CC BY
36
УДК 371.4
Л.М. БЕГ1МБЕКОВА, Ж.У. СУЛЕЙМЕНОВА
Акушерл'к жэне гинекология кафедрасы, Ц.АЯсауи атындагы Халыцаралыц цазац-тYPiк университет'1, Шымкент ц.
Б1Л1М АЛУШЫЛАРДЫ Н, Т¥ЛГА РЕТ1НДЕ ^АЛЫПТАСУЫНА ТЭРБИЕЛ1К 1С-ШАРАЛАРДЫН, ТИ1МД1Л1Г1
Мацалада тэрбие жумысыныц барысы, студент/интерн тулга рет'шде цалыптастыруда тэрбие жумысын ЖYPгiзудiц технологиялары сипатталган. Топтагы тулгааралыц царым-цатынастарды зерттеуд'щ социометрикалыц эдiстерi мен куратор-эдвайзер'ше цойылатын талаптар цамтылган. ТYйiндi сездер: тэрбие жумысы, тулгалыц даму, цалыптасу,куратор-эдвайзер.
Тэрбие саласы мемлекетп'к саясаттыц бм1м беру саласындагы басым багыттарыныц б|р[ болып табылады. Жогары оку орнында жастардыц тулга ретшде калыптасу мэселелер1 студентп'к топтардагы тэрбие жумысыныц ти1мд1 жуйеаназ жузеге асуы мумкш емес. Мунда студенттердщ аса мацызды езш-ез1 тануы, карым-катынас, баска тулгаларды ба галау, тулга рет'нде еэне ба га беру сиякты элеуметп'к кажетп'лттер! жузеге асырылады. Топтыц йрлтне, оныц мушелершц арасындагы езара карым-катынас, кешбасшылардыц бедел1 кептеген жагдайда оныц ужым рет'ндеп даму децгей'не байланысты болады, ягни эрйр студентт ц тулгалык элеуметтену удер1ане тимд1 ыкпал етедк Сондыктан да топ университетп ц букм окытушылар ужымыныц жузеге асыратын тэрбие жумысыныц непзг нысаны болуы тис [1].
К.А.Ясауи атындагы ХКТУ-нц оку-клиникалык базасы акушерлт жэне гинекология кафедрасыныц куратор-эдвайзерлер1 студентп'к топтарда оку-тэрбие жумысын журп'зу барысындагы басты тулга рет'нде топтагы й'л1м алушылардыц кызметш уйымдастырып, тэрбие жумыстарды уйлеспредГ
Куратор-эдвайзерд1 ц тэрбие кызмет'н ц аса ма цызды багыттары жастардыц элеуметпк-турмыстык жэне бос уакытты утымды етмзу мэселелерш шешу барысында кемек керсету, студентп'к топта достыкты, кайырымдылыкты, йрлтт', езара колдауды калыптастыру, б1регей жо гары оку орны кауымдастыгыныц окытушылары мен студенттер1не катыстылыгын сеэцц1ру, б1рыцай эр1 б1р1кт1рме уйымдаскан мэдениетке, жуйеге жэне кезкарастар мен киындылыктарга ти1сплт'н угыццыру болып табылады [1].
Сондай-ак кураторлар йл1м алушылардыц тулга рет'цце калыптасуына ыкпал ету максатында
уйымдастырушылык жэне коммуникативт'к кайлеттерд1, оку-тэрбие материалын оцтайлы уйлесп'ре йлу дагдыларын талап етед. Студенттермен журпалет'н тэрбие жумысы шыгармашылык жумыс болып табылады, йрак аталган жумыстыц креативт'лт тэрбие саласы кызметш ц на кты непзп ба гыттарын жэне мазмунын аныктайтын жуйеде кер1н'с табуы тис. Оку жылыны ц барысында йзд1 ц кафедраныц куратор -эдвайзерлер1 езш ц кызмет'н на кты жоспарлайды. Жоспардыц непзп курылымдык элементтер1 темендепдей аспектмерден куралады: жеке жумыс; кураторлык са гаттар; ата-аналармен езара карым-катынас; университетпц, факультеттц ¡с-шараларына топтыц катысуын камтамасыз ету.
