Научная статья на тему 'БАЛқАШ-АЛАКөЛ СУШАРУАШЫЛЫқ АЛАБЫ БОЙЫНША өЗЕН АғЫНДЫСЫНЫң ЖЫЛДЫқ үЛЕСТіРМіН БАғАЛАУ'

БАЛқАШ-АЛАКөЛ СУШАРУАШЫЛЫқ АЛАБЫ БОЙЫНША өЗЕН АғЫНДЫСЫНЫң ЖЫЛДЫқ үЛЕСТіРМіН БАғАЛАУ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
139
22
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЖЫЛДЫҚ АҒЫНДЫ ҮЛЕСТІРІМІ / СУШАРУАШЫЛЫқ АЛАБЫ / СУЫ МОЛ / СУЫ ОРТАША / СУЫ АЗ / МАКСИМАЛДЫ ЖәНЕ МИНИМАЛДЫ АғЫНДЫ

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Талипова Э.Қ., Исақан Г.

Мақалада Балқаш-Алакөл сушаруашылық алабы бойынша 1960...2012 жж. өзен ағындысының жылдық үлестірімі есептелген. Жылдық ағынды үлестірімі В.Г. Андреяновтың үйлестіру әдісі және нақты жыл әдісімен жүргізілді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «БАЛқАШ-АЛАКөЛ СУШАРУАШЫЛЫқ АЛАБЫ БОЙЫНША өЗЕН АғЫНДЫСЫНЫң ЖЫЛДЫқ үЛЕСТіРМіН БАғАЛАУ»

НАУЧНЫЕ СТАТЬИ

Гидрометеорология и экология № 1 2016

УДК 556.048

ЭД. Талипова * Г. Иса;ан

БАЛЦАШ-АЛАКеЛ СУШАРУАШЫЛЬЩ АЛАБЫ БОЙЫНША вЗЕН АГЫНДЫСЫНЫЦ ЖЫЛДЫЩ YЛЕСТIРМIН БАГАЛАУ

ЖЫЛДЬЩ АFЫНДЫ YЛЕСТIРIМI, СУШАРУАШЫЛЬЩ АЛАБЫ, СУЫ МОЛ, СУЫ ОРТАША, СУЫ АЗ, МАКСИМАЛДЫ ЖЭНЕ МИНИМАЛДЫ АFЫНДЫ

Мацалада Балцаш-Алаквл сушаруашылыц алабы бойынша 1960...2012 жж. взен агындысыныц жылдыц улестгргмг есептелген. Жылдыц агынды улест1р1м1 В.Г. Андреяновтыц уйлест1ру эд1а жэне нацты жыл здгсгмен журггзыдг.

Эзен агындысыныц жылды; Yлестiрiм зандыльщтарын зерттеу -гидрологиядагы гылыми мацызды жэне тэжiрибелiк мэселе болып табылады. Эзен агындысыныц жылды; Yлестiрiмi сушаруашылы; имараттардыц негiзгi сипаттамаларын, атап айт;анда: судыц берiлуiне кетлдш беру, су реттеудщ квлемiне, сонымен ;атар нысандар мен сушаруашылы; ю-шаралардыц экономикалы; тиiмдiлiгiн аны;тайды. Эзен агындысыныц жылды; Yлестiрiмiне бiрнеше факторлар эсер етедь Атап айт;анда, климатты; жагдайлар (алап ауданына тYсетiн жауын-шашын мвлшерi, м^здыщтар, ;ардыц еру кезещ, су бетiнен булану жэне т.б.), жергшкп жер бедерi, взендердщ ;оректену квздерi жэне гидрогеологиялы; жэне т.б. Таулы аудандарда жер бедершщ Yлесi вте зор. Ол жалпы алаптыц булану жагдайына, ылгалды ауа массаларына жэне атмосфералы; жауын-шашынныц таралуына эсерш тигiзедi.

Б^л ма;аладагы взен агындысыныц жылды; Yлестiрiмiн есептеу барысында непзп эдiс ретiнде В.Г. Андреяновтыц Yйлестiру эдiсi ;олданылды [1], ягни ба;ылау мэлiметтерiн статистикалы; вцдеу нэтижесiнде агындыныц жылды; Yлестiрiмнiц таралуы есептелiндi.

