Научная статья на тему 'Бир вақтнинг ўзида пушта шакллантириб ва буғдой экувчи ҳамда ўғит сепувчи комбинациялашган машина-агрегат'

Бир вақтнинг ўзида пушта шакллантириб ва буғдой экувчи ҳамда ўғит сепувчи комбинациялашган машина-агрегат Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
18
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
уруғ / машина-агрегат / очиқ майдон / ғўза қатор ораси / ресурс / иқтисод / машинасозлик / сеялка / пушта / таянч ғилдирак / комбинация / семя / машина-агрегат / поля / междурядья хлопчатника / ресурс / экономика / техника / сеялка / ворс / базовое колесо / комбинация

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Мурадов Рахимжон Хакимжонович

Дунёда озиқ-овқатга кундан-кунга талаб ортиб бормоқда, шунинг учун ҳар қандай маҳсулотдан самарали фойдаланиш ва уни асраб-авайлаш ҳар бир инсоннинг бурчидир. Жамиятда яратилаётган хар бир технология инсониятга хизмат қилиши ва ресурсларни тежаши керак. Республикада фермер хўжаликлари асосан суғорма дехқончиликка асосланганлиги сабабли уруғларни эккандан сўнг уруғ суви берилади. Яратилган машина-агрегат агротехник талаб даражасида уруғларни экади ва суғориш ариқчаларини очади. Очиқ майдон ва ғўза қатор орасида бирдай ишлайди. Сарфланадиган ресурсларни максимал даражада иқтисод қилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технике и технологии , автор научной работы — Мурадов Рахимжон Хакимжонович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Комбинированная машина-агрегат для формирования борозд, одновременного засеявания зерновых с внесением удобрений

Спрос на продукты питания в мире растет день за дны, поэтому обязанность каждого эффективно использовать любой продукт и сохранить его. Каждая технология, созданная в обществе, должна служить человечеству и экономить ресурсы. В связи с тем, что хозяйства в стране в основном основаны на орошаемом земледелии, посевная вода подается после посева. Созданный агрегат-машина высевает семена на уровне агротехнических требований и открывает водный путь. Он работает одинаково между открытым полем и хлопковым рядом и максимально использует затраченные ресурсы.

Текст научной работы на тему «Бир вақтнинг ўзида пушта шакллантириб ва буғдой экувчи ҳамда ўғит сепувчи комбинациялашган машина-агрегат»

УДК:631.31.06

БИР ЙУЛА ПУШТА ШАКЛЛАНТИРИБ ВА БУГДОЙ ЭКУВЧИ ^АМДА УГИТ СЕПУВЧИ КОМБИНАЦИЯЛАШГАН МАШИНА-АГРЕГАТ

Мурадов Рахимжон Хакимжонович, НамМКИ, т.ф.ф.д., доцент. +99897-254-01-23. mxrahimj on@gmail.com

Аннотация: Дунёда озик-овкатга кундан-кунга талаб ортиб бормокда, шунинг учун х,ар кандай мах,сулотдан самарали фойдаланиш ва уни асраб-авайлаш х,ар бир инсоннинг бурчидир. Жамиятда яратилаётган хар бир технология инсониятга хизмат килиши ва ресурсларни тежаши керак. Республикада фермер хужаликлари асосан сугорма дехкончиликка асосланганлиги сабабли уругларни эккандан сунг уруг суви берилади. Яратилган машина-агрегат агротехник талаб даражасида уругларни экади ва сугориш арикчаларини очади. Очик майдон ва гуза катор орасида бирдай ишлайди. Сарфланадиган ресурсларни максимал даражада иктисод килади.

Аннотация: Спрос на продукты питания в мире растет день за дны, поэтому обязанность каждого эффективно использовать любой продукт и сохранить его. Каждая технология, созданная в обществе, должна служить человечеству и экономить ресурсы. В связи с тем, что хозяйства в стране в основном основаны на орошаемом земледелии, посевная вода подается после посева. Созданный агрегат-машина высевает семена на уровне агротехнических требований и открывает водный путь. Он работает одинаково между открытым полем и хлопковым рядом и максимально использует затраченные ресурсы.

Annotation: The demand for food in the world is growing day by day, so it is everyone's responsibility to use any product effectively and preserve it. Every technology created in society should serve humanity and save resources. Due to the fact that farms in the country are mainly based on irrigated agriculture, seed water is supplied after sowing. The created unit-machine sows seeds at the level of agrotechnical requirements and opens ditches. It works the same between open field and cotton row. Maximizes the use of resources.

Калит сузлар: уруг, машина-агрегат, очик майдон, гуза катор ораси, ресурс, иктисод, машинасозлик, сеялка, пушта, таянч гилдирак, комбинация.

Ключевые слова: семя, машина-агрегат, поля, междурядья хлопчатника, ресурс, экономика, техника, сеялка, ворс, базовое колесо, комбинация.

Keywords: seed, machine-aggregate, open field, between cotton rows, resource, economy, machinery, drill, pile, base wheel, combination.

