Научная статья на тему 'Бюджет ташкилотларида ички аудитни ташкил қилишда рискларни баҳолаш моҳияти'

Бюджет ташкилотларида ички аудитни ташкил қилишда рискларни баҳолаш моҳияти Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
348
82
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Мирёқуб Ҳайдаров

Мазкур мақолада давлат секторида (бюджет ташкилотларида) ички аудитнинг роли ва унинг жорий қилинишида бюджет ташкилотлар фаолиятига таъсир этиши мумкин бўлган рискларни баҳолашнинг методик ёндашувлари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE OF THE RISK MANAGEMENT IN INTERNAL AUDIT SYSTEM ARRANGEMENT

The article is devoted to the issues of the development of risk assessment system as important part of the institutional development of Internal Audit in the public sector (budgetary organizations).

Текст научной работы на тему «Бюджет ташкилотларида ички аудитни ташкил қилишда рискларни баҳолаш моҳияти»

Мирё^уб Гайдаров -

Молия вазирлиги Укув маркази "Давлат молияси" кафедраси мудири, иктисод фанлари номзоди, доцент

БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИДА ИЧКИ АУДИТНИ ТАШКИЛ КИЛИШДА РИСКЛАРНИ БАДОЛАШ МО^ИЯТИ1

Цозирги кунда деярли барча Жанубий-Шарций Европа мамлакатлари, хусусан, Болгария, аввалги Югославия Венгрия, Болтиц буйи ва цамдустлик мамлакатларининг дав-лат секторини ташкил этувчи бюджет ташкилотлари-да ички аудит тизими жорий цилинган. Ички аудит ти-зимининг жорий цилиниши нафацат бюджетнинг бош та-сарруфчиси булган вазирлик ва идоралар томонидан дав-лат бюджети маблатлари мацсадли ишлатилишини, бюджет ташкилотлари самарадорлигини, мутахассислардан оцилона фойдаланиш, ахборот оцимлари ишончлилиги ва шаффофлигига эришиш, балки бу борада ваколатли ор-ганлар олдида тулацонли цисоботларни таъминлаш ва шу орцали бошцарув тизимини янада такомиллаштириш им-кониятини беради.

Аудитнинг наф келтирадиган стратегия-си ва режаси ички аудит гурух,ининг умумий максадларга эришишда, вазифаларини бажа-ришда мух,им урин тутади ва кучли таъсир-чанликка эга булади. Режалаштириш ички аудит ишига тизимли ёндашувни таъминлайди ва жуда кенг камровли сох,аларда, хусусан, рискни бах,олаш ва ички назоратни амалга оширишда чукур билим ва шу сох,адан хабар-дорликни талаб этади.

Институционал жих,атдан ички аудит-нинг жорий килиниши аввалам бор те-гишли конунчиликни ва конуности мувофиклаштирувчи йурикномаларни иш-лаб чикишни, ички аудит булинмаларини тузишни ва у билан х,амкорлик килувчи уЙFунлаштирувчи булинмани (бизнинг шаро-

1 Ички аудит буйича Амалиёт килувчи хамжамият томонидан ишлаб чикилган ички аудитда яхши амалиёт буйича кулланма PEMPAL андозаси асосида тай-ёрланган.

итда буни методология булими, деб юрити-лади) яратишни такозо этади. Унинг вазифа-си ички аудит аниклаган молия, конунчилик ва ташкилий тузилмаларнинг бир-бирларига номутаносиблик х,олатларини бартараф килиш борасида тавсиялар ишлаб чикишдан иборат. Бундан ташкари, турли вазирликлар-даги ижобий тажрибаларни институциялаш ва оммавийлаштиришни ташкил этишдир.

Куйида келтирилган 1-жадвалда назорат-тафтиш бошкармалар фаолияти ва ички аудит булинмаларининг фаолиятлари орасидаги ухшашлик ва фаркли жих,атлари курсатилган.

