Научная статья на тему 'БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИНИ ҲАРАКАТ ФАОЛИЯТИНИ ОШИРИШ УСУЛЛАРИ'

БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИНИ ҲАРАКАТ ФАОЛИЯТИНИ ОШИРИШ УСУЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
88
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ФИЗКУЛЬТМИНУТКА / ФИЗИЧЕСКАЯ ПОДГОТОВКА / ПОДВИЖНЫЕ ИГРЫ / КОМПЛЕКС / КОНТРОЛЬНЫЕ ТЕСТЫ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Хайтметов И.С.

Мақолада бошланғич синф ўқувчиларининг ҳаракат фаолиятини ошириш учун тузилган мажмуалар ёритилган. Ўқувчиларни ҳаракат фаолиятини ошириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган. Эрталабки гигиеник гимнастика машқлари, катта танаффус мобайнида ва дарс жараёнида ўтиладиган ҳаракатли ўйинларга ҳам эътибор қаратилган, бу эса ўқув дарс- машғулот жараёнини мувофиқлаштиришга имкон беради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИНИ ҲАРАКАТ ФАОЛИЯТИНИ ОШИРИШ УСУЛЛАРИ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

мента подтверждено преимущество использованной методики при освоении специальных знаний, предназначенных для выбора спортсменом и его соперником разновидностей действий в наиболее распространённых ситуациях борцовского поединка.

Более успешное овладение слушателями экспериментальной группы методами технико-тактического совершенствования спортсменов, выраженное в достоверном превышении ((Р<0,01) их показателей в сравнении с данными слушателей контрольной группы, свидетельствует об эффективности разработанной методики совершенствования тренерского мастерства в системе повышения квалификации.

Литературы:

1. Указ Президента Республики Узбекистан от 5 марта 2018 года «О мерах по коренному совершенствованию системы государственного управления в области физической культуры и спорта» за № УП-5368 .

У УК (УДК, UDC): 796.011:004

2. Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан от 14 августа 2018 года «О мерах по дальнейшему совершенствованию деятельности центра научно-методического обеспечения, переподготовки и повышения квалификации специалистов по физической культуре и спорту при министерстве физической культуры и спорта Республики Узбекистан» за № 658.

3. Корх, А.Я. Тренер: деятельность и личность. /А.Я. Корх. - М.: Тера-спорт, 2000. - 120 с.

4. Миндиашвили Д. Г., Подливаев Б. А. Планирование подготовки квалифицированных борцов: Методические рекомендации. М, 2000.

5. Николаев, А.Н. Успешность деятельности тренера /А.Н. Николаев// Теория и практика физ. культуры. - 2003. - № 12. - С. 29-32.

6. Туманян, Г.С. Спортивная борьба: учебное пособие для институтов физкультуры. М., 1998. - 285 с.

7. Туманян, Г.С. Стратегия подготовки чемпионов: настольная книга тренера /Г.С. Туманян. - М.: Советский спорт, 2006. - 494 с.

8. Пурахин, Н.Ф. Педагогическая диагностика профессиональных качеств тренера по спортивным единоборствам: дис. ... канд. пед. наук : 13.00.08/ Пурахин Николай Федорович; Федер. гос. бюджет. образоват. учреждение высш. проф. образования «Рос. гос. ун-т физ. культуры, спорта, молодежи и туризма (ГЦОЛИФК)». - М., 2013. - 157 с.

9. Якимов, А.М. Основы тренерского мастерства: учеб.-метод. пособие/ А.М. Якимов. - М.: Терра - Спорт, 2003 - 176 с.

Укитувчи

И.С. ХАЙТМЕТОВ1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик; шахри, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун:

haitmetoviles99@gmail.com

БОШААНГИЧ СИНФ УЦУВЧИААРИНИ ХДРАКАТ ФАОЛИЯТИНИ ОШИРИШ УСУАЛАРИ

Аннотация

Annotation

В статье рассмотрены разработанные комплексы для повышения двигательной активности учеников начальных классов. Разработаны рекомендации по повышению двигательной активности учеников. Координировать учебный процесс также позволяют утренняя гигиеническая гимнастика, подвижные игры, которые проводятся во время большой перемены и в процессе урока.

