Научная статья на тему 'БИАТЛОНЧИЛАРНИ ТЕХНИК-ТАКТИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ'

БИАТЛОНЧИЛАРНИ ТЕХНИК-ТАКТИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
33
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «БИАТЛОНЧИЛАРНИ ТЕХНИК-ТАКТИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 3 июндаги "Жисмоний тарбия ва оммавий спортни янада ривожлантириш чора-тад-бирлари туррисида"ги ПК-3031-сонли Карори.

2. Ашуркова С.Ф. Теория и методика волейбола // Ilmiy Texnika Axboroti-Press nashryoti Учебник. T.: 2020.-539 b.

3. Pulatov A.A. Voleybol nazariyasi va uslubiyati. // Ilmiy Texnika Axboroti-Press nashryoti darslik. T.: 2020.-439 ib.

4. Пулатов. А.А., Казаков. О.Р. "Ёш волейболчилар мисолида кул кучини ихтисослаштирилган маш^лар ёрдамида шакллантириш". "Фан-Спортга" илмий-назарий журнали. №2/2015. Тошкент. УзДЖТИ. 23-25 бетлар.

УУК (УДК, UDC): 796.015.132:922.093.642

5. Беляев А.В., Савин М.В. Волейбол. М.: Фон, 2000 - 368 с.

6. Беляев А.В., Савин М.В. Волейбол. // Учебник для вузов. М.: ТВТ Дивизион, 2009 - 360 с.

7. Пулатов, А.А., Кдирова М.А. Sport pedagogik mahoratini oshirish (Voleybol) ук;ув к;улланма: Т-2018- 242 бет.

8. Железняк Ю.Д., Петров П.К. Основы научно-методической деятельности в физической культуре и спорте: Учеб. пособие - М.: Академия, 2002. - 264 с.

9. Железняк Ю.Д. Волейбол: У истоков мастерства. ФАИР-ПРЕСС. М.: 1998. -336 с.

10. Клещев Ю.Н. Волейбол. М.: Спорт Академ Пресс, 2003. - 189 с.

Муаллиф билан богланиш учун:

arziqulov2015@mail.ru

Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD), доцент

М.У. АРЗИК.УЛОВ1

Магистрант

Р.У.МЕМЕТОВ1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик, шахри, Узбекистон

БИАТЛОНЧИЛАРНИ ТЕХНИК-ТАКТИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ

Аннотация

Annotation

В данной статье рассматриваются вопросы определения эффективности технико-тактической подготовки биатлонистов. В статье приводится развитие технико-тактической и физической подготовки посредствам бега по пересечённой местности (кросс), определения физического развития и физической подготовки биатлонистов. Освещены вопросы определения специальной выносливости и технико-тактической эффективности биатлонистов с помощью упражнений кросса на подготовительном этапе.

Ключевые слова: техника-тактика, бег по пересечённой местности (кросс,), физическая подготовка, контрольные испытания, взрывная сила, специальная выносливость, функциональное состояние, мяч для метания, зоны интенсивности, эффективность.

Ушбу маколада биатлончиларнинг техник-тактик тайёргарлиги самарадорлигини аниклаш, кросс югуриш оркали техник-тактик ва жисмоний тайёргарлигини ривожлантириш йуллари урганилган. Шунингдек, биатлончиларни жисмоний ривожланганлиги ва жисмоний тайёргарлигини аниклаш, биатлончиларнинг тайёргарлик боскичида кросс машкларини куллаган ^олда махсус чидамлилигини ва техник-тактик самарадорлигини аниклаш масалалари ёритиб берилган.

Калит сузлар: техник-тактик, кросс югуриш, жисмоний тайёргарлик, назорат те-стлар, портловчи куч, махсус чидамлилиик, функционал цолати, тулдирма туп, шиддат зоналари, самарадорлик.

This article discusses the issues of determining the effectiveness of technical and tactical training of biathletes, the development of technical and tactical and physical training through cross running, determining the physical development and physical fitness of biathletes, determining the specific endurance and technical and tactical efficiency of biathletes using cross exercises.

Key words: technical-tactical, cross running, physical training, control tests, explosive power, special endurance, functional status, filling ball, zones of intensity, efficiency.