РИСКЛАРНИНГ ТЕГИШЛИ КАТЕГО-

РИЯЛАРИНИ АНИЦЛАШ ВА МАЪЛУМ

КУРСАТКИЧЛАРИГА КУРА БЕЛГИЛАШ

Хар кандай ички аудитбулинмасинингфаолияти йиллик режа асосида ташкил килинади. Йиллик режани тузишда ички аудитор энг ав-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 2, 2013

1- жадвал

Назорат-тафтиш бошк,армалар фаолияти ва ички аудит булинмаларининг фаолиятлари орасидаги ухшашлик ва фарк,лар

Белги ва хусусиятларига кура Назорат-тафтиш булинмалари (инспекциялари) Ички аудит булинмалари

Максадлар Якуний назоратни амалга ошириш ва конунчиликка мутаносиблик борасида х,а ёки йук жавобини тайёрлаш Якуний текширувни амалга ошириш ва такдим этилган хисоботларнинг хакконийлигини тасдиклаш

Текширув манбалари Ташкаридан (Молия муассасалари) Ички

К,амраб олиши Молиявий фаолият Барча фаолият

Текширув объекти Асосан, жисмоний шахсларга каратилган Тизим харакатига каратилган

Предмети ва натижаси Мак,сад: хато- камчиликларни аниклаш ва жавобгарликка тортиш Максад: ички назорат тизимини бахолаш ва такомиллаштириш борасида тавсиялар бериш

Стратегик натижалар Утган даврни урганиш ва молия-бюджет интизомини кучайтириш Келажакни бахолаш ва рахбариятга тарак,к,иёт карорларини кабул килишда ёрдам бериш

вало, мазкур ташкилот фаолиятини амалга ошириш тусикларини ва бу борадаги мум-кин булган рискларни аниклаштиради. Ички аудитда рискларни бахолаш методологияси яхши амалиёт буйича кулланма андозасидаги курсатмаларга мувофик атрофлича урганиб чикилади.

Рискларнинг таъсир килиш ва эхтимоллигини кузда тутган холда уларнинг мезонларини идентификациялаш ва аниклаш

Рискларнинг мохиятини сифат жихатдан аниклаш ва аникланган риск буйича юкори, урта ва паст балл беришнинг мантикий асо-сини тушунтириб бериш. Ушбу андоза Ички аудит йурикномаси - 2010-стандартига асос-ланган булиб, ушбуни кузда тутади:

- «Ички аудитнинг рахбари рискка йуналтирилган режани, яъни ички аудитнинг устувор жихатларини ташкилотнинг максадлари билан белгиловчи режани тузи-ши лозим»;

- "Ички аудитнинг иш режаси х,ар йили камида бир марта утказиладиган рискларни бахолаш буйича шакллантирилган бахолашга асосланиши лозим. Режани тузиш пайти-да олий рахбарият ва Кенгашнинг фикри хисобга олиниши лозим".

Андоза лойихасини тузишда хам Ички аудит йурикномасининг тавсия ва кулланмаларидан, шунингдек, бу каби машкларни бажаришда умумкабул килинган хамда фойдаланиладиган яхши амалиёт ми-солларидан фойдаланилди.

Андоза рискларни бахолашни кадамба-кадам кузатиб боради ва х,ар бир боскич учун

амалий мисолни келтиради. Иловада фойда-ланилган терминологияга кушимча мисол-ларни топиш мумкин.

Рискларни бах,олаш ички аудитнинг мух,им таркибий кисми ^исобланади. Ички аудит гурух,ининг ра^бари унинг стратегик ва йил-лик режасини ишлаб чикишга жавоб бера-ди. Аудит устувор мавзусини аниклайдиган ва идентификациялайдиган ушбу режа-лар жараён давомида ишлаб чикилади. Потенциал мавзулар (амалиёт жараёнлари ёки гурух,лари)нинг бутун мажмуи аудит макони, деб аталади. Аудит маконидаги бундай мух,им мавзуларнинг х,ар бири учун риск ва имкони-ятларни бах,олаш лозим булади.

Рисклар куйидагича ифодаланади: Риск - бу бирор-бир вокеа юз бериши ва унинг мазкур муассаса максадига эришишига сал-бий таъсир килиши эх,тимоли билан тавсиф-ланади.

Асосий рисклар - рискларни туFри бошкаришда ташкилотнинг максадга эришу-вини таъминлайди ёки нотуFри бошкариш натижасида ташкилотнинг инкирозга юз ту-тишига олиб келиши мумкин.

