CC BY
14
Ю.ОО.ОО.ИЛМДОИ ФИЛОЛОГЙ Ю.ОО.ОО.ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ НАУКИ lO.OO.OO.PHILOLOGICAL SCIENCES
10.01.03. АДАБИ ЁТИ МАРДУМИ КИШВАРДОИ ХОРИ^Й 10.01.03.ЛИТЕРАТУРА НАРОДОВ СТРАН ЗАРУБЕЖЬЯ 10.01.03.LITERATURE OF FOREIGN COUNTRIES PEOPLES
УДК 821 ББК 83,3(Т) 8
«БУИ ЦУИМУЛИЁН» ВА НАЗАРИ Матлуба Мирзоюнус(Хоцаева), доктори
ИНТИК,ОДИИ илмуои филологи, профессори кафедраи УСТОД АЙНЙБА ТАЗКИРАИ адабиёти муосири тоцики МДТ "ДДХ ба номи ДАВЛАТШОХИ акад. Б. Гафуров( Тоцикистон, Хуцанд)
«ВЕТЕР, ВЕЯ ОТМУЛЬЯНА» И КРИТИЧЕСКИЙ ВЗГЛЯД АЙНИ НА ТАЗКИРЕ ДАВЛАТШОХИ
"THE WIND BLOWS FROM MULIYAN" AND AIM'S CRITICAL VIEW ON DAVLATSHOH'S TAZKIRA
Матлуба Мирзоюнус(Ходжаева), доктор филолог.наук, профессор ГОУ «ХГУ им. акад. Б. Гафурова" (Таджикистан, Худжанд)
Matluba Mirzoyunus(Khojaeva) Dr. of Philology, Professor of the SEI "KhSU named after acad. B. Gafurov" (Tajikistan, Khujand), E-MAIL: matluba.khojaeva@gmail. com
Вожа^ои калидшцасида, ««Буи цуи Мулиён», Айни, назари интщоди, тазкира, Давлатшоуи Самарцанди, фаумиши шеър ва зебоии он
Дар мацола назари устод Садриддин Айни ба "Тазкират-уш-шуаро"-и Давлатшоуи Самарцанди оид ба цасидаи «Буи цуи Мулиён»-и Одамушшуаро Абуабдуллоц Рудакй мавриди тауциц царор гирифтааст. Сабабуои сар задани чунин нацдро цустуцу намуда, муаллиф ба хулосае омадааст, ки устод Садриддин Айни ба тазкираи Давлатшоуи Самарцанди дар мавриди Рудакй ба чашми танцид нигаристааст ва яке аз омилуои чунин интицоди шадид идеология ва цауонбинии баъдиинцилобии солуои 20-уми садаи ХХ будааст. Хулоса карда мешавад, ки нацди устод Айни зодаи мафкураи замони уст ва уар давру замон назари хоси худро ба шинохти шеър ва уунар дорад.
Ключевые слова: касыда, ««Ветер, вея от Мульяна», Айни, критический взгляд, тазкире, Давлатшохи Самарканди, восприятие поэзии и ее художественности.
Статья посвящена исследованию взгляда Садриддина Айни на точку зрения Давлатшохи Самарканди, в частности его высказывания о касыде ««Ветер, вея от Мульяна» Рудаки. Изучая причины появления критики Айни, автор видит одну из главных причин столь острой критики Айни взглядов Давлатшоха Самарканди в послереволюционной идеологии и мировосприятии 20-х годов ХХ века. Делается вывод о том, что критика устода Айни является плодом идеологии его эпохи и каждой эпохе свойственен свой взгляд на восприятие поэзии и ее художественности.
