Научная статья на тему 'БЎЛАЖАК ИНГЛИЗ ТИЛИ ФАНИ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИНГ КОММУНИКАТИВ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ'

БЎЛАЖАК ИНГЛИЗ ТИЛИ ФАНИ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИНГ КОММУНИКАТИВ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
31
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
касбий компетентлик / коммуникация / компетентлилик / мулоқот / бўлажак ўқитувчилар / professional competence / communication / competence / communication / future teachers.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — A.Axmedov, O.Egamberdiev

Бугунги кунда жамиятда амалга оширилаётган ислоҳатлар талабларига тўла жавоб берувчи, ишлаб чиқариш соҳасида юзага келган рақобатга бардошли, кескин ўзгаришларга мослаша олувчи, шунингдек, меҳнат бозорида мутахассислар малакасига қўйилаётган талаблар даражасида самарали фаолият юритувчи шахсни шакллантириш долзарб муаммо ҳисобланади. Ушбу мақолада бўлажак инглиз тили фани ўқитувчиларни тайёрлашда уларда касбий компетентликни шакллантириш масалалари алохида ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ISSUES OF FORMATION OF COMMUNICATIVE COMPETENCE OF FUTURE TEACHERS OF ENGLISH

An urgent task today is to form a person who fully meets the requirements of the reforms being carried out in society, who is able to withstand competition in the production sector, who is able to adapt to sudden changes, who is able to work effectively at the level of the requirements for the qualifications of specialists in the labor market. This article covers in detail the issues of the formation of professional competence in the preparation of future teachers of the English language.

Текст научной работы на тему «БЎЛАЖАК ИНГЛИЗ ТИЛИ ФАНИ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИНГ КОММУНИКАТИВ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ»

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION 2022

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

БУЛАЖАК ИНГЛИЗ ТИЛИ ФАНИ УЦИТУВЧИЛАРИНИНГ КОММУНИКАТИВ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ Ахмедов Акмал Юсуфович

Фаргона Давлат Университети педагогика кафедраси укитувчиси Эгамбердиев Оятиллох Алишер угли

Фаргона Давлат Университети талабаси https://doi.org/10.5281/zenodo.6877833 Аннотация. Бугунги кунда жамиятда амалга оширилаётган исло^атлар талабларига тула жавоб берувчи, ишлаб чщариш сощсида юзага келган рацобатга бардошли, кескин узгаришларга мослаша олувчи, шунингдек, ме^нат бозорида мутахассислар малакасига цуйилаётган талаблар даражасида самарали фаолият юритувчи шахсни шакллантириш долзарб муаммо щсобланади. Ушбу мацолада булажак инглиз тили фани уцитувчиларни тайёрлашда уларда касбий компетентликни шакллантириш масалалари алохида ёритилган.

Калит сузлар: касбий компетентлик, коммуникация, компетентлилик, мулоцот, булажак уцитувчилар ВОПРОСЫ ФОРМИРОВАНИЯ КОММУНИКАТИВНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ БУДУЩИХ УЧИТЕЛЕЙ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА Аннотация. Актуальной задачей сегодня является формирование человека, полностью отвечающего требованиям проводимых в обществе реформ, способного выдержать конкуренцию в производственной сфере, умеющего адаптироваться к внезапным изменениям, способного эффективно работать на уровне требования к квалификации специалистов на рынке труда. В данной статье подробно освещены вопросы формирования профессиональной компетентности при подготовке будущих учителей английского языка.

Ключевые слова: профессиональная компетентность, общение, компетенция, общение, будущие учителя.

ISSUES OF FORMATION OF COMMUNICATIVE COMPETENCE OF FUTURE

TEACHERS OF ENGLISH Abstract. An urgent task today is to form a person who fully meets the requirements of the reforms being carried out in society, who is able to withstand competition in the production sector, who is able to adapt to sudden changes, who is able to work effectively at the level of the requirements for the qualifications of specialists in the labor market. This article covers in detail the issues of the formation of professional competence in the preparation offuture teachers of the English language.