CM О CM

ro та t

0 Q. w

1

Долзарблиги. Юртимизда ёш авлоднинг жисмоний тарбия билан мунтазам шутулланиши учун за-мон талабларига мос шарт-шароитлар яратиш, спорт мусобакалари оркали ёшларда уз иродаси, кучи ва имкониятларига эга булган ишончни мустахкам-лаш, мардлик ва ватанпарварлик, Она ватанга садокат туйгуларини камол топтириш, шунингдек, ёшлар орасидан иктидорли спортчиларни саралаб олиш ишларини тизимли ташкиллаштириш хамда жисмоний тарбия ва оммавий спортни янада ривож-лантиришга йуналтирилган кенг куламли ишлар амалга оширилиб келинмокда. Хусусан, давлатимиз рахбарининг 2020 йил 24 январдаги "Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва оммалаштириш чора-тадбир-лари тутрисида"ги ПФ-5924-сонли Фармонида хам юкоридаги максадларга эришишга каратилган катор вазифалар белгилаб берилган.

Ёш иктидор эгаларини жиддий шутулланиши учун мамлакатимизда бугунги кунда етарлича шароит ва имкониятлар яратилган булиб, жум-ладан, республикамизда утказилиб келинаётган ёзги биатлон тури мусобакаларида иштирок этиб яхши натижаларга эришмокда. Биатлоннинг мазкур тури буйича дунё мамлакатлари орасида

Россия, Козогистон, Норвегия, Германия ва Дания вакиллари охирги йилларда етакчиликни кулдан бермасдан келаётганлиги спорт маштулотларини режалаштириш, иктидорли спортчиларни излаб топиш ва тор ихтисосликка йуналтириш меха-низмларини тутри ташкил этганлигидан далолат беради. Биатлончиларни техник-тактик тайёргар-лигининг олий даражада шакллантириш тугри-дан-тугри юкори спорт натижасини намойиш этишга имкон яратади. Хрзирги кунда жахон аре-наларида утказилаётган спорт мусобакаларидаги натижаларини тахлил этганимизда юкоридаги давлат спортчиларини куришимиз мумкин лекин бизнинг спортчиларимиз хозирги вактда ортда колаётганлигини куришимиз мумкин. Демак, бундан шундай хулоса килиш керакки, бизнинг биатлончиларимизни техник-тактик тайёргарли-гини ошириш билан бирга утказиладиган йиллик, куп йиллик тайёргарлик машгулотлар режасини илмий асосда янги тизимини яратиш ва саралаш мезонларини ишлаб чикишни такозо этади. Бу эса бугунги кундаги спортчилар тайёрлаш тизимида-ги долзарб масалалардан бири булиб, сохада хам илмий, хам амалий ахамият касб этади.

