Научная статья на тему 'БИОЛОГИЯ ФАНИНИ ЎҚИТИШ ЖАРАЁНИДА ЛАБОРАТОРИЯ МАШҒУЛОТЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ'

БИОЛОГИЯ ФАНИНИ ЎҚИТИШ ЖАРАЁНИДА ЛАБОРАТОРИЯ МАШҒУЛОТЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

433
48
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
биология / лаборатория / кўргазма / билим / кўникма / малака / ўқитувчи / ўсимлик / метод / илдиз / поя / барг / гул / мева / уруғ / biology / laboratory / knowledge / knowledge / skills / qualification / teacher / plant / method / root / leaf / flower / fruit / seeds

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Анора Қайруллаевна Рахматуллаева

Мақолада лаборатория машғулотлари орқали умумтаълим мактаблари ўқувчиларининг иқтидорини шакллантириш масалалари кўриб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE IMPORTANCE OF LABORATORY ACTIVITIES IN THE TEACHING OF BIOLOGY

The article deals with the formation of giftedness of secondary school students in laboratory classes

Текст научной работы на тему «БИОЛОГИЯ ФАНИНИ ЎҚИТИШ ЖАРАЁНИДА ЛАБОРАТОРИЯ МАШҒУЛОТЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ»

БИОЛОГИЯ ФАНИНИ УЦИТИШ ЖАРАЁНИДА ЛАБОРАТОРИЯ МАШГУЛОТЛАРИНИНГ АХДМИЯТИ.

Анора ^айруллаевна Рахматуллаева

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти биология кафедраси

укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Маколада лаборатория машFулотлари оркали умумтаълим мактаблари укувчиларининг иктидорини шакллантириш масалалари куриб чикилган.

Калит сузлар: биология, лаборатория, кургазма, билим, куникма, малака, укитувчи, усимлик, метод, илдиз, поя, барг, гул, мева, уруF.

THE IMPORTANCE OF LABORATORY ACTIVITIES IN THE TEACHING

OF BIOLOGY

Anora Khairullaevna Rakhmatullaeva

Teacher of the Department of Biology, Chirchik State Pedagogical Institute, Tashkent region

ABSTRACT

The article deals with the formation of giftedness of secondary school students in laboratory classes

Keywords: biology, laboratory, knowledge, knowledge, skills, qualification, teacher, plant, method, root, leaf, flower, fruit, seeds.

КИРИШ

XXI асрга келиб инсоният томонидан тупланган билимлар шунчалик кенгайдики, кишиларга уларнинг барчасини узлаштириши мушкул булиб колди. Х,ар бир инсон муайян хдётий билим, куникма ва малакага эга булмасдан туриб узини жамиятнинг фаол аъзоси сифатида х,ис этиши, кундалик фаолияти жараёнида туFри карор кабул килиши асло мумкин эмас. Шу боис хдёт туFрисидаги фан - биология усиб улFаётган ёш авлод дунёкарашининг ажралмас кисми булиши лозим. Генетика ва молекуляр биология фанлари эришган ютуклар катор туFма хдмда ирсий касалликларга ген даражасида барвакт ташхис куйиш имконини яратди. Фикримизнинг далили сифатида республикамизда фаолият курсатаётган "Она ва бола скрининг"ни курсатиш мумкин. "Кадрлар тайёрлаш миллий дастури"да узлуксиз таълимтизими олдига катор вазифалар куйди, жумладан, иктидорли ёшларни аниклаш, уларнинг эх,тиёжи ва кизикишларини эътиборга олган х,олда таълимни ташкил этиш белгиланган Республикамизнинг илмий-ижодий салохиятини кутарадиган интелектуал ёшларни саралаб олиш, уларга ёрдам бериш, фаннинг йуналишлари буйича

кобилиятларини аниклаш ва уларни ривожлантириш, ноёб истедодларини намоён килиши учун зарур имкониятлар яратиш мухим ахамиятга эга.

Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил 7-февралдаги ПФ-4947-сон «Узбекистан Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегияси тyFрисида»ги, 2018 йил 5-сентябрдаги ПФ-5538-сон «Халк таълимини бошкариш тизимини такомиллаштириш буйича кушимча чора-тадбирлар тyFрисида»ги, 2019 йил 29-апрелдаги ПФ-5712-сон «Узбекистон Республикаси халк таълими тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тyFрисида»ги фармонлари, 2019 йил 3-майдаги ПК-4306-сон «Иктидорли ёшларни аниклаш ва юкори малакали кадрлар тайёрлашнинг узлуксиз тизимини ташкил этиш чора тадбирлари тyFрисида»ги, 2019йил 20-февралдаги ПК-4199-сон « Президент мактабларини ташкил этиш чора -тадбирлари тyFрисида»ги, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2019 йил 25-июндаги 526-сон «Умумий урта таълим муассалари ва академик лицейларнинг иктидорли битирувчиларини олтин ва кумуш медаллар билан такдирлаш тартиби тyFрисида Низом», 2019 йил 9-январдаги 9-сон «Ихтисослаштирилган санъат ва маданият мактаблари хамда мактаб-интернатларнинг фаолиятини ташкил этиш тyFрисида»ги карорлари хамда фармонлар асос булиб хизмат килади[9].

Мазкур вазифани амалга оширишда биология фанини укитишда укувчиларнинг аклий, маънавий-ахлокий баркамоллигини таъминлаш, таълим ва тарбияни, таълим мазмуни, укитиш услублари, воситалари ва шаклларини уЙFунлаштириш оркали уларни ривожлантириш, мустакил, ижодий,тахлилий ва танкидий фикр юритиш куникмаларини таркиб топтиришга эътибор каратиш лозим. Буларнинг муваффакиятли бажарилиши биологиядан ташкил этиладиган таълим-тарбия жараёнининг барча турларига, дарс, дарсдан ташкари ишлар, экскурсиялар, лаборатория ва амалий машFулотларнинг максадга мувофик ташкил этилишига бевосита боFлик булади. Биология фани укув хонасининг талаб даражасида жихозланиши укувчиларнинг биология фани асосларини чукур ва мукаммал эгаллашигазамин тайёрлайди хамда Укитишнинг сифат ва самарадорлигини оширади

Лаборатория машFулотлари тирикорганизмлар, уларнинг кисмлари, ички ва ташки тузилиши, унда содир буладиган хаётий жараёнларни урганишга баFишланади. Лаборатория машFулотларини утказиш укувчиларнинг назарий билимларини амалиёт билан боFлашда, укув дастурида курсатилган укув куникмаларини шакллантириш ва ривожлантиришда, уларни мустакил уз устида ишлашга ургатишда, табиатга ва тирик организмларга булган кизикишини кучайтиришда мухим ахамият касб этади. Шуни таъкидлаш жоизки, методларнижорий килишва амалиётга татбик килишжараёнининг зарурий шарти ижодий ёндашувдир. Шахсий ривожланувсиз, касбий фаолиятда усиш ва ютукларга эга булиш мумкин эмас. Шунинг учун хам энг янги технологияларни узлаштириш, уз технологияларини кадрият сифатида ривожлантиришга

эришиш, яратувчанлик сингарикасбий мухим сифатларни такомиллаштиришсиз мушкул вазифа хисобланади.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Тадкикотнинг назарий асоси Д.Б. Богоявленскоя, Л.И.Боженкова, Н.Ю.Синягина, Л.Ю Ларионова, Н.И.Асташина сингари машхур педагог ва психологлар ишларини уз ичига олади.