Key words: kasida, wind blows from Muliyan, Aini, critical view, tazkira, Davlatshohi Samarqandi, perception of poetry and its artistry
The article dwells on the study of Aini's view on the opinion of Davlatshoh Samarqandi, in particular his statement about Rudaki's kasida "Bui jui Muliyon"(the wind blows from Muliyan). Having analyzed the reasons for the appearance of Aini's criticism, the author notes that one of the main reasons for his sharp criticism of Davlatshoh Samarqandi's views is post-revolutionary ideology and world perception referring to the 20-ies of the XX-th century. In a nutshell, the author comes to the conclusion that ustod Aini's criticism is considered to be the result of the ideology of his epoch since each period has its own view on the perception of poetry and its artistry.
Цасидаи «Буи чуи Мулиён»-ро кулли мухдккикон аз шох,корих,ои устод Рудакй махсуб мекунанд. Дарчанд ки дар мавриди «буи чуи Мулиён» ё «боди чуи Мулиён» будани он бах,сх,ои зиёде сурат гирифта, хар кас бо такя ба манобее, ки муътамад мешуморад, изгори назар мекунад(4;8; 11; 14), шухрати оламгири ин касида, бидуни тардид, зикр мешавад. Дамчунин ривоят дар бораи таърихи таълиф ва таъсири ин касида ба Амир Наср ва баргаштани у ба Бухоро низ аз чониби бархе донишмандон мавриди бахс карор гирифтааст. Чунончи, ривояти
мазкурро Низомии Арузии Самаркандй дар «Чахор макола», Мухаммад Авфии Бухорой дар «Лубоб-ул-албоб», Мавлоно Абдуррахмони Ч,омй дар «Бахористон», Давлатшохи Самаркандй дар «Тазкират-уш-шуаро» ва дигарон ба хам монанд накл кардаанд, аммо донишмандоне мисли Бадеъуззамони Фурузонфар ва Мухаммад Муин дурустии онро зери шубха мегузоранд. Масъалаи асари комил ё порае аз касидаи бузургхачм будани он низ хануз нотамом аст. Чунонки ишораи Давлатшохи Самаркандй дар «Тазкират-уш-шуаро» дар бораи он ки «ин касидаест тавил ва эроди мачмуи онро ин китоб тахаммул наёварад»(4, 49) аз он дарак медихад, ки муаллифи тазкира шакли комили ин касидаро дар даст доштааст. Аммо бархе аз мухаккикон, аз чумла профессор А.Сайфуллоев онро «як касидаи кучаки... мохдятан ба касидахои бузург ва мукаммали шоир баробар» мешуморанд (12, 255).
Бояд гуфт, ки дар ин макола сухан аз ин бахсхо нест. Сухан дар бораи он аст, ки устод Садриддин Айнй назари Давлатшохи Самаркандиро оид ба касидаи «Буи чуи Мулиён» чи гуна кабул кардааст. Оё назари Давлатшохи Самаркандй вокеан чунин аст, ки устод Айнй тавзех медихад? Ба назари мо, ин чо се масъалаи асосй бояд матрах шавад. Якум, назари Давлатшохи Самаракандй дар бораи таълиф ва таъсири «Буи чуи Мулиён» ба амир бо андешаи Айнй то чй андоза мувофик аст? Дувум, оё Давлатшох касидаи мазкури Рудакиро «паст» гуфтааст ё не? Ва савум, хунари шоирй аз назари Давлатшох ва Айнй оё ба хам мувофиканд?
Айнй дар маколаи «Устод Рудакй» пас аз накли ривоят дар бораи он ки бо хохиши ахли рикоб Рудакй соз менавозад ва бадохатан хамин касидаи машхурро мехонад, ки аз таъсири он шох Наср ибни Ахмади Сомонй фавран ба сафари Бухоро озим мегардад, кайд мекунад, ки «Дар омади гап хаминро гуфтан даркор аст, ки Давлатшохи Самаркандй дар тазкираи худ ба рост будани ин хикоя шубха мекунад ва ба ин сода будан ва аз кувваи таъсир холй будани ин касидаро далел меорад ва мегуяд, ки: Агар дар замони мо шоире монанди ин як шеърро дар мачлиси подшохон ва амирон арз кунад, уро рад мекунанд ва ачаб нест, ки ин таъсир аз музика омада бошад» (1, 140).