Шу боисдан, биатлон сохасида бугунги кунда

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz №1-2021

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

малакали биатлончиларни машгулот жараёнлари-ни такомиллаштириш, машгулот юкламаларини таксимлаш, йиллик машгулотларни режалашти-риш спортчиларни хар хил воситалар ёрдамида тайёрлаш усулларига купчилик олимлар эътибор каратишган. Улардан Р.С.Саламов, Т.С.Усмонход-жаев, А.Абдиев, Н.Т.Тухтабоев, С.В.Серебреков, М.С.Олимов каби олимлар бир канча илмий ишларни олиб боришган. Аммо улар томонидан олиб борилган илмий тадкикотларда биатлончиларни мусобакаларга тайёрлашда айнан кросс югуриш оркали уларни нафас олиш ритмини шакл-лантириш, юрак кон-томир тизими фаолиятини яхшилаш, харакат таянч аппаратларини фаолия-тини ривожлантириш масаларига кам эътибор каратганлигини куришимиз мумкин. Биатлончиларни тайёргарлик даврида умумий жисмоний тайёргарлик даражасини ошириш, фукционал тайёргарлини ривожлантириш уларни мусобока-лар жараёнида спорт натижаларини юксалишига кросс югуришнинг узига хос ижобий хусусиятлари мавжуд. Аммо бизнинг фикримизча, малакали спортчиларни тайёрлашда кросс югуриш масофа-ларидан фойдаланиш хар бир спортчини жисмоний тайёргарлигини ривожланишига, функционал холатини шаклланишига айникса техник-тактик тайёргарлигини оширишга асосий замин яратиб мусобокаларда юкори спорт натижаларини курса-тишга имкон беради. Шу боисдан, биатлончиларни самарали тайёрлашда кросс югуриш масофаларидан фойдаланган холда маштулотларни ташкил килиш зарур. Чунки, спорт мусобакаларида спортчиларни спорт натижаларини тахлил этадиган булсак, ёки мусобака жараёнини кузатганимизда югуришнинг узок масофаларга ихтисослашган спортчиларимизда махсус чидамлилик сифатини етишмаётганлигини мусобака фаолиятида куришиз мумкин. Бу холат нафакат спортчининг спорт натижасига колаверса функционал холатига, жисмоний тайёргарлигига хам уз таъсирини курсатмасдан колмайди. Кросс югуриш масофаларидан югурувчилар хафтада икки ёки уч марта маштулотларда уларнинг спорт натижалари юксалишига техник-тактик тайёргарликни ошишига ва функциоанл холатини яхшиланишига хизмат килади. Шу боисдан, биз томонимиздан танланган ушбу спортчиларни техник-тактик тайёргарлиги-ни такомиллаштириш самарадорлиги оширишга каратилган тадкикот иши бугунги кунда долзарб мавзулардан бири булиб узига хос илмий ахамият касб этади.

Тадк,ик,отнинг максади. Биатлончиларни кросс югуриш оркали техник-тактик ва жисмоний тайёргарлигини ривожлантириш.

Тадк,ик,от вазифалари. Олдимизга куйилган максадни амалга оширишда куйидаги вазифалар хал этилди:

- мавзуга оид илмий услубий адабиётларни урганиш, тахлил этиш ва умумлаштириш;

- биатлончиларни жисмоний ривожланганлиги ва жисмоний тайёргарлигини аниклаш;

- биатлончиларни тайёргарлик боскичида

кросс машкларини куллаган холда махсус чидам-лилигини ва техник-тактик самарадорлигини аниклашдан иборат.

Тадк,ик,отни ташкил ^илиш. Биз педагогик тадкикотни уч боскичда ташкил этдик. Тадкикот-нинг I боскичи 2019 йилнинг сентябрь-ноябрь ойларида муаммонинг илмий назарий асосла-ри адабиётлар тахлили асосида урганилди, ва тадкикотни долзарблиги, бугунги кундаги илмий ахамияти курсатиб утилди.

Тадкикотнинг II боскичи 2020 йилнинг март-май ойларида УзДЖТСУ биатлон ихтисослиги талаба спортчилари билан утказиладиган биатлон спорт машгулотлари жараёни кузатувга олинган холда мураббий томонидан кулланилган восита усуллар, юкламалар хажми, такрорланишлар сони урганилди ва манбаларда берилган маълумотлар билан киёсий тахлил этилди. Тадкикотнинг Ш-боскичи 2020 йил-нинг сентябрь-ноябрь ойларида УзДЖТСУ биатлон ихтисослиги 1-2 боскич талаба спортчилари билан педагогик тажриба утказилди.

Тадк,ик,от натижалари ва мухркамаси. Олиб борилган тадкикот натижаларига кура биатлон буйича илмий услубий адабиётлар мавжуд булсада, лекин биатлон спорт тури билан шутулланувчи-ларни техник-тактик тайёргарлигини самарадор-лигини оширишга кам эътибор каратилганлиги аникланди. Биатлончиларни тайёргарлигининг энг мухим кисмларидан бири харакат сифатла-рини ривожлантириш ва тарбиялашга каратилган жисмоний тайёргарлик саналади. Одатда, биатлон-чиларда хар томонлама жисмоний ривожланишга эга булган спортчилар юкори курсаткичларни намойиш кила оладилар.

Биатлонда энг яхши натижага эришиш учун мукаммал техникани - машк бажаришнинг энг тутри ва унумли усулини эгаллаш лозим. Мукам-мал техника деганда юксак спорт натижаларига эришишга ёрдам берадиган тутри асосланган ва максадга мувофик харакатларни тушиниш керак. Бунда хар доим спортчининг узига хос хусусият-ларини, шунингдек, харакатлар бажариладиган шарт - шариотларни хисобга олиш зарур.