Ключевые слова: физкультминутка, физическая подготовка, подвижные игры, комплекс, контрольные

Маколада бошланшч синф укувчиларининг хдракат фаолиятини ошириш учун тузилган мажмуалар ёритилган. Укувчиларни ^араках фаолиятини ошириш буйича тавсиялар ишлаб чщилган. Эрталабки гигиеник гимнастика машклари, катта танаффус мобайнида ва дарс жараёнида утиладиган ^аракатли уйинларга хдм эътибор каратилган, бу эса укув дарс-машулот жараёнини мувофиклаштиришга имкон беради.

Калит сузлар: жисмоний тарбия дацицалари, жисмоний тайёргарлик, %аракатли уйинлар, мажмуа, назорат синовлари.

The article describes the developed complexes for improving the motor activity of beginning school pupils. Recommendations for improving pupils motor activity have been developed. Morning hygiene exercises, outdoor games that are held during the big break and during the lesson also allow you to coordinate the educational process.

Keywords: physical training, physical training, outdoor games, complex, control tests.

Тадцицотнинг долзарблиги: Президентимиз Ш.М Мирзиёевнинг 2017 йил 3 июндаги ПК-3031-сонли «Жисмоний тарбия ва оммавий спортни янада ривожлан-тириш чора тадбирлари тугрисида»ги Карори асосида жамиятимизда соглом турмуш тарзини шакллантириш, ахолининг, айникса ёш авлоднинг жисмоний тарбия ва оммавий спорт билан мунтазам шугулланиши учун замон талабларига мос шарт-шароитлар яратиш, соглом авлодни камол топтириш, таълим тарбия беришнинг аста-секин муваффакиятли амалга ошириш, жамият-ни ривожлантиришда мухим ижтимоий, щтисодий ва сиёшй вазифалардан бири булиб хизмат килади [1,2].

Укувчиларнинг мактаб кун тартибида гимнастика машгулот шаклларини утказиш жараёнидаги жисмо-

ний ривожланиш ва жисмонии таиёргарлик даражаси узига хос булиб, фаркли равишда индивидуал узга-ришларга эга.

Гимнастика спорт тури тиббий сохада хам куплаб ка-салликларни олдини олиш ва даволашда самарали фой-даланилади. Гимнастика машклари оркали жисмоний сифатларни ривожлантириш, тугри коматни шакллантириш, согликни мустахкамлаш, иродавий фазилатларни тарбиялаш, харакатларни мохирона енгил ижро этишга ургатиш каби вазифалар муваффакиятли хал этилади.

Гимнастика жисмоний тарбия дастурининг асосий булимларидан бири хисобланади. Мактабда олиб бори-ладиган гимнастика машгулотлари, дастурнинг бошка булимлари сингари, у укувчиларнининг жисмоний

36

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

№5-2020

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

ривожланиши ва саломатлигини саклаш асосии вази-фалардан бири булиши лозим.

Улар куйидагилар:

1. Тугри жисмоний ривожланиш, согликларини муста^камлаш, чиниктириш;

2. Укувчиларни хаётий зарур харакат куникма ва малакаларига ургатиш;

-мухим харакат ва иродавий фазилатларини (тезкор-лик, чакконлик, куч ва хк.) ривожлантириш;

-гимнастика дарсини кизикарли ва мазмунли утиш оркали укувчиларни дарсга булган кизикиш ва фаоллигини ошириш зарур. Шундай экан, болаларни жисмоний ва хар томонлама ривожланиши учун мактаб кун тартибидаги гимнастика машгулот шаклларидан фойдаланмогимиз мухимдир [2].

Тадкикотнинг максади. Бошлангич синф укувчи-лари учун харакат фаоллигини ошириш буйича мажму-аларни ишлаб чикиш.

Тадкикотнинг вазифаси. "Умумий урта таълим" мактабининг бошлангич синф укувчилари учун харакат фаоллигини ошириш буйича ишлаб чикилган мажмуа-ларни тажрибада асослаш.