Ч,ои таъкид аст, ки дар тазкираи Давлатшохи Самаркандй бузургии устод Рудакй хам аз назари саромади шеъри форсй буданаш, хам аз назари аввалин шоири сохибдевон эътироф шуданаш, инчунин хунари маснависарой ва касидагуияш таъкид мешавад ва бар истинод ба ин далелхо сохиби тазкира вочиб мешуморад, ки асараш ибтидо аз Рудакй бигирад ва устодро бархак «азимушшаън ва макбули хосу ом» меномад (6, 48-49).
Дар мавриди он ки ба пиндори устод Айнй, Давлатшох ба рост будани ин хикоя шубха мекунад, тааммук ба матни тазкира мебояд. Давлатшох баъд аз накли ривоят дар бораи таърихи таълифи ин касида ва овардани матни он менависад, ки: «Гуянд, амирро чунон ин касида ба хотир мулоими табъ афтод, ки муза дар пой нокарда, савор шуд ва азимати Бухоро намуд. Ва укалоро ин холат ба хотир ачиб менамояд, ки ин назмест сода ва аз саноеу бадоеъ ва матонат орй. Чи ки агар дар ин рузгор суханваре мисли ин навъ сухан дар мачлиси салотин ва умаро арз кунад, муставчиби инкори хамагон шавад»(6, 49)
Аввал ин ки Давлатшох вакте «укало» мегуяд, оё худро низ дар назар дорад ва ё дар мачмуъ назари хамзамононро нисбат ба шеъру шоирй ифода мекунад? Мусаннифи тазкира вокеан хам гуфтанист, ки донишмандони замонаш бовар намекунанд, ки чунин «назми сода ва аз саноеу бадоеъ ва матонат орй» боис шуда бошад, ки амир ончунон мутаассир аз ин шеър шудааст, ки «муза дар пой нокарда» ба сафар баромада бошад. Ин маъниро устод Айнй бисёр борикбинона дарк карда, дар бораи хунари шоирро зери шубха гузоштани Давлатшох хулоса мебарорад, ки ин фикрро аз идомаи макола метавон дарёфт:
«Мо дар бораи афсонаи хушк будан ё рост будани ин хикоя коре надорем ва инчунин зиёд шудани таъсири шеърро ба воситаи музика, хусусан ки навозанда шеъри худашро хонад, хеч кас инкор намекунад. Лекин дар бораи паст будани ин касида ва аз таъсир холй будани ин мо ба фикри Давлатшох хамрох шуда наметавонем»(1, 140).
Зимнан, Давлатшох дар ягон чои тазкираи худ касидаи Рудакиро «паст» нагуфтааст, аммо устод Айнй аз байни сатрхо, хоса аз чумлаи «ин навъ сухан. муставчиби инкори хамагон шавад», «ин навъ сухан»-ро сухани паст дарёфтааст, ки зохиран дуруст аст. Аммо як нуктаи дигар низ дар шархи ин матлаб аз кавли тазкиранигор кобили андеша аст, ки мегуяд, «агар дар ин рузгор.». Агар ба тааммук бияндешем, «дар ин рузгор» ишора ба фикри хамзамонони мусанниф дорад ва ба ин масъала поёнтар бармегардем. Х,оло гуфтан кофист, ки ба фикри мо, андешаи Давлатшох дар бораи он ки «устодро дар автору мусикй вукуфе тамом буда, кавлеву таснифе сохта бошад ва бо оханги агониву соз ин шеърро арз карда ва дар махалли кабул афтода бошад. Алкисса, устодро инкор нашояд кард ба мучарради ин сухан, балки уро