Биз биатлончиларни жисмоний сифатларини ва жисмоний тайёргарлик даражасини ривожлан-ганлик аниклаш максадида куйдаги тестлардан фойдаландик:

- 100 м. масофага тезлик куч сифатини аниклаш;

- 200, 400 м. масофаларга тезкорлик куч чидам-лилигини аниклаш;

- 800 м. масофага тезкор чидамлилигини аниклаш;

- 3000 м. масофага махсус чидамлилигини аниклаш;

- оёкни портловчи кучини жойидан туриб узунликка сакраш, каби махсус тестлар оркали тайёргарлик даражаси аникланди.

Биатлончиларни жисмоний тайёргарлиги буйича тадкикот олдидан утказилган педагогик тажриба натижалари куйидаги 1-2 жадвалларда берилган.

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

21

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

1-жадвал

Тажриба гуру^и синалувчиларини тад^и^от олдидан жисмоний тайёргарлиги даражаси

№ Ф.И.Ш 100 м 200 м 400 м 800 м 3000 м 3 кг.тул-дирма тупни у/ш Жойдан узунликка сакраш

1 Х. А. 13.61 27.39 53.91 2.01.4 10.39.2 9.49 2,42

2 Р. Ш. 13.76 27.41 53.99 2.04.0 10.46.1 9.51 2,45

3 С. Б. 13.67 27.47 54.48 2.10.6 10.38.7 9.39 2,38

4 М. З. 13.81 27.36 54.89 2.07.4 10.48.3 9.44 2,30

5 А. Х. 13.74 27.52 53.96 1.97.9 10.55.6 9.48 2,24

6 Р. Ж. 13.66 27.40 54.40 2.20.0 10.60.1 9.57 2,28

7 Ж. Ф. 13.70 27.35 54.38 2.17.0 10.59.4 9.35 2,33

8 А. К. 13.72 27.41 54.55 2.09.1 10.43.3 9.46 2,30

9 Б. У. 13.77 27.38 54.61 1.91.8 10.36.3 9.49 2,27

10 А. П. 13.73 27.32 53.87 1.82.0 10.58.8 9.56 2,21

11 О. Р. 13.69 27.43 54.25 1.92.3 10.47.1 9.49 2,39

12 Р. Н. 13.66 27.36 54.31 2.02.5 10.43.1 9.53 2,27

Х-Уртача курсаткич 13,71 27,40 54,30 2,02,9 10,48,0 9,48 2,32

2-жадвал

Назорат гуру^и синалувчиларини тад^и^от олдидан жисмоний тайёргарлик даражаси

№ Ф.И.Ш 100 м 200 м 400 м 800 м 3000 м 3 кг.тул-дирма тупни у/ш Жойдан узунликка сакраш