Рисклар учун жавобгар шахсни аниклаш х,ам мух,им а^амиятга эга. Ташкилотнинг бош рах,барлари харажатлардан самарали фойда-ланиш нуктаи назаридан рискларни юмша-тишга жавоб беради. У «рисклар эгаси» си-фатида рискларни бошкариш тизимини бар-по этиши лозим.

Рискларни бошкариш ёмон вазиятлар-нинг олдини олиш (рискларни юмшатиш) ёки яхши вазиятлар уринли булиши мумкинли-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 2, 2013

гини кафолатлай олмаслик (имкониятларни урганиш) билан боFликдир.

Куплаб рисклар ташкилотга хакикатда хавф туFдираётган бир пайтда, ижобий натижалар-га эришишга лаёкатсизлик хам максадга эри-шувда тусик булиши мумкин ва бунга хам шу маънода риск сифатида караш лозим.

Ташкилот бошкараётган риск ва лаёкат ички аудит томонидан мустакил равишда бахоланиши лозим. Ушбу бахолашнинг на-тижалари аудит макони риски буйича тас-нифланган тегишли даврий аудиторлик камровини таъминлайди.

Бундан ташкари, ички аудит устувор сифатида аникланган рисклар рахбариятнинг карашлари ва кутишларига мос келишидан каноатланиш учун юкори рахбариятнинг хиссасини кайд этади.

Рисклар бахоланишининг муддатлари хам этиборга лойик. Рискларни бахолашнинг энг кулай вакти йилнинг охирида, яъни ноябрь ва декабрь ойларида белгиланиши уринли. Бирок мухим вокеалар юз берган хар кандай вактда, масалан, бюджетни кайта куриб чикиш ёки харажатларни ута кискартириш вактида рискка мойиллик узгаради ва бунда янги (кисман) рискни бахолаш зарурияти туFилади. Ушбу янгиланган рискни бахолаш натижалари ички аудит йиллик режасининг узгаришига олиб келиши мумкин.

Рискларни бахолаш жараёнлари узида акс эттирадиган масалалар ички аудитнинг мухим вазифаси хисобланади. Хар бир ташкилот турли хилдаги рискларга дуч келади. Риск энг яхшидан тортиб, то энг ёмонгача булган сценарийлар натижаларининг эхтимоллиги оралиFини узида мужассамлаштиради.

Рискларни бахолаш жараёни одатда бешта кадамдан иборат булади:

1-кадам. Катта микдордаги рисклар мав-жуд булиб, ташкилот уз стратегиясини бажа-риш ва уз олдига куйган максадларига эришишга уринган сари уларга дуч келади. Шун-дай килиб, биринчи кадамни рисклар кате-горияларини аниклашдан бошлаш максадга мувофик.

2-кадам. Сунгра рискнинг хар бир кате-горияси (категорияости) учун кандай рисклар бахоланишини белгилаш зарур. Рискларни бахолаш жараёнининг бу кисми риск омил-ларини аниклаш, деб аталади.

3-кадам. Аникланган хар кандай риск ташкилот учун бир хил даражада хавф туFдирмайди. Шунинг учун учинчи кадамда ички аудит риск пайдо булиш эхтимолига риск таъсирини бахолайди. Рискларни бахолаш жараёнининг бу кисми рисклар бахоланиши ва улчаниши жихатидан риск мезонларини аниклаш, деб аталади.

4-кадам. Рискнинг мухим омиллари ва мезонлари аниклангандан кейин бахолаш ва уларга балл бериш лозим булади (сифат жихатдан бахолаш). Бу кадам рискларга бахо бериш, деб аталади.

5-кадам. Турлича ахамиятли рискларни бахолаш натижалари аудит маконида бир-лаштирилади. Бу кадам аудит маконини рисклар буйича таснифланган таърифи, деб номланиб, у ички аудитнинг куп йиллик ва йиллик режаларини ишлаб чикишга асос булиб хизмат килади.