Шуни хам таъкидлаш керакки, бу ёндашув психология сохасидаги рус мутахассиси ва педагогика фанлари доктори Б.М.Тепловтомонидан урганилган."Бизиктидорлик деганда оддий кобилиятлар мажмуини куришимиз керак эмас: кобилиятлар билан таккослаганда, бу янгибир тушунча" деб, таъкидлайди Б.М.Теплов мантотига кура, агар биз узимизни факат махсус кобилиятларни ва ижоднинг узига хос хусусиятларини куриб чикиш билан чекласак, биз хеч качон истеъдоднинг мохиятини тушуна олмаймиз. Шундайхулосага келиш мумкинки,буюк мусикачи булиш учун мусика техникасини эгаллаш етарли эмас. Юксак ахлок, маънавият ва эмоционалликни бирлаштирган шахс булмоFи даркор А.М.Матюшкин ижодий иктидор муаммосини чукур урганган.Америкалик психолог Л.Торранс эса куп факторли назарияни таклиф этган. Мазкур боскичда тест йуналишида иктидорнинг табиати хакида тасаввурларни ривожлантиришда мухим кадамкуйилган. А.Н.Колмогоров, иктидор деганда, одатда шахснинг меъёрлашган потенциал шаклда мавжуд булган, шахснинг узгача ютуклари билан генетик асосланган компонентиникайд этган.Узбекистонда М.М.Абдуллаева "Умумий урта таълим мактабларида иктидорли болалар ижодий фаолиятини ривожлантиришнинг хамкорлик механизмини такомиллаштириш" муаммоларини урганган.

НАТИЖАЛАР

"Баликлар" мавзуси буйича кузатиш ишлари аквариумда бокиладиган баликлар телескоп, киличдум, арранда устида олиб борилади. "Сувда ва курукликда яшовчилар" билан кузатишлар кул бакаси ва курбаканинг хаётий фаолияти билан алокадордир. Судралиб юрувчилар буйича тажрибалар тошбакалар устида олиб борилади. Кушлар буйича тирик бурчакда кузатиш ва тажриба ишлари канарейка, тути,саъва, уй шаройитида эса товук, Fоз, урдак, каптар устида олиб борилади. Сут эмизувчилар юзасидан кузатиш оккаламуш, типратикан, куён, ит, мушук устида утказилади.

Укувчиларнинг мустакил ишлаш куникмаларини шакллантириш, уларнинг фанга кизикишини ривожлантириш учун программа материалларидагихар хил укитиш усулларини лаборатория машFулотларида куллашнинг ахамияти катта.

Масалан, "Ботаника" фанида "Илдизнинг усиши ва илдиз учини чилпишнинг ахамияти" мавзусидаги лаборатория машFулоти куйидагича утказилади:

Ишнинг ма^сади: илдизнинг учидан усиши, илдиз учини чилпиш ва унинг усишга таъсирини тушунтиришдан иборат.

Керакли жщозлар:Х,ар бир укувчига кора коFоз ва уларнинг олдиндан узлари куйган тажрибалари, клей, кайчи, Илдиз мавзусига оид таблицалар, 2та карам усимлиги булиши керак. Бу усимликлар мактаб тажриба участкаларида устирилади. Биттасининг илдизининг учи киркилмаган булиши керак.

Ишнинг бориши:Укитувчи укувчиларга асосий ва ён илдизларни, попук ва ук илдизларни фаркини билиш учун банкадагиусимликнинг асосий ва ён илдизлари курсатилади ва укувчилардан буFдой, бурчок, ловия илдизлари кандай илдиз турига кириши суралади. Узлари куйган тажрибаларини максадини качон, кайси вактда куйганлиги суралади ва хар бир укувчининг олдига таркатилади.Укитувчи ишни узи бошкариб, тажриба натижаларини тартиб билан тушунтириб боради.

- №1ва 2 банкада усган нишни олиб кора коFOЗ устига куйинглар (коFOЗнинг бир четида илдизнинг учи киркилган, иккинчисида илдизнинг учи киркилмаган булиши керак);

- коFOЗ юзасида нишнинг асосий илдизини кискич билан тyFрилаб, уларнинг улчамини солиштиринглар.

- иккала нишдаги ук илдизни кискич билан ажратилади. Тажриба давомида укувчиларга савол бериб борилади: 1). Иккала ниш нимаси билан бир-биридан фарк килади.2). К,айси нишнинг илдизининг учи усмаган? 3). Бунга сабаб нима? 4) Кдйси нишнинг ён илдизлари куп? 5). Бу тажрибадан кандай хулоса чикариш мумкин?