1 Ж. Н. 13.39 27.56 53.85 2.01.0 10.38.2 10.20 2,45

2 А. Г. 13.70 27.51 53.94 2.08.0 10.36.1 10.40 2,22

3 А. М. 13.80 27.52 54.43 2.04.0 10.30.7 10.31 2,38

4 М. Н. 13.51 27.61 54.94 2.02.0 10.39.3 9.90 2,43

5 О. Т. 13.75 27.60 53.90 2.03.0 10.46.6 10.08 2,37

6 Н. И. 13.56 27.57 53.46 2.05.0 10.50.1 10.01 2,42

7 Б. А. 13.69 27.59 54.32 2.07.0 10.58.4 10.18 2,24

8 А. С. 13.58 27.65 54.49 2.08.0 10.43.3 10.07 2,15

9 Д. Ф. 13.80 27.54 54.55 2.05.0 10.36.3 10.25 2,39

10 Р. К. 13.79 27.70 53.77 2.06.0 10.58.8 10.820 2,31

11 Х. С. 13.92 27.58 54.46 2.00.0 10.47.1 10.50 2,41

12 С. Н. 13.73 27.53 54.41 2.00.1 10.43.2 9.80 2,31

Х-Уртача курсаткич 13,69 27,58 54,21 2.04,1 10.40,4 10,21 2,34

СМ О СМ

ГО

га

0

ю

1

Ушбу тадкикотда биатлончиларни жисмоний тайёргарлигини ва функционал холатини шакл-лантиришда кросс югуриш масофалари 5, 8, 10 км.дан фойдаланган холда бир маромли узгарув-чан ва узок муддатли югуриш усулларини куллаш оркали биатлончиларни жисмоний тайёргарлик ва функционал холатини ривожлантириш масаласига эътибор каратилган булиб, бу спортчиларни техник-тактик тайёргарлигини такомиллаштиришда хам уз самарасини берди.

Биатлон билан шугулланувчиларни тайёр-гарлик боскичида кросс югуришнинг 5,8,10 км масофалардаги бир маромли, узгарувчан ва узок муддатли югуриш усулларини куллаган холда хаф-тасига икки ёки уч марта куллаб борилса, уларнинг жисмоний тайёргарлиги ва функционал холати шаклланиб спорт мусобакаларида юкори спорт натижаларини кайд этиш имконини берди.

3- жадвал

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Тажриба гуру^и синалувчиларини тадои^отдан кейинги жисмоний тайёргарлиги даражаси

№ Курсат-кичлар Ф.И.Ш 100 м 200 м 400 м 800 м 3000 м 3 кг.тул- дир-матупни у/ш Жойдан узунликка сакраш

1 Х. А. 12,35 26,51 52,89 1.54,6 9.30,8 12,73 2,54

2 Р. Ш. 12,45 26,33 53,45 1.54,8 9.31,0 12,69 2,52

3 С. Б. 12,53 25,59 53,23 1,54,9 9.30,7 12,72 2,55

4 М. З. 12,46 25,44 53,05 1.54,5 9.31,1 12,70 2,51

5 А. Х. 12,56 26,12 52,45 1.54,7 9.30,6 12,77 2,60

6 Р. Ж. 12,38 26,11 52,98 1.54,7 9.31,2 12,65 2,46

7 Ж. Ф. 12,44 26,47 53,58 1.55,3 9.31,5 12,81 2,62

8 А. К. 12,54 25,55 52,66 1.54,1 9.30,3 12,61 2,44

9 Б. У. 12,31 26,35 52,98 1.55,2 9.31,8 12,79 2,63

10 А. П. 12,43 26,26 53,66 1.54,2 9.30,0 12,63 2,43

11 О. Р. 12,03 26,35 52,74 1.55,1 9.32,0 12,80 2,68

12 Р. Н. 12,44 26,12 52,33 1.54,3 9.29,9 12,62 2,38

Х-Уртача курсаткич 12,41 26,1 53,00 1.54,7 9.54,2 12,71 2,53

Назорат гуру^и синалувчиларини тад^и^отдан кейинги жисмоний тайёргарлик даражаси

№ Курсат-кичлар Ф.И.Ш 100 м 200 м 400 м 800 м 3000 м 3 кг.тул- дир-матупни у/ш Жойдан узунликка сакраш

1 Ж. Н 12,81 27,24 54,12 1.59,8 9.39,9 11,40 2,48

2 А. Г 12,79 27,04 53,90 1.59,6 9.40,4 11,28 2,40

3 А. М. 12,82 27,15 54,03 1.59,9 9.39,6 11,41 2,45

4 М. Н. 12,78 27,13 53,99 1.59,5 9.40,5 11,27 2,43

5 О. Т. 12,83 27,16 54,11 1.59,9 9.39,5 11,35 2,50

6 Н. И 12,77 27,12 53,91 1.59,4 9.40,5 11,33 2,38

7 Б. А 12,84 27,18 54,08 2.00,0 9.39,5 11,36 2,47

8 А. С 12,76 27,10 53,93 1.59,3 9.40,3 11,32 2,41

9 Д. Ф 12,85 27,20 54,07 2.00,1 9.39,7 11,37 2,46

10 Р. К 12,75 27,08 53,95 1.59,2 9,40,2 11,31 2,42

11 Х С 12,88 27,27 54,02 2.00,2 9.39,8 11,38 2,45

12 С. Н 12,72 27,01 54,00 1.59,1 9.40,1 11,30 2,43

Х Уртачакурсаткич 12,80 27,14 54,01 1.59,7 9.39,2 11,34 2,44

1. Кросс югуриш спортчиларни нафакат жисмо-ний тайёргарлиги колаверса уларни функционал тайёргарлигини хам ривожлантиришда мухим восита сифатида фойдаланиш мумкин.

