Научная статья на тему 'Бюджет ташкилотлари бухгалтерия ҳисобида Инвентаризацияни ташкиллаштириш ва такомиллаштириш масалалари'

Бюджет ташкилотлари бухгалтерия ҳисобида Инвентаризацияни ташкиллаштириш ва такомиллаштириш масалалари Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
916
214
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
бюджет ташкилоти / бухгалтерия ҳисоби / инвентаризация / проводка / камомад / моддий жавобгар шахс / budget organization / accounting / inventory / failure of equity / responsible person.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Хайдаров Мирёқуб Тожиевич

Бюджет ташкилотларининг ҳар бирига бириктирилган мол-мулкдан фойдаланиш жамиятнинг бойликлари самарадорлигини оширишга олиб келади. Бунинг учун эса мавжуд мулкнинг тўғри ва мунтазам ҳисобини юритиш ва инвентаризация ўтказиб туриш лозим. Мақолада шу масалалар ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ISSUES OF INVENTORY PERFECTION IN BUDGET ORGANIZATION AS IMPROVEMENT OF ACCUNTING

The equity of every budget organization has to be accruable, to provide efficiency of implementation. For that purpose is serving inventory of material equity. The article is discussed that issues.

Текст научной работы на тему «Бюджет ташкилотлари бухгалтерия ҳисобида Инвентаризацияни ташкиллаштириш ва такомиллаштириш масалалари»

Хайдаров М.Т.,

иктисод фанлари номзоди, доцент

БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИ БУХГАЛТЕРИЯ ЩОБИДА ИНВЕНТАРИЗАЦИЯМИ ТАШКИЛЛАШТИРИШ ВА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

ХАЙДАРОВ М.Т. БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИ БУХГАЛТЕРИЯ ЦИСОБИДА ИНВЕНТАРИЗАЦИЯНИ ТАШКИЛЛАШТИРИШ ВА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

Бюджет ташкилотларининг х,ар бирига бириктирилган мол-мулкдан фойдаланиш жа-миятнинг бойликлари самарадорлигини оширишга олиб келади. Бунинг учун эса мавжуд мулкнинг т^ри ва мунтазам х,исобини юритиш ва инвентаризация утказиб туриш лозим. Маколада шу масалалар ёритилган.

Таянч иборалар: бюджет ташкилоти, бухгалтерия х,исоби, инвентаризация, проводка, камомад, моддий жавобгар шахс.

ХАЙДАРОВ М.Т. ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ ИНВЕНТАРИЗАЦИИ В БЮЖЕТНЫХ ОРГАНИЗАЦИЯХ ПРИ ОРГАНИЗАЦИИ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА

Закрепленное за каждой бюджетной организацией имущество нуждается в четком и своевременном учете, что должно служить повышению эффективности использования общественного достояния. Этому служит системное и своевременное проведение инвентаризации всех материальных активов. Статья посвящена обсуждению этих вопросов.

Ключевые слова: бюджетная организация, бухгалтерский учет, инвентаризация, проводка, недостача, материально ответственное лицо.

KHAYDAROV M. T. THE ISSUES OF INVENTORY PERFECTION IN BUDGET ORGANIZATION AS IMPROVEMENT OF ACCUNTING

The equity of every budget organization has to be accruable, to provide efficiency of implementation. For that purpose is serving inventory of material equity. The article is discussed that issues.

Keywords: budget organization, accounting, inventory, failure of equity, responsible person.

Бюджет ташкилотларига цар цандай хужалик субъектлари каби муайян мол-мулк бириктирилади. Ушбу мол-мулкнинг цацицатда мавжудлигини аницлаш, мавжуд мол-мулкни бухгалтерия цисоби маълумотлари билан таццослаш, цисобда ту^ри акс эттирилганлигини текши-риш инвентаризация утказишнинг асосий мацсадлари цисобланади.