Бу мавзуни укувчилар дафтарига куйидаги тартибда ёзадилар:

Илдизнинг учидан усиши

№ 1 банкадаги усимлик №2 банкадаги усимлик

Илдизнинг учи 28-ноябрда киркилган Асосий илдизнинг учи бор

Асосий илдизнинг учи киркилган, узинлиги 5 см Асосий илдизнинг узунлиги 6 см

Асосий илдиз усишдан тухтаб ён илдизлар чик;ара бошлади 6-декабрда асосий илдизнинг узунлиги 11см булди. Ён илдизлари жуда кам

Учи киркилгандан ён илдизлар тез уса бошлади Сабаби илдиз учидаги усиш зонаси киркилмаган, хужайралари булиниши натижасида илдиз усиб кетган

Илдиз учидан усади, сабаби булинадиган ёш хужайралар бор.Асосий илдиз учидан киркилганда буйига усишдан тухтайди ва ён илдизлар чикаради. Демак илдизнинг учини чилпиш оркали усимлик илдизининг усишини бошкариш мумкин экан.

Одам ва унинг саломатлиги фанидан "Сулак таркибидаги амилазанинг крахмалга таъсири" мавзусидаги лаборатория машFулоти куйидагичаурганилади.

Керакли жщозлар: штатив, 4та пробирка, крахмал клейстери, сулак, йоднинг суюлтирилган эритмаси, 0,1%ли HCI, муз солинган идиш.

Ишнинг бориши:

1. Крахмал клейстери тайёрлаш. 200мл. Сувга кичик кошикда крахмал солиб аралаштирилади. Оловга куйиб пуфакча хосил булгунча кайнатилади. Совугач окиш, киселсимон суюклик хосил булади.

2. Сулак ферментини тайёрлаш. OFro яхшилаб чайилади. OFrora сув олиб, 2 дакика ушлаб турилади. Ферментли сув пробиркага солиниб, суюлтирилади.

3. Йод эритмасини тайёрлаш. Йоднинг спиртли эритмасини 1:5 микдорда дистилланган сувда эритилади.

4. 3та пробиркада 2мл. Крахмал клейстер ва 2мл. дан сулак ферменти солинади.

5. 1-пробирка 37Сли сув хаммомига куйилади ёки кулда ушлаб турилади.

6. 2-пробиркага 2 томчи HCI томизиб, кейин 37Сли сув хаммомига куйилади ёки кулда ушлаб турилади.

7. 3-пробиркани муз солинган идишга куйилади.

8. 30 минутдан сунг учала пробиркага 2 томчи йод томизилади.

9. Олинган натижаларга кура жадвал тулдирилади.

Пробирка Ранги Сабаби

1-

2-

3-

Хулоса ёритиб берилади. МУХОКАМА

Зоология фанидан "Бали^ларнинг таш^и тузилиши ва харакатланиши" мавзусидаги лаборатория машFулоти куйидагича урганилади.

Мацсад: зоFора балик мисолида баликларнинг ташки тузилиши ва харакатланиши билан танишиш, укувчиларда табиий объектларни урганиш, кузатиш ва расмини чизиш куникмасини ривожлантириш.

Керакли жихозлар: тирик ёки формалин эритмасида котирилган зоFора балик, сувли аквариум ёки кенгрок идиш, кул лупаси, шиша таёкча.

Ишнинг бориши:

1. Баликнинг харакатланиши ва нафас олишини урганиш: а) балик танасида кукрак, корин, орка, анал, дум сузгичларини ва улар урнини аникланг; б) бошидан кейинрокда икки ён томонда жойлашган жабра копкоклари, уларни кутариб жабра ёриклари ва жабраларни куринг; в) баликни сувли идишга куйиб юбориб, у секин ва тез харакатланганида, бурилаётганида ёки тухтаб турганида жуфт ва ток сузгичлари холатини урганинг; г)баликларнинг OFЗи ва жабра копкоклари навбат билан очилиб-ёпилишини кузатинг; д)аквариум деворини

шиша таёкча билан такиллатганда ёки озик солинганда баликлар хатти -харакатини кузатинг.

2. Баликнинг ташки тузилишини урганиш: а)балик танаси шакли, тери коплами ва тангачаларнинг кандай жойлашганлигини урганинг; б) балик танаси рангини корин ва орка томондан урганинг; в) баликни кафтингизда каттик тутиб туришга харакат килинг; г) балик бошини куздан кечиринг, OFиз,лаблари, кузи, лабларинингжойлашуви ва тузилишига эътибор беринг; д) лупа ёрдамида балик терисидан ён чизикларни топинг.

