Научная статья на тему 'БАҲОУДДИН НАҚШБАНД КАМОЛОТ ДАРАЖАЛАРИ: ЯНГИ ЧИЗГИ'

БАҲОУДДИН НАҚШБАНД КАМОЛОТ ДАРАЖАЛАРИ: ЯНГИ ЧИЗГИ Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
32
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Баҳоуддин Нақшбанд / “Намаки машойих” / “Рисооаи унсия” / камолот даражаси. / Bahauddin Naqshband / “Namaki mashoih” / “Risooai unsia” / maturity level.

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Наврўзова, Гулчеҳра Неъматовна

Мақолада жаҳоншумул Нақшбандия таълимотини асосчиси Баҳоуддин, Шоҳ Нақшбанд, Хожаи Бузург номлари билан машҳур Муҳаммад ибн Муҳаммад ол-Бухорийнинг (1318-1389) илмий муомалага кирмаган “Намаки машойих” камолот даражаоари ҳақида маълумот берилади. Яъқуби Чархийнинг “Рисооаи унсия” асарила бу маълумот келтирилгани ва унинг асослари илмий таҳлил этилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

BAHOUDDIN NAQSHBAND LEVELS OF PERFECTION: A NEW LINE

The article provides information about the level of maturity of “Namaki mashoih” by Muhammad ibn Muhammad al-Bukhari (1318-1389), known as Bahauddin, Shah Naqshband, and Khojai Buzurg, the founder of the world doctrine of Naqshbandi. Yakubi Charkhi's work “Risoai unsia” presents this information and its foundations are scientifically analyzed.

Текст научной работы на тему «БАҲОУДДИН НАҚШБАНД КАМОЛОТ ДАРАЖАЛАРИ: ЯНГИ ЧИЗГИ»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(6), June, 2023

БАХОУДДИН НАЦШБАНД КАМОЛОТ ДАРАЖАЛАРИ: ЯНГИ ЧИЗГИ

Наврузова Гулчехра Неъматовна

Бухоро мухандислик-технология институти "Ижтимоий фанлар" кафедраси

профессори, фалсафа фанлари доктори Тел: +998914117707 email: premium.pro gress@mail.ru

АННОТАЦИЯ

Мацолада жауоншумул Нацшбандия таълимотини асосчиси Бауоуддин, Шоу Нацшбанд, Хожаи Бузург номлари билан машуур Мууаммад ибн Мууаммад ол-Бухорийнинг (1318-1389) илмий муомалага кирмаган "Намаки машойих" камолот даражаоари уацида маълумот берилади. Яъцуби Чархийнинг "Рисооаи унсия" асарила бу маълумот келтирилгани ва унинг асослари илмий таулил этилган

Калит сузлар: Бауоуддин Нацшбанд, "Намаки машойих", "Рисооаи унсия ", камолот даражаси.

ABSTRACT

The article provides information about the level of maturity of "Namaki mashoih" by Muhammad ibn Muhammad al-Bukhari (1318-1389), known as Bahauddin, Shah Naqshband, and Khojai Buzurg, the founder of the world doctrine of Naqshbandi. Yakubi Charkhi's work "Risoai unsia " presents this information and its foundations are scientifically analyzed.

Key words: Bahauddin Naqshband, "Namaki mashoih", "Risooai unsia", maturity level.

КИРИШ

Бахоуддин Нацшбанд хакида ёзилган кимматли манбадан бири Яъкуби Чархийнинн "Рисолаи унсия" асаридир [3:85-99]. Бу манбада Бахоуддин Накшбанд камолот даражалари хакида ёзилган янги фикрни укиш мумкин. Бахоуддин Накшбанднинг камолот даражалари хакида мустакиллик йилларида манбалар таржима этилди ва тадкикотлар утказилди [1,2,3,4,5,6,9,10]. Аммо Яъкуби Чархийнинг бу асари илмий тахлилга энди кирмокда.

Бахоуддин Накшбанднинг илм сохасидаги камолотларини аниклаш лозимдирки, у кишининг угитлари ва илмга доир гояларининг даражаси хам унга уйгун булади. "Рисолаи унсия" асарида Яъкуби Чархий устози Бахоуддин Накшбанднинг Силсилайи шарифлари хакидаги маълумотларни келтиради ва хулоса килиб шундай ёзади: "Бизнинг Хожамиз Бахоуддин Накшбандга илм

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

TypT fiyHanumga KenraH: ehphhhhch X,a3para Xo^a XropgaH; hkkhhhhch X,a3para fflafix ^yHafiggaH; Yhhhhhch X,a3para cyrroH yn-opu^HH cymoH Eoa3ug EacTOMHH opKanu aMup yn-MytMHHHHfiH Ahh höh Äöy TonuögaH; TypTHHHHcH Hmom ^at^apu CoguK opKanu X,a3para Äöy EaKp CugguKgaH. ffly caöaögaH xaM X,a3par 3moHHu fflafixnapHHHr öyroru gefiunraH" [10:21]. Ey MatnyMoTgaH EaxoygguH HaKmöaHg TypT 3aöapgacT onuMnapHHHr hhm öynorugaH öaxpaMaHg ôynraHnuru aëH öynagu. fflyHHHr ynyH xaM y KumuHHHr hhm xaKugaru roanapu KHMMaraugup.