Сонымен ;атар агындыныц жылды; Yлестiрiмiн багалау Yшiн В.Г. Андреяновтыц Yйлестiру эдюмен ;осымша на;ты жыл эдiсi ;олданылды [2], ягни ;ойылган ма;саттарга байланысты ба;ылау ;атарынан маусымды; жэне жылды; эмпирикалы; ;амтамасызды;;а

* География Институты, Алматы ;. 114

жarçын келетш y™ жыл тaндaлынып aлынaды. Тaндaп aлынFaн жылдapдaFы e3eH aFbiH4bicbiHbi4 тapaлyы есептiк Yлгi pетiнде rçaбылдaнaды.

KapaстыpылFaн eKi эдiсте де сулыльщты бaFaлay ушш y™ гpaдaция aлынды, яFни: суы мол (25 %), оpтaшa сулы (5G %) жэне суы a3 жыл (75 %). 3epn^rn отыpFaн ayдaн бойыншa В.Г. Андpeянов жэне та^ты жыл эдюш rçолдaнa отыpып, 196G...2G12 жж. apaлыFындaFы 7 гидpобeкeт бойыншa жылдьщ Yлeстipiм eсeптeлiндi, 6iparç [3] зepттeyлepiндe жылдьщ Yлeстipiмдi есептеу бipшaмa Ken гидpобeкeттepдщ кeмeгiмeн бaFaлaнды. Сонымен rçaтap жылдьщ Yлeстipiмдi есептеу бapысындa aFынньщ rçaлыптaсy ayдaндapындa оpнaлaсrçaн гидpобeкeттep тaцдaлынып aлынды, сeбeбi б^л ayдaндapдa aнтpопогeндiк ю^екет-тщ эсepi тeмeн жэне жылдьщ Yлeстipiмнiц eзгepyi тaбиFи жaFдaЙFa жarçын келедь

Бaлrçaш-Алaкeл aлaбы Kaзarçстaн Республигасыньщ оцтустш-шыFыс бeлiгiндe оpнaлaсrçaн, яFни эюмшшк ayмaFынa Алмaты облысы, KapaFa^^i облысыныц оцтуспк-шь^ыс бeлiгi, ШыFыс-Kaзarçстaн облысыныц оцтYCтiк-бaтыс бeлiгi, Жaмбыл облысыныц шыFыс бeлiгi, сонымен rçaтap ^ХР-ныц Синьцзян ^овинциясыньщ солтYCтiк-бaтыс бeлiгi кipeдi. Kapaстыpылып отыpFaн ayмarç шeгiндe aFынныц rçaлыптaсy ayдaны солтYCтiк Тянь-Шaнь жэне Жeтiсy Алaтay тayлapыныц сiлeмдepiмeн, 1ле ойтатыныц кец aлrçaптapымeн бeлгiлeнгeн.

Оpогpaфияльщ шapттapынa, яFни aFынныц rçaлыптaсyы мен климaттьщ жaFдaйлapынa бaйлaнысты Бaлrçaш-Алaкeл aлaбын бipнeшe фroикaльщ-гeогpaфияльщ ayдaндapFa бeлyгe болaды: Жeтiсy Алaтayыныц солтYCтiк бaypaйы, Жeтiсy Алaтayыныц солтYCтiк-бaтыс бaypaйы, Жeтiсy Алaтayыныц онтустж 6aypami, Текес жэне Шapын eзeндepiнiц aлaбы, 1ле Алaтayыныц солтYCтiк бaypaйы, Солтуспк Бaлrçaш мaцы жэне ТapбaFaтaй тayлapыныц бaypaйы, Алaкeл ^лшщ aлaбы.

