CC BY
15
ЭКОЛОГИЯ, ГИГИЕНА ЖЭНЕ КЭС1БИ ПАТОЛОГИЯ МЭСЕЛЕЛЕР!
ПРОБЛЕМЫ ЭКОЛОГИИ, ГИГИЕНЫ И ПРОФПАТОЛОГИИ
THE PROBLEM OF ECOLOGY, HYGIENE AND PROFESSIONAL PATHOLOGY
УДК 614. 777: 314. 144( 574 11)
А.А.МАМЫРБАЕВ1, Ж.Б.КУРМАШЕВ2 , Г.И. КАРАШОВА1, Н.М. ВАЛИУЛОВА3
БАТЫС КАЗАКСТАННЫИ ШЕКАРА АУМАГЫНДАГЫ КЕЙБ1Р АЙМА^ТАРДЫН МYГЕДЕКТmlК, 0Л1М КеРСЕТК1ШТЕР1
Марат Оспанов атындагы Батыс Казахстан мемлекеттiк медицина университетi1, А^тебе, А^тебе облысы бойынша мемлекеттiк санитарлыщ-эпидемиологиялыщ ^адагалау комитетЫщ департаментi2, А^тебе Облыстыщ бойынша элеуметтiк ^оргау жэне ^адагалау комитетЫщ департаментi3, А^тебе
Аннотация. МYгедектiлiк керсеткiштерi бойынша А^тебе жэне Батыс Казахстан облыстары (Мэртек, Кобда жэне Берлi аудандары) тургындары арасында жYЙке бузылысы бiрiншi орында, ^анайналым жYЙесi аурулары екiншi орынды алады. Балалар мYгедектiлiпнщ себебi болып жYЙке жYЙесi аурулары табылады.
Барлыщ Yш ауданда елiм керсеткiштерiн алдымен ^анайналым жYЙесi, екiншi - iсiктер, Yшiншi жара^аттар мен уланулар жэне тертiншi орында ас ^орыту агзаларыныц аурулары прайды.
Нег'зг! свздер: аурушацдыи;, мYгедектiлiк, вл1м кэрсетюш1, Орал су бассейн'.
Мэселенщ езекттИ. Каза^станныц тура^ты дамуы жэне бэсекелестiкке ^абтетт елу елдщ ^атарына кiруi Yшiн - мемлекеттщ ултъщ ^аутаздИнщ басты факторы денi сау тургындар екенi аныщ. Соцгы уа^ытта, ^оршаган ортанын химиялыщ жэне ^аутт техногендi ластануынан денсаулыщ керсеткiштерi нашарлауда [1].
Адамныц денсаулыгына табиги жэне элеуметпк-гигиеналыщ факторлардыц зиянды эсерiн кептеген зерттеулер керсеттi. Олар организмнщ морфологиялыщ езгерiстерiне жэне адаптацияныц бузылуына, патологиялыщ езгерютердщ дамуына экелiп согады [2, 3, 4, 5].
Тургындардыц денсаулыщ жагдайын ^алыптастыратын ец мацызды фактор - ендiрiс орындарыныц дамуы жэне ^ала тургындары саныныц есуi [6,7,8]. Эпидемиологиялыщ зерттеулердщ нэтижелерi, iрi ^алалардыц атмосфералыщ ауасындагы химиялыщ заттардыц аз мелшерЫщ езi тургындардыц денсаулыгына, тыныс алу жYЙелерiнщ, демiкпе ауруыныц ^айталануына, организмнщ бас^а да езгерiстерiне ^аутт эсер ететiнiн керсеттi [9, 10, 11].
Батыс Каза^станныц шекара аумагындагы кейбiр айма^тардыц мYгедектiлiк, елiм керсеткiштерi женiнде эдебиеттiк мэлiметтердщ болмауын ескерсек, денсаулыщ жагдайыныц осы керсеткiштерiн зерттеу мацызды жэне ^ызы^ты екен1 аныщ.
Осы тургыда Орал су бассейшндеп медико-экологиялыщ мэселелер мацызды орын алып отыр.