Тадкикотни ташкил килиш. Педагогик кузатувлар ва назорат синовлари Чирчик шахридаги 8-сонли Уму-мий урта таълим мактабида утказилди. Тадкикотларда 6-7 ёшдаги 64 та мактаб укувчилари иштирок этди.

Тадкикот натижалари ва уларнинг мухокамаси. Педагогик кузатиш тахлили шуни курсатдики: 1-синф укувчилари 1 кун давомида 3 соат дарс утишади, хар бир дарс жараёни 40 дакикадан давом этади. Демак бир кунда болалар 120 дакика дарсда утиришади. Дарслар орасидаги танаффус 5 дакикани ташкил этади.

Дарс давомида укувчилар партада утиради ва аклий мехнат билан шугулланади. Хаттоки, баъзи вактларда укитувчи танаффусга хам чикармай вазифаларни килиб утиришларини буюради. Шунинг учун хронометраж улчами курсаткичлари шуни курсатдики, тадкикот гурухидаги ва назорат гурухидаги укувчиларнинг кун давомида мактабдаги харакат вакти 10%, партада утир-ган вакти эса 90% ни ташкил килар экан.

Бу иккала 1а-синф хамда 1б-синфдаги болаларнинг харакат фаолияти курсаткичидир. Шунинг учун биз 1а-синфни тадкикот гурухи этиб тайинладик, 1б-синфни эса назорат гурухи килиб олдик.

Тадкикот гурухида хар куни биз ишлаб чиккан мактаб кун тартибидаги гимнастика машгулот шакл-ларини олиб бордик. Назорат гурухи эса одатдаги кун тартибида колди.

Тадкикот гурухидаги укувчиларда хар куни дарсдан 15 дакика олдин эрталабки гигиеник гимнастика машкларини олиб бордик. Хар бир ЭГГ мажмуасига 6-7 тадан машкларни киритдик (1-жадвал). Хар 2 хафтадан кейин мажмуалар узгартирилди.

Бошлангич синф ёшидаги болаларни физиологик ва психологик хусусиятларини хисобга олганда уларда дарснинг 20 дакикасидан кейин толикиши, диккатининг пасайиши илмий тадкикотларда асосланган.

Шунинг учун тадкикот гурухида хар бир дарс да-вомида жисмоний тарбия дакикаларини олиб бордик. Жисмоний тарбия дакикалари учун алохида мажмуалар

тузиб чикилди, шунингдек мажмуаларни хар бир дарс-нинг 20 дакикасида олиб бордик. Олиб бориладиган мажмуалар хар 4-5 хафтада узгартирилди. Жисмоний тарбия дакикаларини дарс давомида утирган ва турган холатларда ташкил этдик (2-жадвал).

1-жадвал

Эрталабки гигиеник гимнастика мажмуаси

№ ДД Мазмуни Меъёри Ташкилий ва услубий курсатмалар

1. Асосий туриш Оёк учида туриб, Кулларни юкорига кутариш 2. Д.Х. 2-4 марта Машк юкорига интилган холда керишиб бажарилади. Куллар юкорига кутарилади, кафтлар бир-бирига каратилган холда.

2. Оёклар керилган, куллар белда 1-3. Куллар кукрак олдида тирсакларни оркага тортиш 4. Д.Х 2-4 марта Машкни бажаришда болаларни гавдаси ростланган холда булиши керак. Тирсакларни оркага иложи борича купрок тортишлари керак.

3. Оёклар керилган, куллар белда Гавдани унгга бурилиш ва бош устида чапак чалиш Д.Х. Гавдани чапга бурилиш ва бош устида чапак чалиш. Д.Х. 2-4 марта Машкни укувчилар бир хил бажаришга ургатиш керак. Бу уларни диккатини тарбиялайди. Бурилганда факатгина гавда охиригача бурилади.

4. Оёклар керилган куллар ёнда Унгга эгилиш, куллар бош оркасида Д.Х. Чапга эгилиш, куллар бош оркасида Д.Х. 2-4 марта Кулларни ёнга килганда тирсакларни охиригача ёзишлари керак. Эгилишни хам чиройли ва аник бажаришлари лозим.