3. Олинган натижаларга кура жадвал тулдирилади.

Баликнинг харакатланиши ва нафас Баликнинг ташки тузилишини урганиш.

олишини урганиш.

а) а)

б) б)

в) в)

г) г)

д) д)

4. Хулоса ёритиб берилади.

9-синфлар учун лаборатория машFулоти.

Мавзу: "Баргда органик моддаларнинг хосил булиши".

Мацсад:Яшил усимликлар баргида ёруFда органик моддалар хосил булишини урганиш.

Керакли жихозлар: Этил спирти, йоднинг 1% ли эритмаси, гортензия, примула ва бошка хона усимликлари, очик жойда усаётган барг сатхи катта булган бирон-бир усимлик(откулок, ток).

Ишнинг бориши:

1. Усимлик(откулок, ток) баргининг остки ва устки томонини тусадиган кора коFOЗ олиб, хар иккала томонидан бир хил куринишга эга шакл (учбурчак, туртбурчак) кесилади ва у билан баргни уралади (кискич ёрдамида).

2. Икки соат вакт утгандан кейин, коFOЗ олиб ташланади ва барг кесиб олинади.

3. Баргни кайнаб турган сувга 2-3 дакикага солинади ва кейин спирт билан ювилади.

4. Баргни йод эритмаси солинган идишга оламиз, шиша таёкча ёрдамида барг туFриланса, баргнинг очик жойида кук рангли доF хосил булганини курамиз. Баргнинг ёпиб куйилган жойлари рангсиз булади, чунки у ерда крахмал йук. Эслатма: лаборатория машFулоти узок вактни талаб этгани учун, 2-3 укувчи ёрдамида дарс бошланиши олдидан ишнинг 1 - бандини бошлаб куйиш керак.

5. Хулоса ёритиб берилади Лаборатория машFулотлари жараёнида укувчилар берилган топширик ва вазифаларни мустакил равишда укитувчи назорати остида бажарадилар. Лабораторияда укувчиларнинг мустакил иш олиб боришининг тарбиявий ахамияти хам катта. Лаборатория машFулотлари укувчиларни маданиятли равишда мехнат килишга ургатади. Укувчилар берилган топширик ва вазифаларни белгиланган тартиб асосида охиригача

бажаради. Лаборатория машFулотларида укувчиларнинг эшитиш, куриш, тери каби сезги органларига таъсир курсатиб, кизикарли ва тушунарли утказиш мумкин

Биология фанида лаборатория машFулотларини утказишда бир нечтаталаблар мавжуд:

- лаборатория машFулотларини биологиянинг амалий иш системасининг бир кисми деб караш керак;

- лаборатория машFулотлари гохида мураккаб булиши керак. Укув йили бошида укувчиларга бериладиган топшириклар OFзаки, кейинрок эса топшириклар ёзма булиши мумкин;

- лаборатория машFулотларида укувчиларни мустакил фикрлашга ва уз фикрини бемалол баён этиши учун шароит яратиш керак Бунинг учун лаборатория машFулотларида савол-жавоб усулида такрорлаб(утилган дарсни), янги мавзу билан боFланган холда тушунтириш керак. Шундан кейин машFулотни укувчиларнинг узлари мустакил равишда бажаради. Укитувчи лабораторияга керакли кургазмали куролларни олдиндан тайёрлаб куяди. Укитувчи укув йили бошида йиллик таквим мавзулар тузаётганда кузда утиладиган экскурсияларда кишки лаборатория машFулоти учун керакли кургазмаларни йиFиб, гербарийлаб ёки спиртга солиб саклаш усулларини инобатга олиш керак. Масалан, ботаника фанидан утиладиган лаборатория машFулотлари учун куйидаги керакли кургазмаларни ёздатайёрлаш мумкин

