BOSHLANG’ICH TAYYORLOV GURUHLARIDA BOLALARNI SUZISHGA O’RGATISHDA TAJRIBA TEKSHIRISH

Sh. A. Pirnazarov

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

BOSHLANG'ICH TAYYORLOV GURUHLARIDA BOLALARNI SUZISHGA

O'RGATISHDA TAJRIBA TEKSHIRISH

Sh. A. Pirnazarov

O'zDJTSU o'qituvchisi

ANNOTATSIYA

Maqolada har xil yoshdagi bolalar suzish texnikasining asosiy xususiyatlarini (tezlik, sur'at, "qadam", zarba zichligi) nazorat qilish va boshqarish orqali boshlang'ich tayyorgarlik guruhlarida shug'ullanuvchilar trenirovka dasturining samaradorligi tajriba tadqiqotlar orqali ochib berilgan.

Kalit so'zlar: suzish tezligi, suzish sur'ati, suzish "qadam"i, zarba zichligi, mashg'ulot jarayoni, boshlang'ich tayyorlov bosqichi.

EXPERIMENTAL CHECK OF THE PROGRAM OF SWIMMING TRAINING FOR CHILDREN AT THE STAGE OF BASIC PREPARATION

ABSTRACT

The work carried out the experimental check of the efficiency of the program for swimming training of children at a stage of basic preparation by means of management of the basic characteristics of techniques of swimming among children of different age (speed, rate, step, density of a stroke).

Keywords: speed of swimming, rate of swimming, step of swimming, density of a stroke, training process.

KIRISH

Hozirgi kunda O'zbekistonda, suzish havzalarida mashg'ulot bosqichlarida bolalarga suzish usullarini (ko'krakda krol va chalqancha krol) o'rgatish dolzarb muammolardan bo'lib turibdi.

Dastlabki mashg'ulotlarning asosi (1-24 dars) asosiy biomexanik elementni suvda eshish va gorizintal yotishni o'rganishni vazifa qilib oldik. Suzishni yaxshi o'zlashtirgan bolaga nafaqat o'zini suv yuzasida ushlab turishga, balki kelajakda suv muhiti bilan tanishtiruvchi mashqlarni o'rganishga imkon beradi.

ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA

Biz tadqiqotimizda shug'ullanuvchilarning chalqancha va ko'krakda krol

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

suzish texnikasini rivojlantirish bilan bog'liq quyidagi usullardan foydalandik:

- quruqlikdagi immitatsiya mashqlar: qo'lning eshish harakatini takrorlash (murabbiy tomonidan ko'rsatilgandan keyin), murabbiy tomonidan har bir xatoni tuzatish bilan, orqa tomon bilan tik turgan holda, ko'zguga qaragan holda o'quvchilarni vizual nazorat qilish va boshqalar;

- tik turib oyoqlarni suvda qisman harakatlantirgan holda suvda turish (2-4 darsdan boshlab kiritilgan) quyidagi mashqlar bajariladi:

a) ustunga qaragan holda (basseyn konazilasiyasiga qaragan holda yoki bassyen qirg'og'iga qarab);

b) cho'kkalab bassyen chetiga oyoqlarni g'ujanak bo'lish o'ziga qaratgan holda chalqancha yotish (bu holda bir qo'l chalqancha suzishni amalga oshirsa ikkinchi qo'limiz qirg'oqni ushlab turib galma-galdan harakat qiladi);

c) orqa tomon bilan bassyen yoniga tirab turish (o'tirgan holda, oyoqlarimizni bukib o'zimizga tortamiz va yozamiz);

- istisno tariqasida turli shakldagi maxsus qo'l uchun moslama bilan suzish va eng keng tarqalgan xatolarni topish (o'tirish holatida bajariladi, oyoqlarimizni bukib yozish, tayanchda, ko'krakda, chalqanchada va hokazolarda bajariladi).

- eshish harakatlarini turli tezlikda, amplitudada (diapazonda), turli ritmik mashqlar bilan bajarish;

- "gruppirovka"dan pozitsiyalashga o'tish "chalqanchada", "ko'krakda" holatga o'tish;

aylanishlar (5, 10.15 va boshqalar hisobidan amalga oshiriladi);

- suv yuzasida turli pozitsiyalarda ketma-ket ushlab turish (uch marta 10 soniyadan 20 soniyagacha ushlab turish) takrorlash soni va ushlab turish vaqtini bosqichma-bosqich amalga oshirish (lapatkalar bilan va lapatkasiz bajarish) bilan bajarish.

