CC BY
11
УДК 00-372.8
Сагындъщ К.Б. студент магистратуры Жакыпбекова Г.Т., п.г.к.
доцент
ага оцытушы, гылыми жетекшi М. Эуезов атындагы ОцтYстiк Казакстан университетi Шымкент цаласы, Казакстан Республикасы
БОЛАШАЦ ИНФОРМАТИКА МАМАНДАРЫНЬЩ ЭЛЕКТРОНДЬЩ
Б1Л1М БЕРУ РЕСУРСТАРЫН ЦОЛДАНУДАГЫ КЭС1БИ
К¥З1РЕТТ1Л1К
Аннотация. Бул мацалада ^a3ip8i Ke3Öe8i ец 03eKmi мэселелердщ 6ipi, жаца заманныц талабына сай бшм беру саласындагы электронды бшм беру ресурстары жайлы айтылады. Мацала болашац информатика мамандарыныц Kdci6u ЦYзiреттiлiгi мен, оны дамыту барысындагы электрондыц бшм беру цуралдарыныц мацызы царастырылады. Мацалада электронды бшм беру ресурстарыныц информатикадагы мацызы айцындалады. Мацаланыц взектЫт мынада, бYгiнде болашац информатика мамандарыныц бiлiмi мен кэыби дагдысы, ЦYзiреттiлiгшц заман талабына сай жэне бэсекеге цабiлеттi болуы мацсатында, электронды бшм беру цуралдарыныц цолданысы жайлы ацпарат берiледi.
ТYйiндi свздер: информатика, электронды бшм беру ресурсы, маман, ацпараттыц технология, мYsалiм.
PROFESSIONAL COMPETENCE OF FUTURE COMPUTER SCIENCE SPECIALISTS IN THE USE OF ELECTRONIC EDUCATIONAL RESOURCES
Abstract. In this article, we will talk about one of the most pressing issues at the moment, about electronic educational resources in the field of education that meet the requirements of the modern era. The article examines the professional competence of future computer science specialists and the importance of electronic educational tools in their development. The article defines the importance of electronic educational resources in Computer Science. The relevance of the article is that today information is provided on the use of electronic educational tools in order to meet the requirements of the time and be competitive in the knowledge and professional skills, competencies of future computer science specialists.
Keywords: computer science, electronic educational resource, specialist, information technology, teacher.
Казрп уакытта бiлiм берудi жанарту проблемалары коFамдык eмiрдщ орталыFында, кызу тюрталас такырыбына айналды. Бэсекеге кабшетл болу, элемдш бiлiм кещсттне ену, бшм беру барысында кеш басындаFы елдердщ стандарттарына ^мтылу - б^л казiрri тандаFы KOFамнын дамунын басты мщдеттершщ бiрi. Сэйкесшше, сапалы жэне тиiмдi электронды бiлiм беру ресурстарын (ЭББР) к¥ру елiмiздщ бiлiм берудi акпараттандыру саласындаFы негiзгi мшдеттердщ бiрi болып табылады.
ЖацартылFан бiлiм беру жYЙесiнде окытуды ^йымдастыру мен жYргiзуге жана тэсшдердi iздестiруге негiздейдi. Акпараттандыру оку процесш к¥растыруда, бiлiм беру процесi субъектшершщ езара ю-кимылын езгертуде, окушылардын eзiндiк ж^мысын ^йымдастыру жэне баскару кезiнде электрондык бiлiм беру ресурстарын тиiмдi пайдалану есебiнен бiлiм беру жYЙесшщ сапалы жана жэне жана денгейге шыFуын камтамасыз етедi. Осыпан байланысты м¥Fалiмнщ окуда электрондык бшм беру ресурстарын к¥ру жэне колдану кабiлетi онын акпараттык -коммуникациялык технологиялар саласындаFы к¥зыреттшгшщ манызды к^рамдас бeлiгi болып табылады. Болашак информатика м¥Fалiмше бiлiм беру тапсырысына сэйкес электронды бшм беру ресурстарын iздеудi жэне тандауды Yйрену, оларды сабактын эртYрлi тYрлерiне жэне сабактын эртYрлi кезендерiне косудын орындылыFын аныктау, оларды колдана отырып окушылардын нэтижелерiн баFалау манызды.
