Научная статья на тему 'БМСК жағдайында метаболикалық синдромның жыныстық ерекшеліктері'

БМСК жағдайында метаболикалық синдромның жыныстық ерекшеліктері Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
148
64
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
метаболикалық синдром / семіздік / қант диабеті / жүрек қантамыр аурулары / холестерин / триглицеридтер / metabolic syndrome / obesity / diabetes / cardiovascular disease / cholesterol / triglyceride

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Н. С. Махамбеталиева

Қарағанды қаласының №5 қалалық емханасына қаралатын біріншілік семіздігі бар пациенттермен зерттеу жүргізілді. Зерттеуге 19-40 жас аралығындағы 40 пациент қатысты. Зерттеуде кешенді анамнездік, клинико-биологиялық және антропометриялық зерттеулер жүргізілді. Зерттеу нәтижесі бойынша метаболикалық синдром әйел адамдарда ер адамдарға қарағанда 2 есе жиі таралғандығы анықтылды. Метаболикалық синдромы бар пациенттерде жиі кездесетін компоненттер анықталды: артериальді гипертензия, орталық семіздік, жоғары триглицеридтер, мен төмен ТЖЛП

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Н. С. Махамбеталиева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SEX DIFFERENCES IN THE METABOLIC SYNDROME AT PHC-LEVEL

Author of the article conducted a survey of 40 patients at the age of 19-40 with primary obesity, Patients were observing in Karaganda city polyclinic №5, there has conducted anamnestic, clinical and biochemical, an-thropometric survey. The results of the survey of metabolic syndrome prevalence among patients showed that metabolic syndrome is in 2 times more frequent among women compared with men. Most of the patients with metabolic syndrome had frequent components: arterial hypertension, central obesity, triglycerides increase, HDL decrease.

Текст научной работы на тему «БМСК жағдайында метаболикалық синдромның жыныстық ерекшеліктері»

ЭКОЛОГИЯ И ГИГИЕНА

© Н. С. Махамбеталиева, 2016 УДК 616.379 - 008.64

Н. С. Махамбеталиева

БМСК ЖАFДАЙЫНДА МЕТАБОЛИКАЛЫК СИНДРОМНЬЩ ЖЫНЫСТЫ К ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1

КараFанды мемлекеттiк медицина университетЫщ №2 жалпы дэрiгерлiк тэжiрибе кафедрасы (КараFанды, Казахстан)

Караранды каласынын №5 калалык емханасына каралатын б1р1нш1л1к сем1зд1г1 бар пациенттермен зерттеу жYргiзiлдi. Зерттеуге 19 -40 жас аралырындары 40 пациент катысты. Зерттеуде кешенд1 анамнездк клинико биологиялык жэне антропометриялык зерттеулер жYргiзiлдi.

Зерттеу нэтижесi бойынша метаболикалык синдром эйел адамдарда ер адамдарра караранда 2 есе жиi таралрандыры аныктылды. Метаболикалык синдромы бар пациенттерде жиi кездесетiн компоненттер аныкталды: артериальдi гипертензия, орталык семiздiк, жорары триглицеридтер, мен темен ТЖЛП

Клт сездер: метаболикалык синдром, семiздiк, кант диабет^ жYрек кантамыр аурулары, холестерин, триглицеридтер

Метаболикалык синдром (МС) - клини-калык медицина мен ^амдык денсаулык сактауда актуальдi мэселелердщ бiрi - ол элем бойынша 25 % ересектер арасында аныкталFан. ^азакстанда МС зерттеуге кепте -ген Fалымдар зерттеген, бiрак МС таралуы, жастык, генетикалык, кэсiби даму ерекшелiктерi толык зерттелмеген, онын алдын алу мен диспансеризациясы женiндегi сурактар каралмаFан.

Елiмiзде ЖТА мен МС диагностикалау, кептеген тарихи жэне уйымдастырулык себептерiмен бiрге, халык пен медицина кызметкерлерЫщ менталитетiнен кеш жYргiзiледi, емiнде медикаментозды терапияFа сонымен коса кардиохирургияFа зейiн кояды.

МС диабет жэне ЖТА дамуын болжайтын клиникалык «курал» ретiнде пайдаланып, диабет жэне ЖТА метоболикалык кауiпi мен эрi карай дамуы арасындаFы патофизио -логиялык байланысты тYCiндiретiн концеп -туальдi база ретiнде карастыру кажет.