Biz taklif qilayotgan o'quv dasturi quyidagilarni o'z ichiga oladi: 25 mashg'ulotdan eshish zarbasining turli xil modifikatsiyalarini o'rganishga qaratilgan quyidagi mashqlarni o'z ichiga oladi. Suzish bilan oyoqlari oldinga, ko'krak ostidagi eshish zarbasini bajarish.

Ushbu bajariladigan mashqlar sportcha suzish usullarini ya'ni ko'krakda krol va chalqancha krol suzish usullarini o'rgatishni o'z ichiga oladi.

Biz turli pozitsiyalarda eshish harakatlarining rivojlanishini kuzatdik va bu holatlarda kamchiliklarni topish va undan foydalanish qobiliyati sportcha suzish texnikasini rivojlantirishga ijobiy ta'sir qilishini aniqladik.

25-27-mashg'ulotlarda dars vaqtining 15-20 %ni tayanch zarbaning yangi

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

variantiarini o'zlashtirishga sarfladik. Kelajakda bu mashqlardan yondashtiruvchi mashqlar sifatida foydalansak maqsadga muvofiq bo'ladi.

Tadqiqot maqsadi. Boshlang'ich tayyorlov guruhlaridagi bolalarni ko'krakda va chalqancha krol usulida suzishga o'rgatish va samaradorligini oshirish.

Tadqiqot natijalari va ularning muhokamalari. Pedagogik tajriba Toshkent shahar Bektemir tumanida joylashgan 1-sonli BO'SM suv havzasida boshlang'ich tayyorlov guruhlarida tashkil etildi va 2020 yil davomida suzish mashg'ulotlarini o'tkazish jarayonida amalga oshirildi. Tadqiqotda 6-9 yoshli shug'ullanuvchilar ishtirok etishdi. Umumiy qabul qilingan metodologiyaga ko'ra, suv bilan o'zlashtirish uchun mashqlar guruhi bolalarni suv muhiti bilan tanishtirish, nafas olib chiqarishni, suvda gorizontal yotish holatni shakllantirishni o'z ichiga oladi.

MUHOKAMA VA NATIJALAR

Suzish mashg'ulotlarini endi boshlangan tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki (1-jadval), tadqiqotda ishtirok etgan bolalar birinchi mashg'ulotda qo'llarning faol harakatlari yordamida bajarib turish vaqtida sezilarli farqlarga TGa bo'lmadi. 12-mashg'ulotga kelib yosh susuvchilar suvda tanani ushlab turishni (gidrostatik) o'zlashtirdilar. Eshish zarbasidan foydalanib oyoqlarni tepaga-pastga harakatlantirish va shu mashqni chalqancha yotgan holatda ham bajariladi. Nazorat guruhlarida bolalarning 60 %dan ko'prog'i bajarishdi. Oyoqlarni cho'zgan holda tepaga-pastga harakatlantirish 40 %ni ko'rsatishdi. Bundan tashqari, tajriba guruhidagi bolalar nazorat guruhidagi bolalarga qaraganda suvda uzoqroq turishlarini ko'rsatishdi (1 -jadval). Shu bilan birga nazorat guruhlarida suv yuzida harakatsiz turish ishonchliligi ortdi (1, 3-sinf o'g'il bolalari). Tajriba guruhlarda ham suvda turish ishonchliligi yanada oshdi:

birinchi sinf o'g'il bolalari - suvda o'zini ushlab turish (gidrostatik) 6,6 martadan ortiq bajargan bo'lsa, ikkinchi sinf o'g'il bolalari - 5,7 martaga, uchinchi sinflar - 5,5 martaga ko'proq bajarishdi. Tajriba guruhlardagi qizlarda o'sish mos ravishda 6,9 marta, 10,4 marta, 5,5 marta. 16, 20, 24-mashg'ulotlarda ushbu ko'rsatkichning o'sish dinamikasidan so'ng, biz o'sish sur'ati biroz pasayganligini ko'rishimiz mumkin, ammo shunga qaramay, har bir test uchun ishonchlilik 140 -200% ni tashkil etdi. Shunday qilib 24-darsgacha tajriba guruhlarning shug'ullanuvchilariga natijalari o'zgarishi mumkin edi. Suv yuzasida tutqich holatida dastlabki ushlab turish vaqti:1-sinfda o'g'il bolalar - 22,2 marta, 2-sinf - 40,3 marta, 3-sinf - 21,1 marta; 1-sinf qizlari -35,7 marta, 2-sinf - 79,1 marta, 3-sinf - 46,5 marta. Barcha holatlarda farqlar sezilarli (P<0,05 da).