Казакстан Республикасыныц 2007 жылгы 27 шнлдедеп №319-111 «БЫм туралы» Зацына сэйкес ээрленген ережеге суйене отырып, акушерлт жэне гинекология
кафедрасы 2012-2013 оку жылыцца непзп багыттарда тэрбие жумыстарын ужым жоспарына сэйкес журпздк салауатты ем1р салты; адамгершм1к рухани тэрбие; улттык рухани тэрбие жэне патриоттык тэрбие; рухани адамгершшк мэдениетш калыптастыру. Кафедрада жоспардан тыс мынадай ¡с-шаралар етмэлдк КР Президент! Н.Э. Назарбаевтыц жолдауында гы «Жалпыга орта к Ецбек Кргамына карай 20 кадам» атты ма каласын талдау; 5 кыркуйек 2012ж . Астана каласыцца Назарбаев университетшде ел басыныц «Казакстан бшм когамы жолында» атты такырыптагы интербелсенд1 дэр1о талкылынды [2, 3].
Дэрк интерактивп такта аркылы етшзтд. Интернатура жэне тулектерд жумыска орналастыру бел1м1 бойынша 6 жэне 7 курс 54 интерн акушер-гинеколог дэр1герлер1 теледида р аркылы тындады.
- Казакстан Республикасыныц Президент!
Н.Э.Назарбавтыц Каза кстан халкына жолдауы «Казакстан-2050» стратегиясы калыптаскан мемлекетп ц жа ца саяси ба гыты туралы баяндама талкыланды. Елбасымыз Н.Назарбаевтыц жолдауы жастарга жалпы Казакстан халкына берер та глымдык - тэрбиел1к мэнн ц мол екенн йл1м алушылар айта келт, жолдау женшде ез пшрш йлд1рдк Взд1 ц ендт мшдет1м1з - егемецц1к жылдары кол жетизгены ц барлыгын са ктай отырып, ХХ1 гасырда орныкты дамуды жалгастыру кажетп'лт атап алдк Б1зд ц басты максатымыз - 2050 жылга карай мыкты мемлекетт' ц, дамыган экономиканыц жэне жалпыга ортак ецбектц непзшде берекел1 когам куру екеццт айтылды. Мыкты мемлекет кункерк саясатымен емес, жоспарлау саясатымен, узакмерэмд1 дамумен жэне экономикалык есумен айналысатындыгы сез ет'лт, жастарды осы жа ца саяси багыттыц дамуына келешекте ез улестерш косуга ундедт.
Кафедра ужымыныц уйымдастыруымен журпз1лд1: елд1 ц жа ца елордасы - Астанада ел1м1зд1 ц мумкшдтн элемге керсету уш1н халыкаралык
кауымдастык та ццауымен ЭКСПО-2017 кермеа
етк1з1лет'н1 атап ет'лд1; 16.11.2012 жылгы «Жас Отан» Жастар канатыныц II съезшде каралган мэселелер1 талкылаццы; «Жана Каза кстаццык патротизмн1 ц консолидация, ягни, б1р1гу, ныгайту, шо гырлау, ыкпалдары» атты такырыпта тэл1мгерл1к топтармен семинар уйымдастырылды; «Этносаралык салада гы ахуал жэне ултаралык б1рл1к пен кел1а'мд| ныгайту» деген такырыпта децгелек устел етк1з1лд1. Аталган ¡с-шаралар етшзу барысыцца студент/интерндер кептеген сурактарга зей1н койып, ерекше кезкарас танытты. Жеке тулга рет'нде ой-п1к1рлер1н орта га салып, улы акын атамыз айтпакшы б|р к1рп1ш болып когамда ез орындарын дурыс та цдай б1л1у ма цыздылыктарын
сезшдк Сонымен катар, куратор-эдвайзер топтыц 11эмш жаса ктап, студенттi ц/интернн ц а кпараттык жэне диагностикалык картасын толтырган. Студенттi ц а кпараттык картасы студент туралы толык мэлiметтен тирады: аты-жeнi, жасы, орта б^м алган жерi, ата - анасы (кiм болып ж^мыс ^ейдО, отбасы к¥рамы, материалдык
жа гдайы, денсаулыгы, студенттi ц ата-анасыныц байланыс телефондары, мекен жайлары, студенттердi сипаттайтын баска да ма цызды ммметтер. Диагностикалык картаны толтыру барысында куратор -эдвайзер студентп ц м^з-к¥лкыныц белriлi бiр сипаттарыныц ^рЫс табу де цгейн ба галайды (1-кесте).