MYXOKAMA BA HATH^A^AP

MyxaMMag höh MyxaMMag an-Eyxopufi Tapuxga EaxoygguH, ffloxu HaKmöaHg, EanorapgoH, Xo^au Ey3pyr HOMnapu öunaH MatnyM Ba Mamxypgup. fflyHHHrgeK yHH "mafixnapHH Ty3u" - "HaMaKH Mamofiux" xaM geraHnapu xaKuga Xo^a Äxpop BanuHHHHr ycTO3H ^tKyôu ^apxufi TypT ycTO3napu xaKuga ë3HÔ "Puconau yHCua" acapuga myHgafi MatnyMoT öepagu: "ffly caöaönu ynapHH "HaMaKH Mamofiux" (mafixnapHHHr Ty3u) gefigunap" [7:92]. ^tKyôu ^apxufi HHMHH MepocuHH ypraHraH onuMa MaB^yga Pa33oKoBa xaM "Puconau yHCua"ga EaxoygguH HaKmöaHgHHHr ôothhhh hhmhh onraH ycTO3napuHHHr TypT xunnuruHH TatKuggaö, oxupuga my caöaönu EaxoygguH HaKmöaHgHH "HaMaKH Mamofiux" -"fflafixnapHHHr Ty3u" geraHnap geö TatKugnaMoKga. "Puconau yHCua" hh Tap^HMa этгaн PaxMoHoB CyHHaranno TypT ycTO3napuHH Tyrpu ë3raH xonga my caöaögaH X,a3par 3moHHH "mafixnapHHHr öyroru" gefiunraH geö Tap^HMa этгaн. Eh3 MaHÖanapra Mypo^aar этнö, ^tKyöu ^apxufiHH "Puconau yHCua" acapuHHHr Kynë3Ma Ba TomöocMa HycxanapuHH KafiTHÖ Kypuö aHHK umoHH xocun KugguKKH, MaHÖaga "HaMaKH Mamofiux" geö ë3unraH. "Puconau yHCua"HH ^opcufi rangaH Kupunn ë3yBura yrupraH HöpoxuMH HaKKom acapuga xaM "HaMaKH Mamofiux" geraHnapu Kafig этнпгaн [8:178].

MyxaMMag höh MyxaMMag an-EyxopufiHHHr EaxoygguH, fflox HaKmöaHg, EanorapgoH, Xo^afiu Ey3pyr, Xo^au Ey3ypr HoMnapu öunaH Mamxyp öynumu y KumuHHHr aMarnapu acocuga xanKHHHr эtтнpo$нgнp [5:24-33]. Ammo EaxoygguH HaKmöaHgHHHr öoTHHugaru hhm yMMoHHHHHr MaHÖanapu acocuga öepunraH "HaMaKH Mamofiux" homh TacaBBy^ axnu opacuga y KumuHHHr unMnapura öepunraH эtтнpo$gнp. "HaMaKH Mamofiux" - mafixnap Ty3H TaBcu^HHHHr MoxuaTugaH MatnyM öynaguKH, öapna MamofiuxnapHHHr KaMonoTura EaxoygguH HaKmöaHgHHHr Tatcupu öynraH. Ärap oBKaTra Ty3 conMacaK yHHHr TatMH Metëpga öynMafigu. Xyggu myHHHrgeK, EaxoygguH HaKmöaHg unMugaH öaxpaMaHg öynraH Mamofiuxnap xaM KaMonra eTraHnap.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