РИСКЛАРНИ БАТАФСИЛ БАХОЛАШ

ЦАДАМЛАРИ

Рискларни категорияларга таксимлаш мурракаб ва жуда жиддий ёндашувни талаб киладиган фаолиятдир. Турли рисклар хари-тасини тузиш ва бахолаш учун рисклар кате-гориясини аниклаш методологиясига муро-жаат килиш лозим булади.

Хар бир рискни рисклар категорияси-нинг маълум бир гурухига киритиш уларни бахолашга тузилмавий ёндашувнинг энг яхши усули хисобланади.

Давлат секторида куйидаги кенг категори-яларни идентификациялаш уринли булади.

Бошкариш, стратегия ва режалаштириш. Рискларнинг ушбу категорияси ташкилот максадлари, стратегияси ва режалаштириши кандай ташкил килинганлиги билан боFлик.

Амалиётлар. Ушбу рисклар ташкилот-нинг асосий амалиётлари билан боFлик. Ми-сол тарикасида Таълим вазирлигини олади-ган булсак, бу категория мактабларга хизмат курсатиш, яхши укитувчиларни ёллаш, нуфуз-ли дипломлар такдим этиш ва хоказолар билан боFл и к рискларни уз ичига олади.

Инфратузилма. Бу ташкилот доирасида куллаб-кувватланадиган турли жараёнлар билан боFл и к рискдир. Куллаб-кувватланадиган жараёнларга мисоллар - бу кадрлар ресурс-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 2, 2013

лари, ахборот технологиялари, молия ва х,.к.лардир.

Мувофиклик. Бу юридик ва норматив та-лаблар билан боFлик рисклардир. Бу рискка мисоллар мех,нат туFрисидаги, солик-бюджет талаблари туFрисидаги конунларга, соFликни саклаш ва хавфсизлик регламентига дахлдор номувофикликларни уз ичига олади.

Хисобот. Бу молиявий ва операцион, маж-бурий ёки суров буйича х,исоботлар билан боFл и к рисклардир. Рах,бариятнинг аризаси, молиявий х,исобот, пресс-релизлар ва х,.к.лар бунга мисол була олади.

Айрим категориялар жуда катта булганлиги сабабли биз уларни кичик категорияларга ажратишимиз мумкин. Масалан, инфратузил-ма категориясини куйидаги кичик категорияларга булишимиз мумкин:

Кадрлар ресурслари. Ушбу кичик категория ёллаш, иш х,аки, укитиш, пенсияга чикариш, самарадорлик ва компенсация дастурлари ва бошкаларни уз ичига олиши мумкин.

Ахборот технологиялари. Бу кичик категория АТ инфратузилмасини, узгаришларни бошкариш, фаолият узлуксизлиги, ах-борот хавфсизлиги, маълумотларни йук килинишдан ва сирларни ошкор булиб ке-тишдан х,имоялаш, дастурий таъминотни ли-цензиялаш ва бошкаларни уз ичига олади.

Юридик хизматлар. Бу кичик категория юридик ва норматив масалаларни, хусусан, шартномаларга хизмат курсатишни уз ичига олади.

Молия. Бу кичик категория бюджет тузиш, бухгалтер х,исоби ва молиянинг барча маса-лаларини уз ичига камраб олади.

Риск омиллари тах,лили ички аудитор фаолиятини режалаштиришнинг мух,им боскичидир. Ички аудитдан ташкилотдаги мавжуд ахборотлар, кафолат берувчи бошка шахслардан х,амда х,амкасблардан олин-ган ахборотларга асосланган х,олда барча эх,тимолда тутилган ва мух,им рисклар-нинг руйхатини ишлаб чикиш талаб этила-ди. Амалиётда ички аудит функциясининг ва-киллари илмий публикациялар ва рискларни бошкариш билан шуFулланувчи профессионал ташкилотлар, аудиторлик ташкилотла-ри, рискларни тах,лил этиш, рисклар буйича менежерлар ва бошкаларга мурожаат килган х,олда ташкилотнинг турли булинмаларининг

масъул етакчилари (риск эгалари) билан сух,батлар олиб борадилар.

