Научная статья на тему '“БИР МАКОН, БИР ЙЎЛ” КОНЦЕПЦИЯСИ ХИТОЙ ИЖОБИЙ ИМИЖИНИ РИВОЖЛАНТИРИШИНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ СИФАТИДА'

“БИР МАКОН, БИР ЙЎЛ” КОНЦЕПЦИЯСИ ХИТОЙ ИЖОБИЙ ИМИЖИНИ РИВОЖЛАНТИРИШИНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ СИФАТИДА Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
287
76
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
“Bir belbog‘ / bir yo‘l” / “Ipak yo‘li” / “Ipak yo‘lining iqtisodiy maydoni” / “Dengiz ipak yo‘li” / “Xitoy xalqini qayta tiklashning buyuk orzusi” / “O‘zaro ishonch va umumiy g‘alaba”. / One Belt / One Road / The Silk Road / The Silk Road Economic Space / The Maritime Silk Road / The Great Dream of Rebuilding the Chinese Nation / Mutual Trust and Common Victory.

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Касимова, Зилола Ғуломиддин Қизи

Maqolada “Bir belbog‘, bir yo‘l” konsepsiyasi Xitoyning mamlakatning ijobiy imidjini rivojlantirishning muhim omili sifatida tahlil qilinadi. Xitoyning xalq diplomatiyasi sohasidagi dasturlari o‘rganilib, ular “Bir kamar, bir yo‘l” loyihasining ijobiy imidjini ilgari surishda o‘z samarasini ko‘rsatdi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE CONCEPT OF “ONE PLACE, ONE WAY” AS AN IMPORTANT FACTOR IN DEVELOPING A CHINESE POSITIVE IMAGE

The article analyzes the concept of "One Belt One Road" as an important factor in the development of a positive Chinese image of the country. China's programs in the field of public diplomacy have been studied, which have proved effective in promoting the positive image of the One Belt One Road project.

Текст научной работы на тему «“БИР МАКОН, БИР ЙЎЛ” КОНЦЕПЦИЯСИ ХИТОЙ ИЖОБИЙ ИМИЖИНИ РИВОЖЛАНТИРИШИНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ СИФАТИДА»

"Uzbekistan-China: development of R VOLUME 1 | SPECIAL ISSUE 1

cultural, historical, scientific and Q ISSN 2181"1784

economic relations" SJIF 2021: 5.423

"БИР МАКОН, БИР ЙУЛ" КОНЦЕПЦИЯСИ ХИТОЙ ИЖОБИЙ ИМИЖИНИ РИВОЖЛАНТИРИШИНИНГ МУ^ИМ ОМИЛИ

СИФАТИДА

d 10.24412/2181 -1784-2021 -1 -643-648

Касимова Зилола Гуломиддин кизи

сиёсий фанлари буйича фалсафа доктори (PhD),

Тошкент давлат шаркшунослик университети Япония тарихи, маданияти, сиёсати ва иктисодиёти кафедраси укитувчиси

Аннотация. В статье анализируется концепция «Один пояс один путь» как важный фактор в развитии китайского позитивного имиджа страны. Изучены программы Китая в области публичной дипломатии которые оказались эффективными в продвижении положительного имиджа проекта «Один пояс один путь».

Ключевые слова: «Один пояс, один путь», «Шелковый путь», «Экономическое пространство Шелкового пути», «Морской шелковый путь», «Великая мечта восстановления китайской нации», «Взаимное доверие» и «Общая победа».

Annotation. The article analyzes the concept of "One Belt One Road" as an important factor in the development of a positive Chinese image of the country. China's programs in the field of public diplomacy have been studied, which have proved effective in promoting the positive image of the One Belt One Road project.

Keywords: One Belt, One Road, The Silk Road, The Silk Road Economic Space, The Maritime Silk Road, The Great Dream of Rebuilding the Chinese Nation, Mutual Trust and Common Victory.

Хрзирги пайтда Хитой Халк Республикаси Осиёдан тортиб Америкагача турли давлатлар жамоатчилиги нигохдда ижобий имижини шакллантириш максадида халк дипломатияси воситаларини фаоллаштирган. У узига хос стратегиясини "Бир макон, бир йул" концепцияси асосида олиб бормокда. Ушбу ташаббус замонавий Хитойнинг узок тарихи билан узвий алокадор булиб, кадимий Ипак йули таъсири остида шаклланган. "Ипак йули" маъжозий ибораси тарихий ахдмиятга даъвогарлик киладиган транспорт йулакларига

нисбатан якинда куллана бошлади, узи эса факат XIX асрнинг охирги чорагида илмий муомалага киритилган. [1]

"Бир макон, бир йул" ташаббуси денгизга тугридан-тугри чикиш йулига эга булган давлатлар билан хам, китъанинг ичкарисида жойлашган мамлакатлар билан хам интеграция лойихаларини амалга оширишни назарда тутади. Шу сабабли унинг доирасида "Ипак йули иктисодий макони" (ИЙИМ) ва "XXI асрда Денгиз Ипак йули" (ДИЙ) ажратилади.