EaxpygguH HaKmöaHg öaxpaMaHg öynraH unM öynoKnapuHuHr öhphhhhch Xo^afiu Xu3pgup. "Puconau yHcufl" acapuHuHr Tap^MMacuga Xo^aroH TatnHMOTHHHHr acocnucu AögynxonuK Fu^gyBoHufi opKanu Xo^au XropgaH unM onraHnuKnapu ë3unraH. Ammo öroHHHr ^uKpuMrona, EaxpygguH HaKmöaHgHuHr y3napu xaM Xo^a XropgaH unM onraHnap. MyxaMMag EoKupHuHr "MaKOMOTH Xo^a EaxoygguH HaKmöaHg" acapuga y Kumura yruT öepraH, fiyn KypcarraH ycTO3 xaKuga ë3unraH. By ycTO3HHHr yruTnapu acocuga EaxoygguH HaKmöaHg ogaMnap KyHrnuHH Tonum, o^ro Ba HoTaBoHnap, xycycaH xanK эtтнöop KunMafiguraH Kumunap xonura Mamryn öynum, xo^amaHgnuK Ba öenopanuK öunaH MyoMana Kunum, xafiBoHnap Tapöuacuga öapKapop öynuö, Huë3MaHgnuK fiynuga öynum, fiynnap xu3Marara Kupum, fiynnapga ogaMnapra ëKMafiguraH HuMauKu öynca, ogaMnapHuHr Ha3apugaH nuHxoH Kunum, toku ynap 3uëH TonMacuHnap [1:49-52]geraH yruTnapura aMan Kunuö, öyryH öopnuKHuHr paxMar Ba MapxaMarura эpнmгaн Ba ynapHuHr gyonapu acocuga öotuhuh KyBBaTu omraH. Eu3 TagKuKoTnapuMroga öy ycTo3Hu MaHTuKaH Xo^a Xu3p a.c. geraH xynocara KenguK Ba EaxoygguH HaKmöaHg xaëT fiynnapuHu unK yBaficufinuK Ba Huë3MaHgnuK gaBpuHu Xo^a Xu3p a.c. yruTnapu acocuga Ha^CHu öomKapum, uHcoHnap, XafiBoHnap, ycuMnuKnap Ba TypT yHcypra Mexpy MypyBBaTHuHr maKnnaHumu gaBpu geö, öenrunaguK [5:5,38,39].

EaxoygguH HaKmöaHg unM onraH ukkuhhu fiyHanum X,a3par fflafix ^yHafig EargogufiHuHr unMnapugup. ^apxaKuKar, EaxoygguH HaKmöaHg acocnaraH HaKmöaHgua TatnuMoTu xymëpnuK fiynugup. XymëpnuK fiynuHuHr acocnucu эca ^yHafig Eargogufi xucoönaHagu.

Yhuhhu EaxoygguH HaKmöaHg unM onraH MaHÖa Eo^ug EucToMufi opKanu Anu uöh Aöy Tonuöra öopuö TaKanagu. Caxux öynMaraH xagucnapHuHr öupuga Ahuhu unM gapBo3acu geö afiTraHnap. X,a3par AnugaH myHgafi $uKp caKnaHraH: "Hhm MongaH axmugup, HyHKu unM ceHu KypuKnafigu, ceH эca mohhu KypuKnaficaH. Hhm xoKuMgup, moh эca MaxKyM. Ha^aKa Kunum öunaH Mon KaMaagu, unM эca yprarum öunaH 3uëga öynagu" fflyHgafi ynyr uHcoHgaH unM onraH EaxoygguH HaKmöaHgHuHr xaM unMnapu WKcaK öynraH.

TypTuHHu fiyHanum Hmom ^at^apu CoguK opKanu ^a3paT Aöy EaKp CugguKgaH unM onraHnapu xaM guKKaTra ca3oBopgup. Aöy EaKp CugguK HaKmöaHgufinap Cuncunafiu mapu^uga MyxaMMag nafiraMÖap (c.a.B) öotuh unMugaH onuö xaMMaHu GaxpaMaHg KunraH uHcoHgup. Ey TypT ynyr uHcoHnapgaH unM onraH EaxoygguH HaKmöaHgra "Puconau yHcua" acapuga ^tKyöu ^apxufi "HaMaKu Mamofiux" geö эtтнpo$ этнnгaнннн ë3raHu TacaBBy^ axnu ynyH uöparau Ba öu3 TagKuKoTHunap ynyH aHrunuKgup.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

EaxoygguH HaKmöaHg umuHH puBo^naffrapraH ^tKyöu ^apxufi "Puconau aögonHa" acapuga myHgafi ë3agu: "OaKup afiTagHKH, anxaMgynunnox, Ännox ÖH3ra "KyTÖ yn-upmog"HH Kypum TaB^HKUHH Öepgu Ba yHHHr MyöopaK Ha3apuHH TongHK. Ey xa3paTH MaxgyMHMH3 Xo^a EaxoygguH an-Eyxopufigup. X,a3para EaxoygguHHHHr y3napu afiTagunapKH, fiurupMa fiungupKH, X,aK cyöxoHaxy Ba Tatono öy xu3MaT xuntaTHHH MeHra ap3oH TyrraHgup. Ey HHoaTHHHr Tonuönapu hkkh W3 KHmu эgн. Ännox $a3nu öunaH öy hhoat MeHra Tergu." ^tKyöu ^apxufiHHHr öy эtтнpo$нgaн MatnyM öynagHKH, EaxoygguH HaKmöaHg y3 3aMoHacuHHHr KyTÖH öynraH Ba y KHmu KyTÖ yn-upmog cu^araga gyHëHH thhh caKnamga xH3Mar KunraH. XYÏÏOCA

Xynoca KHnuö KyfiugarHnapHH TatKugnam MyMKHH:

1. EaxoygguH HaKmöaHg, Xu3p, ^yHafig Eargogufi, X,a3par Änu, X,a3par Äöy EaKpgaH TypT fiyHanumga unM onuö, "HaMaKH Mamofiux" - "Mamofiuxnap Ty3u" gapa^acura WKcanraH öothh unMHHHHr onuMHgup.