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

1-jadval

Vaqt ko'rsatkichlari (s) yotib eshish harakatlari yordamida oyoqlarimizni

bukib yozish (x±m)

Qatnashuvchila gr. n Mashg'ulot raqami

r 4 12 16 20 24

1-sinf TG N G 1 8 1 7 2,8±0,17 2,8+0,14 18,7±0,9 1 2,9±0,14 28,4±2,1 5 44,5+2,49 62,6+3,16 9,2±0,18

o'g'il bolala 2-sinf TG N 2 4 1 5 4,6±0,12 5,0±0,18 26,1+0,8 5 48,0±1,2 5 101,5+1,7 9 183,6+3,0 6

r G 8,9+0,47 - - 8,4±0,15

TG 1 7 1 5 11,8+0,5 64,6±2,4 81,7±2,3 146,5+1,6 248,2+4,0

3-sinf N 2 2 1 0 6

G 9,0±0,22 9,4+0,23 - - 12,8+0,22

qiz bolala r 1-sinf TG N G 1 2 1 5 2,58+0,1 5 2,6±0,08 17,3±0,5 4,7+0,09 29,9±1,8 5 52,8+3,88 90,0±6,47 10,2+0,09

2-sinf TG N G 9 1 5 1,9±0,14 1,9+0,11 19,5±1,0 3 6,1±0,29 33,9±1,3 7 75,0+3,96 147,9+4,8 7 9,8±0,15

3-sinf TG N G 9 1 5 3,2±0,22 3,2+0,13 17,6±0,2 8 9,3+0,72 54,2±3,3 4 106,5±6,6 2 148±6,26 11,6±0,16

Bundan tashqari, ikkinchi sinf o'quvchilari orasida o'g'il bolalaming 56,2 % va qizlarning 50 % nilufar gul shaklida uch daqiqadan ko'proq vaqt davomida suv yuzasida tura olishdi. Uchinchi sinf o'quvchilari orasida 100% o'g'il bolalar va 62% qizlar bu mashqlarni a'lo darajada bajarishdi. Bolalarning bir qismi (ikkinchi sinf o'quvchilarining 22% va 53%) uchinchi sinf o'quvchilari tinch holatda 5 daqiqadan ko'proq vaqt davomida eshish harakatlariga tayangan holda o'zlarini ushlab tura olishdi. Ushbu ko'rsatkichlar nazorat guruhlari bolalarining suv yuzasida o'tkazgan vaqti kamroq ko'rinadi (8-12 soniya). Shunga o'xshash holat "chalqancha" yotishda

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

ham kuzatildi. Shunday qilib, 4-mashg'ulotga kelib, nazorat va tajriba guruh shug'ullanuvchilari o'z tanalarini bu holatda suv yuzasiga yaqin tuta olmadilar (2-jadval). 12-mashg'ulotda ikkala guruh o'rtasida sezilarli farqlar mavjud edi, "chalqancha" holatida suv yuzasida yotish vaqt hisobga olinadi. Nazorat guruhlaridagi bolalar umumiy qabul qilingan metodologiyaga muvofiq "chalqancha yotish"" mashqini o'rganishdi. 12-mashg'ulotga kelib, ushbu mashqni birinchi sinf o'quvchilarining 47,1 foiziga o'zlashtirgan bo'lsa, 60% ikkinchi sinf o'quvchilari va 67% uchinchi sinf o'quvchilari o'zlashtirdi. Qizlar orasida bu ko'rsatkichlar undan ham past (46,7 % - 1-sinf, 40 % - 2-sinf, 13,3 % - 3-sinf). Bundan tashqari, ularni suv yuzasi yotishi o'rtacha 5,1 soniyani tashkil etdi (2-jadval).

