BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA SHAXSGA YO‘NALTIRILGAN TA’LIM-TARBIYA JARAYONINING MUHIM JIHATLARI Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Original paper

© S.N. Hazratkulova1^_

1Termiz davlat pedagogika instituti, Termiz, O'zbekiston

Annotatsiya

KIRISH: ushbu maqolada bolaning rivojlanishida shaxsga yo'naltirilgan ta'limning muhimligi to'g'risida dunyo olimlarining turli xil yondashuvlari, boshlang'ich ta'limda o'quvchilarning erkin tanlash hissiga ega bo'lishlari, tarbiyaning ikki tomonlama xususiyatga ega ekanligi hamda zamonaviy ta'lim texnologiyalari asosida shaxsga yo'naltirilgan ta'lim to'g'risida yozilgan.

MAQSAD: ta'lim jarayonida barqaror rivojlanishni ta'minlash, barqaror ta'lim tizimi ta'lim jarayonining barqarorligini ta'minlash, o'quvchilarning bilim va ko'nikmalarini uzluksiz rivojlantirish. Moslashuvchan ta'lim dasturlari o'quvchilarning ehtiyojlari va zamonaviy talablarga moslashuvchan ta'lim dasturlarini ishlab chiqish va tatbiq etish.

Bu maqsadlar boshlang'ich ta'limda shaxsga yo'naltirilgan ta'lim-tarbiya jarayonini tashkil etish orqali o'quvchilarning har tomonlama rivojlanishini ta'minlash va ularni kelajakdagi hayotga tayyorlashda muhim rol o'ynaydi.

MATERIALLAR VA METODLAR: materiallar o'quv qo'llanmalari va darsliklar: Boshlang'ich ta'lim uchun mo'ljallangan milliy va xalqaro standartlarga mos darsliklar. elektron resurslar kompyuter dasturlari, interaktiv ta'lim platformalari, onlayn darslar va videomateriallar. Laboratoriya jihozlari ilmiy tajribalar va amaliy mashg'ulotlar uchun zarur bo'lgan asbob-uskunalar.

Metodlar: an'anaviy metodlar ma'ruza va suhbatlar o'qituvchi tomonidan beriladigan nazariy ma'lumotlar va ular asosida o'quvchilar bilan olib boriladigan suhbatlar. Amaliy mashg'ulotlar o'quvchilarning olgan bilimlarini amaliyotda qo'llashga yordam beruvchi mashg'ulotlar; interaktiv metodlar munozaralar va bahs-munozaralar, o'quvchilarni muayyan mavzu bo'yicha bahs-munozaraga jalb qilish orqali ularning tanqidiy fikrlashini rivojlantirish. Guruhli ish o'quvchilarni kichik guruhlarga bo'lib, ularni jamoa bo'lib ishlashga va muammolarni birgalikda hal qilishga o'rgatish.

MUHOKAMA VA NATIJALAR: boshlang'ich ta'limda shaxsga yo'naltirilgan ta'lim-tarbiya jarayoni o'quvchilarning individual ehtiyojlari va qobiliyatlarini hisobga olgan holda ta'lim jarayonini tashkil etishning muhimligini ko'rsatdi. Bu yondashuvning asosiy jihatlari va qo'llangan metodlar ta'lim jarayonini samarali, qiziqarli va mazmunli qilishga yordam beradi. Interaktiv va innovatsion usullar ta'lim jarayonini qiziqarli qilib, o'quvchilarning o'qishga bo'lgan qiziqishini va ishtiyoqini oshirdi. Bu natijalar boshlang'ich ta'limda

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

shaxsga yo'naltirilgan ta'lim-tarbiya jarayonining samaradorligini ko'rsatib, ushbu yondashuvning davom ettirilishi va takomillashtirilishi zarurligini tasdiqlaydi.

XULOSA: ushbu xulosalar boshlang'ich ta'limda shaxsga yo'naltirilgan ta'lim-tarbiya jarayonining samaradorligini tasdiqlaydi va uning davom ettirilishi, rivojlantirilishi zarurligini ko'rsatadi. Bu yondashuv o'quvchilarning har tomonlama rivojlanishini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega bo'lib, kelajakda ularning muvaffaqiyatli bo'lishlariga zamin yaratadi.

Kalit so'zlar: shaxs, o'quvchi, faoliyat, boshlang'ich ta'lim, bilim, ta'lim, o'qituvchi, pedagog, shart-sharoit, hissiy, tabbiy, rivojlantirish.

