap xhmh3Chhhr Heri3gepi. OKy K¥Panbi. «Ka3aK yHHBepcHTeTi» 6acnacb. AnMara, 2013.

4 MaroMegoB r.O., OcTpoBepxoBa T.H., ^KOBneB E.A. Pa3pa6oTKa cnoco6a nonyneHHa nopomKOo6pa3Hbx CMeceö Ha ocHOBe цнкoрнoгo nrope. «nu^eBbie TexHonorHH». Ka3aHb, 30 Maa. 2006. C6ophhk Te3HCOB gOKnagOB. C.210-214.

5 Aögap6aeBa fl.K. Ka^aKcTaHHbiq naöganbi eciMgiKTepi. MOHOrpa^ua. KapaFaHgbi: Hn«AKHyp» 6acnacb, 2014. - 298 6.

6 MaMaH H., H3Teney E.M., A3HM6aeBa r.E., fl^ueM6aeB E.^. Dahlia Evelines

eciMgiriHeH 6eniHreH э$нр MaabHa^ KOMnOHeHTTiK KypaMbm xpOMaTO-Macc-cneKTpOCKOnua giciMeH 3epTTey «Ka3aK MeMneKeTTiK Kb3gap negarorHKanbiK yHHBepcHTeTimq Xa6apmbicbi», 2018, №3(75), 37-40.

7 TbiHbi6eKOB E.M. flapiniK eciMgiKTep: OKy Kypanbi. AnMara: Ka^aK yHHBepcHTeTi, 2009. -137 6.

8 Ka3aK ¥^tthk энцнкnoпegнacн. AnMaTbi. 2007 9-tom. 467-6eT

9 HraM6epgueBa n.K., flaHHnOBa E.A., OcHHcKaa H.C. HccnegOBaHue cOgep^aHHa xHMHnecKHx эneмeнтoв b neKapcTBeHHbix pacTeHHax m^hoh OepraHbi h nepcneKTHBbi npHMeHeHHa hx npu neneHHH 3a6OneBaHHH. - Mнкрoэneмeнтн b мegнцннe. 2016. 17(3): 48-53

СПОСОБ ОТДЕЛЕНИЯ ИНУЛИНА ИЗ КОРНЯ CICHORIUM INTYBUS L.

С.Е. Илиясова1, М.Б. Ахтаева2, Г.Е.Азимбаева3 1 магистрант 2 курса, 6М011200 - Химия 2 докторант PhD 3 к.х.н., и.о., профессор

1,2,3 Казахский государственный женский педагогический университет, г. Алматы, Казахстан

email: Sako_9595kz@mail.ru

В этой статье мы нашли благоприятное условие для отделения инулина из корня растения Cichorium Intybus L. Температуру плавления исследуемого инулина определяли оптическим спектроскопическим методом марки ПТА (М) ТУ-92. Температура плавления инулина, полученного в ходе эксперимента, составляет 178°С. В течение 60 минут, при соотношении К: С к 1: 75-1: 100, при температуре 80-85°С выход инулина составляет 58%. Сорбент был выбран для очистки инулина. В качестве катализатора оказались эффективными катион КУ-2-8, силикагель и песок. Эта информация соответствует литературным данным. Корень растения цикория обладает способностью регенерировать кровоток,

44

который дает полную энергию усталости человеческого тела. Корень растения Cichorium используется для лечения нефрита, перенесенных заболеваний и заболеваний селезенки, начальной стадии геморроя и диабета.

Ключевые слова: Cichorium Intybus L., инулин, флаваноид, пектин, сорбент, катионит, белок

THE METHOD OF SEPARATION OF INULIN FROM THE ROOT OF CICHORIUM INTYBUS L.

S.E. Iliyasova1, M.B. Ahtaeva2, G.E. Azimbaeva3 1 MSc. student, 6M011200-Chemistry 2 PhD student 3 Cand. Sci.(Chemistry), Associate Professor 1,2,3 Kazakh State Women's Teacher Training University, Almaty, Kazakhstan email: Sako_9595kz@mail.ru

In this article, we found a favorable condition for the removal of inulin from the root of a Cichorium Intybus L plant. The melting temperature of the studied inulin was determined by the optical spectroscopic method of the PTA (M) grade TU-92. The melting point of inulin obtained in the course of the experiment is 178 ° C. It is: within 60 minutes, when the ratio K: C to 1: 75-1: 100, at a temperature of 80-85 ° C, the yield of inulin is 58%. The sorbent was chosen for the purification of inulin. Cation KU-2-8, silica gel and sand proved to be effective as a catalyst. This information corresponds to the literature data. Chicory plant root has the ability to regenerate the bloodstream, which gives the full energy of fatigue of the human body. The root of the Cichorium plant is used to treat nephritis, previous diseases and diseases of the spleen, the initial stage of hemorrhoids and diabetes.

Key words: Cichorium Intybus L., inulin, flavanoid, pectin, sorbent, cation exchanger, protein

Редакцияга 25.01.2019 цабылцанды.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.