2. Урта масофаларга югуришда спортчилар организмидаги узгаришлар жисмоний юкламалар таъсирида юзага келади. Спортчиларни машгулот юкламалари ва унинг бажарилиш суратлари хар хил шиддат зоналарида бажарилиши кузда тутади.

3. Аэроб имкониятларини оширишда бир меъ-ёрда машк килиш усулидан, шунингдек, такрорий ва узгарувчи машк методларидан фойдаланила-ди. Бир меъёрда югуриш умумий чидамлилигни тарбиялашнинг дастлабки боскичларида кенг фойдаланилади. Агар машгулот юкламалари ор-ганизмга, узок вакт таъсир этиб турса бунда иш самарадорлирок булади.

Йиллик машгулотларга киритилган жисмоний машкларни барчасида кросс югуришлар кирити-лади аммо уларни югуриб утишдаги бажарилиш шиддат зонаси хар доим хам куйилган максадга мувофик булавермайди. Бунинг учун кросс югуриш машкини юкори малакали урта масофага югурув-чилар маштулот жараёнида куйилган максаддан келиб чикиб маштулотларга киритиш мумкин. Урта масофага югурувчиларни махсус чидамлилигини ривожлантиришда бир маромли югуриш усули оркали кросс югуриш спортчиларни энг аввало органлари ва физиологик хусусиятлари, бош мия асаб тукималари иш фаолияти кислород билан таминлашига боглик. Кросс югуриш урта масо-фага югурувчиларни махсус чидамлилигини куп жихатдан организмни узок вактгача кислородга булган талаби ва уни истемол килишда мувозанат саклай олиш имкониятини ривожлантиришга хам катта фойда беради. Бунда кислородга булган талаб

4 - жадвал

е-шаП: fan_sportga@uzdjtsu.uz №1-2021

Спорт машFулотлари: техника, тактика, усулият Техника, тактика и методика спортивной тренировки

истеъмол килинаётганидан ортиб кетади, мускул-ларгина эмас, балки бош миянинг асаб тукималари хам кислород билан етарли таъминланмайди. Бу эса спортчининг иш кобилятини камайтирмай куймайди.

Узок ёки урта узок масофаларни яхши нати-жалар билан утиш учун, спортчи нафас олиш ва юрак-кон томир системаларининг функционал имкониятини ошириш керак. Бунинг учун машгу-лот пайтида организмга купрок талаб куйиш ва харакат тезлигини ошириш натижасида кисло-родга булган талаб ортикрок булганда нисбатан тургунлик холатини саклаб колишига эришиш зарур. Бундай машгулотга аввало спортчи айни вактда бутун масофа охиригача камайтирмай ета оладиган тезликка нисбатан 3-4% ортикрок тез-ликда югуришни киритиш керак. Албатта, спортчи бундай тезлик билан мусобакада утиладиган масофанинг хаммасини эмас, балки бир кисмини ута олади. Шунинг учун машгулотда тегишли орган ва системаларга кучлирок таъсир курсатиш учун, жадаллиги купрок, лекин давом этадиган вакти камрок ишни такрорламок керак. Бундай жадалрок ишнинг такрор таъсир эттириш методлари хар хил булиши мумкин.

Узгарувчан ва такрорий метод билан орга-низмга юукори талаб куйиш асосида эришилган машк кургандан даражаси жадаллиги камрок иши узокрок ва осонрок бажара олишга имкон беради. Лекин факат икки метод билан урта масофага югурувчи махсус чидамлилигини тула ривож эт-тириб булмайди. У бошкача, тезрок суръат билан харакатланиши хам зарур. Карийб бутун масофа давомида тургун холат сакланиб колиши керак

УДК:(УДЖУ, UDC): 796.2:154.4:322

(албатта, маррага 100-200 м колганда тезланиш бундан мустаснодир). Бунинг учун машгулотда назорат тестларидан, яни мусобакадаги масофадан бир чорак ёки 5 дан бири кам масофани мусобака тезлигида юугуриб утиш усулларида фойдалани-лади. Кейин мусобакада керак буладиган тезлик югуриладиган масофанинг узоклиги секин-аста ортиб боради нихоят, чамалаб куришда мусобакадаги масофага етай деб колади, мусобакада эса тула босиб утилади.

