CC BY
16
@
KIMYA PROBLEML9RI 2018 № 4 (16) ISSN 2221-8688 555
UOT 547.447.3: 542.95
NONÍL FENOLUN FORMALDEHÍD ÍL9 KONDENSL9ÇM9 M9HSULUNUN BARÍUM DUZUNUN KONSERVASÍYA MAYESÍN9 KOMPONENT KÍMÍ T9DQÍQÍ
N.Ç. Rzayeva
AMEA-nin akad. Y.H.Msmmsdsliyev adina Neft-Kimya Proseslsri institutu Az1025 Baki, Xocali pr.30; nigar.rzayeva555@gmail.com
Redaksiyaya daxil olub 28.07.2018
Nonil fenolun formaldehid ils kondensls§ms mshsulunun Ba duzu alinmq, mineral yaglar vs onlarin distillatlarina slavs edilsrsk konservasiya mayesi kimi dsniz suyunda vs 0.001 %-li H2SO4 mshlulunda polad-3 nümunssinin korroziyadan müdafissins tssiri öyrsnilmi^dir. Osas komponent kimi T-46, T-30, T-1500, AK-15 yaglarinin distillatlari vs yaglarin özlsri götürülmü^dür. Müsyysn edilmiçdir ki, sn yaxçi nstics AK-15 yaglarinda alinmiçdir. Bels ki, AK-15 yaginda Ba duzu 10% kütls olduqda müdafis müddsti hidrokamerada, dsniz suyunda vs 0.001%-li H2SO4 mshlulunda uygun olaraq 150 sutka (davam edir) 145 vs 141 sutka olmuçdur.
Açar sözfor: atmosfer korroziyasi, konservasiya mayelsri, mineral yaglar, alkil fenollar, alkil
fenollarin formaldehid ils kondenslsçms mshsullari.
DOI: https://doi.org/10.32737/2221-8688-2018-4-555-558
Hazirda atmosfer korroziyasindan müdafianin эп yax§i üsullarindan biri konservasiya mayelarinin istifadasidir [1-2]. Atmosferin aqressiv çirklandiricilarinin (CO2, H2S, SO2, SO3, azot oksidlari va s.) artmasi atmosferin aqressiv tasirini artirdigindan daha effektiv konservasiya mayelarinin yaradilmasi
GÍRͧ
talabati dahada aktualla§ib[3-4]. Înkiçaf etmi§ neft va qazçixarma, neft va qaz emali, kimya sanayelarina malik Xazaryani ölkalarda yüksak keyfiyyatli va geni§ xammal ehtiyatlarina malik konservasiya mayelarinin istehsali ya tamamila yoxdur, ya da olduqca azdir.
EKSPERÍMENTAL HÍSS9
Qeyd olunanlara asasan biz yüksak keyfiyyatli konservasiya mayelari hazirlamaq ûçûn geni§ sanaye istehsalina malik nonilfenol va Baki neftlarindan alinmiç mineral yaglar va onlarin distillatlarindan istifada etmiçik.
övvalca nonilfenol malum metodika ila formaldehidla kondensla§dirilmi§, sonra kondenslaçma mahlulunun Ba duzu sintez olunmuçdur [5]. Alinan barium duzunun formulu beladir:
OBaOH
OBaOH
C9H
-CH2
9 19
C9H
9 19
556
N.Ç. RZAYEVA
Nonilfenolun kondenslэ§mэ reaksiyasi xüsusi qari§diricisi olan reaktorda tur§ mühitd^ 0.2 MPa tэzyiqdэ, 96-98°C temperaturda aparilib.
Kondenslэ§mэ üçün lazim olan 37%-li formaldehid nonilfenola nэzэrэn 20% götürülmü§dür. Katalizator kimi istifadэ olunan xlorid tur§usunun miqdari 0.5% götürülmü§dür. Sonra kondenslэ§mэ mэhsuluna 50% miqdarinda T-46 yagi эlavэ edilmi§dir vэ kondenslэ§mэ mэhsulu 60-80°C-dэ sudan ayrilmiçdir. Sonra qurudulma vakuum altinda aparilaraq suyun miqdari 1%-dэn çox olmayan hэddэ qэdэr azaldilmi§dir.
Yagda hэll olmu§ kondenslэ§mэ mэhsulunun 60-65%-i miqdarina barium
hidroksid 105-110°C temperaturda qari§dinlmi§dir vэ qariçiq üzэrinэ 110% T-46 yagi э^э edilэrэk yagda mэhlul hazirlanmi§dir. Mэhlul sentrufuqada ilkin tэmizlэmэdэn keçirilir, sonra 0.072-0.092 MPa-da vэ 130-135°C temperaturda qurudulur vэ tэkrar sentrufuqada tэmizlэnir. Alinmi§ barium duzunun T-46-da 39%-li mэhlulu T-46, T-1500, T-30 yaglarinin distillatlarina vэ yaglarin özlэrinэ müxtэlif miqdarda э^э edilэrэk konservasiya mayesi hazirlanmi§, dэniz suyunda vэ 0.001%-li H2SO4 mэhlulunda polad-3 nümunэsini korroziyadan müdafiэ etmэsi tэdqiq olunmuçdur.
