CC BY
127BALIQLAR UCHUN QO'SHIMCHA OZUQA: OZUQA SIFATI
Gulmiraxon Iqboljon qizi Hulkaroy Usmon qizi Azizbek Abrorjon o'g'li G'ayratova Babayeva Hasanov
Farg'ona davlat universiteti
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada Intensiv akvakulturada baliqlar uchun beriladigan qo'shimcha ozuqa mahsulotlari hamda baliqlarga qo'shimcha ozuqa sifatida asosiy ozuqalarning nisbiy sifatlari haqida ma'lumotlar va bir qator amaliy tavsiyalar keltirilgan.
Kalit so'zlar: intensiv akvakultuta, yarim intensiv, baliqlar uchun qo'shimcha ozuqa, oqsil, uglevod, yog', yormalar, kunjara, yog' zavodi chqindilari, hayvonlarning ichki qismi.
COMPLEMENTARY FEED FOR FISH: FEED QUALITY
Gulmirakhon Ikboljon Hulkaroy Usmon kizi Azizbek Abrorjon ugli
kizi Gayratova Babaeva Hasanov
Fergana State University
ABSTRACT
This article provides information on the relative qualities of basic feedstuffs for fish in Intensive Aquaculture as well as supplementary feed for fish, and a number of practical recommendations.
Keywords: intensive aquaculture, semi-intensive, fish feed supplement, protein, carbohydrate, fat, cereals, sesame seeds, oil plant waste, animal interior.
KIRISH
Baliq va baliq mahsulotlariga bo'lgan talab yildan yilga ortmoqda. Shu bois, mamlakatimizda baliqchilikni yanada rivojlantirishga alohida e'tibor qaratilmoqda. Hozirgi mavjud baliqchilik taxnologiyalari baliq yetishtirishning takomillashtirish masalalari va yangi jadal texnologiyalarni joriy etish dolzarb masala bo'lib kelmoqda. O'zbekiston baliqchiligida tuproq hovuzlarida (50-100ga) baliq yetishtirish usullari yo'lga qo'yilgan . Bu ekstensiv baliq yetishtirish usuli katta miqdorda suv mineral va organik o'g'it omuxta yem talab qiladi. Bunday usulda baliq yetishtirishda omuxta yemning sarfi 8-10 ozuqa koeffitsiyentiga to'g'ri kelishi baliqchilik xo'jaligida iqtisodiy samaradorlikning pasayishiga olib keladi. Bunday hovuzlarda baliq mahsuldorligi o'rtacha 7-10 s/ga ni tashkil etmoqda. Rivojlangan va suv resurslari jadal bo'lgan
"5
mamlakatlarda har bir m suv hajmidan 50 kg dan kam bo'lmagan baliq yetishtirish Uzbekistan www.scientificprogress.uz Page 1045
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2021
ISSN: 2181-1601
yo'lga qo'yilgan . Yuqori miqdordagi natijalarga erishish uchun biz ham baliq yetishtirishda ekstensiv usuldan intensiv usulga o'tishimiz talab etiladi. Buning uchun biz intensiv akvakulturada baliqlar uchun beriladigan sun'iy ozuqa maxsulotlari va ularning qo'llanish me'yorlarini bilishimiz talab etiladi. Quyidagi maqolamizda baliqlar uchun qo'shimcha ozuqa va ozuqa sifati qanday bo'lishligi haqida bir qator tavsiyalarni berib o'tganmiz.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Tabiiy ozuqa bazasidan tashqari qo'shimcha ravishda sun'iy oziqlantirishni qo'llashning bir qancha sabablari bor:
-Tabiiy ozuqa sifati etarli bo'lmasa , baliqni oziqlantirish, ya'ni bu oziq-ovqat bazasi baliqlarning yaxshi o'sishini ta'minlamaydi;
-Baliq ishlab chiqarishni sezilarli darajada oshirmoqchi bo'lganingizda, ya'ni. bir xil hovuzdan ko'proq sotiladigan baliqlarni etishtirish yoki tezroq baliq o'sishiga erishish.
Bunday holda siz keng tizimdan yarim intensiv tizimga o'tasiz. Bunda siz qanday qo'shimcha ozuqani tanlashni bilishingiz talab etiladi. Tanlashda quyidagi ko'rsatkichlarga ega bo'lgan ozuqalarga ustunlik bering. Tarkibida yuqori miqdorda oqsil, uglevodlar va kam miqdordagi tolali birikmalar saqlovchi qo'simcha ozuqalarni tanlash samarali natija beradi, shuningdek yuqoridagilar baliq tomonidan yaxshi iste'mol qilinadi. Tanlagan qo'shimcha ozuqangiz arzonroq, ayni vaqtda mavjud, tashish, qayta ishlash uchun minimal qo'shimcha narxga ega, ishlov berish va saqlash uchun qulay bo'lishi talab etiladi. Kichik fermerlarga tavsiyamiz agar iloji bo'lsa, hamkorlik qiling va birgalikda ozuqa sotib oling, shunda transport, qayta ishlash va boshqalar uchun ortiqcha xarajatlar kamayadi.
