Научная статья на тему 'Бюджет ташкилотларининг коммунал хизматлари бўйича тўловларини амалга оширилишини такомиллаштириш'

Бюджет ташкилотларининг коммунал хизматлари бўйича тўловларини амалга оширилишини такомиллаштириш Текст научной статьи по специальности «Механика и машиностроение»

CC BY
552
59
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по механике и машиностроению, автор научной работы — Муминов Н. Г., Умаров Ж. Т.

Иқтисодиётни модернизациялаш даврида иқтисодий харажатлар самарадорлигини бюджет ташкилотларининг коммунал хизматлари бўйича тўловларни амалга оширишда ғазначилик тизимини жорий этиш орқали такомиллаштириш муҳим аҳамият касб этмоқда. Бюджет маблағларини сарфланишида ғазначилик тизимининг иштироки маълум бир тартиб-қоидаларга асосланган ҳолда амалга оширилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по механике и машиностроению , автор научной работы — Муминов Н. Г., Умаров Ж. Т.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Бюджет ташкилотларининг коммунал хизматлари бўйича тўловларини амалга оширилишини такомиллаштириш»

ДДВЛДТ^ЮДЖЁТИВДТДЗНДЧЙЛЙКТЙЗЙМЙ/ ^ ч_ГОСУДДРСТВЕННЫЙ БЮДЖЕТ И КДЗНДЧЕЙСКДЯ СИСТЕМД_,

Муминов Н.Г.

УзМУ "Минтак,авий ик,тисодиёт ва менеж-

мент" кафедраси мудири., и.ф.н., доцент.

Умаров Ж.Т.

УзМУ тадк,ик,отчиси.

БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИНИНГ КОММУНАЛ ХИЗМАТЛАРИ БУЙИЧА ТУЛОВЛАРИНИ АМАЛГА ОШИРИЛИШИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Ицтисодиётни модернизациялаш даврида ицтисодий харажатлар самарадорлигини бюджет ташкилот-ларининг коммунал хизматлари буйича туловларни амалга оширишда тазначилик тизимини жорий этиш орцали такомиллаштириш муцим ацамият касб этмоцда. Бюджет мабла*ларини сарфланиши-да тазначилик тизимининг иштироки маълум бир тартиб-цоидаларга асосланган цолда амалга ошири-лади.

Бюджетдан маблаF олувчиларнинг ик-кинчи томон олдидаги молиявий мажбу-риятлари уларга товар (иш, хизмат)лар етказиб берилганлигини тасдикловчи хужжатлар, шу жумладан, иш хаки ва унга тенглаштирилган харажатларни хисоблаш ведомостлари асосида кабул килинади.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг карорига мувофик1 бюд-жетдан маблаF олувчиларни давлат бюд-жетидан харажатларнинг турт гурухи буйича молиялаштириш тартиби белги-ланган: I гурух харажатлари. Иш хаки ва унга тенглаштирилган туловлар (бола-ли оилаларга нафакалар ва кам таъмин-ланган оилаларга моддий ёрдам, стипен-диялар ва бошкалар); II гурух харажатлари. Иш хакига кушимчалар (ягона иж-тимоий тулов); III гурух харажатлари. Капитал куйилмалар (Давлат инвестиция дастурида назарда тутилган манзилли руйхатларга мувофик амалга оширилади); IV гурух харажатлари. Бошка харажатлар

1 Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1999 йил 3 сентябрдаги 414-сонли «Бюджет ташкилотларини маблаF билан таъмин-лаш тартибини такомиллаштириш туFрисида»ги карори.

(озик-овкат, дори-дармон, коммунал хиз-матлар ва бошка харажатлар).

Тегишли бюджет буйича I ва II гурух харажатлари тулови учун Fазна хисобваракларида зарур маблаFларни коплайдиган колдиклар мавжуд булганда, I ва II гурух харажатларини тулик амалга оширган ташкилотлар буйича IV гурух харажатларини амалга оширишга рухсат этилади.

IV гурух "Бошка харажатлар" буйича маблаFларнинг сарфланиши урнатилган лимитлар доирасида куйидаги навбат-га риоя килган холда боскичма-боскич амалга оширилади:

• овкатлантириш;

• дори-дармонлар;

• коммунал хизматлар;

• бошка харажатлар.