Keywords: professional competence, communication, competence, communication, future teachers.

КИРИШ

Узбекистон Республикасида таълимнинг барча боскичларида чет тили укитишнинг асосий максади урганувчиларнинг куп маданиятли дунёда кундалик,илмий ва касбга оид сохдларда фаолият олиб бориши учун чет тилида коммуникатив компетенцияни шакллантиришдан иборат. Чет тили коммуникатив компетенцияси -урганилаётган чет тилида сузлашувчилар билан мулокот килишни амалга ошириш кобилияти ва

Ц1Р-2022: 8.2 ^БМ 2181-333

тайёргарлиги, шунингдек талабаларнинг тили урганилаётган мамлакат маданияти билан танишиш, уз мамлакати маданиятини янада яхширок англаш, уни мулокот жараёнида такдим эта олишини назарда тутади. Чет тили фанларини урганишнинг асосий вазифаларига, булажак чет тили фани укитувчиларида куйидаги компетенцияларни ривожлантириш зарур хисобланади.

Лингвистик компетенция (фонетика,лексика,грамматика) хакида билимлар ва нут; фаолияти турлари(тинглаш, гапириш укиш ва ёзиш) буйича куникмаларни эгаллашни назарда тутади.

Социолингвистик компетенция - сузловчининг бирор бир нуткий вазият, коммуникатив максад ва хохиш истагидан келиб чиккан холда керакли лингвистик шакл, ифода усулини танлаш имконини яратади.Социолингвистик компетенция ижтимоий маданий компетенцияни уз ичига олиб, аутентик нуткнинг миллий хусусиятларини :узи яшаётган мамлакатнинг урф-одатлари, кадрятлари,маросимлари ва бошка миллий маданий хусусиятларни билиш хамда тили урганилаётган мамлакат билан таккослаган холда такдим эта олиш кобилиятини кузда тутади.

Прагматик компетенция-урганилаётган чет тилида коммуникатив вазиятда тушунмовчиликлар пайдо булганда такроран сураш ва хаказолар оркали мураккаб вазиятлардан чикиб кета олиш кобилиятини назарда тутади. Коммуникатив фаолиятга ёндашув асосида таълимнинг ривожлантирувчи, функционал ва коммуникатив хусусиятларига эга булиб ,таълим жараёнида билиш фаоллигини оширишга кумаклашади. Таълим жараёнида мазкур ёндашув талабаларда реефлекция, уз-узини ривожлантириш, намоён этишга кумаклашади, чет тили таълимини маданиятлараро мулокот сифатида ташкил этишга, дарс жараёнида укитувчи талабаларнинг узаро тенг хукукли иштирокчи сифатида узини намоён этишларини таъминлайди

Коммуникатив кобилият: укитувчининг педагогик жамоа ва ота -оналар, махалла ахли билан буладиган узаро мулокотида, уларнинг рухий холатларини тушуниш ва уларга хамдард булиш, мулокотга киришишида пок кунгиллилик. Укитувчи бунда психологик билимларга эга булиши, муомала маданиятини мунтазам узида шакллантириб бориши лозим.

Коммуникатив кобилият-бу педагогик узаро алокалар доирасидаги узига хос тарзда намоён буладиган мулокот кобилиятидир. Психологияга оид адабиётларда коммуникатив кобилиятларнинг бир неча гурухлари фаркланади:

1. Кишининг бошка инсонни билиши. Бу кобилиятлар гурухида кишига шахс сифатида, шахснинг алохида киёфаси, мотиви ва хатти-харакатларига бахо беришни, кишининг ташки куриниши, хулки ва ички дунёси нисбатида бахо беришни; савлати, имо -ишора, мимика, пантомимимкасини «укий» олишни камраб олади.

2. Кишининг уз-узини билиши, у уз билимларини, кобилиятларини, характери, уз шахсининг бошка кирраларини хамда ташкаридан ва унинг атрофидаги кишилар унга нисбатан кандай бахо бериши лозим булса, шундай бахо беришни кузда тутади.