Alinan nэticэlэr cэdvэl 1 vэ cэdvэl 2-dэ verilir.
Cadval 1. Nonilfenolun hidroksil qrupu saxlayan Ba duzunun mineral yaglarin distillatlarinda _mэhlullarlnln konservasiya mayesi kimi sinaqlarinin nэticэlэri._
Kompozisiyalar
Duzun qatiligi, % kütlэ
Korroziyadan müdafiэ müddэti, sutka
Dэniz suyunda
0.001%-li H2SO4 mэhlulunda
1. T-46 yaginin distillatinda
4.0 5.0 l 10
93 93 93 108
90 90 92 120
2. T-1500 yagi distillatinda
4
5 l 10
l2 l5 8l 90
l0 l3 84 8l
3. T-30 yagi distillatinda
4
5 l 10
85 88 92 118
82 83 90 115
Kompozisiyalar Duzun qatiligi, % kütb Korroziyadan müdaf^ müddэti, sutka
Dэniz suyunda 0.001%-li H2SO4 mэhlulunda
1. T-46 yaginda 4.0 5.0 l.0 10.0 98 100 110 125 96 98 106 124
Cэdvэldэn göründüyü kimi yag hazirlanmi§ konservasiya mayesi nisbэtэn distillatlarinin dэyi§mэsi nэticэyэ az tэsir edir. yüksэk müdafiэ effektinэ malikdir. Эgэr müqayisэ edilsэ, T-46 yagi distillatinda
Cadval 2. Nonilfenolun hidroksil qrupu saxlayan Ba duzunun mineral yaglarda mэЫullannln konservasiya mayesi kimi sinaqlarinin пэйсэЬп
NONiL FENOLUN FORMALDEHiD iL9
557
4.0 102 100
2. T-30 yaginda 5.0 7.0 107 111 103 108
10.0 131 127
4.0 88 86
3. T-1500 yaginda 5.0 7,0 93 106 91 102
10,0 116 111
4.0 94 90
4. AK-15 yaginda 5.0 7.0 125 137 120 128
10.0 145 141
Ba duzunun T-1500, T-30 va AK-15 yaglarinda 4, 5 va 7%-li mahlullari konservasiya mayesi kimi Q-4 hidrokamerasinda da yoxlanilib va a§agidaki mudafia muddatlari (sutka) muayyan edilib:
T-1500 yaginda 4, 5 va 7%-li mahlullar: uygun olaraq 120, 150 (davam edir), 150 (davam edir) sutka.
T-30 yaginda 4 va 7%li mahlullar: uygun olaraq 150, 150 (davam edir) sutka.
AK-15 yaginda 4, 5 va 7%-li mahlullar: uygun olaraq 142, 150 (davam edir) sutka.
Gorunduyu kimi qatiliq 4% oldugu halda an yax§i natica T-30 yaginda olan mahlul daha yuksak mudafia qabiliyyatina malikdir.
Cadvaldan gorunduyu kimi istifada olunan mineral yaglarda hazirlanmi§ konservasiya mayelari hamin yaglarin distillatlarinda hazirlanmi§ konservasiya mayelarindan daha guclu mudafia effektina
malikdir. Masalan, tarkibinda 4.0% Ba duzu olan T-46 yagi distillati polad-3 numunasini daniz suyunda 93 sutka, 0.001%-li H2SO4 mahlulunda 90 sutka mudafiani tamin etdiyi halda, T-46 yaginin ozunda hazirlanmi§ konservasiya mayesi eyni qatiliqda uygun olaraq 98 va 96 sutka mudafiani tamin edir. Goturulmu? 4 mineral yagdan ikisinda - T-30 va AK-15 yaginda mudafia effekti daha yuksak olmu§dur.
Qeyd edak ki, distillatlarda mudafia effektinin xeyli az olmasi onlarin tarkibinda hirqoskopik xassali aromatik
karbohidrogenlarin miqdarinin 9ox olmasi ila izah edila bilar. Bela ki, atmosfer naminin mudafia ortuyu tarafindan udulmasi metal sathinda korroziya prosesinin getmasi u9un alveri§li §arait yaradir. Havada olan aqressiv komponentlar su i§tiraki ila tur§ muhit yaradir va metal sathi daha 9ox korroziyaya ugrayir.