Зерттеудщ максаты -тургындардыц мYгедектiлiк жэне елiм керсеткiштерi бойынша шекаралыщ айма^тагы (Мэртек, Кобда жэне Берлi аудандары) тургындардыц денсаулыщ жагдайын багалау.
Зерттеу материалдары жэне эдiстерi. Зерттеу А^тебе облысы бойынша Мэртек, Кобда жэне Батыс Казахстан облысынан Берлi аудандарына жYргiзiлдi. Зерттеуге 2009-2011 жылдар арлыгындагы мэлiметтер алынды. Тургындардыц мYгедектiлiк, елiм керсеткiштерi туралы мэлiметтер аудандыщ емханалардыц есептерi жэне ^ужаттарымен (жылдыщ мYгедектiлiк керсеткiшi - Ф.52; елiм керсеткiштерi тiркелген журнал), А^тебе жэне Батыс Казахстан облысы статистика, МСЭКД, ^адагалау жэне элеуметтiк ^оргау департамент ^ужаттары кешiрмесiне сараптама жYргiзiлдi. Апынган мэлiметтер статистикалыщ еццеулерден еттi. МYгедектiлiк жэне елiм керсеткiштерi келесi формуламен есептелiндi [12]:
1. 6ртYрлi жагдайлардагы елiм коэффициентi (1000 тургынга шаланда):
47
Бiр жылда эр тYрлi жагдайлардагы елгендер саны
(мысалы, инфаркт) * 1000
Тургындардыц орташа саны
2. МYгедектiлiк керсеткiшi (1000 тургынга шаланда):
Белгiлi бiр аймактагы мYгедектер саны * 1000
Тургындардыц орташа саны
Зерттеулердщ нэтижелерi жэне оларды талдау. А^тебе жэне Батыс Казахстан облыстары (Мэртек, Кобда, Берлi аудандары) тургындарыныц денсаулыщ жагдайыныи медико-демографиялыщ керсеткiштерiне сараптама жYргiзу (1 кесте), зерттеу жYргiзiлген уа^ыттарда тургындардыц табиги ^озгалысы Республикалыщ керсеткiштермен салыстырганда, туу керсеткш - Мэртек, Кобда аудандарында 1,6 есеге, ал Берлiде 1,1 есеге темен екенш керсеттi. 0лiм коэффициентi бойынша Кобда ауданы Республика мэлiметтерiнен 1,0 есе темен болса, ^алган екi аудан республика децгешнде. Балалардыщ елiм керсеткiшiн Республика керсеткЫмен салыстырганда Кобда ауданы 1,2 есеге артыщ, Мэртек республика деигешнде, ал Берлi 1,0 есеге темен екешн керсеттi.
1кесте - Тургындардыщ табиги козгалысыньщ орташа кврсеткiштерi (1000 тургынга шакканда)
Тургындардыщ козгалысы КР Мэртек Кобда Берлi
Туу коэффициент 22,41 13,6 13,0 18,7
0лiм коэффициентi 8,84 9,3 7,8 8,2
Табиги есiм 13,57 4,3 5,1 10,4
Балалардыц елiм керсеткiшi 16,53 16,2 21,0 12,7
А^тебе облысы Мэртек, Кобда аудандары тургындарыныц арасындагы елiм керсеткЫн сараптау (2 кесте), бiрiншi рангалыщ орында ^анайналым жYЙесi аурушацдыгы, екiншi - ^атерлi iсiк ауруы, Yшiншi орында - Мэртек ауданы бойынша жара^аттар жэне уланулар, ал Кобдада тыныс алу мYшелерiнi^^ ауруы, тертiншi - ас ^орыту жYЙесiнщ аурулары жататынын керсеттi. 0лiм себептерi керсетгаштерЫ салыстыру: Мэртек, Кобда аудандары тургындарыныц арасында елiмге экелетiн аурушацдыщ тYрi Республикалыщ мэлiметтер керсеткiштерiнен темен нэтиже керсеттк
Батыс Казахстан облысы Берлi ауданы тургындарыныи арасындагы елiм керсетгашш сараптау (2 кесте), бiрiншi рангалыщ орында ^анайналым жYЙесi аурушаццыгы, екiншi - жара^аттар жэне уланулар, Yшiншi орында - ^атерлi iсiк ауруы, тертЫшьас ^орыту жYЙелерiнi^^ аурулары жататынын керсетп. 0лiм себептерi керсеткiштерiн салыстыру: аудан тургындарыныц арасында елiмге экелетш аурушаццыщ тYрi Республикалыщ мэлiметтер децгешне сэйкес келдi.