Ушбу ташаббус 2013 йилнинг сентябрь ва октябрь ойларида ХХР раиси Си Цзинпин томонидан ^озогистон ва Индонезияга амалга оширган ташрифлари давомида XXI асрда Ипак йули ва Денгиз ипак йули Иктисодий маконни кискача номланишда: "Бир макон, бир йул" ташкил килиш борасида узок муддатли стратегик режалар сифатида илк бора илгари сурилди. Си Цзинпин "Назарбоев университети"даги нуткида: "Умумий саъй-харакатлар билан "Ипак йули иктисодий маконни" ташкил килиш... барча мамлакатлар учун фойдали булиши"ни таклиф килди, Бали оролида булиб утган (АТЕС) ОТИХ, саммитидаги нуткида эса Жанубий-Шаркий Осиё давлатларининг "Денгиз ипак йули" гоясини куллаб-кувватлашга чакирди.

2014 йил "Бир макон, бир йул" ташаббуси расман Xrnm рахбарияти ташки сиёсат йуналишининг асосий таркибий кисми деб эълон килинди. Си Цзинпин томонидан 2012 йил охирида эълон килинган Xитойни ривожлантириш узок муддатли стратегиясининг бажарилишини таъминлаши кузда тутилганди. XKn МК янги Бош котиби лавозимни кабул килишидан кейин икки хафта утгач, мамлакатни ун йиллик ривожлантиришнинг "Xитой миллатининг буюк тикланиш орзуси" (Xитой орзуси) деб аталган режасини такдим этди. 2021 йилга келиб, "уртача бадавлатлик/уртача фаровонлик жамияти" (Конфуций анъаналарида "syaokan"), 2049 йилга келиб эса - "бой ва кудратли, демократик. ва замонавий социалистик давлат" яратиш кузда тутилган. [2]

"Бир макон, бир йул" ташаббусининг асосий мазмуни 2015 йил мартда XXP Давлат кенгашининг рухсати билан чоп этилган Xитойнинг уч махкамаси расмий маърузаси ("Ажойиб истикболлар ва амалий харакатлар")да мавжуд. [3] Унда "Бир макон, бир йул" ташаббуси тамойиллари, истикболлари, хамкорлик механизмлари ва устувор йуналишлари умумий шаклда тавсифланган. Маърузада иктисодий сиёсатни давлатлараро мувофиклаштириш, транспорт инфратузилмасини модернизация килиш, савдо ва узаро инвестицияларни рагбатлантириш, молиявий интеграция, гуманитар алокаларни ривожлантириш ажратиб курсатиган. Маърузанинг асосий гояси -"узаро ишонч" ва "умумий

Fanaöa" (win-win/positive-sum) TaMofiannapu acocuga cuëcufi Ba h^thmohh-HKTHcogufi coxaga aHaga aKUHpoK xaMKopnuK Kunum ynyH пoтeнцнag xaMKop gaBnarnapra Mypo^aar Kunumgup. Ymöy Tamaööyc ®:axoH xaM^aMuaTHHHHr op3ycuHH aKC эттнpagн Ba HHcoHuaT TapaKKHëTura Karra xucca Kymumura KaparanraHnurH TatKugnaHagu.