Кесте-1 - Студента ц/интернн ц диа гностикалык картасы
Сипаттама Айкындалу дэрежесi (кажет1н белплеу ) Ескерту
темен орташа жогары
Тiл табысу + ¥йымдастыру шылык жэне кешбасшылыцца умтылу цабiлеттерiн дамытуга ыцпал ету
Топта гыларымен карым- катынас +
¥йымдастырушылык +
Тэрт й +
Бастамашылдык +
Кeшбасшылыкка ^мтылу +
взiн-eзi ^стауы +
Ескерту: кажетш «+» тацдау.
Акпараттык жэне диагностикалык мэлiметтердi алу ушш тэлiмгерлер жазбаша сауалнама, окытушылармен, ата-аналармен, студенттермен энгiмелесу, студенттердiц кужаттарын талдау, када галау, социометрия, сауалнамалар сиякты эдiстердiц кешенiн пайдаланады. Сондыктан, куратор-эдвайзерлер топтардагы т^лгааралык карым-катынастарды зерттеудi ц социометрикалык эдidн колданып, MYмкiндiriнше жеткiлi каз ка й летте рi н арттыруга тыр ысады. Куратор-эдвайзерлер топтарда жагымды элеуметпк-психологиялык орта (климат) калыптастыруга тырысады. Б^л багытта Дж. Морено эзiрлеген социометрикалык техниканы т^лгааралык жэне топаралык карым-катынастарды айкындап, оларды езгерту, жа ксарту жэне жетч/рру Yшiн колдануда. Социметрияныц кемепмен студенток топ MYшелерiнiц элеуметпк-психологиялык сэйкестiлiri туралы мэлiмет алып, оцтайлы орта жэне жеке т^лгалардыц жан-жакты eркениеттi жетiлуiне ыкпал етуге тырысуда.
Социометрикалык YДерiс, бiрiншiден, топтыц каншалыкты децгейде ^йымшыл екендiriн кeрсетедi.
Екiншiден, «социометрикалык ^станымдарды» аныктау, ягни симпатия-антипатия белriлерi бойынша топ MYшелерiнiц беделiн аныктау, м^нда «аластатылган» немесе топтыц «кешбасшысы» о цтайлы нэтижелерге ие болады. Yшiншiден, топ iшiндеri бiрлескен ЖYЙеiшiлiк к^р ыл ымдарды а ныкта п т^руы MYMкi н. Социометрикалык YДерiс бойынша топ MYшелерiне олардыц симпатиялары мен антипатияларын аныктаута MYMкiндiк берепн с^рактарга (социометрикалык шарттар) жауап беру ^сынылады. Куратор-эдвайзер алдын-ала дайындалган с^ра ктар бойынша студенттердi цжауап беруш eтiнедi. 1скери катынастарды зерттеуге арналган с^ра ктардыц Yлгiсi жасалган. Нэтижелердi eцдеу. Жауаптарын математикалык eцдеуден eткiзедi. Сандык eндеудiц карапайым тэсiлi кестелiк- социоматрица бойынша талдау жасайды. Та цдау нэтижелерi матрица бойынша шартты белгiлердi ц ^мепмен таратылады. Н этижелер кестеа йршшл толтырылады, iскери жэне жеке катынастар бойынша жеке толтырылады. 702 АГ^ тобыныц социоматрицасы тeменде кeрсетiлген.
Кесте-2 - Студентик/интерн тобыныц социоматрицасы
№ Фамилиясы 1 2 3 4 5 6 7
1 Айымбаева А. +1 +2 +1 +1
2 Дауренбекова Ж. +1 +3 +2
3 Еркшбек Р. -1 +1 -1 +3
4 Есболаева Ж. +1 -1 +2 +3
5 Кадырбердиева Г. +2 +1 -2
6 ^ырыкбаева Р. +2 +3 +2 -1
7 Ордабекова М. +1 +1 +3 -1
Та цдау саны 4 4 2 5 4 3 3
Жалпы сомасы 3 5 0 11 6 5 1
Ескерту: + оц та цдау; - терк та цдау.
^лденецнен барлык топ MYшелерiнiц фамилиялары Yшiншi сыналгандар +1, +2, +3 белпленген, одан кейiн
нeмерленiп жазылган, т1пнен - олардыц тек нeмерлерi тэжiрибеге катысушы бiрiншi, екiншi, Yшiншi болып
жазылган. Сэйкес орындарга сандармен бiрiншi, екiншi, тандамаган сандар -1, -2, -3 койылган. Содан кейiн
оцтайлы жэне терк тандалымдар кестеге салынан (тандалымныц кезепне тэуелаз). Оцтайлы жэне терiс та ндалымдар кестеге салынып, эрб^р топ мушеанен алынган (тандалым сомасы) барлык алгебралык сома келдене цнен есептелген. Содан кейн топтыц эр мушеа Yшiн упай саны есептелiп, йршшл кезекте +3 упайга (-3), емншл — +2 (-2), Yшiншi — +1(-1) тецестiрiлгендiri ескерiлген. Кейн жалпы алгебралык саны есептелiп, ол то птыц мэрте бесiн а ныкта п отыр.