Qo'shimcha ozuqa sifatida turli xil maxsulotlar ishlatiladi: quruqlikdagi o'simliklar: yashil qismi, dukkaklilar va boshqa mevalar, barglar, dukkakli va boshqa o'tloq o'simliklari urug'lari, butalar, daraxtlar, shu jumladan meva va sabzavot ekinlari; suv o'simliklari: suv zamboli, o'rdak, pitsian va boshqalar; kichik quruqlikdagi umurtqasizlar: tuproq qurtlari,hasharotlar, mollyuskalar, suvda yashovchi hayvonlar: qurtlar, begona o't baliqlari, tadpolilar; • guruch: somon, kepak, qobiq; yormalar: kepak, urug 'va un, ayniqsa past nav; makkajo'xori: yashil qism, kepak, un va boshqalar; turli madaniyatlarga mansub pirojnoe va taom; oshxona chiqindilari; pivo zavodlaridan chiqindilar; ipak qurti lichinkasi va boshqalar.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Bozorda mavjud bo'lgan ushbu ekinlardan yuqorida ko'rsatilgan mezonlarga muvofiq tanlang. Oziqlanish sifati bo'yicha oqsil, uglevod va tolaning nisbiy tarkibiga qarab tasniflanadi (1-jadvalga qarang). Oziq-ovqat hazm qilish jarayonida oqsillar aminokislotalarga ajraladi, bu baliq tanasi o'z tanasining o'sishi, reproduktiv funktsiyasi,
ichki sekretsiya organlarining ishi uchun foydalanadi. Aminokislotalar asosan hayvonot mahsuloti, yog'li urug'lar bilan ta'minlanadi. Oqsillar baliq to'qimalari va organlarining o'sishi uchun asosiy material bo'lib, ular hayot aylanishining barcha bosqichlarida zarurdir. Uglevodlar, masalan, kraxmal, tsellyuloza, shakar, hayotiy jarayonlar uchun energiya beradi. Donli mahsulotlar uglevodlarning yaxshi manbalari hisoblanadi. sellyuloza kam hazm qilinadi, u tolali tuzilishi tufayli kepak, po'stloq, shakarqamish, paxta chigitida juda ko'p. Yaxshi natija olish uchun oqsil va uglevodlarga boy turli xil ovqatlar oddiy aralashmalaridan foydalaning. Imkon qadar sellyuloza miqdori yuqori bo'lgan ovqatlardan saqlaning. sellyulozaga boy ovqatlar kompost tayyorlash uchun foydali ekanligini unutmang.
Baliqlarga qo'shimcha ozuqa sifatida asosiy ozuqalarning nisbiy sifatlari (1-jadval)
Ozuqa Suv Nisbiy mic dor
miqdori, % Umumiy oqsil Uglevodlar Tola
Yormalar
Guruch, maydalangan 11,3 H OB OH
Guruch, kepagi 10 H OB OH
Guruch , po'tlog'i 9,4 OH B H
Bug'doy, kepagi 12,1 B OB H
Kunjara, yog' zavodi chqindilari
Paxta # 7,8 OB B B
Yeryong'oq 10 OB B OB
Xantal 9,5 OB B H
Kunjut 8 OB B H
Soya 11 OB B H
Kungaboqar 7,3 OB B OB
Hayvonlarning ichki qismi
Qoramolning yangi qoni 79,6 H OH OH
Chandiq tarkibi 57,5 OB B B
Boshqalar
Beda 76 OB H H
Suv sumbuli 91,5 OB OH OH
nn^Hfl 93,6 OB OH OH
Paxta urug'lari 7,9 B B OB
H -past tarkib , OH- juda past, B- yuqori, OB- judayam yuqori . Baholash uchun quyidagi o'lchovlardan foydalanish mumkin, %.
Uzbekistan www.scientificpr02ress.uz Page 1047
OB B H OH
Umumiy oqsil 30-42 16-21 7-13 <5
Uglevodlar 40-55 40-55 7-10 <5
Tola 20-30 20-30 5-10 <2
# - paxtada gossypol toksik moddasi mavjud.
XULOSA
Agar ozuqaning sifati yoki miqdori cheklangan bo'lsa, baliq o'sishni to'xtatishi, vazn yo'qotishi va hatto o'lishi mumkin. O'sish faqatgina oziq-ovqat baliqlarning hayotiy funktsiyalarini saqlab qolish uchun miqdoriy va sifatiy ehtiyojlardan oshib ketgan taqdirda sodir bo'ladi. Shuning uchun ham baliqlar uchun qo'shimcha ozuqa va uning sifatiga katta e'tibor berish talab etiladi.
REFERENCES
1. Камилов Б. Г., Каримов Б. К. "Кормление рыб в рыбоводстве"-Ташкент, 2008. C- 24-27 .
2. S.Q.Husenov, D.S.Niyazov "Baliqchilik" - Toshkent, 2013. 233-234 b.
3. Н.В.Ильмаст "Введение в ихтиологию" Петрозаводск 2005- C. 81-82
4. Влавсов В.А. " Рыбоводство" C.-3