2-jadval

Vaqt ko'rsatkichlari (s) chalqanchada yotib eshish harakatlariga tayangan

holda (x±m)

Qatnashuvchila gr. n Mashg'ulot raqami

r 4 12 16 20 24

o'g'il 1-sinf TG 1 30,9+1,1 57,2+2,3 106,1±3,5 210+10,39

bolalar N G 8 1 7 4 4,1+0,03 6 8 - 9,6+0,21

2-sinf TG 2 Bolalar 50,8±1,0 77,8±5,5 143,3±2,6 282,5±4,2

N 4 bu 8 9 3 3 8,5+0,17

G 1 5 holatda o'zlarini 4,3±0,02 - -

3-sinf TG 1 suv 41,1±1,6 81,7±2,3 146,5±1,6 248,2±4,0

N 7 yuzasid 0 1 0 6

G 1 5 a qanday 3,8+0,03 - - 14,4±0,05

qiz 1-sinf TG 1 tutishni 28,4±0,6 44,2+2,5 81,4±4,93 146,1+6,6

bolalar N 2 bilmas 9 4 - 2

G 1 5 edilar 3,4±0,03 - 12,2±0,11

2-sinf TG 9 33,1±1,5 53,8±3,7 107,7±6,1 154,9±6,0

N 1 0 4 0 0

G 5 5,0±0,02 - - 10,7±0,19

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

3-sinf TG 9 44,2±2,2 64,0±4,9 113,0±5,9 151,4±5,2

N 1 S 3 3 4

G 5 5,1+0,04 - - 13,7+0,05

Tajriba guruhlarda istisnosiz 12-mashg'ulotgacha barcha bolalaг o'z tanasini shu holatda suv yuzasida ushlab tuгish mahoratini o'zlashtiгdilaг. Bundan tashqaгi ularning suvda yotish vaqti 2S,4 soniyadan (birinchi sinf qizlari) 50,S soniyani tashkil qildi. Keyingi testlar 16, 20, 24-mashg'ulotlar shuni ko'гsatdiki, ushbu ko^satkichning o'sish suг'ati ancha ishonchli bo'lib, ishonchlilik daгajasi 140-200% ni tashkil etdi. 20-mashg'ulotgacha biгinchi sinf o'g'illarining 26,1%, ikkinchi sinf o'quvchilaгining 29,4%, uchinchi sinf o'quvchilarining 25,0% suv yuzasida berilgan holatda uch daqiqadan ko'proq vaqt davomida o'zlarini ushlab turishga muvaffaq bo'lishdi. 24-mashg'ulotga kelib, bunday bolato sezilaгli darajada ko'paydi: birinchi sinf o'g'il bolalari orasida - 60%ni ko'гsatgan bo'lsa, ikkinchi sinf - 91,3%ni, uchinchi sinf - 100%ni tashkil qildi. Qizlarda mos ravishda 62,5% (1-sinf), 75% (2-sinf), 62,5% (3-sinf) tashkil qildi. Bundan tashqari, ikkinchi sinf o'g'il bolalarining 56,5 % va uchinchi sinf o'g'il bolalarining 52,9 % suvda besh daqiqadan ko'proq suvda yotish holatini bajara olishdi, ba'zi bolato esa o'n daqiqadan ko'proq vaqt davomida suvda yotish holatini bajardilar. Nazorat guruhlarida ushbu dars uchun barcha bolato "chalqancha" yotish holatini o^as^i^la^ ammo uto bu holatni faqat S-15 soniya davomida saqlab qolishdi. Bolalarni suvda yotish mashqlarini o'zlashtirishning muvaffaqiyati bolalaming "chalqancha" yotish mashqlami bajaгish qobiliyati, ko'krak va chalqancha tomonda siгpanishning masofani uzunligi va sifati bilan baholanadi. Ba'zi mashqto - "paplavok", "siгpanish", "eshish haгakatlaгini bajaгish" - nafasni ushlab turgan holda bajarildi. Bola tanasining gipoksiyaga chidamliligi yuqori sifatli mashqto uchun maqbul sharoitlami ta'minlaydi. Quruqlikda nafasni ushlab turishning dastlabki vaqti aniqlandi (3-jadval). Shuni ta'kidlash joizki birinchi va uchinchi sinf o'g'il bolalari gipoksiya holatiga tegishli yoshdagi qizlarga qaraganda biroz yaxshi bajardilar, birinchi sinf bolalarida esa bu ko'reatkich biroz pastroq natijani ko'гsatishdi.