EyryHru KyHga Xurofi gunnoMarnapu ongura "Eup MaKOH, öup fiyn" кoнцeпцнacн Ba XXP H^oSufi hmh^hhh unrapu cypum Syfiuna ynTa Ba3H$a KyfiunraH. EupuHHH Ba3H$a - myöxa Ba TymyHMoBHunuKnapHH öapTapa^ этнm Ba gacTypHHHr TaH onuHum gapa^acuHH omupum; hkkhhhh Ba3H$a - umTupoKHH-MaMnaKarnap ypTacuga y3apo cTpareruK umoHHHH MycTaxKaMnam; ynuHHH Ba3H$a - rnoöan xaM^aMH^Tga XmofiHHHr "yMyMHfi TaKgupra эгa HHcoHnapBap ^aMHflT" экaнnнгн FoacuHH TapKarumgaH uöopar. Xhtoh pacMHfi maxcnapuHHHr HyTKnapu Ba xyKyMar pacMHfi xy^®araapHHH Taxnun Kunum aHru caBgo fiynu KypunumH BocuTacuga XXP rnoöan umTupoKHHH KeHrafiTupum ynyH aHru xanK gunnoMaraacHHHHr MyxuM öenrunapuHH aHHKnamra hmkoh öepgu. Ymöy MaKoHHH "ôupranuKga aparum" ëKH xaMKopnuK TaMofiunnapu xaKuga Foa neKHH axöopoT ^aonuaTHHH öyryHnafi KaMpaö ongu. ^aBnar EMT ycTaBH Ba "THHH-TOTyB amamHHHr öem TaMofiHnu"ra coguKnuruHH caMapanu TapFuö KunMoKga. Ma3Kyp TaMofiunnap: cyBepeHHTeT Ba xygygufi axnurnuKHH y3apo xypMaT Kunum, öup-ÖHpura xy^yM KunMacnuK, TeHrnuK, y3apo MaH^aar Ba THHH-TOTyB amamHH Ky3ga Tyragu. 3cnara6 yTaMH3KH, ymöy Foa unK öop coöhk öom Ba3up ^.3Hnafi ToMoHugaH 1954 fiunga XuTofi Ba XuHgucTOH xyKyMaT paxöapnapuHHHr KymMa ôaëHoTuga afiTunraH.

Ohhk xaMKopnuK, yfiFyHnuK Ba ôup-ôupHHH TymyHum, öo3op MyHocaöarnapH Ba y3apo $ofiga Kypum Kaöu KagpuaTnap, öyryHru KyHga "Eup MaKoH, öup fiyn" кoнцeпцнacн goupacuga aHru HKTucogufi htth^ok caMapanu umnamuHHHr acocu cu^aruga TapFuö KunuHMoKga. EyHgaH TamKapu, cuëcufi fiyHanumHH MyBo^HKgamTupum, fiynnapHH ôupnamTHpum, TycuKçro caBgo, эpкнн nyn MyoManacu, axonuHHHr uxTHëpu Kaöu gacTypHHHr crpareruK fiyHanumnapu XXP axöopoT areHTnuKnapu ToMoHugaH anoxuga эtтн6op Tanaö KunaguraH acocufi Kouganap cu^aTuga KypcaTHnraH. EyHgafi xanK gunnoMaraacuHH aManra omupum MexaHH3MH xyKyMaT ugopanapuHHHr uKTucogufi Ba cuëcufi coxanapgaru xapaKarnapuHH MyBo^HKgamTHpumra xu3MaT Kunagu.

XuTofiHHHr Typnu TamKunoTnapu Ch Цзннпнн TatKugnaraHugeK, "Typnu MaMnaKaTnap xanKnapu ToMoHugaH Kynnaö-KyBBaTnaHum, xanKgap ypTacugaru gycToHa ano^anapHH MycTaxKaMnam, y3apo TymyHum Ba aHtaHaBHfi gycTnuKHH

мустахкамлашга каратилган кенг куламли лойихани амалга ошириши керак". Дастурни амалга ошириш доирасида асосий бошкарув органи булиб хорижий ишлар буйича Марказий кумита, XXP ТИВ иштирок этади. Хукумат объект-мамлакатларнинг "Бир макон, бир йул" концепцияси талаблари ва ундан кутаётган натижалари, жамоатчилик фикрига бахо бериш учун имкон яратадиган стратегик режалаштириш тизимини барпо этади. Сунгра халк дипломатияси сохасида инвестиция ресурсларини шакллантириш, сафарбар килиш ва таксимлаш руй беради.

Хукумат томонидан "Бир макон, бир йул" концепциясини амалга ошириш доирасида асосий дипломатик усуллар сифатида куйидагилар намоён булади. Аввало, анъанавий музокаралар, бу - биринчи даражали дипломатия. Иккинчидан, лойиха хакида тармок ресурслари оркали турли тилларда маълумот таркатишни кузда тутадиган ракамли дипломатия. Учинчидан, диний-маданий дипломатия. Туртинчидан, инсонпарварлик ёрдами курсатиш ва инсонпарвар миллат сифатида XXP имижини илгари суриш.