Ботаника фанидан утиладиган лаборатория машFулотлари учун керакли кургазмалар

№ Кургазмаларнинг номи Сони ИиFиш вакти Саклаш усули

1 Беда, канд лавлаги, сабзи Х,ар бири 60тадан Май-июнь Курук

2 Терак, эман, настарин, каркай, буFдой, олма, гилос,ажрик, лола Х,ар бири 60тадан Август-сентябрь Курук

3 Картошка, шойигул, картошкагул тугунаклари Х,ар бири 60тадан Август-сентябрь Кутида

4 Наъматак, карам Х,ар бири 60тадан Курук

5 Бурчок, ловия, буFдой, писта, нухат, жухори, арпа,сулиуруFлари Х,ар бири 60тадан Август-сентябрь Кутида, ёки халталарда

6 Пиёз, лола, бойчечак, нарцис, саримсок пиёз Х,ар бири 60тадан Август-сентябрь Кутида

7 БуFдой, буFдойик, жухори, арпанинг поялари Х,ар бири 60тадан Август-сентябрь Курук

8 Карам, помидор( бутунусимлик илдизи билан) 2-4тадан Сентябрь-октябрь Курук

9 Малина, ёввойи олча, смородина илдиз бачкиси билан 2-4тадан Сентябрь-октябрь Курук

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

10 Акатция, малина,олма, бехи, гилос, жухори, арпа, себарга, каштан барглари 20 тадан Август Курук

11 Кум^оч кукуни 2 челакдан Август Яшикда

12 БуFдой, кора буFдойнинг хар хил ривожланиш даврлари 40-50 Май Гербарий

13 Чангчили ва уруFчили караFай шохлари, куббалари 60-70 Апрель-май Гербарий

14 Фунария йусини, караFай, арча, саур шохлари 60-70 Июнь-июль Гербарий

15 Бурчок, Fуза, картошка, писта,ёеток;, буFдой, маккажухорининг гул шохи,мева ва уруFлари 60-80 Июнь-июль Кутида

16 Беда, кашкарбеданинг тугунак бактериялари бор илдизи 50тадан Сентябрь Гербарий

17 Маккажухорининг яшил пояси 50тадан Сентябрь Гербарий

18 Маккажухорининг дони бор пояси 50тадан Сентябрь Гербарий

19 Яшил сув утлари, спирогира,кладофора, хара Х,ар бири 1 банкадан Бахор ва ёзда Спирт ёки формалинда сакланади

20 Х,ар хил дарахт пояларидан намуналар 40- 50тадан Август-сентябрь Курук

Биология хонасидаги укув жихозларининг барчаси (таълимнинг техник воситалари ва мехнат гигиенаси) санитария-гигиена хамда техника хавфсизлиги талабларига жавоб бериши лозим. Укув хонасида бахтсиз ходисалар юз берганда биринчи тиббий ёрдам курсатиш учун биринчи ёрдам кутичаси булиши шарт.Кутичада йод эритмаси,пахта, жгут, нашатир спирт, борли вазелин, ичимлик содаси, валериянка, лейкопластир, куйганга карши мазлар булиши лозим. Укув хонасида техника воситаларини ишлатиш ва саклаш коидалариниэслатиб турувчи "эслатмалар" булиши керак.

ХУЛОСА

Биологик таълим жараёнида кургазмалилик принципини амалга ошириш, илFор педагогик ва ахборот технологияларини куллаш укувчиларнинг биология фани асосларини пухта узлаштириши, уларни мустакил хаётга тайёрлаш ва касб танлашларига ёрдам беришга каратилган Лаборатория машFулотлари туFри ташкил этилса, укувчиларнинг узлаштирган назарий билимларини амалиётда куллай олиш, тирик организмларни парвариш килиш куникмалари ривожлантирилади.Ушбу фаолият укувчининг урганаётган объектларнинг мухим томонларини англашига, мохиятини очиб беришига ва ривожланиш конуниятларини тушунишига хизмат килади.

Лаборатория машFулотларининг янги педагогик технологиялар асосида ташкил этилиши укитиш жараёнини тизимли ташкил этиш, укувчини фаоллаштириш, укув фани мазмунини тез ва сифатли узлаштириши учун имконият яратади.