3. Мулокот вазиятини тугри бахолай олиш. Бу вазиятни кузатиш, унинг купрок, ахборот берадиган белгиларини танлаш ва унга диккатни жалб килиш; юзага

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

UIF-2022: 8.2 ISSN: 2181-333

келган вазиятнинг ижтимоий ва психологик мундарижасини тугри идрок этиш ва бахолаш кобилиятидир.

Таълим ва тарбия жараёнида укитувчи томонидан педагогик таъсир курсатишнинг асосий усуллари: талаб, истикбол, рагбатлантириш ва жазолаш, жамоатчилик фикри. Талаб - таълим ва тарбия жараёнида укитувчининг тарбияланувчига нисбатан шахсий муносабатларида намоён булади. Укувчининг у ёки бу хатги-харакати укитувчи назоратида булиб, ижобий жихатлари рагбатлантириб борилади ёки аксинча ножуя хатти-харакати тухтатиб куйилади.

Педагогик муносабатда муваффакиятларга эришиш учун укитувчи:

• укувчилар билан булажак муносабатни моделлаштира олиши;

• муносабатда буладиган синф жамоаси хусусиятларини олдиндан билиши;

• бевосита самимий ва хамжихатликка асосланган муносабат урнатиш;

• муносабатда устунликка эга булиб, уни демократик талаблар асосида окилона бошкариш;

• муносабатнинг ижобий ва салбий жихатларини узлуксиз тахлил этиб бориши лозим.

объекти деб хисоблаши керак. Бирок тарбияланувчи укитувчи-тарбиячи билан эркин ва онгли муносабатда булишга эришсагина, тарбиявий муносабатлар самарали характер касб этади. Тарбия жараёнининг коммуникатив муносабатлар жараёнида узига хос катор коидалари хам мавжуд булиб, укитувчи укувчиларга педагогик таъсир курсатишда уларни мукаммал билиши лозим:

— тарбиянинг аник бир максадга каратилганлиги;

— тарбиянинг хаётий фаолият билан боглик ходиса эканлиги;

— шахсни жамоада тарбияланишида узига хос хусусиятлари;

— тарбияланувчи шахсга нисбатан талабчан булиш ва унинг шахсини хурмат килиш;

— тарбияланувчининг ёш ва узига хос хусусиятларини хисобга олиши;

— тарбиявий ишларнинг изчиллиги ва мунтазам олиб борилишини таъминлаш.

Х,озирги даврда укитувчи фаолиятида учрайдиган коммуникатив муносабатларда суз билан огзаки таъсир этиш нихоятда хилма хил булиб, бевосита педагогик таъсир курсатипшинг нисбатан мустакил куринишини узида мужассамлаштиради. Билиш, англаш, экспрессив (хис-туйгуга берилиш холати), ижтимоий анъанавий мулокот, инсон холатини сузсиз тушуниш, дилкашлик укитувчининг педагогик фаолиятида учрайдиган доимий такрорланиб турадиган коммуникатив муносабатларнинг турларидир. Тарбиявий жараённи ташкил этишда уларни назарда тутиш лозим.

REFERENCES

1. В.Сухомлинский. "Тарбия хакида".Тошкент .1977 йил. 18- бет.

2. Гойхман О.Я., Надеина Т.М. Речевая коммуникация: учебник. - М.: ИНФРА-М, 2001

ХУЛОСА

167 б

3. Шибутани Т. Социальная психология.- Ростов н/Д:Феникс, 1999. 342 б

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION 2022

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

4. Зарецкая Е.Н. Риторика: теория и практика речевой коммуникации. - М.: Дело, 2001. 287 б

5. Ван Дейк Т.А. Язык, познание, коммуникация. - М.: Прогресс, 1989. 112-113 б.

6. Андреева Г.М. Социальная психология. - М.: Аспект Пресс, 1996. 376 б

7. Столяренко Л.Д. Основы психологии. - Ростов н/Д.: Изд. «Феникс», 1995. - 538 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.