ВАЖНЫЕ АСПЕКТЫ ЛИЧНОСТИ ОРИЕНТИРОВАННОГО ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА В НАЧАЛЬНОМ ОБРАЗОВАНИИ_

© Ш.Н. хазраткулова1^

1Термезский государственный педагогический институт, Термез, Узбекистан_

Аннотaция

ВВЕДЕНИЕ: в данной статье рассмотрены разные подходы мировых ученых о значении личностно-ориентированного образования в развитии ребенка, о том, что у учащихся возникает чувство свободного выбора в начальном образовании, о том, что образование имеет двойственную природу, и о том, что образование имеет двойственную природу и современные произведения о личностно-ориентированном образовании на основе образовательных технологий.

ЦЕЛЬ: oбеспечить стабильное развитие образовательного процесса, обеспечить стабильность учебного процесса, постоянно развивать знания и умения обучающихся. Гибкие образовательные программы Разработка и реализация гибких образовательных программ с учетом потребностей студентов и современных требований. Эти цели играют важную роль в обеспечении всестороннего развития учащихся и подготовке их к будущей жизни путем организации личностно-ориентированного образовательного процесса в начальной школе.

МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: материалы учебных пособий и учебников: Учебники национального и международного образца, предназначенные для начального образования. электронные ресурсы, компьютерные программы, интерактивные образовательные платформы, онлайн-классы и видеоматериалы. Лабораторное оборудование - это оборудование, необходимое для проведения научных экспериментов и практических занятий.

Методы: традиционными методами являются лекции и беседы, теоретическая информация, даваемая преподавателем, и беседы со студентами на их основе.

Iqtibos uchun: Hazratkulova Sh.N. Boshlang'ich ta'limda shaxsga yo'naltirilgan ta'lim-tarbiya jarayonining muhim jihatlari // Inter education & global study. 2024. №5. B. 214-220.

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Практические занятия - это занятия, которые помогают студентам применить полученные знания на практике; интерактивные методы - дискуссии и дебаты, направленные на развитие критического мышления учащихся путем вовлечения их в дискуссию по определенной теме. Групповая работа. Разделите учащихся на небольшие группы и научите их работать в команде и вместе решать проблемы.

ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: процесс личностно-ориентированного образования в начальной школе показал важность организации образовательного процесса с учетом индивидуальных потребностей и способностей учащихся. Основные аспекты данного подхода и используемые методы помогают сделать образовательный процесс эффективным, интересным и содержательным. Интерактивные и инновационные методы сделали учебный процесс интересным и повысили интерес и страсть студентов к обучению. Эти результаты показывают эффективность личностно-ориентированного образовательного процесса в начальном образовании и подтверждают необходимость продолжения и совершенствования данного подхода.

ЗАКЛЮЧЕНИЕ: данные выводы подтверждают эффективность личностно-ориентированного образовательного процесса в начальном образовании и показывают необходимость его продолжения и развития. Такой подход важен для обеспечения всестороннего развития учащихся и создает основу для их успеха в будущем.

Ключевые слова: человек, ученик, деятельность, начальное образование, знания, воспитание, учитель, педагог, условия, эмоциональное, медицинское, развитие.

Для цитирования: Х,азраткулова Ш.Н. Бажные аспекты личности ориентированного образовательного процесса в начальном образовании // Inter education & global study. 2024. №5. С. 214-220.

IMPORTANT ASPECTS OF PERSON-ORIENTED EDUCATIONAL PROCESS IN PRIMARY EDUCATION_

© Shoira N. Hazratkulova1^

1Termiz State Pedagogical Institute, Termiz, Uzbekistan_

Annotation

INTRODUCTION: this article discusses different approaches of world scientists about the importance of person-centered education in the development of a child, that students have a sense of free choice in primary education, that education has a dual nature, and that education has dual nature and modern works about student-centered education based on educational technologies.

AIM: to ensure the stable development of the educational process, to ensure the stability of the educational process, to constantly develop the knowledge and skills of students. Flexible educational programs Development and implementation of flexible

© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 5

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

educational programs taking into account the needs of students and modern requirements.

These goals play an important role in ensuring the comprehensive development of students and preparing them for future life by organizing a person-centered educational process in primary school.

MATERIALS AND METHODS: materials of teaching aids and textbooks: Textbooks of national and international standard, intended for primary education. electronic resources, computer programs, interactive educational platforms, online classes and video materials. Laboratory equipment is the equipment needed to conduct scientific experiments and practical exercises.