Жетюу Алaтayыныц бaypaйындa rçaлыптaсaтын eзeндepдiц ^пш^нне созылмaлы кeктeмдiк-жaздьщ су тaсy тэн. Жетюу Алaтayыныц солтYCтiк-шыFыс жотaсыныц e3e^4epi Жeтiсy Алaтayыныц солтYCтiк бaypaйындaFы тещз децгешнен 3GGG м биiктiктeн жоFapы оpнaлaсrçaн м¥здьщтapдaн бaстay aлaды. Мысaлы, сол eзeндepдiц rçaтapынa Caprça^ Лепс e3. жaт^ызyFa болaды. Тeмeндeгi сypeттe Андpeянов В.Г. жэне та^ты жыл эдюмен есептелген Лeпсi e3. (Лепс rç.) жылдьщ Yлeстipiмi кepсeтiлгeн. Лепс e3. ^pe^re^i apaлaс, яFни rçapлы-м¥здьщты болып кeлeтiндiктeн, нaypыз aйыныц оpтaсынaн сэyip aйыныц eкiншi жapтысы

115

apaлыFывдa кapдыц ^p^i^^i epyiHeH пaйдa болFaн бipiншi pexxí cy тaсy eTCe, MaMbp amimiR екiншi жapтыcынaн MaycbM 8йыныц оpтacынa дейiн cy тacyдьщ екiншi бeлiгi eтедi, ол aлaшъщ жоFapFы бeлiгiндегi Kap Kоpлapыныц epyÍMeH тYciндipiледi. Б^л ayдaндaFы eзендеpдегi cy тacy кезещне жылдык 8тынныц 80 %, aл шектеyшi кыскы кезецге шaмaмен 20 % тиеciлi (cyp. 1a). Лепci e3. - Лепci к. бекетiнде Андpеянов В.Г эдю бойыншa мaкcимaлды aйлык aFынды мaycым-шiлде aйлapындa бaйкaлFaн, яFни еpтеpекте жYpгiзiлген ж¥мыcтapмeн [4] caлыcтыpFaндa 6ip aЙFa еpтеpек бaкылaнFaн. Эзен aFындыcыныц жылдык Yлеcтipiмiн нaкты жыл эдici бойыншa кapacтыpaтын болcaк, 1960...2012 жж. apaлыFынaн суы мол cyшapyaшылык жыл - 1964...1965 жж. (23,3 м3/с), оpтaшa сулы -2001...2002 жж. (19,9 м3/с) жэне суы a3 жылды - 1992...1993 жж. (17,0 м3/с) aйкын KepyÍMÍ3re болaды (cyp. 1э).

а э

Сур. 1. Лепci вз. - Лепci ц. 6eKemi бойынша агындыныц жылдыц Yлеcтiрiмi, Андреянов В.Г (а) жэне нацты жыл эдс (э) бойынша; 1 - суы мол (25 %), 2 - суы орташа (5G %), 3 - суы аз (75 %).

Жетюу Алaтayы жотacьшьщ cолтYCтiк-бaтыc бaypaйыныц eзендеpi aFындыcыныц жылдык Yлеcтipiмiн су житу aлaбыныц бшкпгше жэне олapдьщ pежiмiне бaйлaныcты кeктемдiк жэне кeктемдiк-жaздык су тacy eзендеpi деп eKire бeлyiмiзге болaды. Жетicy Алaтayьшьщ cолтYCтiк-бaтыc бaypaйынaн 6acray aлaтын eзeвдepдщ кaтapынa Тeкeлi, KeKcy, Бiжe жэне т. б. eзeндepдi жaткызyымызFa болaды. Keлeci cypeттe Тeкeлi e3. Тeкeлi к. бeкeтi (caFacынaн 460 м жоFapы) бойыншa aFынныц жылiшiлiк Yлecтipiмi кepceтiлгeн, яFни су тacy кезещ нaypыздaн шiлдeгe дешн тapaлып, жaлпы aFындыныц 74 %, KY3ri кезец (тaмыз...кapaшa) — 18 %, кыскы May^iM (жeлтокcaн...aкпaн) - S % к¥paвды (cyp. 2a). Бiздiц eceптeyлepдeгi жылдык Yлecтipiмдi «Жepбeтi су pecypтapывдaFы» [4] мэлiмeттepiмeн caлыcтыpaтын болcaк су тacy кезещ 6ip aЙFa кыcкapFaн. Андpeянов В.Г. 116

эдю бойыншa жылдыщ Yлеcтipiмнщ ец жоFaрFы aFыны бapлbщ грaдaциялaрдa мaмыр amiH4a, aл та^ты жыл эдiсi бойыншa суы мол жылдa (2011...2012 жж.) cayip aйындa (8,31 м3/с), ортaшa сулы жылдa (1994...1995 жж.) жэне суы a3 жылдa (1986...1987 жж.) MaMbip aйындa (7,50 м3/с жэне 4,86 м3/с cэйкеciнше) тipкелген (сур. 2 э).