БYгiнгi танда заманауи электронды бшм беру ресурстарынын кантентi мен интерфейс эрдайым жанарып отыратын бшм беру к¥ралдарына койылатын талаптарFа сэйкес келе бермейд^ Нэтижесiнде болашак м¥Fалiмдi бiлiм беру ресурстарынын дидактикалык мYмкiндiктерiн пайдалануга Fана емес, сонымен катар оларды к¥ру мен белгiлi бiр оку максаттарына бейiмдеуге дайындау мэселес eзектi болып отыр. МYFалiмдердi максатты акпараттык-технологиялык даярлау олардын кэсiби-педагогикалык к¥зыреттшктщ манызды жэне кажеттi компонентi ретшде электрондык бiлiм беру ресурстарын к¥PУFа жэне пайдалануFа дайындыFын камтамасыз етуi керек. Дегенмен, казiргi уакытта акпараттык технологиялар жэне электронды ресурстарды пайдалану саласындаFы акпараттык технологиялар мен баска да мамандыктар мYFалiмдерiн даярлау жYЙесшщ жекелеген аспектiлерiн немесе компоненттерiн эзiрлеуге баFытталFан педагогикалык зерттеулердiн Yлкен кeлемi жYргiзiлуде. Алайда, бiлiм берудi компьютерлендiру жаFдайында бiлiм беру практикасында электрондык бшм беру ресурстарын пайдалану саласында болашак м¥Fалiмдердi кэсiби даярлаудын непзп компоненттерiн камтитын бiрынFай ^станымнан жYЙелi зерттеу iс жYзiнде жок. Б^л жаFдайда болашак информатика м¥Fалiмшщ эдютемелж дайындык мазм^нын жетiлдiру мэселесi eзектi бола тYсуде. Б^дан баска, электрондык бшм беру ресурстарын енпзу тшмдшгш тeмендететiн
мэселелер шешшмеген кYЙiнде калып отыр, олардыц iшiнде, ец алдымен, электрондык бшм беру ресурстарын пайдалану теориясы мен практикасыныц ауысуын атап еткен жен. Елдеп бiлiм берудегi акпараттык технологиялар, компьютерлж жабдыктар мен баFдарламалык камтамасыз етудiн даму каркынына катынасы. Б^л факторлар болашак информатика м^ашмш окыту мазм^нын жетiлдiру, педагогикалык институтта оларды эдютемелш даярлаудыц колданыстаFы технологияларын кайта карау кажеттiлiгiн растайды. Сонымен катар, педагогикалык жоFары бiлiмнiн мазм^ны мен ^йымдастырылуыныц заманауи тэсшдерi адамныц педагогикалык кызметке дайындыFыныц критерийлерi туралы мэселеш жацаша кояды.
Жалпы, электрондык бшм беру ресурстары тYсiнiгi, электронды тась^ыштарда немесе желiлерде орнастырылатын баFдарламаны камтамасыз ететiн, техникалык жэне электрондык жарияланысдардыц жиынтыFы. К,арапайым тiлмен айтканда, электрондык бшм беру ресурстары б^л оку материалдарын электронды к¥PылFылар аркылы колдану. Электрондык бiлiм беру ресурстары, ец алдымен, м^ашмнщ сабактаFы уакытын Yнемдеу, окушыларды окытудыц уэждемесш арттыру Yшiн кажет. Электрондык бiлiм беру ресурсында аудио жэне бейне материалдар пайдаланылады, бiрак негiзiнен оку материалын виртуалды тYPде YCынуFа мYмкiндiк беретiн мультимедиялык технологиялар колданылады. Электрондык бiлiм беру ресурстарын пайдалану процесшде студенттердiц танымдык iс-эрекетiнiц белсендi тYрлерiн ¥ЙымдастыруFа, белсендi танымдык позицияны калыптастыруFа баса назар аударылады. Б^л процесте м^аим студенттерге кажеттi оку к¥ралдарын ¥CынуFа, кажетл кемек керсетуге, окушыны оку материалын д^рыс игеруге баFыттауFа дайын окытушы-менеджер, тэлiмгер релiн аткарады.