Fазна XисобвараFида овкатлантириш ва дори-дармон харажатлари буйича туланмаган маблаFлардан ошикча маблаFлар мавжуд булган холларда, ушбу ошган маблаFлар доирасида коммунал хизматлар буйича харажатларни амалга оширишга рухсат этилади.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 10, 2011

~ддвлдГвюджЁтИвдТдзндчйлйктйзймй/ государственный вюджет и кдзндчейскдя СИСТЕМд

Коммунал хизмат харажатлари буйича молиявий мажбуриятлар коммунал хизмат курсатувчиларнинг хисобварак-фактуралари ёки тасдикловчи бошка хужжатлар, шу жумладан, аванс туловларини утказиши лозимлигини тасдикдовчи бошка хужжатлар асосида кабул килинади.

Fазначилик булинмаси, бюджет-дан маблаF олувчиларнинг тулов топширикномалари асосида, Fазна хисобваракларидан коммунал хизматлар буйича, харажатларни бюджетдан маблаF олувчиларнинг, харажатлар сметалари-нинг тегишли моддаларида назарда тутил-ган ва ажратилган, бюджет маблаFлари лимитлари доирасида амалга оширади.

Бюджетдан маблаF олувчиларнинг коммунал хизматлар буйича харажатлари тулови, тулов топширикномалари билан "...бюджетдан маблаF олувчиларнинг коммунал хизмат харажатларининг тегишли моддалари буйича, бюджет маблаFлари колдиклари суммалари доирасида"1 амалга оширилади.

Электр энергия харажатлари туловини амалга ошириш тарти-би. Бюджет ташкилотларида электр энергия истеъмоли туловини амалга ошириш Fазначилик тизимида икки хил тартибда амалга оширилади:

1. Сув хужалиги тизимидаги бюджет ташкилотлари электр энергия тулови;

2. Бошка бюджет ташкилотлари электр энергия тулови.

Сув хужалиги тизимидаги бюджет таш-килотларининг электр энергиясидан фой-даланилганлик учун харажатлари тулови Узбекистон Республикаси Президенти-нинг карорига2 асосан амалга оширилади ва тартибга солинади. Ушбу карорга мувофик 2008 йилнинг 1 январидан куйидаги тартиб урнатилиб, унга мувофик:

1 Узбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 2009 йил 16 сентябрда 2007- сон билан руйхатга олинган Узбекистон Республикаси Молия вазири-нинг 2009 йил 4 августдаги 69-сон буйруFига Ило-ва "Давлат бюджетининг Fазна ижроси" Коидалари

2 Узбекистон Республикаси Президентининг 05.11.2007 йилдаги № ПК-723 сонли «Сув хужалиги ташкилотлари истеъмол киладиган электр энергия учун туловлар механизмини такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги Карори

• давлат бюджетининг Узбекистон Республикаси Кишлок ва сув хужалиги вазирлиги учун назарда тутиладиган ха-ражатларида сув хужалиги ташкилотлари истеъмол киладиган электр энергия туловлари учун алохида сатр билан маблаF ажратилади;

• Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги Fазначилигида ва унинг худу-дий булинмаларида Узбекистон Республикаси Кишлок ва сув хужалиги вазирли-гининг худудий сув хужалиги ташкилотлари учун шахсий х,исобвараклар очилган;

• худудий сув хужалиги ташкилотла-рининг харажатлар сметаси Узбекистон Республикаси Кишлок ва сув хужалиги вазирлиги томонидан тасдикланганидан, хамда Молия вазирлигида белгилан-ган тартибда руйхатга олинганидан сунг, Молия вазирлиги Fазначилиги ва унинг худудий булинмаларининг ягона маълу-мотлар базасида кайд этилади;

• сув хужалиги ташкилоти билан энергия таъминоти ташкилоти уртасида руйхатга олинган харажат-лар сметаси доирасида тузилган шар-тномалар Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги Fазначилигининг худудий булинмаларида руйхатдан утказилади;

• Узбекистон Республикаси Кишлок ва сув хужалиги вазирлигининг сув хужалиги ташкилотлари истеъмол киладиган электр энергия учун туловлар уларнинг шахсий хисобваракларидан Молия вазирлиги Fазначилиги ва унинг худудий булинмалари оркали "Узбекэнер-го" ДАКнинг махсус банк хисобвараFига утказилади;

• Fазначиликнинг худудий булинмалари хисоблагич асбоблар курсаткичлари билан тасдикланган электр энергиясини истеъмол килишнинг физик хажмлари туFрисидаги маълу-мотлар билан сув хужалиги ташкилоти ва энергия таъминоти ташкилоти уртасида руйхатга олинган шартномалар, хисобварак-фактуралар, шунингдек узаро хисоб-китобларни киёслаб текшириш хужжатлари асосида истеъмол килинган электр энергия туловларини амалга оши-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 10, 2011

' 72 ДДВЛДТ^ЮДЖЁТИВДТДЗНАЧЙЛЙКТЙЗЙМИТ ) ч_ГОСУДАРСТВЕННЫЙ БЮДЖЕТ И КАЗНАЧЕЙСКАЯ СИСТЕМА_)

Схема 1. Сув хужалиги ташкилотлари томонидан электр энергия истеъмо-ли туловларини Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги ¥азначилиги ва унинг цудудий булинмаларида амалга ошириш йуналишлари1

Узбекистон Республикаси

Молия вазирлиги

риш учун электрон тулов хужжатларини шакллантиради.