Куйидагилар риск омилларига мисол булиши мумкин:

■ "Бошкарув, стратегия ва режалашти-риш" категорияси;

§ "Ташкилий тузилма" кичик категория-

си;

§ 1 риск: Буйсунишнинг ноаник тартиби;

§ 2 риск: Мураккаб ташкилий схема;

§ 3 риск: Булинишга керагидан ортикча эътибор;

§ 4 риск...

■ "Инфратузилма" категорияси;

§ "Ахборот хавфсизлиги" кичик катего-рияси:

§ 1 риск: Киришни бошкариш буйича самарасиз воситалар;

§ 2 риск: Fараз ниятли х,аракатларга то-белик;

§ 3 риск: Мажбуриятлар булинишининг мавжуд эмаслиги;

§ 4 риск:...

Давлат сектори ташкилотларида ри-скларнинг мезонларини аниклашга алох,ида урFу берилади. Хар бир ташкилот рискнинг а^амиятини бах,олаш учун фойдаланиладиган мезонларни аниклаб олиши лозим. Риск ме-зонлари ташкилот кадриятлари, максадлари ва ресурсларини акс эттириши лозим. Айрим мезонлар кабул килинган юридик ва норматив талаблар ёки ташкилот буйсунадиган бошка талаблардан келиб чиккан х,олда кабул килиниши мумкин. Риск категорияла-ри ташкилотнинг рискларни бошкариш си-ёсати билан келишилган булиши, рискларни бошкаришнинг х,ар кандай жараёни бошидаёк аникланган булиши ва улар узлук-сиз равишда кайта куриб чикилиши зарур.

Таъсир курсатиш предметида куйидаги мезонлар куриб чикилиши мумкин:

Молиявий таъсир. Риск юзага келганда ташкилот учун пул йукотишлар.

Обруга таъсир. Ташкилот, вазирлик ёки янада юкорирок даражада - рейтинг агент-ликлари, халкаро донорлар ва бошкалар кузи унгида давлат обруси учун окибатлари.

Норматив таъсир. Рискнинг пайдо булиши окибатда бюджет ва дастурларнинг музлати-лишига ёки ^атто жарималарга олиб келиши мумкин.

Максадга таъсири. Рискнинг пайдо булиши ташкилотнинг максадларига таъсир курсатиши мумкин.

Риск эхтимоллиги ва ташкилот заифлиги-нинг куйидаги мезонлари куриб чикилиши мумкин:

Ички назорат тизимининг натижавийли-ги. Буни ички аудитнинг аввалги тажриба-ларидан ёки якин утмишда жиддий муаммо-лар мавжудлиги (мавжуд эмаслиги)дан келиб чикиб бахолаш мумкин.

Жавоб кайтаришнинг тезкорлиги. Бар-ча рисклар хам ташкилотга тезкор таъсир утказмаслиги мумкин. Жавоб кайтариш тез-лигини риск пайдо булганда уни сезиб, жавоб кайтариш учун ташкилот ихтиёрида-ги вакт белгилайди. Камчиликларни барта-раф этиш учун ташкилотда канчалик вакт куп булса, у шунчалик кам заиф хисобланади.

Амалиётларнинг мураккаблиги. Мурак-каб операцияларни ташкилотдаги жуда кам одамлар тушунишади. Операцияларни канчалик кам одамлар тушунишса, кандайдир нуксонни пайкамаслик эхтимоллиги шунчалик катта булади.

Ташкилотдаги узгаришларнинг суръатла-ри. Баркарор тизимлар ва жараёнлар ташкилот заифлигини пасайтиради.

Кишилар ва жараёнларнинг ички имкон-лари. Жараёнларнинг канчалик таркибий ту-зилиши такомиллашган ва шаффоф булса, ташкилот шунчалик кучли булади. Малакаси паст ходимлар ташкилотни купрок заифлаш-тириб куяди.

Юкорида келтирилган мезонлар оддий мисоллар саналади. Хар бир ташкилотнинг узига хослигидан келиб чикиб, тегишли ме-зонларни танлаш лозим. Бунинг натижасида камрок мезонларни ёки бошка мезонларни танлаш мумкин.