а э

Сур. 2. Текелi вз. - Текелi ц. бекеmiндегi (сагасынан 460 м жогары) агындынъщ жылдыц Yлестiрiмi, Андреянов В.Г (а) жэне нацты жыл эдiсi (э) бойынша; 1 - суы мол (2З %), 2 - суы орташа (З0 %), 3 - суы аз (УЗ %).

Шapын жэне Текес e3eH4epmi4 aлaбы. Шapын e3eHi - 1ле e3emm4 сол ipi caлaлapыныц 6ipi жэне бacтayын Кетмен тayлapыныц ощуспк бaypaйындaFы м¥здbщтapдaн aлaды. бзен суы мол, aй^ын белгiленген кeктемдiк-жaздbщ су тacy кезещмен cипaттaлaды. Су тacy кезещ созылмглы жэне мaмыp - ^ыр^йек aйлapындa жылдыщ aFындыныц 70 % acтaмы ^мс^ады. Непзп су eтiмi aтмоcфеpaлbщ жayын-шaшынныц ец Ken тYcетiн меpзiмге сэйкес, яFни мaмыp-мaycым aйлapынa т^ст-т^с келедi. Эзен режимшщ еpекшелiгi ол ^ыс^ы мaycымдaFы aFындыныц тец тapaлyы болып тaбылaды. К^с^ы кезец жылдыщ aFынныц 14 %, KY3ri кезец 13 % к^^ды (сур. 3a). Шapын e3. - СapытоFaй шaтrçaлы бекетi бойыншa есептелген aFындыныц жыл iшiлiк тapaлымын «Жеpбетi су pеcypтapындaFы» [4] мэлiметтеpiмен caлыcтыpFaндa бapлbщ кезендерде болмaшы aйыpмaшылbщтap бaйrçaлFaн. ЯFни, кeктем-жaз су тacy кезещнде (нaypыз...кыpкYЙек) сулылыщтыц бapлbщ гpaдaциялapындa aйыpмaшылbщ 1-ден 4 %-Fa дешн, ^ыс^ы шектеyшi кезецде - 1...2 % ^¥PaFa^ Haïrai жыл эдю бойыншa мaкcимaлды aFынды 1970...1971 жж. 17,1 %-ды, минимглды - 1975...1976 жылдapы 3,25 %-ды к$paFaн (сур. 3э).

117

p %

18,G 16,G 14,G 12,G 1G,G 8,G 6,G 4,G 2,G G,G

■ 1

□ 2 3

1 2 3 4 5 б 7 8 9 1G 11 12 ай

Р % 18,G 16,G 14,G 12,G Ю^ 8,G 6,G 4,G 2,G

■ 1

□ 2 S3

1 23456789 Ю 11 12 ай

a э

Сур. 3. Шaрын вз. - Capbimosaü шaтцaлы бекетiндегi aгындыныц жылдыц Yлестiрiмi, Андреянов В.Г (a) жэне нaцты жыл эдс (э) бойыншa; 1 - суы мол (25 %), 2 - суы ортaшa (5G %), 3 - суы a3 (75 %)

ЖoFapFы тayлы ayдaндapдa, мьюалы, Te^c eз. - Te^c ayылы бекетшде (291G м) cy тacy yaкыты cayip айыиаи кыф^йек айыиа дешн жaлFacaды жэне жылдык aFындыиьщ 63 % к^айды. взеи aFыицыcыиьщ ец жoFapFы мэиi кыф^йек айында байкалады. Шeктeyшi кезецищ Yлeci -37 % (^з^дые) жэие акпаи айында ец тeмeнгi aFыиды мeлшepi ^келген.