• Бунда киёслаб текшириш хужжатлари КоракалпоFистон Республикаси ва вилоятлардаги х,удудий сув хужалиги тузилмалари хамда Молия вазирлиги Fазначилиги бошкармаларининг биринчи рахбарлари томонидан бирга-ликда тасдикланади.

Бюджет ташкилотлари билан таъ-минотчи корхоналар уртасида хисоб-китобларни амалга оширишда айрим му-аммолар, хужжатларни такдим этиш тар-тиби кийинчиликларга дуч келинарди. Узбекистон Республикаси Президенти-нинг юкорида кайд этилган Карори айнан мазкур муоммоларни х,ал килишга асос булди. Карорнинг иловасида Сув хужалиги ташкилотлари томонидан электр энергия истеъмоли туловларини Узбекистон Ре-

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 05.11.2007 йилдаги № ПК.-723 сонли «Сув хужалиги ташкилотлари истеъмол киладиган электр энергия учун туловлар механизмини такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги Карорига илова

спубликаси Молия вазирлиги Fазначилиги ва унинг худудий булинмаларида амалга ошириш йуналишлари ва тартиби белги-лаб берилди. Мазкур тартиб куйидаги 1 схемада акс эттирилган.

Схемага асосан сув хужалиги ташкилотлари томонидан электр энергия истеъмоли туловларини Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги Fазначилиги ва унинг худудий булинмаларида амалга ошириш-нинг куйидаги тартиб белгиланган:

1. Молия вазирлиги урнатилган тар-тибда руйхатга олинган харажатлар сме-тасини Молия вазирлиги Fазначилиги булинмаларига такдим этади.

2. Тасдикланган харажатлар сметаси доирасида сув хужалиги ташкилотлари ва "Узбекэнерго" ДАК булинмалари уртасида электр энергия етказиб бериш буйича шартномаларни тузиш.

3. Сув хужалиги ташкилотлари шар-тномани руйхатдан утказиш учун тегишли Fазначилик булинмаларига такдим этиш.

4. "Узбекэнерго" ДАК булинмалари сув хужалиги ташкилотларига етказил-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 10, 2011

~ДАВ^ 73 >

ГОСУДАРСТВЕННЫЙ БЮДЖЕТ И КАЗНАЧЕЙСКАЯ СИСТЕМА

ган электр энергия микдори ва суммаси буйича туланиши лозим булган хисоб-фактурани такдим этиш.

5. Сув хужалиги ташкилоти счёт-фактурани тегишли худудий Fазначилик булинмаларига такдим этади.

6. Худудий Fазначилик булинмалари счёт-фактурани текширади ва электр энергия тулови учун маълумотларни Мо-лия вазирлиги Fазначилигининг ягона маълумотлар баъзасига киритадилар.

7. Молия вазирлиги Fазначилиги электр энергия учун туловни "Узбекэнерго" ДАКнинг банкдаги махсус хисобракамига утказилади.

8. Худудий Fазначилик булинмалари сув хужалиги ташкилотларига исте-мол килинган электр энергия учун тулов хакидаги тулов топширикномаси нусхаси ва кучирмани такдим этади.

9. "Узбекэнерго" ДАК уз карамоFидаги корхоналарга мос равишда сув хужалиги ташкилотлари истемол килган электрэ-нергия учун хакикатда тушган воситалар буйича маълумотларни етказади.1

Сув хужалиги ташкилотлари истемол килинган энергияси учун туловларини куйидаги тартибда амалга оширадилар:

• Электр энергия буйича тузил-ган шартномалар белгиланган тартибда худудий Fазначилик булинмаларидан руйхатдан утказилади (Харажатлар смета-сида кузда тутилган маблаFлар доираси-да)

• Шартномада назарда тутилган электр энергияси хажми кийматининг ка-мида 30 фоизи микдорида аванс туловини (кредитор карздорлик мавжуд булмаган холатда) амалга оширади.