2. EaxoygguH HaKmöaHgHHHr KaMonoT gapa^anapuHHHr aHru Kuppacu xaKugaru roanapu ^tKyöu ^apxufiHHHr "Puconau yHcua" acapuga ëpHTHnraH.

REFERENCES

1. Äöyn MyxcuH MyxaMMag EoKup höh MyxaMMag Änu. MaKoMoTH Xo^a EaxoygguH HaKmöaHg / OopcufigaH Tap^HMoH, cy3 Öomu, H3ox Ba nyrar Myannu^H MaxMyg X,acaHHfi. - TomKeHT: Y3ÖeKHcTOH, 2019. - 335 Ö.

2. EaxoygguH HaKmöaHg. ÄBpog (TyngupunraH hkkhhhh Hamp). MaKona, H3ox Ba mapxnap Myannu^u Tap^HMoH r.H. HaBpy3oBa. T.: "Sano standart", 2019. 112

3. EaxoygguH HaKmöaHg (MaHÖanap Taxnunu). Tynnaö Hampra TafiëpnoBHH, MaKona H3ox Ba mapxnap Myannu^H. r.H.HaBpy3oBa. - TomKeHT: "Sano-standart" HampuëTH, 2019. - 256 Ö.

4. EeKMypogoB M. OapocaT unMH. T.: Fa^yp FynoM HoMHgaru HampuëT -MaTÖaa H^ogufi yfiu, 2022. 192 Ö.

5. HaBpy3oBa r.H. Xo^a EaxoyggHH HaKmöaHg xaëTH Ba MatHaBHfi Mepocu. -T.: OaH, 2021. - 244 Ö.

6. HaBpy3oBa r. EaxoyggHH HaKmöaHgHHHr "ByKy^H 3aMoHHfi" TaMofiunu. Oanca^a Ba xyKyK. H^THMoufi -cuëcufi, MatHaBHfi-Matpu^ufi, ^anca^Hfi-xyKyKHfi ^ypHan. 2022. №2. 32-34-Ö.

7. Pa33oKoBa M. EaxoyggHH HaKmöaHgra öarumnaHraH acap.//O'zbekistonda ijtimoiy fanlar - 1999 - № 9-10 - 91-93-öeT.

Ö.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

8. Рисолахои пирон ва пайравони тарикати накшбандия. Душанбе: 2017. 456 с.

9. Фахруддин Али Сафий. "Рашахот" (Оби хаёт томчилари). Табдил ва сунг суз муаллифи:Махмуд касаний. Т.: Абу Али ибн Сино номидаги тиббиёт нашр., 2003. 536 б.

10. Яъкуб Чархий. Рисолаи унсия (Дустона сухбат). Таржимон ва шархлар муаллифи С. Рахмонов. - Самарканд: "Самарканд давлат чет тиллар университета" нашриёти, 2022. 78 б.

11. Yunusova G. S., Kazimova G. K. Written speech as a type of speech activity when learning a language // Theoretical & Applied Science. - 2020. - №. 5. - P. 218-

12. Yunusova G. S. The viewpoints of Abdulqadir Giylani about the human and man conceptions // Theoretical & Applied Science. - 2018. - №. 9. - P. 176-178.

13. Yunusova G. S. The viewpoints of Abdulqadir Giylani about the human and man conceptions // Theoretical & Applied Science. - 2018.

14. Yunusova G. S. Asrorova M.U.Muhammad Boltayev is human scientist// International Scientific Journal Theoretical & Applied

15. roHycoBa r., HcTaMoBa r. Opu^a aënnap TaBcu^u xa3par HaBoufi TanKuHuga. Oriental renaissance: innovative, educational, natural and social sciences scientific journal volume 2, issue 9 ISSN 2181-1784 Impact Factor: 5.947 ASI Factor = 1.7 September 2022 368-373

16. roHycoBa r. Ba öomKanap. Methods of teaching the uzbek language in higher education. Journal of Contemporary Issues in Business and Government, 2021, Volume 27, Issue 2, Pages 5525-5532 10.47750/cibg.2021.27.02.559 https://www.cibgp.com/article_11080.html

17. roHycoBa r. The doctrine of Abdulqadir Giylani and qadiriya. IIUM Engineering Journal. (Scopus) Published Online: 15December 2021 https: //www.nveo. org/index.php/j ournal/article/download/2661/2297/2699

220.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.