3Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
^hjrchiqdavlat^edagGgika^niversiteti^^^^^^^Za
BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINI O'QITISH UCHUN
FOYDALI TEXNIKALAR
Aziza Baxtiyor qizi Maxamadiyeva
Chirchiq davlat pedagogika universiteti xorijiy til va adabiyoti: Ingliz tili yo'nalishi Email: uamanov00@gmail.com
Zamira Tajibayevna Azimova
Xalqaro Kimyo Universiteti: Boshlang'ich ta'lim yo'nalishi
Muxlisa Abduganiyeva
O'zbekiston Mirzo Ulug'bek nomidagi Milliy universiteti: Filologiya tillarni o'qitish yo'nalishi
Ilmiy rahbar: Zilola Tursunboy qizi Roziqova
Chirchiq davlat pedagogika universiteti o'qituvchisi Email: rozikova1625@gmail .com
ANNOTATSIYA:
Bugungi globallashgan va rivojlangan davlatimizda yoshlarni samarali yo'llar yordamida bilim olishga ko'maklashish va ularga foydali, qiziqarli dars metodlari va texnikalari bilan ulashish eng oliy maqsadlarimizdan biri hisoblanmoqda. Maqola bu texnikalar yordamida yosh izlanuvchilarga ko'proq bilim va ko'nikmalarni taqdim etishdan iborat.
Kalit so'zlar: televizor, qo'shiqlar, og'zaki taqdimotlar, yozma taqdimotlar, Doktor Shnayder, lug'at, grammatika va dialoglar;
ABSTRACT:
In today's globalized and developed country, it is considered one of our highest goals to help young people to learn in effective ways and to share with them useful and interesting teaching methods and techniques. The article aims to provide more knowledge and skills to young researchers using these techniques.
Keywords: television, songs, oral presentations, written presentations, Dr. Schneider, vocabulary, grammar and dialogues;
512
April 23-24, 2024
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
^hirchiq^avlat^edagogika^niVBBiitiH
Bugungi kunda, dunyo jihatidan olib qarasak, ko'pchilik o'z kelajaklariga be-farq emas va shu sababli ular samarali, shuningdek, kerakli bilim va saboqlarga ega bo'lishni xohlaydi. Bu shiddat bilan rivojlanib borayotgan dunyoda bolalarga ingliz tilini yoshligidanoq o'rgatish juda muhim hisoblanadi. Ingliz tilini bilish ular uchun kelajakda ko'plab imkoniyatlarni qo'lga kiritishga yordam beradi va bu ularning kelajakdagi kasblarida bebaho o'rinni egallaydi. Biroq, bolalarga ingliz tilini o'rgatish oson ish emas. Agarda biz buni qanday o'rgatish usullarini bilsak, biz uchun uning hech qanday qiyinchiligi yo'q. Kattalar bilan solishtirganda, bolalar ko'proq qiziqarliroq, qisqaroq o'yin va mashg'ulotlar bilan rivojlanishning muayyan bosqich-lariga ko'ra tilni o'rganishadi. Bolalarga ingliz tilini o'rgatishning kaliti tilni o'zlashtirish tamoyillarini tushuntirish va ularni bolalarni o'rganishga undaydigan usullarda qo'llashdir. Bolalar dunyosi o'ynaydi va taqlid qiladi.Shuning uchun bu toifaga o'qituvchilar o'qitishning eng yaxshi va foydali usullarini kiritishlari va ularni rivojlantirish uchun mashqlar berishlari kerak. Ayniqsa, mamlakatimizda so'nggi yil-larda ko'plab o'quvchilar yangi tillarni o'rganishga qiziqishmoqda. Ushbu maqolani o'qish davomida siz yangi o'quvchilarni ishtiyoq bilan o'rganishi uchun foydali va samarali usullarni o'rganishingiz mumkin.
Interfaol darslarni tashkil etish boshlang'ich sinf uchun bilim, ko'nikma, ma-lakani qiziqib o'rganishlari uchun imkoniyat yaratsa, o'qituvchining tajribasi oshib borishida ko'mak beradi. Boshlang'ich sinflarda interfaol darslarni tashkil etish o'z o'rnida juda samarali. Masalan, darsda ko'zlangan maqsadga erishishda, o'quvchilar diqqatini bir joyga jamlashda, ularni darsga qiziqishini oshirish va faollikka undash-da katta ahamiyat kasb etadi. Bunda biz "Muzyorar" metodidan yoki mavzuga oid birorta sozdan foydalanishimiz mumkin. Misol uchun uchburchakni olib qaraylik. Biz yashayotgan olamda nimlar uchburchak yoki to'rtburchak shaklda? desak ular birin ketin javob bera boshlaydi. Uylar, mashinalar, tomlarning tepasi kabi javoblarni berishi mumkin. Biz bu mashqlar orqali o'quvchilarni diqqatini jamlash bilan birga atrof-muhitga bolgan munosabatini ham bilb olamiz [1].