1ле Âлaтayыиыц coлтYCтiк бaypaйы eзeндepiиiц жылiшiлiк Yлecтipiмiндe жылдык aFыидыиыц иепзп к¥Payшыcы м¥зцьщтap (жылдык aFыидыиыц 4G % астамы) бoлып табылады. Сэйкеанше жылдык aFындыцaFы кap жэие жayын-шaшынньщ peлi cy жииay алабы бтктегеи caйыи азая тYceдi. Мыкал peтiндe Yлкeи Алматы eз. - Yлкeн Алматы (кeлдeи 2 км жoFapы) кeлi бекет бoйыншa eceптeлгeи жылдык Yлecтipiм cызбacыи ¥CынyFa бoлaды (cyp. 4а). Yлкeи Алматы eзeшнщ алабы та^ца, тay алдында жэие жазыктыкта тapaлFaи. Алаптыц та^лы aймaFы (шамамеи 46 %) aFындыньщ иeгiзгi к¥payшыcы, яFни oл м¥зцыктapцaи, мэцгшк кapлapцaи жэие шындapцaи т¥paды. Мамыф айынан бастап cy eтiмi eciп, тамыз айында жoFapFы мэнше жeтeцi. Суы мoл кезецнщ Yлeci (мaмьф...кьфKYЙeк) жылдьщ aFыниыц 73,3 %, кYЗгi кезецнщ Yлeci (казаи, кapaшa) — шамамеи 12 %, кыгскы жэие гангеми кезецнщ Yлeci (жeлтoкcaи...cэyip) - 14,6 % к^айды. Âнцpeяиoв В.Г эдаа бoйыншa ма^и^ал^ aFыи тамыз айында байка^а, «Жepбeтi cy pecypтapыццaFы» мэлiмeттepдe -шлде айында. СЬнымеи кaтap, cy мoл кезещнде айыфмашылык 6...7 %, cy^i аз кезещнде - 4...5 % к$paFaи. Накты жыл э,ща бoйыншa ец жoFapFы aFын cy^i мoл (2GG3...2GG4 жж.) жэие opтaшa cyrai жылы (1961...1962 жж.) шшде айында cy аз жылы (1962...1963 жж.) тамыз айында бакышаетаи. Ец тeмeнгi aFыи иaypыз...cэyip ай^ы^ csrnec келгеи (cyp. 4э). 118

p % p %

а э

Сур. 4. /л^н Алматы вз. - /л^н Алматы квлi (квлдeн 2 км жогары) бeкeтiндeгi агындыныц жылдыц Yлeстiрiмi, Андрeянов В.Г (а) жэж нацты жыл эдiсi (э) бойынша; 1 - суы мол (2З %), 2 - суы орташа (5G %),

3 - суы аз (УЗ %).

СолтYCтiк Балкаш мацы жэне ТaрбaFaтaй eцiрiндегi тeбелi-шокылы жэне аласа таулы солтYCтiк-шыFыс aймaктaрдaFы eзендердiц кар суымен коректену^ eзен aFындысыныц жылшшк Yлестiрiмiнiц бiркелкi таралмауына эсерiн типзед1 Б^л ayдaндaрдaFы eзендер кeктемгi су тасуымен сипатталады жэне оныц ^закть^ы мен жалпы aFыннaн Yлесi алап ауданы мен оныц орташа бшкпгше байланысты болады.

СолтYCтiк Балкаш мацы eзендерi тeбелi-шокылы аудандарда орналаскан, олaрFa кeктемгi су тасу толкыныныц жоFaры децгейге кeтерiлyi мен кYрт eсyi тэн, сонымен катар су тасу кезещнен кейiнгi судыц тез азаю, сондай ак, кейбiр eзендерде к¥PFaп калу жaFдaйлaры да орын алады. Токрау eзенi - АктоFaй ауылы т^стамасы бойынша aFындыныц негiзгi кeлемi сэyiр (бЗ %) жэне мамыр (22 %) айларында eтедi, ал маусым, шiлде айларында шамамен 10 % к¥райды (сур. 5 а). ^зп-кыстык aFынды казаннан aкпaнFa дейiн бiртiндеп азайып, кейбiр жылдарда к¥PFaп калу немесе катып калу жaFдaйлaры бакыланады. Накты жыл эдiсi бойынша aFынныц ец жоFaрFы мэнi суы мол жыл (19б4...19б5 жж.) жэне суы аз жылда (19б2...19б3 жж.) сэyiр айында, ал суы орташа жылы (1987...1988 жж.) мамыр айында пркелген (сур. 5э).