Мавжуд ер ва сув ресурсларидан самарали фойдаланиш, кишлок хужалиги мах,сулотлари етиштиришни купайтириш, озик-овкат хавфсизлигини таъминлаш ва экспорт хджмларини янада ошириш, техник, бошокли дон, дуккакли, мойли, полиз, сабзавот, картошка ва озука экинларини окилона жойлаштириш, мевали бог, узум ва тутзорлар ташкил этиш хдмда мах,сулот етиштирувчиларнинг иктисодий ва молиявий баркарорлигини таъминлаш максадида Вазирлар Мах,камасининг "Мавжуд ер майдонларидан самарали фойдаланиш ва 2021 йил х,осили учун кишлок хужалиги экинларини окилона жойлаштириш тугрисида" 2021 йил 4 мартдаги 121-сон карор кабул килинган. Унга кура, республикамизда жами экин экиладиган майдон 3 148 305 гектар, шундан, 1 038 104 гектар бошокли дон экилади, шундан 60 % ни гузанинг орасига экилади (республикада 1 032 557 гектарига гуза экилади). Экилган бошокли дон йигиштириб

олингандан сунг экин майдонга такрорий экин сифатида 31 353 гектарга мош уруглари экилади.

Узбекистон Республикаси 2017 йил 7 июлдаги ПК-3117-сон «Кишлок хужалиги машинасозлиги сохасида илмий-техникавий базани янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида» хамда 2019 йил 31 июлдаги ПК-4410-сон «Кишлок хужалиги машинасозлигини жадал ривожлантириш, аграр секторни кишлок хужалиги техникалари билан таъминлашни давлат томонидан куллаб-кувватлашга оид чора-тадбирлар тугрисида» ги карор ва фармонларда дон ва бошка озик-овкат экинлари учун мулжалланган майдонлар кенгайтирилаётганлигини хисобга олиб экинларни уз вактида ва сифатли экиш нихоятда мухим ахамиятга эга эканлиги алохида кайд этилган.

Мамлакатнинг кишлок хужалиги экинлари орасида пахта етиштириладиган худудларда гуза катор ораларига ва очик майдонларга кузги бугдой экиш тажрибаси кенг кулланилиб келинмокда [1, 2].

Бугдойни экишда барча агротехник талабларга амал килинганда, ундан юкори хосил олишга эришиш учун мухим омиллардан бири бажарилган булади.

Муаммо шундаки, хозирги кунда кузги бугдой уругини экувчи махсус сеялкалар кам булганлиги туфайли кишлок хужалигида асосан мослаштирилган КХУ-4 культиватори ва НРУ-05 угит сепгичидан кенг фойдаланилмокда [3, 4].

Мослаштирилган сепгичдан фойдаланилганда уруглар бир хил чукурликка тушмайди, айримлари ер бетида, колганлари эса меъёрдан чукуррокда колиб кетади. Бундай холда уругларни майдон юзаси буйлаб бир текисда жойлашишига имконият колмайди. Окибатда, сепилган уругнинг бир кисми униб чикмайди. Ушбу йукотишларнинг урнини босиш учун фермерлар бугдой экиш меъёрини 20...30 % га олдиндан купайтиришга мажбур булишмокда [5, 6].

Далаларга бугдой уругини экиш эмас, шу кунгача сепиш усулидан фойдаланиб келинаётгани бу камчиликни бартараф этиш хозирги куннинг долзарб масалаларидан бири эканлигидан далолатдир.

Шуларни хисобга олиб, экин майдонини угитлайдиган, эгат ва пушта шакллантирадиган, шакллантирилган пуштага бошокли дон ва мош экадиган, очик майдон ва гуза катор орасида хам бирдай ишлайдиган комбинациялашган машина-агрегат яратилди (расмга каранг). Юкорида такидланган технологияларни мазкур агрегат бир вактнинг узида бажарилади.

Ушбу янгилик дон экишдаги мавжуд камчиликларга бархам беради. Машина-агрегатнинг барча кисмлари унинг рамасига котирилган. Машина-агрегат 90 см ли экиш схемасига мосланиб, турт каторли килиб тайёрланган булсада, уни бир неча каторли ва хар хил экиш схемаси (60...90 см) учун тайёрлаш хам мумкин [7, 8].

Машина-агрегат экин майдонида иш бошлаши билан майдонни белгиланган микдорда угитлайди, ортидан сугориш арикчаларини очиб кетади. Эгат очиш жараёнида хосил булган пуштага уругларни тор каторлаб экади ва шиббалайди. Кузги бугдой экиш жараёнида республикада гузани тулик йигиштириб олинмаган булади, шунинг учун гузанинг хосилига зарар етказмай бугдой экиш мажбурияти куйилади. Ушбу машина-агрегат гузага зарар етказмасдан катор ораларини угитлайда ва уругларни экади [9, 10].