Internet orqali o'qitish (televizor, kompyuter va boshqa internet tarmog'iga ulangan jihozlar). Dunyo bo'ylab ko'plab o'qituvchilar talabalar va maktab o'quvcgilariga jonli muhit yaratadigan va tezkor tasavvur qilishlariga yordam bera-digan muhitni intrnet tarmoqlari yordamida yaritib berishga harakat qilishmoqda. Va bu o'z samarasini yuqori darajada ko'rsatib kelmoqda. Chunki inson eshitganidan ko'ra ko'proq ko'rgan narsalariga ishonadi va uzoqroq muddatga eslab qoladi.
Sinfdagi darslarga asoslangan testlar va viktorinalar. Bunday qiziqarli va foydali mashg'ulotlar ingliz tilini o'rganuvchilarning lug'at, grammatika va sintaksis kabi tilning asosiy elementlarini tushunishlarini rivojlantiradi va ustozlar bu kabi
April 23-24, 2024
513
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
ichirchiaäavlaLBSdagogika-aniv£rsitei^—^^^^ai^i^^isiäi^is^akiikääiäg^^iämsss^^
mashg'ulotlardan o'quvchilarni baholash uchun ham foydalanishadi. Bu testlar o'quvchilarga o'z bilim va ko'nikmalarini namoyish etish imkoniyatini beradi, shuni-ngdek, o'quvchilarning muvaffaqiyati haqida o'qituvchiga fikr bildiradi. Sinfda o'tkaziladigan testlarga misol tariqasida ko'p tanlovli savollar, qisqa javobli savollar va insho savollari kiradi. Hozirda ta'lim metodlarini takomillashtirish sohasidagi aso-siy yo'nalishlardan biri interfaol ta'lim va tarbiya usullarini joriy qilishdan iborat. Barcha fan o'qituvchilari dars mashg'ulotlari jarayonida interfaol usullardan borgan sari kengroq foydalanmoqdalar. Interfaol usullarni qo'llash natijasida o'quvchilarning mustaqil fikrlash, tahlil qilish, xulosalar chiqarish, o'z fikrini bayon qilish, uni asos-lagan holda himoya qila bilish, sog'lom muloqot, munozara, bahs olib borish ko'nikmalari shakllanib, rivojlanib boradi [2].
Yozma va og'zaki taqdimotlar. Yozma va og'zaki taqdimotlar ingliz tilini o'rganuvchilar uchun muhim ko'nikmalardir. Ushbu ko'nikmalar ularning umumiy tilni bilish darajasini baholashning muhim qismidir. O'quvchilarni yozma tuzilmalari-ni tuzishi, tegishli grammatika va lug'atdan foydalanishi hamda o'z fikrlarini samara-li bayon etish qobiliyatini o'lchaydigan rubrikalar yordamida baholash mumkin. Og'zaki taqdimotlar o'quvchilarning aniq so'zlash, tegishli grammatika va lug'atdan foydalanish va o'z fikrlarini samarali yetkazish qobiliyatini rivojlanishiga katta yordam beradi.
Darslarni qo'shiqlar yordamida o'tish. Har bir ingliz tilini o'rganuvchi talaba hech bo'lmaganda bitta klassik "Jingle" qo'shig'i bilan tanish. Ha, Q dan keyin qaysi harf kelishini eslatish uchun ABC larga murojaat qilamiz. Garchi qo'shiq biroz ko'proq miya quvvatini talab qilsa-da, u ingliz tilida so'zlashuvchilarga ularning barcha alifbo ehtiyojlari uchun qulay mos holda yozuvlar nuqtasini taqdim etadi. Lug'at, grammatika va dialoglarni jozibali ohanglarga aylantirish-yosh o'quvchilarga ingliz tilini o'rgatishning ajoyib usullaridan biridir. Mashg'ulotlar jarayonida talim oluvchi-larning har qanday faoliyatlarini standart talablar asosida nazorat qilish, ular tomo-nidan bildirilayotgan fikrlarni baholashga yol qoymaydi. Agarda ularning fikr (go-ya)lari baholanib, boriladigan bolsa, talim oluvchilar oz diqqatlarini, shaxsiy fikrlarini himoya qilishga qaratadilar, oqibatda ular yangi fikrlarni ilgari surmaydilar. Mazkur metodni qollashdan asosiy maqsad talim oluvchilarni muammo xususida keng va chuqur fikr yuritishga rag'batlantirish ekanligini etibordan chetda qoldirmagan holda ularning faoliyatlarini baholab borishning har qanday usulidan voz kechish maqsadga muvofiqdir [3].
Yangi lug'atni tasvirlash uchun ko'rgazmali diagrammalar yarating.