Shuni ham ta'kidlash ke^ki, nazorat va tajгiba guгuhlaгdagi bolalaгda nafasni ushlab tuгish ko'reatkichlari o'гtasida sezilaгli faгqlaг bo'lmadi. To'rtinchi daгsga kelib, bolalaг "paplavok" mashqi bilan tanishdilar Shu bilan birga, nazorat va tajriba guruhlardagi bolalarda tajriba boshida ushbu mashqni bajarish vaqtida sezilarli fa^to yo'q edi. "Paplavok" mashqida nafasni ushlab turish imkoniyatini amalga oshirish darajasi uni bajarish vaqtining nafasni ushlab turish davomiyligiga nisbati

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

bilan aniqlandi. Quruqlikda bajarganda to'rtinchi darsda bu ko'rsatkich 42,5% dan oshmadi (uchinchi sinf qizlari). Ko'rsatkichning eng past qiymati birinchi sinf o'g'il bolalarida qayd etilgan -23,8%. Asosan, u 30% dan 40% gacha bo'lgan.

3-jadval

"Paplavok" mashqini o'zlashtirish ko'rsatkichlari

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Qatnashuvchil ar Guru h Quruqlikd a nafasni ushlab turish(x± m) Paplavok mashqini bajarish vaqti (x±m) %da amalga oshirish

4 mashg'ul ot 12 mashg'ul ot 16 mashg'ulo t 20 mashg'ulo t

o'g'il bolalar 1-sinf TG NG 24,6±0,33 25,5±0,40 6,2±0,23 6,1+0,19 14,8+0,24 12,4±0,33 25,24+0,4 6 23,82+0,3 8 60,06+0,1 8 48,45+0,2 2

2-sinf TG NG 31,1±0,46 30,2±0,52 12,4+0,19 12,2+0,36 20,9±0,18 14,9+0,31 39,79±0,2 3 40,40±0,3 1 67,19±0,1 6 49,17±0,2 6 1

3-sinf TG NG 30,4±0,55 32,1+0,68 12,3±0,32 11,4±0,36 19,7±0,33 13,8±0,30 40,28±0,5 3 35,40±0,6 5 64,65±0,2 4 43,06+0,4 5

qiz bolalar 1-sinf TG NG 19,0±0,58 20,1+0,71 6,4±0,17 6,4±0,28 11,8±0,21 9,7+0,25 33,60+0,4 2 32,06±0,7 0 61,99±0,3 0 48,03±0,3 6

2-sinf TG NG 27,0±0,92 25,1+0,43 9,3+0,53 8,5±0,31 17,3±0,51 9,7+0,21 34,31±0,5 5 33,82+0,3 7 64,21±0,3 3 38,44±0,2 8

3-sinf TG NG 26,4+0,87 24,8±0,54 11,2+0,62 10,4±0,27 19,2±0,80 12,2+0,37 42,57±0,3 5 41,98±0,2 8 72,78±0,4 0 49,03±0,2 6

12-mashg'ulotga kelib, barcha guruhlarda "paplovok" mashqni bajarish vaqti

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

sezilarli darajada oshdi. Bu ehtimol gipoksiyaga qarshilikning tabiiy o'sishi bilan bog'liq. Biroq, shuni ta'kidlash kerakki, barcha bolalar tajribadir, guruhlar o'z imkoniyatlarini yetarli darajada yaxshi ro'yobga chiqarishga muvaffaq bo'lishdi (P<0,05 - barcha holatlarda). Tajriba guruhlarda bu imkoniyatni amalga oshirish darajasi 60% dan oshdi, nazorat guruhlarida esa bu ko'rsatkich 49,2% gacha oshdi. O'qituvchining baholash darajasidagi farqlar ham tajriba guruh shug'ull anuvchilari ushbu mashqni muvaffaqiyatli o'zlashtirganini ko'rsatadi. Tajriba guruhlarning bolalarida u nazorat guruhlariga qaraganda sezilarli darajada (P<0,05da - barcha holatlarda) yuqori ko'rsatdi. O'rtacha guruhlarni baholashdagi farqlar 0,5dan 1,2 ballgacha farqlarni ko'rsatdi (4-jadval).