REFERENCES

1. Шалекенова К. Ботаникадан утиладиган лаборатория дарслари. -Тошкент: "Мактаб", 1968.

2. Толипова Ж.О. (2006) Биология укитувчисининг илмий-методик таёргарлиги даражасини орттириш назарияси ва амалиёти. -Тошкент, 2006.

3. Рахматуллаева, А. К. (2020). АЛЛОКСАН ДИАБЕТ ШАРОИТИДА ЖИГАРДАГИ ГЛИКОГЕН МЩДОРИГА КЕМПФЕРОЛ ФЛАВОНОЛИНИНГ ТАЪСИРИ. Биология ва экология электрон журнали, 2(2).

4. Zakirov, D., & Madaminova, G. (2020). CLUSTER TEACHING METHOD FOR DEVELOPMENT OF ECOLOGICAL EDUCATION AND FORMATION OF ECOLOGICAL CULTURE OF SCHOOLCHILDREN IN GENERAL EDUCATIONAL SCHOOLS. Биология ва экология электрон журнали, 2(2).

5. Zakirov, D. (2020). ECOLOGICAL EDUCATION IN PRESCHOOL INSTITUTIONS. ACTA NUUz, 1(4), 72-74.

6. Дониёр Уткирович Закиров, & Жасур Хабибуллаевич Гулямов (2020). ЭКСКУРСИОННАЯ МЕТОДИКА ОБУЧЕНИЯ ПО РАЗВИТИЮ ЭКОЛОГИЧЕСКОГО ВОСПИТАНИЯ ШКОЛЬНИКОВ В ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНА ШКОЛАХ. Science and Education, 1 (Special Issue 1), 37-44.

7. Zakirov, D., & Madaminova, G. (2020). Ekologik ta'limni rivojlantirish va umumiy o'rta maktablarida o'quvchilarning ekologik madaniyatini shakllantirish. Биология ва экология электрон журнали, 2(2).

8. Бектаева, Х. О. (2020). БИОЛОГИЧЕСКИЕ ОСНОВИ РЕГУЛЯЦИИ ПЛОДООБРАЗОВАНИЯ У НОВЫХ ПЕРСПЕКТИВНЫХ СОРТОВ ХЛОПЧАТНИКА (НАМАНГАН-34 И ОМАД). Academic research in educational sciences, (2).

9. Закиров, Д. У. (2020). ЭКОЛОГИК ТАЪЛИМДА МАНТЩИЙ ФИКРЛАШ ВА МУСТА^ИЛ ТАЪЛИМДАН УНУМЛИ ФОЙДАЛАНИШНИ РИВОЖЛАНТИРИШ УСУЛЛАРИ. Биология ва экология электрон журнали, 4(2).

10. Атабаева, Д., & Файзиев, В. Б. (2020). У^УВЧИЛАРИНИНГ СОГЛОМ УСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИДА УЩУНИНГ АХДМИЯТИНИ УРГАНИШ. Биология ва экология электрон журнали, 4(2).

11. Khushnud, N. (2020). ECOLOGICAL PROBLEMS IN THE ARAL SEA REGION AND PROSPECTS FOR TOURISM DEVELOPMENT IN ITS TERRITORY. Биология ва экология электрон журнали, 2(2).

12. Рахимов, А. К., Нурметов, Х. С., & Саидова, Д. Б. УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИНИНГ РОЛИ.

13. М. А. Холикова, & Х. Матниязова (2020). АСОСИЙ ЭКИН СИФАТИДА ЭКИЛГАН АЙРИМ МА^АЛЛИЙ ВА ХОРИЖИЙ СОЯ НАВЛАРИНИНГ ^ОСИЛДОРЛИК КУРСАТКИЧЛАРИ. Academic research in educational sciences, (1), 291-296.

14. MIRZAYEVA, N. A. (2017). AXIOLOGICAL SOLUTION OF PROBLEM OF HUMAN AND NATURE. In Будущее науки-2017 (pp. 363-365).

15. Мирзаева, Н. А. (2017). ТАБИАТ ВА ИНСОН МУАММОЛАРИНИНГ АКСИОЛОГИК ЕЧИМИ. Интернаука, (10-4), 46-48.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.