• Хисобот ойининг кейинги ойнинг бошига (биринчи санасига) киёслаб тек-шириш хужжатлари 3 нусхада (солиш-тирма далолатномалар, хисоб варакалар) тузилади хамда тегишли тартибда Fазначилик томонидан текширилиб имзо-ланади.

• Ушбу солиштирма далолатно-мада кредитор карздорликлар истеъ-мол килинган электр энергияни туланган

1 "Узбекистон Республикаси конунлар туплами" 2007 й., №45, 452 бет

аванс суммаларини хисобга олган холда аникланадилар.

• Аникланган кредитор

карздорликлар буйича, якуний хисоб-китоблар хисобот ойининг кейинги 30 ку-нидан хамда белгиланган лимитлардан ошиб кетмаган холда, туловлари амалга оширилади.

Сув хужаликларининг электр энергия буйича истемоли амалга оширилгандан сунг истеъмоли буйича киёслаб текшириш хужжатлари яъни солиштирма далолатномалар тузилади ва тегишли Fазначилик булинмаларига такдим этилади. Солиштирма далолатнома Узбекистон Респу-бликаси Адлия вазирлигида 2009 йил 16 сентябрда 2007 - сон билан руйхатга олинган Узбекистон Республикаси Молия вазирининг 2009 йил 4 августдаги 69-сон буйруFига Илова "Давлат бюдже-тининг Fазна ижроси Коидалари"га асо-сан тузилади. Солиштирма далолатнома КоракалпоFистон Республикаси ва вило-ятлардаги худудий сув хужалиги тузилма-лари хамда Молия вазирлиги Fазначилиги бошкармаларининг рахбарлари томонидан биргаликда тасдикланади.

Бошка турдаги бюджетдан маблаF олув-чи ташкилотлар буйича электр энергияси хисоб-китобини олиб бориш Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2009 йил 22 августдаги 245-сон царори билан тасдикланган "Электр энергияси-дан фойдаланиш коидалари"га мувофик худудий электр тармоклари корхона-си билан электр курилмаси бевосита худудий электр тармоклари корхонаси-нинг электр тармокларига уланган истеъ-молчилар уртасида тузилган электр таъ-миноти шартномаси асосида амалга оширилади. Бунда сув-хужаликлари ташкилотлари электр энергия истеъмоли туловлари оширишидан фаркли жихати Fазначилик булинмалари томонидан узаро солиштирма далолатномаларни тасдиклаш та-лаб этилмайди. Лекин, тулов тизими худ-ди юкорида айтиб утилганидек аванс туловларини амалга оширилиб, тегишли хисобот ойи микдорий хажмлари (кв/ соат) аникланган ва хисобваракалар рас-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 10, 2011

ДАВЛАТ БЮДЖЕТИ ВА FАЗНАЧИЛИК ТИЗИМИ / ГОСУДАРСТВЕННЫЙ БЮДЖЕТ И КАЗНАЧЕЙСКАЯ СИСТЕМА

мийлаштирилгандан сунг якуний хисоб китоблар амалга оширилади.

Табиий газ харажатлари туловини амалга ошириш. Табиий газ истемоли буйича хам туловларни амалга ошириш тартиби белгиланган булиб, у Вазирлар Махкамасининг 2005 йил 26 майдаги 132-сон карорига асосан тасдикланган "Табиий газ истеъмолчилари ва газ билан таъ-минловчи ташкилотлар уртасидаги узаро хисоб-китоблар тартиби туFрисида"ги Ни-зомга мувофик узаро хисоб китобларни амалга оширади. Ушбу низомга мувофик бюджет ташкилотлари истемол килинган табиий газ буйича хисоб-китобларни амалга ошириш чоFида:

□ Бюджет ташкилоти хисоб-китоб ойи бошланишидан камида 5 кун олдин тузилган шартномада курсатилган ис-теъмол килинадиган ойлик газ хажми кийматининг камида 15 фоизи учун ол-диндан хак тулаши шарт.

□ Олинган газ учун бюджет ташкилотлари хисоб-китоб ойи тугагандан кей-ин 30 кун утгунгача узил-кесил хисоб-китоб киладилар.

□ Хисоб-китоб ойи учун етказиб бе-рилган газ хажми хисобга олиш прибор-лари курсаткичлари асосида аникланади ва хисоб-китоб ойи тамом булишидан олдин 5 кун мобайнида бюджет ташкилоти ва худудий газ билан таъминловчи корхо-на уртасидаги газни кабул килиш-бериш далолатномаси билан расмийлаштирила-ди.