Сугориш учун эгат олиб, дон уругини белгиланган микдорда, керакли чукурликка экиш технологияси ва уни амалга оширадиган энергия ва ресурс тежамкор, комбинациялашган агрегатнинг конструкциясини яратиш масаласи хал килинди. Яратилган машина-агрегат ёрдамида нафакат экиш, балки усимликни бир неча

бор гранулали угит билан угитлаш жараёнини амалга ошириш х,ам мумкин. Шу билан бирга ишлаб чикилган агрегатдан дон уругини экиш мавсумидан бошка вактларда ишчи органларини алмаштириб гуза катор ораларига ишлов бериш ва угитлаш ишларида фойдаланиш мумкин [11, 12].

1-рама, 2-паралелограмли механизм, 3-угит бункер, 4-угит утказгич, 5-уруг бункер, 6-уруг утказгич, 7-эккич, 8-уруг зичлагич гилдирак-мола, 9-10-олдинги ва орка таянч гилдирак, 11- эгат очгич.

1-расм. Янги технология билан дон экувчи машина-агрегат

Бу агрегатдан фойдаланилганда, бугдой уругининг узидан 20...30 % гача, экишга ва угитлашга сарфланадиган ёнилгидан 50...60 % гача иктисод килинади [13, 14, 15].

АДАБИЁТЛАР

1. Игамбердиев А.К., Мурадов Р.Х. Комбинациялашган агрегат иш куролларининг самарали ишини аниклаш // Фаргона политехника институти илмий-техника журнали. -Фаргона, 2012. - № 3. - Б. 22-25.

2. Игамбердиев А.К., Мурадов Р.Х., Отажонов Д. Гуза катор орасига кузги бугдой экиш олдидан ишлов беришнинг самарали технологияси // Фаргона политехника институти илмий-техника журнали. - Фаргона, 2012. - № 4. - Б. 73-75.

3. Худойбердиев Т.С., Мурадов Р.Х. Дон уругини экиш учун пушта х,осил килиш // Л§го ГЬМ (О^Ье^Шп хо^а^ журнали илмий иловаси). - Тошкент, 2014. - № 1 (29). - Б. - 67.

4. Худойбердиев Т.С., Мурадов Р.Х. Дон уругини пуштага экиш // О^Ье^Шп

хо^а^ журнали. - Тошкент, 2014. - № 8. - Б. - 29.

5. Худойбердиев Т.С., Мурадов Р.Х. Пуштага шакл бериб дон экувчи сеялка // О^Ье^Шп хо^аН^ журнали. - Тошкент, 2014. - № 8. - Б. - 29.

6. Муродов Р.Х., Абдужабборов О. Тупрок остидаги уругнинг хаёти // О^Ье^Шп

хо^а^ журнали. - Тошкент, 2015. - № 9. - Б. 34.

7. Худойбердиев Т.С., Мурадов Р.Х., Вохобов А.А. Сепилган дон уругининг тепасига ёйилган тупрок катламининг бир текисда булишини таъминлаш // Irrigatsiya va melioratsiya jurnali. - Тошкент, 2016. - № 01 (3). - Б. 45-47.

8. Худойбердиев Т.С., Мурадов Р.Х. Providing with uniform soil covering of the scattered seeds of wheat // European science review. - Austria, 2016. - № 5-6. - Р.Р. 203-206.

9. Худойбердиев Т.С., Болтабоев Б.Р., Мурадов Р.Х., Раззаков Б. Doing up the scattered seeds of wheat soil of the furrow collected at formation // European science review. -Austria, 2016. - № 9-10. - Р.Р. 226-228.

10. Худойбердиев Т.С., Мурадов Р.Х. Ресурстежамкор унификачиялашган универсал сеялка // Agro ILM (O'zbekiston qishloq xo'jaligi журнали илмий иловаси). -Тошкент, 2016.- № 6 (44). - Б. 73-74.

11. Худойбердиев Т.С., Мурадов Р.Х. Очи; майдонга дон экувчи сеялканинг таянч гилдираклари учун осма механизмни танлаш // Фаргона политехника институти илмий-техника журнали. - Фаргона, 2016. - № 4. - Б. 141-143.

12. Худойбердиев Т.С., Игамбердиев А.К., Мурадов Р.Х. Substantiation technological and design data seeder for crops of seeds of winter wheat in cotton row-spacing // European science review. - Austria, 2017. - № 1-2. - Р.Р. 214-216.

13. Худойбердиев Т.С., Игамбердиев А.К., Мурадов Р.Х. Substantiation of parameters of knife spade of the seeder // European science review. - Austria, 2017. - № 1-2. -Р.Р. 242-244.

14. Худойбердиев Т.С., Мурадов Р.Х. Бугдой экишда сув арикчасининг тадкики // O'zbekiston qishloq xo'jaligi журнали. - Тошкент, 2018. - № 11. - Б. - 36.

15. Худойбердиев Т.С., Мурадов Р.Х. Бугдой экишнинг инновацион технологияси ва техникаси // Agro ILM (O'zbekiston qishloq xo'jaligi журнали илмий иловаси). -Тошкент, 2018. - № 6 (56). - Б. 100-101.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.