Shuni alohida ta'kidlash joizki, tajriba guruhlarning o'quvchilari o'z harakatlarini obyektiv baholadilar. Ularning o'z-o'zini baholashi amalda o'qituvchining baholashiga to'g'ri keldi (barcha hollarda p>0,05). Aksincha, barcha nazorat guruhlarida o'quvchilarning o'z-o'zini baholashi murabbiyning bahosidan sezilarli darajada farq qildi (P<0,05).

4-jadval

"Paplavok" mashqini bajarish texnikasi sifatini baholash va o'zini o'zi

baholash 12 mashg'ulot (x±m)

Guruh O'g'il bolato Qiz bolalar

Baho, ball 1 sinf 2 sinf 3 sinf 1 sinf 2 sinf 3 sinf

TG 4,3±0,03 4,6±0,02 4,7±0,03 4,5±0,02 4,4+0,05 4,6±0,05

NG 3,7±0,04 3,7±0,05 3,8±0,05 4,0±0,02 3,2±0,04 3,7±0,06

O'zini baholash, ball TG 4,4±0,03 4,6±0,02 4,7±0,02 4,5±0,04 4,6±0,06 4,7±0,04

NG 4,4±0,06 4,8±0,03 4,7±0,03 4,8±0,05 4,4±0,03 4,6±0,07

Ko'krakda va chalqanchada yotgan holda sirpanish uzunligi gidrodinamik sifatlarni tavsiflaydi. Barcha uchinchi sinf o'quvchilari va ikkinchi sinf qizlari 4-mashg'ulotda ko'krakda sirpanishni bajarishga muvaffaq bo'lishdi. Ikkinchi sinf o'g'il bolalari o'rtasida tajriba guruhida 91,7%, nazorat guruhida 86,7% topshiriqni bajargan. Birinchi sinf o'quvchilari bu vazifani qiyinroq bajarishdi. Tajriba guruhning birinchi sinf o'quvchilarining 72,2 foizi va nazorat guruhining 80,0 foizi, tajriba guruh birinchi sinf o'quvchilarining 91,7 foizi va nazorat guruhining ishonchlilik darajasi 93,3 foizni tashkil qildi.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

XULOSA

Ijobiy ko'nikmalami suvda sirpanishni o'rganish uchun biz ko'krakda va chalqancha sirpanib suzish texnikasining dinamik va kinematik xususiyatlari o'rtasidagi bog'liqlikni ko'rib chiqdik, shuningdek tayanib eshish va chalqanchada yotib eshish pozitsiyasi, eshishda tayanish turli xil modifikatsiyalarining xususiyatlari, biz korrelyatsiya tahlilini o'tkazdik. Chalqancha suzish koordinatsiyasida suzish tezligi va muvofiqlashtirishda itarilish kuchi o'rtasida bog'liqlik (r=0,72) mavjudligi kuzatildi. Bu munosabat tajriba guruhning barcha bolalarida birinchi sinfdan uchinchi sinfgacha kuzatildi. Bundan tashqari, birinchi sinf qizlari chalqancha suzish usulida suzishda tayanib eshishda ushlab turish vaqti va koordinatsiyadagi itarilish kuchi (r=0,80) bilan suzish holatida ushlab turish vaqti o'rtasida bog'liqlik mavjud. Chalqanchada sirpanish koordinatsiyada suzishda orqa "qadam" (r =0,68) va tortish kuchi (r=0,84) qiymati bilan korrelyatsiya qiladi.