ДYниежYЗiлiк Диабеттiк Федерациясынын (ДДФ) жана аныктамасына сэйкес адам аFзасынын жаFдайы МС деп баFалануы Yшiн болу керек:

- орталыцты сем1ру (еркектерде талия 94 см жэне эйелдерде 80 см болу кажет)

Жэне келес 4 - фактордьщ кез -келген екеук

- триглицеридтердщ мвлшер/'нщ жо -гарлауы (>1.7 ммоль/л) немесе осы

липидттк бузылыска баFытталFан специ_-

фикалык ем жYPгiзу;

- тырыздыры жогары липопротеид -терд'щ твмендеу! (ерлерде <1.0 ммоль/л, эйелдерде <1.3 ммоль/л ) немесе осы

липидттк бузылыска баFытталFан специ_-

фикалык ем жYргiзу;

- жогары артериальдi цысым: (сис-толалык АК 130 немесе диастолалык АК 85 мм рт.ст.) немесе бурын аныкталFан гипертензияFа карсы ем жvргiзу;

- аш царында плазмадагы глюко -заньщжогарылауы (>5.6 ммоль/л) немесе ертеде аныкталFан 2 типт диабет (егер плазмадаFы глюкоза мелшерi >5.6 ммоль/л болса пероральдi глюкозатолерантты тест жYргiзудi талап етедi) [6].

МС-ньщ дамуында «семiздiк тудыратын » жаFдайлар — урбанизация, рациональдi емес тамактану, аз козFалысты емiр салты непзп себепкер болып табылады [3]. Семiздiк ЖТА -нык жоFары кауомен ассоциирленедi. Кепшiлiк зерттеулер аталFан факторлардын емiр бойы сакталатынын керсетiтi [4, 5].

Жумыс максаты - КараFанды кала -сындаFы эр тYрлi жас категорияларнын метаболикалык синдромнын ерекшелктерн зерттеу.

К¥РАЛДАР МЕН ЭД1СТЕР

№ 5 КараFанды калалык емханасында бакыланатын, бiрiншiлiк семiздiгi бар, жас (19 -40 жас аралы^ы; орта жас) 40 наукас такдалып, комплекстi турде анамнестикалык, клинико-биохимиялы к, антропометриялы к тексерулер жYргiзiлдi.

Семiздiк дэрежесiн ДДС¥ (2000ж) критериi бойынша дене салмаFынын индексiмен баFаланды [4], семiздiк тип -жалпы кабылданFан талия елшемнщ (Т6) бексе елшемiне (Б6) катынас индексiмен (Т6/ Б6) см -де аныкталды [2]. Гинойдты немесе андройдты семiздiк типiн NCEP - ATP III (National Cholosterol Education Program (NCEP) -Adult Treatment Panel (ATP) III) критериы бойынша аныкталды, калыпты Т6/Б6 катынасы 0,85 [1].

Барлык топтар жынысы бойынша екi топ^а бeлiндi:

- I топ (п=19) еркектер;

- II топ (п=21) эйелдер.

Наукастарды тексеруге колданылды:

анамнестикалы; мэлiметтер; антропомет -риялы; гарсеташтердщ аныктамасы: дене салмаFынык индексi (ИМТ), талия eлшемi (Т6), бексе eлшемi (Б6), (Т6/Б6) катынасы; артериалды кысым кeрсеткiштерi: (систолалык АК 130 немесе диастолалык АК 85 мм рт.ст.). Сэйкес кабылдауларда 5 мл венозды кан жиналып отырды. ЖиналFан кан стандартты эдюке сай eкделiп, зерттелiндi. Аныкталган шрсетюштер: липидтi спектр, глюкоза мeлшерi. БаFаланFан гарсеташтердщ референстi нэтижелерi келесi: глюкоза аш карынFа >5.6 ммоль/л, триглицерид мeлшерi >1.7 ммоль/л, тыFыздыFы жоFары липопротеиндер <1.0 ммоль/л еркектерде, эйелдерде <1.3 ммоль/л, ть^ыздь^ы тeмен липопротеиндер > 3,7 ммоль/л.

НЭТИЖЕЛЕР1 МЕН ТДЛКЫЛДУ

Зерттелген наукастардык iшiнде МС 25 эйелде (62,5% жалпы саннан), 15 еркекте (37,5% жалпы саннан) аныкталды. Еркектерге-37,5% (п=15) караFанда эйелдер - 62,5% (п=25) арасында МС таралуы 2 есе жи кездеседi.

МС таралуын эр -тYрлi жас

категориясында сараптаFанда, ерлер жэне эйелдер арасында жас ¥ЛFаЙFан сайын МС белгiлерi кeбейетiнiн кeрсеттi. Егер ерлер арасында 19 -30 жас шамасында МС 12,5% респондентте аныкталса, 30 -40 жас шамасында наукас саны екi есе ¥ЛFайып, 25% курайды. Аналогты закдылык эйелдерде байкалды. Егер 19 -30 жас диапазонында МС жиiлiгi 20% кураса, 30 -40 жастан бастап таралуы 42,5% жеттк

Кесте № 1 - Эйелдер мен еркектер арасындаFы пайыздык коэффицент

МС клиникалык керЫсшщ ерекшелiктерi

Зерттелген наукастарда ДДФ критериi

бойынша МС -нык 5 варианты аныкталады. Наукастардык басым бeлiгiнде МС - 3

компонентке ие 59,3% (n=24), 26% (n=10) МС тык 4 компонент аныкталса, 5 компоненттi МС 15% (n=6) респондентте байкалFан .