Эрйр шарт бойынша социоматрицаны талдау барысында топтагы езара карым-катынас туралы толыкданды мэлiмет аламыз. Социматрицаныц басты ерекшелiri тандауды сандык турде керсетуiнде болып табылады, ол ез кезепнде топта гы тэрппт бекiтуге, алынган тандаулардыц саны бойынша топ MYшелерiн жiктеуге MYмкiндiк бередi. Социоматрицаныц неriзiнде социаграмма немесе социометрикалык та ндаулардыц картасы (социометрикалык карта) курылады . Куратор-эдвайзер жумысы т^iмдi жYPriзiлсе сандык жэне сапалык керсеткiштер жа ксарады: топ Yлгерiмiнiц онтайлы каркыны; топ студенттер^н арасында кукык бузушылыктыц болмауы; TYрлi децгейдеп элеуметпк-
дамытушы iс-шараларFа студенттердiн катысуы; топ студенттерш н арасында марапатталFандардыц сертификат алушылар санынын кеп болуы; топпен жэне на кты студентпен жумыс жасау барысында шыFармашылык туртыдан эрекет ету; кураторлык жумысты уйымдастыру бойынша эд^емел^ материалдарды эзiрлеу; республикалык букаралык а кпарат кура лдарында Fы жарияла нымда р жэне т.б. ЖоFары оку орнынын окытушысы, тэлiмгерi репнде басты максатымыз жастардын тулгалык дамуынын Yйлесiмдiлiriн калыптастыру, студенттердi азаматтык белсендiлiкке тэрбиелеу, бiлiм алушылардын мамандыктын жумыс оку жоспары аясында бiлiм алу траекториясынын та ндамалы^ы неriзiнде езiн-езi калыптастыру жэне езш-еэ керсету кабiлеттерiн дамыту болып отыр. Сонымен катар, оку тобында тэрбие жумысын у йымдастыру, езш^ баскаруды калыптастыру жэне студенттердi/интерндердi университет^ н коFамдык жэне шыFармашылык емiрiне белсендi катысуFа ыкпал ету жэне о ку кезе ц барысында б^м алу ба Fдарламаларын ме цгерту болып табылады.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Студенттiк топтарда тэрбие жумысын уйымдастыру бойынша эдiстемелiк нускаулар К.А. Ясауи атындаFы ХКТУ. ТYPкiстан. - 2011. - 26 б.
2 Казакстан Республикасыныц Президент Н.Э.Назарбавтыц Казакстан халкына жолдауы «Казакстан-2050» стратегиясы.
3 Казакстан Республикасыныц 2007 жылFы 27 шiлдедеri №319-111 «Бшм туралы» За цы.
Л.М.БЕГИМБЕКОВА, Ж.У.СУЛЕЙМЕНОВА
ЭФФЕКТИВНОСТЬ ПРОВЕДЕНИЯ ВОСПИТАТЕЛЬНЫХ МЕРОПРИЯТИЙ В СТАНОВЛЕНИИ ЛИЧНОСТНОГО
РОСТА ОБУЧАЮЩИХСЯ
Резюме: мероприятия воспитательного процесса и воспитательная работа проводимая в становлении личниостного роста обучающегося описаны в данной статье. Продемонстрированы социометрические методы исследования меж-личностных отношений в группе и требования к куратору-эдвайзеру.
Ключевые слова: воспитательная работа, становление личностного роста, куратор-эдвайзер
L.M.BEGIMBEKOVA, J.U.SULEIMENOVA
THE EFFECTIVENESS CARRYING OUT EDUCATIONAL MEASURES IN A FORMATION OF THE PERSONAL GROWTH AMONG THE LEARNERS
Resume: The measures of the character building process and educational work lead in making personal growth of the learners are described in this artide. Demonstrate analysis border-personal attitude in the student/intern group and the requirements for curator-adviser.
Keywords: character building process, personal growth, curator-adyser.