5. Асосий туриш Ярим чуккайиб утириш. Кулларни олдинга узатиш. Кулларни тушуриш. Д.Х. 2-4 марта Машкни бажаришдан олдин 1 та укувчида курсатиб бериш мумкин. Шунда укувчилар машкни яхширок бажара оладилар.

6. Оёклар елка кенглигида куллар ёнда Олдинга энгашиш ва унг тиззанинг оркасида чапак чалиш Д.Х. Шунинг узи факат чап тизза оркасида чапак чалиш. Д.Х. 2-4 марта Эгилганда гавдани ростлаб, керишиб эгилишлари керак. Машкни бир хил бажариб, чапак товушлари бир хилда чикишига эътибор бериш керак.

7. Асосий туриш 1-2. Оёк учида туриб, куллар юкорига кута-рилади ва бурун билан нафас олинади. 3-4. Огиздан нафасни чикариб Д.Х. га кайтиш 2-4 марта Бунда укувчилар нафасни ростлайдилар ва кейинги дарс жараёнига тайёр булиши шароит яратади.

Жисмоний тарбия да^и^алари мажмуаси

№ ДД Мазмуни Меъёри Ташкилий ва услубий курсатмалар

1. Партада утирган холда, куллар белда 1-4 бир вактда елка камарларини доира шаклида оркага айлантириш. 2-4 марта Машк секин суръатда бажарилади. Машк упкани тозалаб туришни яхшилайди. Бошни тугри ушлаб, елкаларни ёзиб, белни тугри тутиб, нафас олишни ушламасдан бажариш керак.

2. Асосий туриш 1-2. Кулларни ён томондан юкорига кутариб чузилиш 3. Бош устида чапак чалиш 4. Д.Х. 5-8 дюкорига депсиниш 2-4 марта Машк бир хил уртача суръатда бажарилади. Укитувчи машкни биргаликда бажариб курсатади. Кадди-коматнинг тугрилигини кузатиш керак.

3. Оёклар керилган куллар белда. 1.Чуккайиб утириш, куллар олдинда кафтлар пастга каратилган. 2. Д.Х. 2-4 марта Машкни бажаришда куллар букилмайди. Машкни бажаришда белни тугри туришини кузатиш керак. Кадди-коматнинг тугри шалланишига ёрдам беради.

4. Партада утирган холда куллар пастга тушурил ган. 1. Кулларни ён томондан юкорига кутариб, бармоклар-га караш (нафас олиш). 2. Кулларни ён томондан пастга тушуриб бушаштириш (нафас чикариш). 2-4 марта Машк упкани тозалаб туриш ва бушашишни яхшилашга каратилган. Болаларни мушакларини тугри бушаштиришга доимий равишда ургатиб бориш лозим.

Болаларга дарслар орасидаги кичкина 5 дакика-ли танаффусларда харакатни эслаб колиш вази-фалари, шунингдек мускул харакатини сезишни ривожлантириш ва мувозанатни саклаш машклари берилди.

Масалан: Чалгитувчи харакат машклари, уки-тувчининг ишораси буйича харакатларни бажариш.

о сч о сч ю

О!

го

£ о о.

СО

№5-2020 е-шаП: fan_sportga@uzdjtsu.uz

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Тад^и^от ва назорат гуру^лари Тад^и^от гуру^и Назорат гуру^и

■ Болаларнинг партада утирган ва^ти ■ Болаларнинг ^аракатланган ва^ти

1-диаграмма.

6-7 ёшли болаларнинг харакат фаоллиги.

Тадкикот натижалари тахлили шуни курсатдики, тадкикот гурухимизда йил охирида назорат гурухи-мизга Караганда барча натижалар усиши кузатилди (1-диагр.).

Иил охирида тадкикот ва назорат гурухларида педагогик кузатув ишларини олиб бордик. Унга кура, тадкикот гурухида болаларнинг мактабда кун давоми-даги харакат фаоллиги 24% ни, партада утирган вакти эса 76% ни курсатди. Назорат гурухида эса харакат фаоллиги олдинги натижа буйича колди. Куриниб турибдики, тадкикот гурухидаги болаларнинг харакат фаоллиги ортган (1-диагр.).