2 кесте - Шекаралык аймак тургындарыныщ влiм себеnтерi ( 1000 кайтыс болган адамга)
@лiм себеnтерi Орташа
КР Мэртек Кобда Бе^
Барлыгы: 8,78 6,4 2,4 8,7
Канайналым жYЙесiнщ аурушацдыгы 3,72 3,7 1,1 3,5
Катерлi iсiктер 1,07 1,1 0,6 1,1
Жара^аттар мен уланулар 1,06 0,9 0,1 1,4
Тыныс алу мYшелер¡нщ аурушацдыгы 0,48 0,06 0,2 0,4
Ас ^орыту жYЙес¡нщ аурушацдыгы 0,49 0,2 0,2 0,1
Жу^палы жэне паразитарлыщ аурулар 0,16 - 0,09 -
Мэртек ауданыныц ересек тургындарыныц арасындагы мYгедект¡л¡ктщ бiрiншi тобыныц себептерi (3 кесте) болып кез аурулары, сонан кешн психиканыц бузылуынан болган аурулар, нерв жэне ^анайналым жYЙесiнi^^ аурулары. Yшiнiшi орында жара^аттар.
МYгедектiлiктiи 2^ тобында бiрiншi орында психиканыц бузылуынан болган аурулар. Келесi орында ^анайналым жYЙесiнiи, Yшiнiшi орында нерв жYЙес¡нщ аурушацдыгы. Олардан кейiн ^атерлi iсiктер жэне жара^аттар орын алады.
МYгедект¡л¡ктщ Yшiншi тобындагы адамдардыц арасында жара^аттан жэне ^анайналым жYЙесiнщ аурушацдыгы алдыцгы орындарды алып отыр. Yшiншi орында сYЙек-б¥лшьщ ет жYЙесiнщ ауруы. 6рi ^арай кез, есту мYшесiнi^^ ауруы, психиканыц бузылуы, тыныс алу мYшелер¡нщ жэне ^атерлi iсiк аурулары орналасады.
Кобда ауданыныц ересек тургындарыныц арасындагы мYгедект¡л¡кт¡^^ бiрiншi тобыныц себептерi (3 кесте) болып психиканыц бузылуынан болган аурулар (шизофрения, олигофрения), сонан соц кез, ^анайналым жYЙесiнi^^ аурулары
мен ^атерл! iсiктер, нерв жYЙесiнiц ауруы жэне жара^аттар орналасады.
МYгедектiлiктiц 2-шi тобында бiрiншi орында психиканыц бузылуынан болган аурулар (шизофрения, олигофрения), келес орында канайналым жYЙесiнiц аурулары жэне жара^аттар. 6рi ^арай нерв жYЙесiнiц аурушацдыгы, ^атерл! iсiктер жэне керу жYЙесiнiц ауруылары орын алды.
МYгедектiлiктiц Yшiншi тобындагы адамдардыц арасында керу мYшесi, жара^аттар жэне есту мYшесiнiц аурушацдыгы алдыцгы орындарды алып отыр. 6рi ^арай канайналым жYЙесi. Yшiншi орында сYЙек-булшьщ ет жYЙесiнiц ауруы, ^атерлi iсiк аурулары орналасады. Зерттеу жылдарындагы керсетгаштердщ арасында аздаган айырмашылыщ аны^талды.
Берлi (3 кесте) ауданыныц ересек тургындарыныц арасындагы мYгедектiлiктiц бiрiншi тобыныц себептерi -канайналым жYЙесiнiц аурулары.