ТaрбaFaтaй тауыныц батыс беткей eзендерiнiц су жинау алабы биiктеген сайын жауын-шашын мeлшерi де артады. Эзен коректенyiндегi ерiген кар суларыныц мeлшерi су алабыныц бтктш Нс < 1000 м 20 %-дан H > 1800 м 50 % eседi. б сур. Аятз eз. - ТaрбaFaтaй ауылы бекет бойынша aFындыныц жылдык Yлестiрiмi кeрсетiлген

119

p %

7G,G 6G,G 5G,G 4G,G 3G,G 2G,G 1G,G G,G

■ 1

□ 2 03

Lifli,

p %

7G,G 6G,G 5G,G 4G,G 3G,G 2G,G 1G,G G,G

■ 1

□ 2 S3

JL.

1 2 3 4 5 б 7 8 9 1G 11 12 ай

1 2 3 4 5 б 7 8 9 1G 11 12 ай

a э

Сур. 5. Тоцырау вз. - Ацтогай ауылы бекетiндегi агындынъщ жылдыц Yлестiрiмi, Андреянов В.Г (а) жэне нацт жыл эдiсi (э) бойынша; 1 - суы мол (25 %), 2 - суы орташа (5G %), 3 - суы аз (75 %).

Кeктeмдiк cy тacy мaycым-шiлдe aйлapынa дешн тapaлFaн, шiлдe айынан бастап казан айына дешн бipтiндeп азаяды. ÂFындыиыц казаи айында кYЗгi жayыи-шaшыицapцыц эcepiиeи бipшaмa ecyi бaйкaлFaи. Кeктeмгi aFындыныц кeлeмi (иaypыз - мaycым) жылдык aFындыньщ 76 % к;¥paca, куздак aFындыиыц Yлeci 17 % жэие кыш^ы aFындыиыц Yлeci cэйкeciншe 6...7 % (cyp. ба). Âягeз eз. - TapбaFaтaй а^шы бeкeтi бoйыншa aFындыиыц жылдык Yлecтipiмiи epтepeктe жacaлFaн ж¥мыcтapмeи caлыcтыpaтыи бoлcaк [4], aйыpмaшыльщ тек мaycым жэие ^H^p айында 2...3 % к;¥paFaн. ÂFындыиыц жылдык Yлecтipiмiи иакты жыл эцici бoйыншa кapacтыpa кeтeтiи бoлcaк, cy ^п жылFa 1994...1995 жж., opтaшa cyлы жылFa -1998...1999 жж. жэие 2GG7...2GG8 жыл cэйкec келгеи (cyp. бэ).

p %

4G,G 35,G 3G,G 25,G 2G,G 15,G 1G,G 5,G G,G

I

■ 1

□ 2 S3

L

p %

35,G 3G,G 25,G 2G,G 15,G 1G,G 5,G G,G

íbik

■ 1

□ 2 S3

1 2 3 4 5 б 7 8 9 1G 11 12 ай

1 2 3 4 5 б 7 8 9 1G 11 12 ай

a э

Сур. б. Аягвз вз. - Тарбагатай ауылы бекетiндегi агындыныц жылдыц Yлестiрiмi, Андреянов В.Г (а) жэне нацты жыл эдс (э) бойынша; 1 - суы мол (25 %), 2 - суы орташа (5G %), 3 - суы аз (75 %).

12G

Алaкeл кeлi aлaбы eзеидеpi кeктeмri-жaзFы су тaсy, жaзFы-кYзri жэне ^ыс^ы TeMerni су сaбaсымeи ситтгалады. Тентек e3. - Te^ep^ ayылы 6eKeTÍ бойыншa (Жeтiсy Алaтayыиьщ солтYCтiк беткейшщ eзeндepi) су тaсy кезещ иaypыз aйынaн ^ьф^йек aйыиa дeйiи созылады жэне жылдьщ aFындыиьщ 85 % ^¥pa^4bi (сyp. 7a). KY3ri жэне ^ыс^ы кезецищ Yлeсiнe aFындыиьщ 15 % тиесш.