Bosh, elka, tizza va oyoq barmoqlari yordamidagi o'yin mashg'ulotini o'quvchilar bilan dars davomida bajarish lug'at ro'yxatiga yangi so'z yozishdan ko'ra ancha o-
April 23-24, 2024
514
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
^hirchiq^avlat^edagogika^niversite^
sondir. O'quvchilar o'rganayotgan yangi so'zlarni ko'rinishini o'zlashtirib olish bilan birga, rasmlarga rang berish va hatto unga yangicha fikrlar qo'shishdan zavqlanishlari mumkin.
Ajratish, tagiga chizish va aylana o'tkazish - bu o'quvchilarlar ma'lumot parchalarini eslab qolish uchun foydalanadigan va juda keng tarqalgan hiylalardir. Ko'rgazmali diagrammalar yaratish yordamida kichkintoylar ingliz tilining qanday ko'rinishini tasavvur qila boshlaydilar. Qo'shimcha sifatida aytadigan bo'lsak, bu kabi qiziqarli va foydali metodikalar yordamida o'quvchilarning bilim sifati sezilarli darajada oshadi va ommaga yaqqol namoyon bo'ladi
Bilim olishni madaniyatni o'rganish bilan bog'lang. Ko'pgina tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, o'quvchilarning uy madaniyati va bos-hlang'ich bilimlari akademik muhitga kiritilganda yaxshiroq ishlaydi. Agar bolalar va ularning oilalari sinfda vakillik va hurmatga sazovor bo'lsa, ular faol va muvaffa-qiyatli bo'lishi darajasi yuqoriroq. O'quvchilarga xavfsiz muhitda o'zlarini ifoda etish va bir-biridan o'rganish imkonini berish ham butun sinf, ayniqsa, o'quvchilar uchun ajoyib ijtimoiy-emotsional o'rganish imkoniyatidir. O'qituvchilar o'z amaliyotlarida quyidagi taktikalarni qo'llashni o'ylashlari kerak: Talabalaringizning kelib chiqishi bilan tanishish Ularning hayoti bilan bog'langan misollardan foydalanish Talabalarn-ing madaniyatini san'at, musiqa va adabiyot bilan ifodalash. Talabalarni turli xil vosi-talarda hikoya qilishini rag'batlantirish: rasm, she'r, tasviriy san'at, drama, insho va boshqalar. Talabalardan o'z hayotlari haqida oddiy, stresssiz usullarda, ularni baham ko'rishga majburlamasdan gapirish va yozishni so'rang Talabalarga ona tili va tarjima ilovalaridan foydalanishga ruxsat bering
Doktor Shnayderning ta'kidlashicha, ba'zi o'qituvchilar, xususan, o'rta mak-tab o'qituvchilari o'zlarining jadvallarida shu tarzda kunlik almashish uchun yetarli joy bo'lmasligi mumkin. "Buni haftada bir marta 15 daqiqa qilish haqida o'ylab ko'ring", deydi u. "Bu o'quv vaqtini olib tashlasa ham, siz undan shunchalik ko'p nar-sani olasizki, menimcha sarflagan vaqtingiz bunga arziydi." Takrorlash til o'rganish-dagî muvaffaqiyat hisoblanarkan, til o'rganish dasturlar o'rganilgan mavzularni mus-tahkamlagani va o'quvchilarga ingliz tilini o'z shakIida qo'llay olishga imkon bergan-ligi sababIi eng kerakli ajoyib vositadir[4].
Xulosa qilib aytsak, ilovalardan foydalanishninig juda oson va qulayIigi ular-dan sinf tashqarisida ham ichkarida ham foydalanishga îmkon beradi. Garchand ilo-valar interaktiv va yaxshi rejalashtirilgan dasturlarni o'rnini bosolmasada,bunday ilo-valardan darsda foydalanish istalgan ingIiz tili o'rganish kursi uchun darsning muhim qo'shimcha qismi bo'la oladi. Aytish mumkinki bunday til o'rgamish dasturlari ta'Iim rivojlanishi bilan birga ko'payib bormoqda.
April 23-24, 2024
515
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
^hjrchjq^avlat^edagogjka^niVBBiitiii^^^^^^^ZiSllliS^
REFERENCES
1. Rozikova, Z. T. (2022). KICHIK YOSHDAGI BOLALARGA INGLIZ TILI O'QITISH METODLARI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(12), 200-206.
2. Rozikova, Z. (2023, December). METHODOLOGY OF USING LANGUAGE LEARNING APPLICATIONS IN KINDERGARTEN. In Fergana state university conference (pp. 131-131).
3. Rozikova, Z. (2023). ANALYSIS OF LANGUAGE LEARNING APPLICATIONS. Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal, 4(6), 237-242.
4. Rozikova, Z. (2023). MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTLARIDA XORIJIY TILNI O'QITISH VA DARSDA TIL O'RGANISH ILOVALARIDAN FOYDALANISH. Журнал иностранных языков и лингвистики, 5(5).
5. http: //manzura90 .zn.uz/interfaol-metodlar/
6. https://kompy.info/interaktiv-metodlar-va-ularning-turlari.htm
516
April 23-24, 2024