МYгедект¡л¡ктщ 2-шi тобында бiрiншi орында канайналым жYЙесiнiц аурушацдыгы тур. Келесi орындарда зэр шыгару жYЙесiнiц аурушацдыгы, Yшiншi орында жара^аттар. Сонан кейiн тыныс алу мYшесiнiц ауруы жэне ^атерл! iсiктер орналасады.
3 кесте - Шекаралык аймак тургындарыныц арасындагы мYreдектiлiктщ таралуы жэне пайда болуыныц себептершщ орташа керсеткiштерi ( 1000 тургынга шакканда)
№ МYгедектiлiк себет^ Мэртек Кобда Берлi
МYгедектiлiктiц тобы
Барлыгы : соныц Ынде 0,9 0,7 0,62
1 Туберкулез - 0,05 -
2 Катерлi iсiктер 0,03 0,05 -
3 Эндокриндi аурулар, тама^тану мен зат алмасудыц бузылысы - - -
4 Психикалыщ бузылыс, соныц Ынде: шизофрения, олигофрения 0,1 0,39 0,1
5 Нерв жYЙесiнiц аурулары 0,1 0,07 0,1
6 Керу мYшесiнiц аурулары 0,2 0,19 0,2
7 Есту мYшесiнiц аурулары - - -
8 Канайналым жYЙесiнiц аурушацдыгы 0,1 0,13 0,1
9 Тыныс алу мYшесiнiц аурушацдыгы - - -
10 Ас ^орыту жYЙесiнiц аурушацдыгы - - -
11 СYЙек - булшыщ ет жYЙесiнiц аурушацдыгы 0,05 0,05 0,04
12 Зэр шыгару жYЙесiнiц аурушацдыгы 0,02 - -
13 Жара^аттар (ендiрiстiк жара^аттар) 0,12 0,09 0,08
14 Жу^палы жэне паразитарлыщ аурулар - - -
МYгедектiлiктiц 2^ тобы
Барлыгы : соныц Ынде 4,28 4,5 4,68
1 Туберкулез 0,2 0,07 0,2
2 Катерлi iсiктер 0,3 0,22 0,3
3 Эндокриндi аурулар, тама^тану мен зат алмасудыц бузылысы 0,08 0,05 0,04
4 Психикалыщ бузылыс, соныц Ынде: шизофрения, олигофрения 1,4 1,75 1,6
5 Нерв жYЙесiнiц аурулары 0,3 0,26 0,4
6 Керу мYшесiнiц аурулары 0,2 0,22 0,3
7 Есту мYшесiнiц аурулары 0,2 - 0,3
8 Канайналым жYЙесiнiц аурушацдыгы 0,8 0,93 0,8
9 Тыныс алу мYшесiнiц аурушацдыгы 0,1 0,19 0,2
10 Ас ^орыту жYЙесiнiц аурушацдыгы 0,05 0,05 0,08
11 СYЙек - булшыщ ет жYЙесiнiц аурушацдыгы 0,09 0,21 0,08
12 Зэр шыгару жYЙесiнiц аурушацдыгы 0,06 - 0,08
13 Жара^аттар (ендiрiстiк жара^аттар) 0,3 0,46 0,2
14 Жу^палы жэне паразитарлыщ аурулар - - -
15 Бас^ада мYгедектiлiкке алып келетш себептер 0,1 0,08 0,1
Медицинский журнал Западного Казахстана №3 (39) 2013 г.