Узбекистан Республикасида 24 мингга як,ин бюджет ташкилотлари мавжуд булиб, уларнинг х,ар бирига бириктирилган мол-мулкдан фойдаланиш жамиятнинг бойлик-лари самарадорлигини оширишга олиб келади. Бунинг учун эса мавжуд мулк-нинг туFри ва мунтазам х,исобини юритиш ва инвентаризация утказиб туриш лозим. Узбекистан Республикаси Молия вазири-нинг 2006 йил 15 июндаги «Узбекистан Республикаси Бухгалтерия х,исоби миллий стандарти (4-сонли БХ.МС) «Товар-моддий захиралар»ни тасдиклаш туFрисида»ги 52-сонли буйруFига (Узбекистан Республикаси Адлия вазирлиги томонидан 2006 йил 17 июлда 1595-сон билан давлат руйхатидан утказилган) мувофик тасдикланган 4-сонли БХ,МСга биноан товар-моддий захиралар бир йилда камида бир марта инвентарла-нади.

Мунтазам х,исоб юритиш ушбу масалага тизимли ёндашишни такозо этади.

Хисобнинг тизимли амалга оширишнинг асосий омиллари бу:

- х,исоб ва х,исобот юритишнинг юкори сифатли ташкиллаштирилиши;

- х,исоб юритишнинг мезонлари ва ёки кулланувчи конунчилик;

- х,исоб ва х,исоботни амалга оширувчи мутахассисларнинг етарлича малакалари ва раFбарлантирилишининг даражаси;

- ахборотлар ишончлилигининг таъмин-ланиши, яъни самарали назоратнинг мав-жудлиги.

Хисоб ва х,исобот юритишни юкори сифатли ташкиллаштириш максадида бюджет ташкилотларида инвентаризация утказиш учун доимий фаолият юритувчи бюджет ташкилотининг рах,бари ёки унинг уринбосари (комиссия раиси), бош бух-

галтер ва бошка мутахассис (мух,андислар, иктисодчилар, техниклар ва бошка)лар-дан иборат таркибда инвентаризация ко-миссиялари тузилади. Ишлар кулами катта булганда мол-мулк ва молиявий мажбу-риятлар инвентаризациясини бир вактда амалга ошириш учун инвентаризация та-йинлаган бюджет ташкилоти рах,барининг вакили (комиссия раиси), мух,андислар, ме-ханиклар, иш юритувчилар, иктисодчилар, бухгалтерия хизматининг ходими ва бош-калардан иборат таркибда ишчи инвентаризация комиссиялари тузилади.

Доимий фаолият юритувчи ва ишчи инвентаризация комиссияларининг шахсий таркиби бюджет ташкилоти рах,барининг буйруFи билан тасдикланади. Инвентаризация утказишда комиссия аъзоларидан лоакал биттаси катнашмаслиги инвентаризация натижалари х,акикий эмас, деб топи-лишига асос булади.

Доимий фаолият юритувчи инвентаризация комиссиялари кийматликларнинг бутлигини таъминлаш буйича профилактика ишларини амалга оширади, инвентаризация утказишни ташкил килади ва ишчи инвентаризация комиссиялари-нинг аъзоларига йул-йурик беради, зарур х,олларда, бюджет ташкилоти рах,барининг топшириFи буйича кайта тула инвентаризация утказади.

Инвентаризациянинг асосий максадлари куйидагилардан иборат:

• мол-мулкнинг х,акикатда мавжудлигини аниклаш, х,акикатда мавжуд мол-мулкни бухгалтерия х,исоби маълумотлари билан таккослаш, мажбуриятлар х,исобда туFри акс эттирилганлигини текшириш;

• мол-мулк ижарага берилганда, со-тиб олинганда, сотилганда х,амда йил-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2015, 6

лик молиявий хисобот тузиш олдидан, шу йилнинг 1 октябрида инвентаризация килинган мол-мулкдан ташкари, инвентаризация утказилиши шартдир.

Инвентаризация тусатдан утказилганда барча моддий кийматликлар инвентариза-цияга инвентаризация комиссияси иштиро-кида тайёрланади, бошка холларда эса ол-диндан тайёрланади. Уларнинг микдорини хисоблаш осон булиши учун номлари, нав-лари, хажмлари буйича маълум тартибда гурухланган, сараланган ва жойлаштирил-ган булиши керак.