Риск мезонларини аниклашда эъти-борга олиниши лозим булган омилларга куйидагиларни киритиш лозим:

■ юзага келиши мумкин булган сабаб ва окибатларнинг табиати ва турлари хамда хисобланиши;

■ эхтимоллик кандай аникланиши;

■ эхтимоллик ва (ёки) окибатларнинг вакт чегаралари;

■ риск даражаси кандай аникланиши;

■ жалб килинган шахсларнинг дунёкараши;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

■ рискнинг меъёрдаги ёки йул куйиладиган даражаси;

■ куплаб рисклар жамланмасини назар-да тутиш уринлими, агар шундай булса, кайси жамланмаларни хисобга олиш зарурлиги.

Рисклар тахлили уларни бахолаш ва балл куйиш билан бевосита боFлик. Шунинг учун асосий рисклар идентификацияланганидан кейин бахолаш ва уларга балл бериш лозим. Риск балларини соф математик усул билан бермаслик тавсия этилади. Бахолаш ва баллар беришни рискларни бахолашнинг олдиндан аникланган шкаласига мувофик тарзда амалга ошириш максадга мувофик хисобланади. Мавжуд адабиётларда биз купинча балл беришнинг учта даражасини учратамиз, аммо бу урта категорияга нотуFри балл беришга олиб келиши мумкин. Рискларни бахолашнинг макбул шкаласи балл бе-ришнинг турт ёки беш даражасидан иборат булиши лозим.

Балл беришнинг энг кенг таркалгани турт даражали булиб, уни куллашда куйидаги шкалалардан фойдаланилади:

Паст риск. Таъсири хам, эхтимоллиги хам паст бахоланади ва бу омил катта ахамиятга эга эмас.

Уртача паст риск. Таъсири ёки эхтимоллиги назарда тутилади, аммо хавфи унчалик катта булмайди.

Уртача юкори. Таъсири ёки эхтимоллиги назарда тутилади ва хавфи бир кадар мавжуд.

Юкори. Таъсири хам, эхтимоллиги хам юкори бахоланади ва хавфи катта.

Мутахассислар рискларни турли тарзда бахолашади. Айрим мутахассислар атай-лаб рискдан кочади, бошкалари эса аксин-ча, рискка мойил буладилар. Агар бир киши рискни юкори, бошкаси эса паст бахоласа, натижа хеч качон уртача булмайди. Бунда албатта, маълум бир тухтамга келиш зарур. Шундай килиб, рискларни бахолаш шкаласи-дан фойдаланган холда уларга кандай балл берилиши хусусида олдиндан келишиб олиш тавсия этилади.

Бир неча мисоллар:

Агар рискнинг пайдо булиши зарарлари ташкилот бюджетидан 3% га ошиб кетадиган

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 2, 2013

булса, риск катта молиявий таъсир курсатади, деб х,исоблаш мумкин.

Рискнинг пайдо булиши миллий ва халкаро матбуотда ёритилишига олиб келса, ташки-лотнинг обрусига жиддий зарар етиши мум-кин.

Агар рискнинг пайдо булиши катта микдордаги битим ва (ёки) жараёнларни та-лаб этса, бу ташкилотни них,оятда заиф, деб х,исоблаш мумкин.

Агар жараёнларни бошкариш яхши ишлаб чикилган ва амалиётга жорий этилган х,амда

самарали ишлаётган булса, бу ташкилотни кучли (паст даражада заиф) куринишда дей-иш мумкин.

Ички аудит тизимини жорий килиш х,ар сох,ага мослаша оладиган куплаб юкори ма-лакали мутахассисларни тайёрлашни, улар-нинг малакалари мунтазам равишда ошириб борилишини талаб килади. Уз урнида, бу ти-зимнинг жорий килиниши кенг микиёсда ин-ституционал тараккиётни белгилайди.

Адабиётлар руйхати:

1. Внутренняя и внешняя оценка качества функции внутреннего аудита в органах государственного сектора Украины / Ян ван Тайнен, Андреев П.П., Чечулина Е.А., Манфред ван Кастерен и др. - К.:ООО «Европейский институт государственного управления и аудита», 2012. -68 с.

2. Положение о службе внутреннего аудита на предприятиях. Приложение N 2 к Постановлению КМ РУз от 16.10.2006 г. N 215.

3. Материалы Практикующего сообщества по внутреннему аудиту PEM PAL.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.