Хулоса. Махсус чидамлиликни ривожланти-ришда кийинчиликларни енгиш учун иродали булишни, чарчок секин-аста ортиб бораётганда машкни давом эттира билишни урта масофага югурувчи учун мухимдир.Шунинг учун машгулот-ларда урта масофага югурувчилар кросс югуриш машкларини киритиб борса, уларни жисмоний тайёргарлиги билан бир каторда функционал хо-лати физиологик хусусиятлари шаклланиб махсус чидамлилик сифати такомиллашиб боради. Бу эса спортчиларни тайёрлашда узига хос ахамият касб этиб, юкори спорт натижаларини курсатишни таъминлаб беришга замин яратади.

Адабиётлар:

1. Тер-Ованесян. И. Подготовка легкоатлета: современный взгляд. Терра-Спорт. Москва, 2000 год. «Библотека легкоатлета».

2. Ромашов А.В. Особенности развития двигательных способностей / Актуальные вопросы оптимизации тренировочного процесса в видах спорта: Межвуз сб. науч. Тр./под ред. Л.Ф.Кобзевой - Смоленск:СГИФК, 2001.

3. Смурыгина Л.В., Салихов М.С. Контроль физического развития и физической подготовленности студентов в процессе физического совершенствования. /педагогик таълим/ Ташкент 2003.

4. Тухтабоев Н.Т. Магистр.дис. Т; 2003й. 13-15 ёшли спортчиларни чидамлилигини тарбиялаш. 8,23бет.

5. Бондарчук А.П. Управление тренировочным процессом спортсменов высокого класса. - М.: Олимпия Пресс, 2007.

6. Шокиржонова К.Т. Шокиржонов Т.А. Енгил атлетикачиларнинг жисмоний сифатларини ривожлантиришнинг восита ва методлари. укув услубий кулланма УзДЖТИ. Т: 2014 й.

Муаллиф билан богланиш учун:

shukhrat.tulaganov@mail.ru

Доцент,

Ш.Ф. ТУЛАГАНОВ1

Катта укитувчи, А.Ш. МУМИНОВ1

Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университета Чирчик шахри, Узбекистон

ТУРЛИ МАЛАКАЛИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ЧАВДОНЛИК СИФАТИ КУРСАТКИЧЛАРИНИ ТАХДИЛИЙ УРГАНИШ

Аннотация

Annotation

В статье раскрывается ловкость гандболистов, изучаемая с помощью специальных тестов. В ходе исследования была проанализирована вариативность измерения тренировочной нагрузки и показателей ловкости.

Ключевые слова: ловкость, спортивно-педагогическое мастерство, физическая культура, высшая лига, чемпионат Узбекистана.

Мазкур маколада гандболчиларнинг чакконлиги махсус тестлар ёрдамида текшириш оркали ур ганилган. Тадкикот давомида машгулот юкламалари улчови ва чакконлик кобилияти курсаткичлари узгариши тах,лил килинган.

Калит сузлари: чащонлик, спорт педагогик махрратини ошириш, жисмоний тайёргарлик, олий лига, Узбекистон чемпионати.

In this article, the agility of handball players is studied by testing them with special tests. In the course of the study, the variability of the measurement of training load and agility indicators was analyzed.

Key words: agility, sports and pedagogical skills, physical culture, the highest league, the championship of Uzbekistan.

Долзарблиги. Президентимиз Ш.Мирзиёев-нинг Олий Мажлисга Мурожаатномасида жами-ятда соглом турмуш тарзини карор топтириш,

жисмоний тарбия ва спортни янада оммалашти-риш долзарб вазифа эканлиги, спортни жадал ривожлантириш, халкаро мусобакаларда юксак на-

сч о сч

со та t о

№1-2021 e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.