Моддий кийматликлар инвентаризация-си уларнинг х,ар бирининг жойлашуви ва бу кийматликлар кайси моддий жавобгар шахснинг тасарруфида булса, шу моддий жавобгар шахс иштирокида утказилади.

Инвентаризация бошланиши олдидан инвентаризация комиссияси аъзолари-нинг кулига буйрук, комиссия раисига эса назорат пломбалагичи (пломбалагич инвентаризация комиссияси ишлаган вакти давомида комиссия раисида сакланади) берилади. Буйрукда инвентаризация утка-зиш буйича ишларнинг бошланиш ва тугаш муддатлари белгиланади.

Инвентаризация утказилиши буйича солиштириш ведомостларини тузиш ло-зим. Солиштириш ведомостлари инвен-таризацияда х,исоб маълумотларига нис-батан фарклар аникланган кийматликлар буйича тузилади. Солиштириш ведо-мостларида инвентаризация натижалари, яъни бухгалтерия хисоби маълумотлари буйича курсаткичлар билан инвентаризация хатлаш руйхатларининг маълумотлари уртасидаги фарклар кайд килинади. Солиштириш ведомостларида моддий кийматликлар ортикчаликларининг ва ка-момадларининг киймати уларнинг бухгалтерия хисобидаги бахоларига мувофик келтирилади.

Асосий воситаларнинг бутлиги устидан назоратни йулга куйиш ва улар хисобини ташкил этиш учун хар бир объект (предметна, кутубхона фондларидан ташкари, саккиз белгидан (асосий воситалар куп

булган холларда ушбу белгилар сони хам купайтирилиши мумкин) иборат инвентар раками берилади.

Бунда дастлабки уч белги субсчётни билдиради, туртинчи ва бешинчи белги гурухни, колган уч белги эса предметнинг гурухдаги тартиб ракамини билдиради. Гурухлар ажратилмаган субсчётлар буйича эса туртинчи ва бешинчи белги «ноль» билан белгиланади.

Масалан, 01000001 инвентар ракамида 010 - «Турар-жой иморатлар» субсчётини, 001 - объектнинг тартиб ракамини билдиради;

01310001 инвентар ракамида 013 - «Машина ва жихозлар» субсчётини, 10 - гурух,-хужалик инвентари, 001 - предметнинг тартиб ракамини билдиради.

Асосий воситаларнинг аналитик хисоби АВ-6, АВ-8 ва АВ-9-сонли шаклдаги инвентар карточкалари АВ-10-сонли шаклдаги асосий воситалар хисоби буйича инвентар карточкалар руйхатида хатлашдан утказилади.

АВ-6-сонли шаклдаги инвентар карточка турар-жой иморатлар (010 субсчёт), ноту-рар жой иморатлар (011 субсчёт), иншоот-лар (012 субсчёт), машина ва жихозлар (013 субсчёт), транспорт воситалари (015 субсчётни хисобга олиш учун мулжалланган. Инвентар карточкаларни юритишдан мак-сад асосий воситаларнинг барча тавсифи-ни ва улардаги узгаришларни акс эттириш-дан иборат.

Инвентар раками объектга бириктирил-ган тамFага белгиланади ёки буёк билан объектнинг узига ва бошка усуллар билан белгиланади.

Асосий воситалар объектига берил-ган инвентар раками асосий воситанинг ушбу ташкилотда булган барча даври учун сакланиб колади.

Хисоб юритишнинг мезонлари ва/ёки кулланувчи конунчилик самарали инвентаризация утказилишининг асосий омил-ларидан бири хисобланади. Бу борада Узбекистон Республикасининг 19-сонли Бухгалтерия хисобининг миллий стандар-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2015, 6

Инвентаризация утказиш муддатлари

№ Инвентаризация утказиладиган муддатлар Инвентаризация утказиш учун асос Инвентаризациядан утказиладиган асосий восита ва моддий бойликлар

1. Бир йилда 1 маротоба Адлия вазирлигидан 1999 йил 2 ноябрда 833-сон билан руйхатга олинган 19-сон БХМС га асосан «Товар-моддий захиралар»