Ikkinchi sinf bolalarida ko'rsatgan ko'rsatkichlar o'rtasida ko'proq o'zaro farqlar mavjud. Shunday qilib, muvofiqlashtirishda chalqancha suzish tezligi va oyoqlarni bukib yozish ushlab turish vaqti o'rtasida korrelyatsiya aniqlandi. (r=0,77); tortish kuchi bilan Egilgan holatda va yotgan holatda vaqtni ushlab turish chalqancha usul (r=0,68); muvofiqlashtirish va vaqt bo'yicha chalqancha suzish tezligi cho'zilgan holatda ushlab turish (r=0,83); ushlab turish vaqti o'rtasida chalqancha suzish "qadami" bilan cho'zilgan holatda va TGilish holatida muvofiqlashtirish (r=0,80). Bundan tashqari, tezlik o'rtasida yaqin bog'liqlik mavjud, muvofiqlashgan holda orqada suzish va ko'krak qafasida suzish tezligi tayanch zarbalar yordamida chalqanchada "oyoq oldinga" suzish tezligi (r=0,71). O'rganilgan uchinchi sinflarda ko'krakda sirpanishni texnik xususiyatlari ko'rsatkichlari o'rtasida ko'proq bog'liqliklar kuzatildi. Shunday qilib, shu tarzda suzish tezligi tezlik bilan bog'liq "Oyoq oldinga" cho'zilgan holatda tayanch zarbalari bilan suzish (r=0,68) va ko'krak holatida tayanch zarbalari bilan suzish tezligi (r=0,68). Tajriba guruhlarning uchinchi sinf qizlarida orqada suzish tezligi o'rtasida quyidagilarga muvofiq bog'liqlik mavjud: a) tayanch zarbalari yordamida chalqancha suzish tezligi (r=0,89); b) eshishga tayanish bilan chalqanchada suzish tezligi (r=0,75); v) eshishga tayanib qo'llar yordamida "qadam" suzish (r=0,78). Bundan tashqari, muvofiqlashtirilgan holda chalqanchada suzish paytida "qadam" qiymati va suzish paytida "qadam" qiymati o'rtasidagi bog'liqlik kuzatildi. Orqaga "oyoqlar oldinga" (r = 0,88). Bundan tashqari, o'rganilayotgan uchinchi sinflarda eshishga tayangan va chalqanchada yotish vaqti quyidagilar bilan bog'liq: a) chalqanchada suzish tezligi (r=0,75); b) suzish "qadam" (r=0,75); v) chalqanchada suzishda tortish kuchi (r=0,68). Harakat

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

texnikasi bilan har xil turdagi eshishda harakatlariga tayanishning individual ko'rsatkichlari o'rtasida yaqinlik tendentsiyasi aniqlandi. Suv harakatlantiruvchi kuchlarni yaratishning umumiy mexanizmi ta'sirini aks ettiruvchi suzish harakatlari texnikasining funktsional elementlarining birligini ko'rsatishi mumkin.

REFERENCES

1. Salimgareyeva R.R. Ko'p yillik tayyorgarlik tizimida suzuvchilarni saralash va yo'naltirish, o'quv-uslubiy qo'llanma, O'zDJTI-2015 y

2. Salimgareyeva R.R. Suzuvchilarning tezkorlik sifatini rivojlantirish, o'quv-uslubiy qo'llanma, O'zDJTI-2015 y

3. A.I. Geyger, M.I. Po'latxo'djayeva, Suzish nazariyasi va uslubiyatu 2015 y.

4. Abdumalikov A., Abdullayev A.A., Norqulov Sh. Jismoniy tarbiya ta'limi ilmini takomilashtirish masalalari. Toshkent 1996

5. Название: Плавание. Упражнения для обучения и совершенствования техники всех стилей, Автор: Гузман P., Год издания: 2013, ISBN: 9789851518124, Страниц: 288, Издательство: "Попурри"

6. Sadikov A.G. Yosh suzuvchilarning tayyorgarlik bosqichlaridagi mashg'ulot yuklamalarini rejalashtirish. O'quv qo'llanma. O'zDJTI 2015

7. Scott Riewald, Scott Rodeo, Science of Swimming Faster, Darslik, 2015 United States: Human Kinetics.

8. Sheila Taormina, Swim speed strokes, Darslik, 2014, USA, Boulder, Colorado.

9. Alan Lynn, Swimming: Technique, Training, Competition Strategy, USA, 2015, Crowood Sports Guides.

10. Абрамов Т.Ф., Никитина Т.М., Кочеткова Н.И. Использование пальцевой дерматоглифики для прогностической оценки физических способностей в практике отбора и подготовки спортсменов. Методические рекомендации. М.: -ООО "Скайпринт", 2013. - 72 b.

11. Goncharova O.V. Bolalar jismoniy sifatlarini tarbiyalash. O'quv qo'llanma. Toshkent: ITA Press, 2015. - 204 b.

12. Евсеев Ю.И. Физическая культура. Учебное пособие для студентов ВУЗ. Ростов-на-Дону: "Феникс" 2014. - 225 b.