КазрН уакытта кептеген акпараттык мэселелердi тиiмдi шешу Yшiн KOлдануFа болатын кептеген баFдарламалау тiлдерi бар. Алайда, кез -келген баFдарламалау тiлiнде баFдарламалык жасактаманы сэтл эзiрлеудiц негiзi алгоритмдеудiц негiзгi принциптерш бiлу, баFдарлама процесiн жэне компьютерлж деректердi тYсiну болып табылады. Студенттердi окыту процесiнде жоFарыда аталFан ЭББР колдану баFдарламалауFа деген KызыFушылыкты арттыруFа, шешiлетiн мiндеттер шецберiн кецейтуге жэне сол аркылы осы салада бшм мен даFдыларды жоFары децгейде калыптастыруFа мYмкiндiк бередi.
Бiр кызыFы, оку ю-эрекетшщ тYрiне байланысты эртYрлi электронды бшм беру ресурстарын жан-жакты пайдалану аркылы Yлкен дидактикалык эсерге кол жетюзуге болады: дэрiсте жаца материалды зерттеу, презентацияны пайдалану, форумда танымал мэселелердi талкылау жэне т.б. алайда, электронды бшм беру ресурстарыныц жаца тYрлерiнiц эртYрлiлiгi мен Yнемi пайда болуы, сондай-ак ЭББР дамытудыц баFдарламалык к¥ралдары болашак мYFалiмдердi даярлауды кажет ететш
оку процесшщ тез езгеретш талаптарына эрдайым сэйкес келе бермейдi. оку сабактарын жобалау Yшiн электрондык оку-эдiстемелiк материалдарды жасауда колданылады. Сэйкесiнше, бYгiнде елiмiзде бiршама ресурстар бар. Осылайша, К,азакстан Республикасынын бiлiм жэне Fылым министрлтнщ edu.gov.kz сайтында елiмiздщ бiлiм беру ресурстары керсетiлген. Атап ететiн болсак: Kundelik.kz, Daryn.online, OnlineMektep.org, Diadem E-Learning, Fluentme, «Bilge Mektebi», OPIQ.KZ. Сонымен катар электронды бiлiм беру саласына катысы бар баFдарламар мен платформаларда бар. Мэселен: CORE, Learningapps.org,
Liveworksheets, «Interactive worksheets», «Nearpod» платформасы жэне т.б.
Информатика м¥Fалiмш казiргi акпараттык технологиялар KOFамындаFы ж^мыска толык дайындау Yшiн университеттегi оку процесi танымдык белсендiлiктi жэне шыFармашылык кабiлеттерiн дамытуды, окушылардын езiн-езi дамытуFа дайындыFы мен ерш-ж^ерш арттыратын жана акпараттык-коммуникативтж педагогикалык ортада жYPуi кажет. Сондыктан болашак информатика м¥Fалiмш сауатты маман ретшде даярлау жYЙесi одан эрi жетiлдiруге дайын ашык жYЙе ретшде жобалануы жэне жYзеге асырылуы керек. М^ндай жYЙенщ негiзiнде онын каркынды дамып келе жаткан шындыкка, теракты жэне Yздiксiз дамуFа баFытталуы керек. М¥Fалiмнщ теориялык жэне практикалык дайындык денгешне карамастан, казiргi мYFалiм езшщ кэсiби жэне акпараттык даFдыларын Yнемi жэне Yздiксiз жетiлдiруге мiндеттi.
Информатика мYFалiмiн казiргi акпараттык ортада ж^мыс iстеуге дайындау мYFалiмнiц бYгiнгi алдында тYPFан мэселелердi шешуге Fана емес, сонымен бiрге OFан элi таныс емес, бiрак болашакта пайда болуы мYмкiн мэселелердi шешуге дайын болуFа баFытталуы керек. Сондыктан университет окытушысынын студенттермен езара эрекеттесушщ максаттары, мшдеттер^ к¥ралдары, формалары, тетiктерi мен эдiстерi карастырылып отырFан Кэсiби к¥зыреттшк т^жырымдамасы манызды жэне к¥нды болатындай етш аныкталуы керек, егер бэрi бiрдей болмаса, кем дегенде болашак мамандардын кепшiлiгi Yшiн.