2. Икки йилда 1 маротоба Адлия вазирлигидан 1999 йил 2 ноябрда 833-сон билан руйхатга олинган 19-сон БХМС га асосан «Асосий воситалар»

3. Беш йилда 1 маротоба Адлия вазирлигидан 1999 йил 2 ноябрда 833-сон билан руйхатга олинган 19-сон БХМС га асосан «Кутубхона фондлари»

4. Бир ойда бир маротоба Адлия вазирлигидан 1999 йил 2 ноябрда 833-сон билан руйхатга олинган 19-сон БХМС га асосан «Пул маблаFлари», катъий х,исобдаги бланкалар

5. Хар чоракда Адлия вазирлигидан 1999 йил 2 ноябрда 833-сон билан руйхатга олинган 19-сон БХМС га асосан «Ёки^и мойлаш материаллари,озик-овкат мах,сулотлари»

ти - «Инвентаризацияни ташкил этиш ва утказиш» (Узбекистан Республикаси Молия вазирлиги томонидан 1999 йил 19 октябр-даги ЭГ/17-19-2075-сонли буйруFИ билан тасдикланган, Узбекистан Республикаси Адлия вазирлиги томонидан 1999 йил 2 но-ябрда 833-сон билан давлат руйхатидан утказилган) кабул килинган.

Мазкур стандарт Узбекистон Республикаси «Бухгалтерия х,исоби туFрисида»ги конуннинг 11-моддасига мувофик ишлаб чикилган.

Мазкур стандарт хужалик юритувчи субъект, шу жумладан, асосий фаолияти бюджет маблаFлари х,исобига молиялана-диган ташкилот томонидан мол-мулк х,амда молиявий мажбуриятларни инвентарлаш ва унинг натижаларини расмийлаштириш тартибини белгилайди.

Бундан ташкари, Узбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2010 йил 17 декабрдаги 105-сонли буйруFИга асо-сан «Бюджет ташкилотларида бухгалтерия х,исоби туFрисидаги йурикнома» ишлаб чикилди. Ушбу йурикноманинг 82-бандига

асосан асосий воситаларнинг бутлиги усти-дан назоратни йулга куйиш ва уларнинг х,исобини ташкил этиш учун х,ар бир объект (предмет)га, кутубхона фондларидан ташкари, саккиз белгидан иборат инвентар раками берилиши амалга оширилади.

Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги, Узбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2004 йил 10 мартдаги 37-сонли, Узбекистон Республикаси Давлат Солик кумитасининг 2004 йил 10 мартдаги 2004-26-сонли, Мех,нат ва ах,олини ижти-моий мух,офаза килиш вазирлигининг 20/1-сонли кушма карори билан тасдикланган «Инвентаризация жараёнида аникланган мол-мулк камомади ва ортикчасининг бухгалтерия х,исоби ва соликка тортиш тар-тиби туFрисида низом» билан инвентаризация жараёнида аникланган мол-мулк камомади ва ортикчасини бухгалтерия х,исобида акс эттириш ва соликка тортиш тартиби белгиланган.

Солиштириш ведомостларида моддий кийматликлар ортикчаликларининг ва ка-момадларининг киймати уларнинг бухгал-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2015, 6

терия хисобидаги бахоларига мувофик кел-тирилади. Солиштириш ведомостларининг кулланилиши камомад ёки ортикчаликда моддий бойликларни аниклашга хизмат килади. Камомадларда моддий жавобгар шахс (ёки бошка ходим) айбдор деб тан олинган холда айбдор шахслардан белги-ланган тартибда аникланган камомад ун-дирилади ва тегишли хисоб ракамларга утказилиб берилади.

Инвентаризация натижасида ортикча чиккан товар-моддий захираларнинг ки-рим килиниши товар-моддий захираларни хисобга олувчи тегишли субсчётларнинг дебетида ва 273 «Инвентаризация натижасида ортикча чиккан мол-мулклар» суб-счётининг кредитида акс эттирилади.