3-жадвал

1-синф у^увчиларида харакат куникмасини шаклланиш жараёни

№ Машклар мазмуни Тадцицот гуру^и Назорат гурщи

Тадагщотдан опдин ТаТашуотдш кейин Тадцоцотдан олдон Тадцщотдан кейон

* ± Ö Я ± Ö Я ± 8 Я ± 8

1 Харакатни эслаб колиш 2,5 1,2 4,0 0,5 2,4 1,2 2,6 0,9

2 Мушак харакати сезгирлигини аниклаш 7,5 1,8 2,4 0,6 7,6 1,9 6,4 1,7

3 Мувозанат саклаш 2,2 1,2 5,4 1,6 2,2 1,3 2,5 1,2

Болаларни харакатни эслаб колиш, мушак хара-кати сезгирлигини аниклаш ва мувозанат саклаш тестлари натижаси шуни курсатдики, тадкикот гурухида назорат гурухига караганда узгаришлар ижобий натижани намоён этди (3-жадвал).

Тадкикот гурухимиз иштирок этган укитувчила-рининг фикрича, болаларда дарсга нисбатан фаол иштироки, кизикиши, интилувчанлиги ва ишчанлиги ошган. Уларнинг дарс давомидаги хулки хам ижобий томонга узгарган.

Хулоса. Утказилган дарс жараёнидаги ва мактаб кун тартибидаги гимнастика машгулот шакллари болаларни согломлаштириш ва харакат фаолиятини яхшилашда катта ахамиятга эга. Шу билан биргаликда, утилган машклар мактаб укувчиларда харакат куникмалари ошганлиги куриниб турибди, дарс жараёнида берилган маълумотларни тезлик билан кабул килиши, фикрла-шиш доирасига хам катта таъсир курсатади.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 3 июндаги "Жисмоний тарбия ва оммавий спортни янада ривожлантириш чора тадбирлари туфисида"ги П^-3031-сонли карори.

2. Эштаев А.К. Умумривожлантирувчи машкларни утказиш усули-яти (услубий тавсиянома). Т.: 2004. - 59 бет. 7-10 бет.

3. Хужаев Ф., Усмонжужаев Т. БошланFич синфларда жисмоний тарбия дарслари.- Т.:Укитувчи , 1996. - 184 б. 15-18 бет.

УУК (УДК, UDC): 796.011.1:42

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Укитувчи Ш.Х. ГОФУРОВ1

1 Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахри, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун:

sherali.gofurov@mail.ru

БОЛАЛАР ВА УСМИРЛАР СПОРТ МАКТАБЛАРИДА БОШЛАНГИЧ ТАЙЁРЛОВ ГУРУДИДА ШУГУЛЛАНУВЧИ ЕНГИЛ АТЛЕТИКАЧИЛАР МАШГУЛОТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Аннотация

Annotation

В статье раскрыты средства и методики совершенствования тренировочного процесса на основе нетрадиционных средств с учетом особенностей тренировочного процесса спортсменов-легкоатлетов ГНП в ДЮСШ.

Ключевые слова начальная тренировочная группа, физическая культура, физическое развитие, использование подвижные игры, физическая реабилитация.

Ма^ола БУСМда бошлангич тайёрлов гурухида шугулланаётган енгил атлетикачиларнинг машгулот жараёнини узига хос хусусиятларини инобатга олган холда, ноанъанавий воситалар асосида машгулот жараёнини такомиллаштириш буйича восита ва услубиятлар очиб берилган.

Калит сузлар: бошлангич тайёрлов гурщи, жисмоний тайёргарлик, жисмоний ривожланганлик, уаракатли уйинларни цуллаш услубияти, жисмоний реабилитацияси.

This article explains the tools and techniques for improving the training process of non-traditional athletes, taking into account the peculiarities of the Athletes' training activities in the primary training group at the School for Children and Adolescents.

Key words: starter training group, physical education, physical development, use of action games, physical rehabilitation.

38 e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz №5-2020

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.