Болашак м¥Fалiмдердщ кэ^би к¥зыреттшгш калыптастыру казiргi уакытта кэЫби бiлiм беру жYЙесiнiн ен езекл мiндеттерiнiн бiрi болып табылады, ол информатика мен заманауи акпараттык-коммуникациялык технологияларды окыту процесiнде алынFан бiлiм, даFдылар мен даFдылардын жиынтыFы ретiнде Fана емес, сонымен катар казiргi акпараттык аFымда баFдарлай бiлу, колайлы баFдарламалык жэне аппараттык к¥ралдарды тандау мYмкiндiгi, педагогикалык кызметтi жYзеге асыру, акпараттык технологияларды пайдалану манызды. Мектептщ бшм беру процесшде акпараттык технологияларды колданудын тиiмдiлiгi мYFалiмнiн оларды оку процесшде колдануFа деген уэжiмен, кен кезкарастын болуымен, жалпы бiлiм беру жэне оку максатындаFы баFдарламалык жасактаманы иеленуiмен, пэндi окытудын эдiстемелiк
жYЙесiндегi акпараттык технологиялардыц орнын аныктау мYмкiндiгiмен аныкталады.
Бiлiм берудi жацFыртудыц мацызды стратегиялык баFыттарыныц бiрi бiлiм беру процесше акпараттык-коммуникациялык технологияларды, электрондык ресурстарды енгiзу, даму жэне езiн ^i дамыту кажеттiлiктерiне жауап беретiн бшм берудщ жаца тYрiн калыптастыру Yшiн жаFдай жасау болып табылады. Жаца буынныц электронды бiлiм беру ресурстары - б^л интерактивтi мультимедиялык ешм, ол студенттерге пассивтi керермен немесе тыцдаушы емес, не болып жатканын бакылауFа мYмкiндiк бередi. Сыныпта ЭББР колдану оку процесш шыFармашылык, кызыкты етедi жэне студенттердi жаца бшм мен ашылуларFа итермелейдi. Объектiлердiц, процестердщ, к^былыстардыц мэтiндiк сипаттамаларын зерттеу бiр нэрсе, ал оларды интерактивтi тYPде керу жэне зерттеу мYлдем баска.
Электрондык бшм беру ресурстары YЙде элдекайда толык практикалык сабактар етюзуге мYмкiндiк бередi-виртуалды мYражаЙFа барудан бастап зертханалык экспериментке дейiн жэне ез бшмщзд^ даFдыларыцыз бен кабiлеттерiцiздi бiрден баFалауFа мYмкiндiк бередi. ЭББР пайдалану сыныптаFы студенттермен карым-катынас жасау уакытын арттырады, яFни окытудаFы шыFармашылык компонент, трансляциядан талкылауFа кешу артады.
ЭББР колдану сабактыц эртYрлi кезецдерiнде мYмкiн. Б^л:
- Бiлiмдi езектендiру кезещндеп ЭР;
- Электрондык тесттер;
- ЭОР, оныц iшiнде ез эзiрлемелерi.
ЭББР жаца материалдарды жариялау кезещнде. 1с-эрекет студенттiц процеске жеке катысуына негiзделген, ейткенi iс-эрекеттiц к¥рамдас белiктерi оларFа жiберiледi жэне бакыланады. Оку процесi окушыныц танымдык ю-эрекетке катысуы жаFдайында жYредi, ол калаулы жэне тартымды болады жэне OFан катысу аркылы канаFат экеледi. Окытуды ынталандыру балаларды киындыктардан алшактататын, оларды бiрегей к^ралдардыц кемегiмен бiрегейлiгiмен кызыктыратын жацалык элементiн енгiзу аркылы жYзеге асырылады. Жацалыктыц м^ндай элементтерi, мысалы:
- Электрондык окулыктар;
- Мультимедиялык презентациялар;
- Оку бейнефильмдерт
Бшм, бшк жэне даFдыларды бекiту жэне жетавдру кезецiндегi ЭББР. Информатика курсыныц кептеген такырыптарын шоFырландыру кезiнде Ыз ЭОР-ны да колдана аламыз. Электрондык тасымалдаFыштардаFы кептеген оку курстарында бакылау жэне тест режимдерi бар, оку барысында статистиканы жYргiзедi. Осы ретте информатика сабаFыныц модельдiк н^скасын карастырайык.