49
Кесте жалгасы
МYгедект¡л¡ктщ 3^ тобы
Барлыгы : соныц Ынде 4,0 4,7 4,4
1 Туберкулез 0,1 0,36 0,2
2 Катерлi iсiктер 0,2 0,13 0,2
3 Эндокриндi жYЙенiи аурулары, тама^тану мен зат алмасудыц бузылысы 0,08 0,05 0,1
4 Психикалыщ бузылыс, соныц iшiнде: шизофрения, олигофрения 0,2 0,13 0,2
5 Нерв жYЙес¡нщ аурулары 0,1 0,25 0,1
6 Керу мYшес¡нщ аурулары 0,2 1,06 0,8
7 Есту мYшесiнiи аурулары 0,2 0,46 0,3
8 Канайналым жYЙесiнi^^ аурушаццыгы 0,5 0,44 0,6
9 Тыныс алу мYшес¡н¡^^ аурушаццыгы 0,2 0,21 0,2
10 Ас ^орыту жYЙесiнiи аурушацдыгы 0,07 - -
11 СYЙек - булшыщ ет жYЙес¡н¡^^ аурушаццыгы 0,3 0,36 0,4
12 Зэр шыгару жYЙесiнiи аурушаццыгы - - -
13 Жара^аттар (ендiрiстiк жара^аттар) 0,7 0,92 1,1
14 Жу^палы жэне паразитарлыщ аурулар - - -
15 Бас^ада мYгедектiлiкке алып келетш себептер 0,1 0,36 0,2
МYгедектiлiктiи Yшiншi тобындагы адамдардыц арасында алдыцгы орындарда жара^аттар мен ^анайналым жYЙесiнiи ауруы болып отыр. Yшiншi орында керу мYшес¡нщ ауруы. Келесi орындарда зэр шыгару, эндокриндi жYЙе, тыныс алу мYшес¡нщ, ^атерлi iсiк аурулары орналасады.
Балалар арасындагы мYгедектiлiктщ себептерi болып Мэртек ауданы бойынша (4 кесте) нерв жYЙес¡нщ аурулары басты орынды алып отыр. Келесi орындарда туа б^кен а^аулар, керу мYшесiнщ аурулары, ^ан жэне ^ан тYзушi мYшелер мен психиканыц бузылысы аурулары орналасады.
Кобда ауданы (4 кесте) бойынша балалардыц арасындагы мYгедектiлiктщ себептерЫщ ец бастысы психиканыц бузылысы (шизофрения, олигофрения), туа бпжен а^аулар, хромосомды езгерiстер болса, келес орындарда нерв жYЙесiнiи аурулары, соныц iшiнде балалар параличi (ДЦП), керу мYшес¡нщ жэне тыныс алу органдарыныц аурушацдыгы, эсiресе атап керсететн демiкпе ауруы болып отыр.
4 кесте - Шекаралык аймак балаларыныщ арасындагы мYгедектiлiктщ таралуы жэне пайда болуыныц себептершщ орташа кврсеткiштерi ( 1000 балага шакканда)
№ Аурушацдыктыц атауы Мэртек Кобда Берлi
Барлыгы, соныц Ынде: 2,8 3,4 0,06
1 Нерв жYЙес¡нщ ауруы 1,1 0,5 -
2 Керу мYшес¡нщ аурушацдыгы 0,2 0,4 -
3 Есту мYшес¡н¡^^ аурушаццыгы 0,1 0,2 -
4 Туа бпжен а^аулар, хромосомды езгерютер 0,1 0,7 -
5 Жу^палы жэне паразитарлыщ аурулар - - -
соныц шшде туберкулез 0,1 -
6 Катерлi iсiктер - - -
7 Кан жэне ^ан тYзушi мYшелердi^^ жэне иммунды механизмнщ бузылысы 0,2 - 0,06
8 Эндокриндi жYЙенiи ауруы, тама^тану жэне зат алмасудыц бузылысы 0,1 0,2 -
9 Тыныс алу мYшес¡н¡^^ аурушаццыгы -
соныц iшiнде: Бронх демiкпесi 0,1 0,2
10 Зэр шыгару жYЙес¡н¡^^ аурушаццыгы - -
11 Ас ^орыту жYЙес¡нщ аурушацдыгы 0,2 -
12 Психикалыщ бузылыс, соныц Ынде: шизофрения, олигофрения 0,4 0,9 -
13 СYЙек - булшыщ ет жYЙесiнi^^ аурушаццыгы 0,4 0,2 -
14 Жара^аттар (барлыщ мYшенщ) 0,1 - -
50
Бeрлi ауданы (4 кесте) бойынша м^гедекттктщ барлыщ шрсетгаштерЫщ iшiнде ец бастап^ы орынды ^ан жэне ^ан тYзушi органдардыц аурушацдыгы алып отыр.