N9Tica
1. Konservasiya mayelari hazirlamaq u9un mineral yaglarin distillatlari yox, onlarin ozlarini goturmak daha maqsada uygundur.
2. Nonil fenolun formaldehid ila kondensla§ma mahsulunun barium hidroksid duzu asasinda konservasiya mayelarini
yaratmaq olar.
3. Nonil fenolun formaldehid ila kondensla§ma mahsulunun Ba duzun AK-15 yaginda mahlulu digar mineral yaglarda oldugundan daha yuksak mudafia qabiliyyatina malikdir.
REFERENCES
1. Abbasov V.M., Hany M.Abd El-Lateef, Aliyeva L.i., ismayilov i.T., Mai M. Khalaf. inhibitive performance of sulfated fatty acid sodium salt as corrosion inhibitor for carbon steel in CO2-saturated solutions. Azdrbaycan Texniki Universiteti. Elmi Qsdrldr- Scientific works, 2012, vol. X (42), no.2, pp.176-183. (in Azerbaycan).
558
N.§. RZAYEVA
2. Abbasov V.M., Hany M.Abd El-Lateef, Aliyeva L.i., ismayilov i.T. Application of Sopme Surfactants Based Pn Corn Oil As Corrosion inhibitors for Carbon Steel in CO2 Environments. NACE corrosion. 2013, Florida, USA, paper no. 2129, pp.1-10.
3. Aghazade Y.J. The synthesis of amidoamines and nitro-compounds and their study as the components of the conservation liquids. Processes of Petrochemistry and Oil Refining. 2013, no.1, pp. 40-44.
4. Migahed M.A., Azzam M.S., and Al-Sabagh A.M. Corrosion Inhibition of Mild Steel in 1 M Sulfuric Acid Solution Using Anionic Surfactant. Materials Chemistry and physics. 2004, vol. 85, pp. 276-279.
5. Кулиев А.М. Chemistry and technology of additives to oils and fuels. Leningrad. Himiya Publ., 1985, pp. 228-229. (In Russian).
BARIUM SALT PRODUCT CONDENSATION OF NONHIL PHENOL WITH FORMALDEHYDE AS A COMPONENT TO THE CONSERVATIVE LIQUIDS
N.Sh. Rzayeva
Acad. Y.H. Mamedaliyev Institute of Petrochemical Processes, ANAS Khodjaly 30, AZ1025, Baku, Azerbaijan; e-mail: nigar.rzayeva555@gmail.com
Ba salt was obtained from the condensation product of nonyl phenol with formaldehyde with addition of mineral oils and their distilates. Conservation compositions were prepared which had subsequently been tested in a hydrocamera, sea water and 0.001 % solution of H2SO4 and on steel-3 specimen to indentify the protective efficacy degree from corrosion. As the main component, distillates T-46, T-30, T-1500 and AK-15, as well as appropriate mineral oils were used. It revealed that the highest result is observed when using AK-15 oil. Experiments showed that a conservation liquid consisting of 90% of AK-15 and 10% Ba salt ensures protection against atmospheric corrosion in a buffer liquid, sea water and 0.001% р-ре H2SO4 for 150, 145 and 141days.
Keywords: atmospheric corrosion, conservation liquids, mineral oils, alkyl phenols, nonhil phenol, condensation products of alkyl phenols with formaldehyde
БАРИЕВАЯ СОЛЬ ПРОДУКТ A КОНДЕНСАЦИИ НОНИЛФЕНОЛА С ФОРМАЛЬДЕГИДОМ В КАЧЕСТВЕ КОМПОНЕНТА К КОНСЕРВАЦИОННЫМ ЖИДКОСТЯМ
Н.Ш. Рзаева
Институт Нефтехимических процессов Национальной АН Азербайджана AZ1025, Баку, пр.Ходжалы 30; e-mail:nigar.rzayeva555@gmail.com
Получена бариевая соль продукта конденсации нонилфенола с формальдегидом, добавлением ее к минеральным маслам и их дистилатам приготовлены консервационные составы, которые в дальнейшем протестированы в гидрокамере, морской воде и 0.001%-ом р-ре H2SO4 на образце стали-3 для определения степени защиты от коррозии. В качестве основного компонента использованы дистиллаты Т-46, Т-30, Т-1500 и АК-15, а также соответствующие минеральные масла. Установлено, что самый высокий результат наблюдается при использовании масла АК-15. Эксперименты показали, что консервационная жидкость, состоящая 90% из АК-15 и 10% бариевой соли, обеспечивает защиту от атмосферной коррозии в гидрокамере, морской воде и 0.001% р-ре H2SO4 150, 145 и 141 суток соответственно.
Ключевые слова: атмосферная коррозия, консервационные жидкости, минеральные масла, нонилфенол, продукты конденсации нонилфенолов с формальдегидом.