Инвентаризация натижасида аникланган камомаднинг аник айбдори топилмаган ёки моддий-жавобгар шахслардан ун-дириб олиш имкони булмаган холларда, кам чиккан товар-моддий захираларнинг хисобдан чикарилишидан курилган за-рар ташкилот хисобига олиб борилади ва хисобда товар-моддий захираларни хисобга олувчи субсчётларнинг кредити ва ушбу товар-моддий захираларнинг кирим килиш манбасидан келиб чиккан холда, хакикий харажатларни хисобга олувчи 231, 241, 251, 261 ёки 271 субсчётларнинг дебе-тига ёзиш йули билан акс эттирилади.

Моддий жавобгар шахс (ёки бошка ходим) айбдор деб тан олинган ва агарда товар-моддий захиралар бюджет маблаF-лари хисобидан харид килинган булса ёки харид килинган манбасини аниклашнинг имкони булмаса, айбдор шахсдан ундири-ладиган сумма конунчиликда белгилан-ган тартибда тегишли бюджет даромадига утказиб берилади ва бухгалтерия хисобида куйидагича акс эттирилади:

- кам чиккан товар-моддий захиралар кийматининг хисобдан чикарилиши товар-моддий захираларни хисобга олувчи субсчётларнинг кредитида ва ушбу товар-моддий захираларнинг кирим килиш манбасидан келиб чиккан холда, хакикий ха-

ражатларни хисобга олувчи 231, 241, 251, 261 ёки 271 субсчётларнинг дебетида;

- айбдор шахсдан ундириладиган сумма-нинг бюджет даромадларига хисобланиши 170 «Камомадларга доир хисоб-китоблар» субсчётининг дебетида ва 160 «Бюджет-га туловлар буйича бюджет билан хисоб-китоблар» субсчётининг кредитида;

- айбдор шахс томонидан камомад суммасининг туланиши тегишли пул маб-лаFларини хисобга олувчи субсчётларнинг дебетида ва 170 «Камомадларга доир хисоб-китоблар» субсчётининг кредитида;

- маблаFларнинг бюджет даромадига утказиб берилиши 160 «Бюджетга туловлар буйича бюджет билан хисоб-китоблар» субсчётининг дебетида ва пул маблаFларини хисобга олувчи субсчётларнинг кредитида акс эттирилади.

Моддий жавобгар шахс (ёки бошка ходим) айбдор деб тан олинган холда (агарда товар-моддий захиралар бюджетдан ташкари маблаFлар хисобидан харид килинган булса), айбдор шахсдан ундириладиган сумма ташкилотнинг бюджетдан ташкари маблаFлар буйича хисобвараFига кирим килинади ва бухгалтерия хисобида куйидагича акс эттирилади:

- кам чиккан товар-моддий захиралар кийматининг хисобдан чикарилиши товар-моддий захираларни хисобга олувчи субсчётларнинг кредитида ва 170 «Камомадларга доир хисоб-китоблар» субсчётининг дебетида акс эттирилади. Агарда мазкур товар-моддий захираларнинг киймати ва моддий жавобгар шахс хисобига олиб бо-рилган сумма уртасида фарк мавжуд булса, ушбу фарк 170 «Камомадларга доир хисоб-китоблар» субсчётининг дебетида (ёки кредитида) ва 272 «Бошка бюджетдан ташкари даромадлар» субсчётининг кредитида (ёки товар-моддий захираларнинг сотиб олиниш манбасидан келиб чиккан холда хакикий харажатларни хисобга олувчи 231, 241, 251, 261 ёки 271 субсчётларнинг дебетида) акс эттирилади;

- айбдор шахс томонидан камомад суммасининг туланиши тегишли пул маблаF-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2015, 6

Товар-моддий захиралар буйича

Бухгалтерия операцияларининг мазмуни Дебет Кредит

Инвентаризация натижасида ортикча чиккан товар-моддий захираларнинг кирим килиниши Товар-моддий захираларни х,исобга олувчи субсчётлар 273

Инвентаризация натижасида камомад чиккан товар-моддий захираларнинг чиким килиниши 231, 241, 251, 261 ёки 271 субсчётларнинг тегишлиси Товар-моддий захираларни х,исобга олувчи субсчётлар