Methods: traditional methods are lectures and conversations, theoretical information given by the teacher, and conversations with students based on them. Practical classes are classes that help students apply their acquired knowledge in practice. interactive methods - discussions and debates aimed at developing students' critical thinking by involving them in discussion on a specific topic. Group work Divide students into small groups and teach them to work as a team and solve problems together.

DISCUSSION AND RESULTS: the process of student-centered education in primary school showed the importance of organizing the educational process taking into account the individual needs and abilities of students. The main aspects of this approach and the methods used help make the educational process effective, interesting and meaningful. Interactive and innovative methods made the learning process interesting and increased students' interest and passion for learning. These results show the effectiveness of the student-centered educational process in primary education and confirm the need to continue and improve this approach.

CONCLUSION: These findings confirm the effectiveness of the student-centered educational process in primary education and show the need for its continuation and development. This approach is important to ensure students' holistic development and sets the stage for their future success.

Key words: person, student, activity, primary education, knowledge, upbringing, teacher, pedagogue, conditions, emotional, medical, development.

Shaxsga yo'naltirilgan ta'lim va ta'lim - bu shunday tarbiyaki, bunda bolaning shaxsiyati, uning o'ziga xosligi birinchi o'ringa qo'yiladi, har birining sub'ektiv tajribasi birinchi navbatda ochiladi, so'ngra ta'lim mazmuni bilan muvofiqlashtiriladi.

Kichik yoshdagi o'quvchilarni ijtimoiy muhitga to'laqonli moslashishida erta olib borilgan ta'lim hamda tarbiyaning o'rni juda muhimdir. Bolalarda muloqot qilish

For citation: Shoira N. Hazratkulova. (2024) 'Important aspects of person-oriented educational process in primary education', Inter education & global study, (5), pp. 214-220. (In Uzbek).

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

ko'nikmalari to'g'ri va o'z vaqtida olib borilsa uning kattalar, tengdoshlari va atrofdagilar bilan muloqotga kirishish jarayoni yaxshi amalga oshadi. Kichik yoshdagi o'quvchilarni kognitiv jarayonlar, hissiy bilish ko'nikmalari, kommunikativ munosabatlarning shakllanishi juda muhimdir. Shular orasida bolalarda kognitiv jarayonlarning rivojlanishi hamda kognitiv faoliyatni bola shaxsiga yo'naltirgan holda olib borish haqida atroflicha fikr yuritamiz. Shaxsga yo'naltirilgan yondashuv uzoq vaqtdan beri mavjud. L.S.Leontiv, I.S.Yakimanskaya, K.Rojers kabi psixologlar maktabning o'quvchilar shaxsini shakllantirishga ta'siri haqida yozgan. Birinchi marta "shaxsiga yo'naltirilgan yondashuv" atamasi K.Rojers tomonidan qo'llanila boshlandi. Shu bilan birga, u o'quvchiga nafaqat o'qish, balki zavq bilan o'qish va tasavvurini rivojlantiradigan ma'lumotlarga boy material olish imkonini beradigan printsipial jihatdan yangi o'qitish usuli haqida gapirdi. Rojers, shuningdek, o'rnatilgan an'anaga ko'ra, ta'limda shaxsiy rivojlanishga emas, balki faqat intellektual rivojlanishga e'tibor qaratilganligini ta'kidladi. U ta'limning ikkita asosiy yo'nalishini ajratib ko'rsatdi: avtoritar va insonga asoslangan, bepul ta'lim, bunda o'quvchilar maktabning birinchi kunlaridanoq do'stona muhitda bo'lishadi, ochiq, g'amxo'r o'qituvchi bilan ular xohlagan va yoqtirgan narsalarni o'rganishga yordam beradi. Rojersning ta'lim jarayonini tavsiflovchi ikkita so'z bor: o'rganish va o'qitish. O'rganish orqali Rojers o'qituvchining o'quvchilarga ta'sir qilish jarayonini, o'qitish orqali esa -o'quvchilarning o'z faoliyati natijasida intellektual va shaxsiy xususiyatlarini rivojlantirish jarayonini tushunadi. U o'quvchiga yo'naltirilgan metodni qo'llashda o'qituvchining quyidagi munosabatlarini belgilaydi: o'qituvchining o'quvchilar bilan shaxslararo muloqotga ochiqligi, o'qituvchining har bir o'quvchiga, uning qobiliyat va qobiliyatiga bo'lgan ichki ishonchi, dunyoni o'quvchi nigohi bilan ko'ra olishi.