Осы журпзтген жумыс нэтижесiнде келес корытындыны аламыз:

1. Зерттеу барысында м етоболикалык синдром кездесу жишП жас ¥ЛFаЙFан сайын артатыны, жэне бул синдромнык эйелдерде кездесу жишП 2 есе жоFары екенi аныкталды.

2. Жэне де МС синдромынык жи кездесетiн белгiлерi: орталыкты семiздiк, АГ, триглицеридтердiк жоFарылауы болып табылатыны аныкталды.

ЭДЕБИЕТ

1 Специальный выпуск вестника Медицинского центра Управления Делами Президента Республики Казахстан по материалам международной научно -практической конференции «Метаболический синдром: успехи и проблемы. От теории к практике ». - Астана, 2013. - С. 51-55.

2 Шалхарова Ж. С. Метаболический синдром: эпидемиология, диагностика, клиника и лечение. - Алматы, 2006. - С. 14-17.

3 Eckel R. H. The metabolic syndrome /R. H. Eckel, S. M. Grundy, P. Z. Zimmet //Lancet. -2005. - V. 365. - P. 1415-1428.

4 United Nations. The Millennium Development Goals report 2008. - United Nations, New York, 2008. - V. 56. - P. 26-54.

5 World Health Organization 2008-2013 Action plan for the global strategy for the prevention and control of noncommunicable diseases. -Geneva: WHO, 2008. - V. 48. - P. 19-21.

REFERENCES

1 Special'nyj vypusk vestnika Medicinskogo centra Upravlenija Delami Pre-zidenta Respubliki Kazahstan po materialam mezhdunarodnoj nauchno-prakticheskoj kon-ferencii «Metabolicheskij sindrom: uspehi i problemy. Ot teorii k praktike». - Astana, 2013. - S. 51-55.

2 Shalharova Zh. S. Metabolicheskij sindrom: jepidemiologija, diagnostika, klinika i lechenie. - Almaty, 2006. - S. 14-17.

3 Eckel R. H. The metabolic syndrome / R. H. Eckel, S. M. Grundy, P. Z. Zimmet // Lancet. - 2005. - V. 365. - P. 1415-1428.

4 United Nations. The Millennium Development Goals report 2008. - United Nations, New York, 2008. - V. 56. - P. 26-54.

5 World Health Organization 2008-2013 Action plan for the global strategy for the prevention and control of noncommunicable diseases. - Geneva: WHO, 2008. - V. 48. - P. 19-21.

Поступила 03.05.2016

Жастык категория Ерлер Эйелдер

МС бар т^алар n (%) МС бар т^алар n (%)

19-30 жас 5 (12,5%) 8 (20%)

30-40 жас 10 (25%) 17 (42,5%)

N. S. Makhambetalieva

SEX DIFFERENCES IN THE METABOLIC SYNDROME A T PHC-LEVEL

Department of general practice №2 of Karaganda state medical universtty (Karaganda, Kazakhstan)

Author of the article conducted a survey of 40 patients at the age of 19-40 with primary obesity, Patients were observing in Karaganda city polyclinic №5, there has conducted anamnestic, clinical and biochemical, anthropometric survey. The results of the survey of metabolic syndrome prevalence among patients showed that metabolic syndrome is in 2 times more frequent among women compared with men. Most of the patients with metabolic syndrome had frequent components: arterial hypertension, central obesity, triglycerides increase, HDL decrease.

Key words: metabolic syndrome, obesity, diabetes, cardiovascular disease, cholesterol, triglyceride Н. С. Махамбеталиева

ПОЛОВЫЕ РАЗЛИЧИЯ МЕТАБОЛИЧЕСКОГО СИНДРОМА ПРИ ВЫЯВЛЕНИИ НА УРОВНЕ ПМСП Кафедра общей врачебной практики №2 Карагандинского государственного университета (Караганда, Казахстан)

Автором статьи проведено обследование 40 пациентов в возрасте 19 -40 лет с первичным ожирением, которые наблюдались в городской поликлинике №5 г. Караганды. Проведены комплексное анамнестическое, клинико -биохимическое и антропометрическое обследования.

Результаты исследования распространенности метаболического синдрома среди исследуемых пациентов показали, что среди женщин метаболический синдром встречается в 2 раза чаще по сравнению с мужчинами. У большинства пациентов с метаболическим синдромом определены чаще встречающиеся компоненты: артериальная гипертензия, центральное ожирение и повышение триглицеридов, понижение уровня липопротеидов высокой плотности.

Ключевые слова: метаболический синдром, ожирение, сахарный диабет, сердечно сосудистые заболевания, холестерин, триглицериды

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.