ЭББР-ды тек жана бшм беру мYмкiндiктерi ретшде карастыруFа болмайды. Олар жана даFдылар мен кабiлеттердi жаттыктырады. Студенттердщ сабакка дайындалу жэне ез бетшше ж^мыс iстеу Yшiн баска материалдарды пайдалану мYмкiндiгi бар. ЭББР кемепмен оку процесi окушыны езгертедi. Процесс нэтижелерi окушыны окытуда (бiлiм беру жэне жеке) кершедг Бiрiншiден, б^л жана бiлiм алу процесi емес, жана даFдылар мен кабiлеттердi калыптастыру процесс Дэл осы нэтижеге ЭББР кемепмен сабактарды баFыттау керек. КэЫби к¥зыреттердi тек арнайы педагогикалык пэндердщ окытушылары Fана емес, сонымен катар бшм беру процесш бiрiктiретiн жалпы бiлiм беретiн жэне жалпы кэсштш педагогикалык пэндердiн окытушылары да калыптастырады. Интеграциянын басты ^ралы-бшм беру мазм^ны. Белгiлi бiр нэтижелерге кол жетюзу Yшiн студент ендiрiске келгенде езшщ кэ^би ^ткырльгеы мен икемдiлiгiн толык керсете алатын, элеуметтiк жэне кэ^би мэселелердi шеше алатын, ендiрiстiк мiндеттердi талдап, баска адамдармен карым -катынас жасай алатын жаFдай жасауы керек.
Эдебиеттер TÎ3ÎMi:
1. И.С.втебаев, Г.Б.Бокаева, Г.Эбiлкасымова. К^зыреттшк ^ымыньщ педагогикадаFы маFынасы// К^зыреттшк ^ымыньщ педагогикадаFы маFынасы (articlekz.com)-2015ж.
2. Алмешова, Ж. К. Болашак м¥Fалiмдердщ кэсiби к¥зыреттшгш калыптастырудын Fылыми - педагогикалык негiздерi / Ж. К. Алмешова. — Мэтш: тiкелей // Жас Fалым. — 2014. — № 4.1 (63.1). — Б.31-33.
3. Винницкая М. А. Основные составляющие информационной компетентности будущих специалистов / М. А. Винницкая, С. К. Баймухамедова, М. Ж. Дюсемалиева и др.// Материалы международной научно-практической конференции. — Алматы, 2005. — 467 с.
4. Агмалова, А. Ф. Формирование информационной компетентности будущих учителей информатики / А. Ф. Агмалова. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2013. — № 4 (51).
5. Зияудинов М.Д., Абдуразаков М. М. информатика мектеп курсында БТ к¥ралдарын кешендi колдану. Жинакка. «ДаFыстандаFы нарыктык экономика жаFдайында Fbrnbrn мен жоFары бшмнщ даму мэселелерЬ). -Махачкала, 2014. - Б.103-105.
6. Агмалова, А. Ф. Формирование информационной компетентности будущих учителей информатики / А. Ф. Агмалова. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2013. — № 4 (51). — С. 504-505.
7. Воинова И. В. Технология подготовки будущего учителя к профессиональной деятельности в условиях цифровой образовательной среды [Электронное издание] / И. В. Воинова, С. И. Проценко, Л. А. Сафонова // Цифровая образовательная среда в педагогическом образовании : монография / Под общ.ред. Т. В. Кормилицыной, Е. А. Бакулиной ; Мордов. гос. пед. ин-т. - Саранск, 2019. - 145 с. - С. 129-145.
8. Бужинская, Н. В. Болашак информатика м^ашмдерш баFдарламалауды окыту процесшде электрондык бшм беру ресурстарын колдану / Н. В. Бужинская. - Мэтш: тжелей / / Педагогика: дэстурлер мен инновациялар: 11 Халыкаралык материалдар. Fылыми. конф. (Челябинск, казан 2012). -Челябинск: ею Комсомол, 2012. — Б. 199-202.
9. Доронина, Е. В. Использование электронных образовательных ресурсов на уроках информатики / Е. В. Доронина. — Текст : непосредственный // Инновационные педагогические технологии : материалы IV Междунар. науч. конф. (г. Казань, май 2016 г.). — Казань : Бук, 2016. — С. 47-51.
10. Агмалова, А.Ф. Болашак информатика м^ашмдершщ акпараттык к^зыреттшгш калыптастыру / А. Ф. Агмалова. - Мэтш: тжелей / / Жас Fалым. — 2013. — № 4 (51). — Б.504-505.