Корытынды ИШекаралыщ айма^ тургындары - медико-демографиялыщ кeрсеткiштерi бойынша халыщ саныныц eсуi тeменгi нэтиже кeрсеткенiн атап айтуга болады. Соцгы Yш жылда туу кeрсеткiштерi Республикалыщ кeрсеткiшпен салыстырганда тeмен. Зерттеу жYргiзiлген уа^ыт аралыгындагы eлiм коэффициентi бойынша Мэртeк жэне Бeрлi аудандары Республикалыщ кeрсеткiштер децгешнде, ал Кобда ауданы Республикалыщ децгейден 1,0 есеге тeмен. Ал балалар арасындагы eлiм кeрсеткiшiн салыстырганда Мэртeк ауданы Республикалыщ кeрсеткiштер децгешнде, ал Кобда ауданы 1,2 есеге артыщ екенi аны^талды. Бeрлi ауданыныц балалар арсындагы eлiм кeрсеткiшi Республика децгешнен 1,0 есеге тeмен болып отыр.
Тургындарды eлiмге экелетiн себептердiц Ынде ец бiрiншi орынды алып отырганы канайналым жYЙесiнiц аурушацдыгы, екiншi орында- ^атерл! iсiктер, Yшiншi- жара^аттар мен уланулар, тeртiншi - ас ^орыту жYЙесiнiц аурулары.
2. МYгедектiлiк кeрсеткiштерi бойынша Мэртeк пен Кобда аудандарында 1-шi жэне 2-шi топта психиканыц бузылысы, Бeрлi ауданында канайналым жYЙесiнiц аурушацдыгы бiрiншi орынга шыгып отыр, ал мYгедектiлiктiц 3-шi тобына алып келетЫ себептер Yш аудандада жара^аттар екенi аны^талды. Балалар арасындагы мYгедектiлiктiц себептерi бойынша ец негiзгiсi - нерв жYЙесiнiц аурулары, ал Бeрлi ауданында ^ан жэне ^ан тYзушi органдардыц аурушацдыгынан болган мYгедектiлiк болып отыр. Эдебиеттер mi3iMi:
1. Г.А. Кулкыбаев, С.М. Омирбаева /Процессы глобализации и проблемы медицинской экологии Республики Казахстан //Гигиена труда и медицинская экология. - 2005. - №1(6). - С. 4-13.
2. А.А. Мамырбаев, Б.В. Засорин /Современные проблемы развития медицины окружающей среды в Республике Казахстан. //Нефть и здоровье. - Уфа, 2007. - С. 131-135.
3. Е.Н. Салин, РВ. Глебовский /Донозологический контроль в системе наблюдения за состоянием здоровья населения и качеством окружающей среды обитания. //Гигиена и санитария. - 2006. - №1. - С. 9-11.
4. А.А. Мамырбаев, Г.И. Карашова, И.Т. Каримова, У.А. Сатыбалдиева /Медико-социальные аспекты формирования здоровья населения урбанизированного города // Гигиена труда и медицинская экология - 2010 - №2(27). - С. 4249.
5. US EPA Health Effects Assessment Summary Tables (HEAST) - Cincinnati, 1995.
6. Г.И. Карашова, М.С. Жумагазиева, Д.К. Хайдарова /Комплексная оценка загрязнения воздушной среды г.Актобе тяжелыми металлами. // Медицинский журнал Западного Казахстана №1(29). - 2011- С.144-146.
7. С.П. Сайченко, С.В. /Кузьмин Мониторинг врожденных аномалий и пороков развития в промышленных центрах Свердловской области. //Гигиена и санитария, изд. М., 2004. - №6. - С. 35-38.
8. Е.К. Баймагамбетов /Преждевременная смертность населения г. Балхаша в зависимости от уровня загрязненности атмосферного воздуха жилых зон города. // Проблемы медицины труда и промышленной токсикологии в Казахстане. - Караганда - 2006. - С. 234 - 237.