Андpeянов В.Г эдiсi бойыншa aFындыньщ Ken мeлшepi мaмыp arnrna сэйкес кeлeдi жэие шaмaмeи жглпы abi^^i^iR 22 % K^arçqH, щ^ты жыл эдiсi бойыишa суы Ken жылы (1960...1961 жж.) жэие суы a3 жылы (1984...1985 жж.) мяусым arn^a (сэйкeсiншe 166 м3/с жэие 130 м3/с), оpтaшa сулы жылы (1999...2000 жж.) мaмыp arni^^ (142 м3/с) тipкeлгeи (сyp. 7э).

p % 25,0 г

20,0 15,0 10,0

5,0 0,0

HMÍ1

■ 1

□ 2 S3

Р % 30,0 Г

25,0

20,0

15,0

10,0

5,0 0,0

■ 1

□ 2 S3

123456789 10 11 12вй

123456789 10 11 12яй

а э

Сур. У. Тентек вз. - Te^Kepic ауылы бекетiндегi агындыныц жылдъщ Yлecтipiмi, Андреянов В.Г (а) жэне нащты жыл эдici (э) бойынша; 1 - суы мол (2З %), 2 - суы орташа (5G %), 3 - суы аз (УЗ %)

АFындыньщ жылдьщ Yлeстipiмiиe жYpгiзiлгeи eсeптeyлepдщ иэтижeлepiи жоFapыдaFы ею эдю бойыншa сaлыстыpaтыи 6ОЛСЯ^, Ken жaFдaйдa aйтapльщтaй aйыpмaшыльщ жо^, 6iparç ш^ты жыл эдiсiмeи сaлыиFaи гидpогpaфтap бepiлгeн 6ip жылFa Faиa тэи жылдьщ aFындыиьщ кездейсо^ сипaттaмaлapыи кepсeтeдi. Соиды^-яи дa, Аидpeяиов В.Г эдiсi aFындыньщ жылдьщ Yлeстipiмiи есептеуге apиaлaFaи дэл жэие ьщFaйлы эдiс деп rçоpытыиды жaсayFa болады.

Соидой-я^, Бaлrçaш-Алaкeл сyшapyaшыльщ aлaбы Yшiи осы ж^мысга есептелшген aFыидыиьщ жылдьщ Yлeстipiмiи epтepeктe жaсaлFaн ж¥мыстapмeи [4] сaлыстыpa кeтeтiи 6ОЛСЯ^, aйтapльщтaй aйыpмaшыльщтap бaйrçaлмaFaи. Тек кeйбip ayдaндapдa су тaсy кезещищ 6aCTany жэие яя^тглу уя^ыты 6ip aй epTe иемесе кеш бarçылaиFaи, яFни осы

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

121

алаптагы казiрri су режмшц белгiлi бiр аудандарда взгерiске ушыраганын сипаттайды.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1. Андреянов В.Г. Внутригодовое распределение речного стока. -Л.: Гидрометеоиздат, 1960. - 327 с.

2. СП 33-101-2003. Определение расчетных гидрологических характеристик. - М.: Госсторой России, 2004. - 72 с.

3. Современные изменения водного режима рек юго-востока Казахстана и их перспективное состояние на 2020-2050 гг.: промежуточный отчет о НИР / Институт географии МОН РК. - Алматы, 2015. - 157 с.

4. Ресурсы поверхностных вод СССР. Т. 13, Вып. 2. Центральный и Южный Казахстан. Басейн озера Балхаш. - Л.: Гидрометеоиздат, 1970. - 646 с.

Поступила 24.02.2016

ОЦЕНКА ВНУТРИГОДОВОГО РАСПРЕДЕЛЕНИЯ РЕЧНОГО СТОКА БАЛКАШ-АЛАКОЛЬСКОГО ВОДОХОЗЯЙСТВЕННОГО

БАССЕЙНА

Э.К. Талипова Г. Исакан

ВНУТРИГОДОВОЕ РАСПРЕДЕЛЕНИЕ СТОКА, ВОДОХОЗЯЙСТВЕННЫЙ БАССЕЙН, МНОГОВОДНЫЙ, СРЕДНЕВОДНЫЙ, МАЛОВОДНЫЙ, МАКСИМАЛЬНЫЙ И МИНИМАЛЬНЫЙ СТОК

В статье рассматривается оценка внутригодового распределения речного стока Балкаш-Алакольского водохозяйственного бассейна за период 1960...2012 гг. Были произведены расчеты внутриго-дового распределения стока по методу реального года и по методу В.Г. Андреянова.

122

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.