13. Иссурин В.Б. Спортивный талант: прогноз и реализация: Монография / В.Б. Иссурин; пер. с англ. И.В. Шаробайко. - М.: Спорт, 2017. - 240 b.

14. . Mukhsinov, S. N. (2021). Improvement to the means and methods of developing special physical preparation of young handball players as well as controling the level of preparation. Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal, 2021(06),

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

143-152.

15. ХОЛМУРОДОВ, Л. (2021). Мактабгача ёшдаги болаларнинг жисмоний сифатларини ривожлантириш. Фан-Cпортга, (1), 46-49.

16. Abdurashidovich, S. S. Exercise programs which are devoted to preparing by technical trainings for gymnastics, their attitudes to motor skills and rhythm-tempo-structure.

17. Халмухамедов, Р. Д., Махмудова, М. М., Рахматов, Б. Ш., Маъмурова, Л. К., & Эркинова, Н. М. (2021). Методика физической подготовки студенток высших образовательных учреждений на основе использования комплексов «Узбек жанг санъати». Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1), 220227.

18. Yarashev, K. D., & Rakhmatov, B. S. (2021). The effectiveness of the formation during the experiment of the accuracy of the impact on the right and left foot when exposed to the load on the rotational movement in taekwondo at the age of 15-16 years. Eurasian Journal of Sport Science, 1(2), 124-130.

19. Ishtayev, J. M., & Gapparov, Z. (2022). Development of explosive ability in schoolchildren (on the example of 10-11 grades). Eurasian Journal of Law, Finance and Applied Sciences, 2(2), 56-59.

20. Эштаев, С. А., Мусаев, Б. Б., Мусаева, А. Р., & Пахрудинова, Н. Ю. (2021). Степень влияния вариантов чередование видов гимнастического многоборья на организм юных гимнастов. Фан-спортга, 18-20.

21. Сулейманов, М. А. Э. У. (2022). Методы и средства управления процессом обучения гимнастическим упражнениям на кольцах. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF THEORETICAL & APPLIED SCIENCES, 3(1), 28-36.

22. Давурбаева, М. Ж. (2020). 1-4 синф укувчиларининг жисмоний тайёргарлигини ривожлантиришда асосий гимнастика воситаларининг самарадорлиги. FANva JAMIYAT, 48-51.

23. Эргашев, Б. Д., & Захритдинов, А. Т. (2020). Общие педагогические методы физического воспитания. Наука, образование и культура, (1 (45)).

24. Артиков, Ф. Б. (2021). Ёш футболчиларнинг умумий ва махсус жисмлний тайёргарлигини ошириш усуллари. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 1(4), 111-118.

25. Юлдашева, Н. Н. (2021). Собик; совет иттифокининг кдтагонлик сиёсатини юритишида "гулаг" нинг урни. Scientific progress, 2(4), 507-512.

26. КАРИМОВ, А. А. (2022). Результаты педагогических наблюдений оценки физической и общей характеристики тренировочных нагрузок хоккеистов 13-14

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-498-509

лет. Фан-спортга, 28-30.

27. Kutlimuratov, I. K. (2021). Effectiveness of methods for improving the speed endurance of chief referees in football. Eurasian Journal of Sport Science, 1(2), 6165.

28. Igamberdiev, O. R. O. (2021). Organization of football clubs in schools and improving the physical fitness of those involved in them (on the example of 4-5 graders). Eurasian Journal of Sport Science, 1(2), 177-184.

29. Kanganovich, D. I. (2021). The compositional structure of the body of young football players 13-14 years old. Eurasian Journal of Sport Science, 1(2), 98-102.

30. Пулатов, С. Н. (2021). Футболчи аёлларни мусобака фаолиятини тахлил килиш. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1), 179-184.

BOSHLANG’ICH TAYYORLOV GURUHLARIDA BOLALARNI SUZISHGA O’RGATISHDA TAJRIBA TEKSHIRISH Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Sh. A. Pirnazarov

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Sh. A. Pirnazarov

EXPERIMENTAL CHECK OF THE PROGRAM OF SWIMMING TRAINING FOR CHILDREN AT THE STAGE OF BASIC PREPARATION

Текст научной работы на тему «BOSHLANG’ICH TAYYORLOV GURUHLARIDA BOLALARNI SUZISHGA O’RGATISHDA TAJRIBA TEKSHIRISH»