K.Rojersning fikricha, mashg'ulotlar shaxsiy o'sish va rivojlanishga olib kelishi kerak. Bunday munosabatga amal qilgan o'qituvchi esa o'quvchilar shaxsining rivojlanishiga ijobiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Umumiy metodik usullardan foydalanish ham zaruriy shartdir. Ushbu usullarga quyidagilar kiradi: o'qish resurslaridan foydalanish va o'qituvchilar tomonidan ushbu resurslardan foydalanishni osonlashtiradigan maxsus shart-sharoitlarni yaratish, o'qituvchi va o'quvchilar o'rtasida turli xil fikrlarni yaratish, o'quvchilar bilan individual va guruh shartnomalarini tuzish, ya'ni o'quv ishlari hajmi, uning sifati va birgalikda muhokama qilish asosida baholash o'rtasidagi aniq bog'liqlik, turli yoshdagi o'quvchilar guruhlarida o'quv jarayonini tashkil etish, o'quvchilarni ikki guruhga bo'lish: an'anaviy ta'lim va gumanistik ta'limga moyil bo'lganlar, tartibda bepul muloqot guruhlarini tashkil etish. Shaxslararo muloqotning psixologik madaniyati darajasini oshirish.

Xuddi K.Rojers kabi S.L.Rubinshteyn ham «shaxs avvalo shakllanmaydi, keyin harakat qila boshlaydi: u o'z faoliyati davomida shakllanadi, harakat qiladi», deb hisoblagan. Shaxsning psixik xususiyatlari faoliyat jarayonida shakllanadi va rivojlanadi. S.L. Rubinshteynning ta'kidlashicha, butun shaxs faoliyatda, shu jumladan tarbiyaviy faoliyatda namoyon bo'ladi. S.L. Rubinshteyn ta'lim va tarbiya jarayonida o'quvchilarning individual xususiyatlarini o'rganish va hisobga olish, har bir o'quvchiga individual

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

yondashuvni topish kerakligini aytadi. Biroq, bu shaxsga yo'naltirilgan yondashuvning asosiy xususiyatlaridan biri haqida gapirmaydi: shaxsiy tajribani hisobga olish. Shunday qilib, S.L. Rubinshteyn faqat shaxsning ruhiy qiyofasidan kelib chiqadi. S.L.Rubinshteyn yozadi: "Bola uchun tarbiya va o'rganish jarayonida u qanday bo'lsa, o'zini rivojlantirish, shakllantirish, shunday bo'lishdan ko'ra tabiiyroq narsa yo'q". Shuningdek: "Bola rivojlanadi, tarbiyalanadi va o'rganadi, lekin rivojlanmaydi, va tarbiyalanadi va o'rganadi. Bu shuni anglatadiki, ta'lim va tarbiya bolaning rivojlanish jarayonining o'ziga kiradi va faqat uning ustiga qurilmaydi.

D.A. Leontyev A.N. Leontyevning ilmiy faoliyatini tahlil qilib, shaxs faqat ijtimoiy munosabatlarning subyekti sifatida shaxsga aylanadi, deb yozadi. U shaxs kamolotining yo'nalishini ko'rsatadiki, bu avvalo "insonning tabiiy ehtiyojlari va mayllarini qondirish uchun harakat qilish", so'ngra "harakat qilish, o'z hayotiy ishini qilish, hayotiy insoniy maqsadini amalga oshirish uchun o'z ehtiyojlarini qondirish"dan iborat.

Shaxsga yo'naltirilgan badiiy-estetik ta'lim har bir shaxsning estetik ong doirasini (hissiyotlar, baholashlar, didlar, mulohazalar, ideallar, qadriyatlar, qarashlar) o'ziga xos va o'ziga xos shaxs sifatida, uning ehtiyojlari, hissiy-sezgi, baholovchi sifatida ochib berishga ko'maklashishni o'z ichiga oladi. Estetik munosabatlar va ularni xulq-atvorda, xohish va faoliyatda amalga oshirish (idrok etish, baholash, birgalikda yaratish va mustaqil ijodkorlik, aks ettirish va tahlil qilish). Shaxsga yo'naltirilgan badiiy-estetik ta'lim natijalari shaxsiy fazilatlarda mustahkamlanib, shaxsning barcha aloqa shakllarini, bilimlarini va amaliy faoliyatini boyitadi. Ko'rinib turibdiki, maktablarida shaxsga yo'naltirilgan badiiy-estetik tarbiya g'oyalarini hayotga tatbiq etish uchun maxsus tayyorlangan, yuqori malakali pedagogik kadrlar kerak. Zamonaviy sharoitda milliy badiiy madaniyat tashuvchisi sifatida o'qituvchining (ayniqsa boshlang'ich sinf o'qituvchisining) ijtimoiy roli va bo'lajak o'qituvchilarni estetik tarbiyalashning ahamiyati ortib bormoqda. Bundan tashqari, har bir shaxsning shaxsiyatini "san'at orqali" rivojlantirishga e'tibor, ijodkorlik uchun motivatsiyani rivojlantirish emas, balki ustuvor vazifa sifatida tan olinishi kerak. Mualliflar o'qituvchilarni bolani qanday bo'lsa, shunday qabul qilishga, bolaning ichki dunyosiga kirib borishga va uning ko'zlari bilan atrofdagi dunyoni ko'rishga harakat qilishga undaydi. Shu bilan birga, ular innovatsion transformatsiyalarsiz amalga oshirishning iloji yo'qligini ta'kidlashadi. Sinfda har bir o'quvchining shaxsiyatini rivojlantirishga yordam beradigan sharoitlar yaratilishi kerak.

ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES

1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respubliasi xalq ta'limi tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to'g'risida"gi PF - 5712 —sonli Farmoni 29.04 2019 yil.

2. Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 6-iyuldagi "Umumiy o'rta ta'lim muassasalarida "Tarbiya" fanini bosqichma-bosqich amaliyotga joriy etish chora-tadbirlari to'g'risida" gi 422-son qarori.

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal

Научно-теоретический и методический журнал

Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

3. Alekseev N.A. Maktabda o'quvchiga yo'naltirilgan ta'lim - Rostov n / D: Feniks, 2006. -332 p. ■■■■■■■■■НЩШШШШШШШШШШ

4. Asmolov A.G. Shaxs psixologik tadqiqot predmeti sifatida. M.: Moskva davlat universiteti nashriyoti, 2006. -107 b.

5. R.A. Mavlonova, N.H. Rahmonqulova "Boshlang'ich ta'limning integrasiyalashgan pedagogikasi". O'quv qo'llanma. - Toshkent. "Ilm Ziyo"- 2009. -192 b.

6. Khazratkulova Shoira Noralievna. (2022). USE OF MODERN TEACHING METHODS IN EDUCATION OF STUDENTS IN PRIMARY SCHOOLS. EPRA International Journal of Multidisciplinary Research (IJMR), 8(2), 123-126.

7. Sh. N. Khazratkulova. (2023). EDUCATION DIRECTED TO STUDENTS IN TEACHING THE SCIENCE OF EDUCATION IN PRIMARY GRADES DISTINCTIVE ASPECTS. Academia Science Repository, 4(04), 644-646.

8. 8.Xazratkulova, S., & Abdiraxmonov, S. (2023). ABDULLA AVLONIY ASARLARIDA TA'LIM-TARBIYANING O 'RNI. Interpretation and researches, 2(1).

9. 9.Хазраткулова Ш.Н. «Совершенствование методов воспитания на занятиях в начальных классах». Международной научно-практической конференции. АЭТЕРНА. УФА. 1 августа 2022 г.

10. Xazratkulova, S. (2023). BOSHLANG'ICH SINFLARDA TARBIYA FANI O'QITUVCHISINING KASBIY KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISHGA QO'YILADIGAN TALABLAR. Interpretation and Researches, 2(1). извлечено от http://interpretationandresearches.uz/index.php/iar/article/view/1121

11. Sh.N. Khazratkulova. (2024). The significance of the spiritual heritage of the enlightenment people in the education of pre - school students today. World Bulletin of Social Sciences, 33, 14-18.

12. Маматкулова Сарвиноз Садбаровна, & Хазраткулова Шоира Норалиевна. (2024). ГАЗЛАЙТИНГ. МАНИПУЛЯЦИИ СРЕДИ ДЕТЕЙ. International Conference on Multidisciplinary Science, 2(1), 83-86.

13. Sh.N. Xazratkulova, (2023). THEORETICAL ANALYSIS OF EDUCATIONAL SCIENCE TEACHING IN PRIMARY CLASSES AND ITS CURRENT STATE. CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PEDAGOGICS, 4(10), 52-57. https://doi.org/10.37547/pedagogics-crj p-04-10-11

MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАТСИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]

HHazratkulova Shoira Noraliyevna, o'qituvchi, [^азраткулова Шоира

Норалийевна, педагог ], [Shoira N. Hazratkulova, tеachеr]; manzil: Tеrmiz shahar,

Islom Karimov ko'chasi, 288b-uy [адреа улица Ислама Каримова, 288б, город

Термез], [address: Islam Karimov strееt, 288b, Tеrmiz city].

shoiraxazratkulova@gmail.com

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 5

iccl (A