□ Газни кабул килиш-бериш дало-латномаси билан расмийлаштирилган-дан сунг тегишли тартибда хисобварак-фактура газ таъминоти ташкилоти томони-дан туловларни амалга ошириш учун так-дим этилади.1 Тартибга амал килишлари шарт.

Табиий газ тулови электр энергия тулови каби амалга оширилади, бунда такдим этилган хисоб варак-фактура рек-визитлари тузилган шартномадаги рекви-зитларга мослиги хамда тулов суммаси-

1 Вазирлар Махкамасининг 2005 йил 26 майдаги 132-сон карорига асосан тасдикланган "Табиий газ истеъмолчилари ва газ билан таъминловчи ташкилотлар уртасидаги узаро хисоб-китоблар тартиби туFрисида"ги НИЗОМи

нинг ойлик лимитлар таксимотидан ошиб кетмаслиги назорат килинади.

Иссицлик энергияси ва иссиц сув харажатлари туловини амалга ошириш. Иссиклик энергияси туловлари тартиби Вазирлар Махкамасининг 2009 йил 22 августдаги 245-сон карорига асо-сан тасдикланган "Иссиклик энергияси-дан фойдаланиш Коидалари"га мувофик амалга оширилади.

Иссиклик энергияси тизими туловларини амалга ошириш дав-рий ахамият касб этганлиги сабабли, ушбу харажат турига тасдикланган ха-ражатлар сметасида чораклик лимитлар кузги-кишки мавсумларга мос равишда куйилади.

Бюджетдан маблаF олувчиларнинг иссиклик энергияси буйича харажатлари тулови - тулов топширикномалари билан юкорида айтиб утилган умумий тала-бларга риоя килинган холда амалга оширилади. Бунда Иссиклик энергияси учун олдиндан тулов 30% микдорида амалга оширилади.

Совуц сув ва оцава сув харажатлари туловини амалга ошириш. Бюджетдан маблаF олувчиларнинг совук сув ва окава сув харажатлари тулови тулов топширикномалари билан юкорида айтиб утилган умумий талабларга риоя килинган холда амалга оширилади. Бунда совук сув ва окава сув учун олдиндан тулов Ад-лия Вазирлигидан 16 сентябр 2007 йил руйхатдан утган тартибга асосан 15% микдорида амалга оширилади.

Бюджет ташкилотлари совук сув хара-жатларининг микдорий хажмини аниклаш учун сув таъминоти ташкилоти ходими билан биргаликда сув хисоблагичларнинг курсаткичлари буйича далолатнома туза-ди ва шунга асосан хисоб варак-фактура тузилади.

Ушбу харажат тури туловини амалга ошириш умумий талаблар асосида олдиндан туловлар амалга оширилиб, якуний хисоб-китоблар хисобот ойининг кейин-ги 30 куни мобайнида амалга оширилади. Ушбу холатда асоссиз равишда бюджет ташкилоти томонидан коммунал хизмат тулови муддати утказиб юборилган холда

~ДАВ^ 75"^

ГОСУДАРСТВЕННЫЙ БЮДЖЕТ И КАЗНАЧЕЙСКАЯ СИСТЕМА

конунчиликда назарда тутилган холатлар буйича жавобгар хисобланади.

Хулоса килиб шуни айтиш лозимки, бюджетдан маблаF олувчилар томонидан коммунал хизматлари буйича туловларни

уз вактида белгиланган тартибда туланиб бориши коммунал хизматлар курсатувчи корхона ва ташкилотларнинг баркарор ривожланиши ва курсатилаётган хизматлар сифатини яхшиланишига олиб келади.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 05.11.2007 йилдаги № ПК-723 сонли «Сув хужалиги ташкилотлари истеъмол киладиган электр энергия учун туловлар механизмини такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги карори

2. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1999 йил 3 сентяб-рдаги 414-сонли "Бюджет ташкилотларини маблаF билан таъминлаш тартиби-ни такомиллаштириш туFрисида"ги карори.

3. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2005 йил 26 майда -ги 132-сон карорига асосан тасдикланган "Табиий газ истеъмолчилари ва газ билан таъминловчи ташкилотлар уртасидаги узаро хисоб-китоблар тартиби туFрисида"ги Низоми

4. Узбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 2009 йил 16 сентябрда 2007- сон билан руйхатга олинган Узбекистон Республикаси Молия вазири-нинг 2009 йил 4 августдаги 69-сон буйруFига Илова "Давлат бюджетининг Fазна ижроси" Коидалари

5. Узбекистон Республикаси конунлар туплами 2007 й., №45.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.