Т/р Бухгалтерия операцияларининг мазмуни Дебет Кредит

Инвентаризация натижасида камомад чиккан бюджет маблаглари цисобидан сотиб олинган ёки сотиб олиниш манбаси ноаник булган товар-моддий захиралар суммасига (агарда моддий жавобгар шахсдан ундирилса):

1. Кам чиккан товар-моддий захиралар кийматининг х,исобдан чикарилиши 231, 241, 251, 261 ёки 271 субсчётларнинг тегишлиси Товар-моддий захираларни хисобга олувчи субсчётлар

2. Айбдор шахсдан ундириладиган сумманинг бюджет даромадларига х,исобланиши 170 160

3. Айбдор шахс томонидан камомад суммасининг туланиши Пул маблаFларини х,исобга олувчи субсчётлар 170

4. МаблаFларнинг бюджет даромадига утказиб берилиши 160 пул маблаFларини хисобга олувчи субсчётлар

Т/р Бухгалтерия операцияларининг мазмуни Дебет Кредит

Моддий жавобгар шахс камомад чикишида айбдор деб тан олинган цолда (агарда товар-моддий захиралар бюджетдан ташкари маблаглар цисобидан харид килинган булса):

1. Кам чиккан товар-моддий захиралар кийматининг хисобдан чикарилиши 170 Товар-моддий захираларни хисобга олувчи субсчётлар

2. Агарда мазкур товар-моддий захираларнинг колдик киймати моддий жавобгар шахс х,исобига олиб борилган суммадан кам булса 170 272

3. Агарда, мазкур товар-моддий захираларнинг колдик киймати моддий жавобгар шахс х,исобига олиб борилган суммадан куп булса 231, 241, 251, 261 ёки 271 субсчётларнинг тегишлиси 170

4. Айбдор шахс томонидан камомад суммасининг туланиши Пул маблаFларини х,исобга олувчи субсчётлар 170

ларини хисобга олувчи субсчётларнинг дебетида ва 170 «Камомадларга доир хисоб-китоблар» субсчётининг кредитида акс эттирилади.

Агарда товар-моддий захиралар бюджет ва бюджетдан ташкари маблаFлар хисобига сотиб олинган булса, айбдор шахсдан ундириладиган сумма товар-моддий захиралар кийматидаги бюджет ва бюджетдан ташкари маблаFларнинг улуши-га мос равишда таксимланиб, маблаFнинг тегишли кисми бюджет даромадига утказиб берилади, колган кисми ташки-лотнинг бюджетдан ташкари маблаFлар буйича хисобвараFига кирим килинади ва тулалигича ташкилотнинг моддий-техника базасини мустахкамлашга сарфланади.

Агарда аникланган камомад урнига моддий жавобгар шахснинг ташкилот их-тиёрига берган товар-моддий захирала-рининг киймати камомад чиккан товар-моддий захиралар кийматига тенг ёки кам булса, ушбу товар-моддий захиралар бел-гиланган тартибда бозор кийматида кирим килинади, етишмайдиган кисми эса моддий жавобгар шахс томонидан пул маблаFларини киритиш билан копланади ва бухгалтерия хисобида мазкур Йурикномада белгиланган тартибда акс эттирилади.

1-мисол. Бюджет ташкилотида Товар-моддий захиралар инвентаризация-си натижасида 1 (бир) дона степлер ортикча чиеди, ба^оси 12000 сум.

Проводка

Цисобланди

Дебет Кредит Сумма 063 273 12000

Жорий йилга молиявий натижа Дебет Кредит Сумма 273 270 12000

Якуний молиявий натижа Дебет Кредит Сумма 270 284 12000

2-мисол. Бюджет ташкилотида Товар-моддий захиралар инвентаризацияси натижасида 2 (икки) дона пресс-папье кам чиеди, унинг нархи 16000 сум, бюджет маблаги хисобидан олинган. Айб-дор шахс томонидан камомад суммасининг туланиши:

Проводка

Харажатга чицарилди Дебет Кредит сумма 231 063 16000

Цисобланди камомад Дебет Кредит сумма 170 160 16000

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Кассага кирим цилинди Дебет Кредит сумма 120 170 16000

Утказилди

(Бюджет ташкилотининг вактинча ихтиё-рида буладиган маблаFлар субсчётига) Дебет Кредит сумма 113 120 16000

Бюджетга цайтарилди Дебет Кредит сумма 160 113 16000

Хулоса урнида таъкидлаш керакки, хисоб ва хисоботни амалга оширувчи му-тахассисларнинг етарлича малакалари ва раFбарлантирилишининг даражасини ошириш бухгалтерия тизимидаги ахбо-ротлар ишончлилигини таъминлашга хиз-мат килади. Бунинг учун инвентаризация ишларини ва бу оркали бюджет ташки-лотларида хисоб ва хисоботни самарали

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2015, 6

ташкиллаштириш максадида шартномалар-нинг конунийлигини мунтазам кайта куриб чикиш ва моддий жавобгар шахслар жа-вобгарлигини кучайтириш чоралари камо-мадларнинг олдини олишга хизмат килар эди.

Узбекистон Республикаси Молия ва-зирлигининг 2003 йил 9 откябрдаги «Узбекистон Республикаси Бухгалтерия х,исобининг миллий стандарти (5-сон БХМС) «Асосий воситалар»ни тасдиклаш туFрисида»ги 114-сонли буйруFИ кура, асосий воситаларга 100 фоиз инвентар кар-

точкалар юритишни йулга куйиш ва бу бо-рада бюджет ташкилоти рах,барларининг шахсий жавобгарликлари оширилиши таъ-кидланган.

Бюджет ташкилотлари йиллик х,исобот топширганларида инвентаризация дало-латномаси топширилади. Унга кушимча равишда асосий воситалар ва товар моддий захираларнинг инвентар руйхатини электрон шаклини топшириш масаласини урганиш ва жорий килиш имконларини урганиб чикиш лозим.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикасининг 1996 йил 30 августдаги «Бухгалтерия х,исоби туFрисида»ги 279-1-сонли конуни.

2. Узбекистон Республикасининг 2013 йил 26 декабрдаги 360-сонли конуни билан тасдикланган «Узбекистон Республикасининг Бюджет кодекси».

3. Узбекистон Республикасининг 19-сонли Бухгалтерия х,исобининг миллий стандарти «Инвентаризацияни ташкил этиш ва утказиш» (Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан 1999 йил 19 октябрдаги ЭГ/17-19-2075-сонли буйруFИ билан тасдикланган, Узбекистон Республикаси Адлия вазирлиги томонидан 1999 йил 2 ноябрда 833-сон билан давлат руйхатидан утказилган).

4. Узбекистон Республикаси Молия вазирининг 2006 йил 15 июндаги «Узбекистон Республикаси Бухгалтерия х,исоби миллий стандарти (4-сонли БХМС) «Товар-моддий захиралар»ни тасдиклаш туFрисида»ги 52-сонли буйруFИ.

5. Узбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2010 йил 17 декабрдаги 105-сонли буйруFИга асосан «Бюджет ташкилотларида бухгалтерия х,исоби туFрисидаги йурикнома».

6. Узбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2003 йил 9 откябрдаги «Узбекистон Республикаси Бухгалтерия х,исобининг миллий стандарти (5-сон БХМС) «Асосий воситалар»ни тасдиклаш туFрисида»ги 114-сонли буйруFИ.

7. Узбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2004 йил 10 мартдаги 37-сонли, Узбекистон Республикаси Давлат Солик кумитасининг 2004 йил 10 мартдаги 2004-26-сонли, Мех,нат ва ах,олини ижтимоий мух,офаза килиш вазирлигининг 20/1-сонли кушма карори билан тасдикланган «Инвентаризация жараёнида аникланган мол-мулк камомади ва ортикчасининг бухгалтерия х,исоби ва соликка тортиш тартиби туFрисида низом».

8. Остонакулов М. Бюджет ташкилотларида янги бухгалтерия х,исоби. - Т.: «Янги аср авлоди», 2011.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.