Хозирча "Бир макон, бир йул" стратегиясини илгари суриш буйича Xитой дипломатик корпуси ишининг якунларини куриб чикишга эрта. Бирок хукуматнинг расмий хужжатлари халк дипломатияси доирасида эришган айрим ютуклар хакида гапиришга имкон беради. Биринчидан, таргибот туфайли янги глобал савдо йулини амалга ошириш учун молиявий таркибий кисмлар шакллантирилди. Пекинда Xrn^ ва хорижий ташкилотлар хисобига молиялаштириладиган Ипак йули жамгармаси ташкил этилди. Маблаглар хажми 40 миллиард долларни, бошлангич капитал эса 10 миллиардни ташкил этди. Унинг максади "Бир макон, бир йул" концепцияси доирасида инфратузилма сохасида савдо-иктисодий хамкорликни инвестициялаш ва молиялашдан иборат. Бундан ташкари, XXP глобал лойихасининг ижобий имижи хисобига маблаглар жалб этадиган Осиё инфратузилма Инвестициялари банки очилди. Иккинчидан, халк дипломатия лойихалари кенгайтирилгандан сунг, асосий давлатлар билан бир катор кушма меморандумлар кабул килинди. Масалан, Тожикистон, Козогистон, Катар ва Кувайт билан шартномалар имзоланди. 2015 йилнинг сентябрь ойида Россия ва Xrnw уртасида РФ Иктисодий ривожланиш вазирлиги ва Xrnw Тараккиёт ва ислохотлар буйича давлат кумитаси уртасида минтакалараро ва чегара хамкорлиги сохасида узаро англашув меморандуми имзоланди, бу хам Пекиннинг "юмшок куч" ва халк дипломатиясини куллаш борасидаги саъй-харакатлари натижаси булди. [4] Учинчидан, Марказий Осиё ва Африкада бир катор халк дипломатияси

лойихалари ХХРнинг иктисодий ва таълим сохаларида иштирокини кенгайтиришга хамда концепцияни илгари суришга ёрдам берди. Бу аввало, МДХ, мамлакатлари - Узбекистон, ^озогистон, ^иргизистон, Тожикистон ва Туркманистонга тегишли. Хитой таълим ресурсларини фаол экспорт килади, хар йили Хитой университетлари куплаб талабаларни бошка давлатларга юборади. Шунингдек, Марказий Осиёда Хитой маданияти ва тилини таркатиш учун Конфуций институтлари хам очилган. Нихоят, маданий тадбирлар утказилади, улар орасида айникса муваффакиятга эришган Хитой маданияти куни, Хитой янги йили ва хоказоларни ажратиб курсатиш лозим. Умуман олганда, ХХРнинг халк дипломатияси сохасидаги янги дастурлари "Бир макон, бир йул" лойихасининг ижобий киёфасини илгари суришда самарали булмокда. Хитой хукумати катнашчи-давлатларни ушбу концепцияга киритиш, турли худудлардан инвестицияларни жалб этиш ва куллаб-кувватлаш учун ахборот, маданият ва таълим сохасидаги тадбирлардан мохирлик билан фойдаланмокда.

Сунгги йилларда Хитой рахбарияти лойиханинг молиявий базасини кенгайтириш ва Янги Ипак йулини амалга ошириш зарурлигини эътироф этиш буйича узок кутилган меморандумларни тузишга муваффак булди. Бирок лойиханинг имижини яхшилаш учун хали куплаб хал килинмаган вазифалар мавжуд. Уларнинг асосий кисми Х,индистон ва Вьетнам каби карши чикаётган давлатларнинг чеклаш сиёсатини бартараф этишга йуналтирилган. Бу борада жамоатчиликни ХХР "Бир макон, бир йул" концепциясини реалликка айлантириш зарурлигига ишонтириш халк дипломатияси олдида турган мухим вазифалардан бири булиб колмокда.

Шундай килиб, "Бир макон, бир йул" концепцияси Хитой ташки сиёсатининг энг мухим стратегик йуналишларидан биридир. У Осиё-Тинч океани ва Европа минтакаларини боглайди, жахон иктисодиётининг тикланиши ва глобал цивилизациянинг бирлашувига, шунингдек, Хитойнинг халкаро майдонда уз имижини мустахкамлашга хизмат килади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. Савченко В.С., Смолина Е.С. Великий шёлковый путь: история и экономика. //Гуманитарные исследования. - 2015. - № 1 (5) - С.124.

2. Новосельцев С.В. Концепция «китайской мечты» и её практическое применение//Сравнитильная политика. - 2016. - №1 (22). - С.11.

"Uzbekistan-China: development of R VOLUME 1 | SPECIAL ISSUE 1

cultural, historical, scientific and Q ISSN 2181-1784

economic relations" SJIF 2021: 5.423

3. Vision and Actions on Jointly Building Silk Road Economic Belt and XXI -Century Maritime Silk Road. Issued by the National Development and Reform Commission, Ministry of Foreign Affairs, and Ministry of Commerce of the People's Republic of China, with State Council authorization.

URL: http://en.ndrc.gov.cn/newsrelease/201503/t20150330_669367.html\

4. Россия и Китай подписали меморандум о приграничном сотрудничестве. URL: https: //regnum. ru/news/1962441 .html.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.