9. Л.С. Ермуханова, Г.И. Карашова, Д.Г. Жолдыбаева и др. /Распространенность аллергозов на территории г.Актобе. // Актуальные проблемы современной теоретической и клинической медицины и медицинского образования. -А^бе. - 2007. - С. 25 - 27.
10. Л.Д. Сакебаева, Г.И. Карашова, В.М. Сабырахметова /Состояние воздушного бассейна г.Аксай Западно-Казахстанской области. //Республиканская научно-практическая конференция с международным участием «Медицинское образование, наука и практика: традиции, инновации, приоритеты», посвященная 55-летию со дня основания Западно-Казахстанского государственного медицинского университета имени Марата Оспанова. Медицинский журнал Западного Казахстана (35) 2012.- 223с
11. М.С. Жумагазиева, И.Т. Каримова, З.Ж. Акбалаева, Р.А. Шакирзянова /Связь химического состава питьевой воды с развитием мочекаменной болезни у населения г.Актобе. // Актуальные вопросы охраны здоровья работающего населения.- Караганда, 2008. -С. 258 - 260.
12. Эколого-эпидемиологическое изучение состояния здоровья населения и статистические методы его анализа. -Методическое пособие. - Караганда. - 2008 г. - 79с
Медицинский журнал Западного Казахстана №3 (39) 2013 г.
51
РЕЗЮМЕ
А.А. МАМЫРБАЕВ1, Ж.Б.КУРМАШЕВ2, Г.И. КАРАШОВА1, Н.М. ВАЛИУЛОВА3
ПОКАЗАТЕЛИ ИНВАЛИДНОСТИ И СМЕРТНОСТИ НА ТРАНСГРАНИЧНЫХ ТЕРРИТОРИЯХ НЕКОТОРЫХ
РЕГИОНОВ ЗАПАДНОГО КАЗАХСТАНА
Западно-Казахстанский государственный медицинский университет имени Марата Оспанова, Актобе1,, Комитет департамента государственного санитарно-эпидемиологического надзора по Актюбинской области, Актобе2 Департамент по контролю и социальной защите по Актюбинской области, Актобе3
По показателям инвалидности населения Актюбинской и Западно-Казахстанской области (Мартук, Хобда, Бурлинские районы) на первом ранговом месте находится нарушение психики, второе место занимают болезни системы кровообращения. Причинами инвалидности детей являются болезни нервной системы.
Во всех трех районах причинами смертности населения являются болезни системы кровообращения, на втором месте - новообразования, на третьем - от травм и отравлений и на четвертом месте - болезни органов пищеварения. Ключевые слова: заболеваемость, инвалидность, смертность, водный бассейн Урала.
A.A. MAMYRBAYEV1, ZH.B. KURMASHEV2, G.I. KARASHOVA1, N.M.VALIULOVA3
RATES OF DISABILITY AND MORTALITY IN TRANSBOUNDARY AREAS IN SOME REGIONS OF THE WEST KAZAKHSTAN
Marat Ospanov West Kazakhstan State Medical University1, Aktobe Committee of the Department of state sanitary-epidemiologic control in Aktobe region2, Aktobe Department on control and social defense in Aktobe region3, Aktobe
At present time to medical-ecological problems are referred pollution of boundary water objects, atmospheric air and soil, transmission of dangerous technologies, substances and wastes, territory deserting, development of boundary minerals. Unfavorable influence of technogenic and primarily chemical factors of environmental contamination in the result human health made worse and in future disability and death.
According to disability index of the population in Aktobe and West Kazakhstan regions (Martuk, Khobda, Burlinsk districts) the disorders of physics are on the first place, diseases of the circulatory system are on the second place. The causes of children's disability are the diseases of the nervous system.
The causes of mortality of the population in all these three regions are the diseases of the circulatory system, tumours, traumas and intoxications and the diseases of the alimentary tract.
Key words: morbidity, disability, mortality, water basin of the Ural.
SUMMARY
E-mail: gulsim69@mail.ru
52