дар фунуни улуму фазоил вукуф аст ва аз аксоми шеър касоиду маснавиро неку мегуяд» (6, 49), аз назари эътибори устод Айнй дур мондааст. Аз ин сухан бармеояд, ки Давлатшох вокеан хам таъсири мусикй ва хунари Рудакиро дар «агониву соз» ва ба он созгор омадани шеър зикр мекунад ва хулоса мекунад, ки «устодро инкор нашояд кард ба мучарради ин сухан». Таркиби «инкор нашояд кард» исбот мекунад, ки Давлатшох харгиз бузургии шоирро инкор карданй нест ва мувофикати шеъру мусикиро аз фазилатхои махсуси Рудакй мехисобад ва ба таъкид илова мекунад, ки «аз аксоми шеър касоиду маснавиро неку мегуяд» (6, 49). Он нукта, ки «Буи чуи Мулиён» аз назари навъи адабй касида аст ва Давлатшох хунари Рудакиро дар касидасарой махсус зикр мекунад, аз он шаходат медихад, ки ин тазкиранигор ба хеч вачх касидаи мазкурро «паст» наметавонист гуяд, хоса ки дар идома меафзояд, ки «устод Рудакй азимушшаън ва макбули хосу ом буда». Ч,ои шак нест, ки ба ин «хосу ом» у худро низ шомил мехисобад, зеро хам оханги сухан ва хам коил будан ба эътибору шаъни Рудакй аз муносибати боэхтироми Давлатшох ба Одамушшуаро далолат мекунанд.
Нихоят, матлаби охирин масъалаи фахмиши хунари шоирй аз назари Давлатшохи Самаркандй ва устод Айнй аст.
Давлатшох, албатта, дар тазкира дар масъалаи назарияи шеър ва илми бадеъ муфассал таваккуф накардааст. Устод Айнй назари уро ба ин масъала аз баррасихо ва бахои у ба ашъори шоироне, ки ба «Тазкират-уш-шуаро» ворид шудаанд, бо мушикофии хоси худ дарёфтааст. Ин аст, ки у ин масъаларо чунин шарх медихад: «Дар бораи санъати шеър дар байни танкидчиёни кадими Шарк ду фикр хаст, яке аз онхо хар гуна муболигахои аз акл берун, ташбех, киноя ва истиорахои гайритабий ва лафзбозиро санъат мешуморанд. Давлатшох аз хамин чумла аст»(1, 141). Аз ин сухан метавон дарёфт, ки устод Айнй дар шинохти махорати шоирй чонибдори назари Давлатшох нест ва ба ин нукта вожаву таркибхое, ки дар зимни худ маънии манфй доранд, аз чумла «муболигахои аз акл берун, ташбех, киноя ва истиорахои гайритабий ва лафзбозй» шаходат медиханд. Садриддин Айнй чонибдори гурухи дувум аст, ки «содагй ва табиигиро санъат медонанд» ва кайд мекунад, ки муаллифи тазкираи «Оташкада» -Озар аз ин чумла аст»(1, 141).
Тасдики ин фикри устод Айниро дар тахлили касидаи мазкур аз чониби у мебинем, ки мегуяд: «Ба фахми мо, ин касида, катъи назар аз он ки як шеъри дарборист, яке аз шохкорихост, ки тамоми содагии бадей ва ба фахм наздики табииро дар бар гирифтааст. Зотан, фазилати шеъри Рудакй дар ин аст, ки (чунончи Сомй дар «^омус-ул-аълом» ва хам проф. Семёнов дар маколаи худ мегуянд) аз муболигахои гайритабий, аз ташбеххои ботакаллуф, аз киноя ва истиорахои каснофахм ва агар кутох карда гуем, аз хама сохтагихо ва сохтакорихо дур аст. Махсусан касидаи мазкур боз хам содатар, табиитар ва дилчасптар афтодааст» (1, 141). Пас, маълум мешавад, ки Айнй Давлатшохро дар нодурустии назар ва писандидани у «сохтахову сохтакорихоро» айбдор мекунад? Не, Айнй бо диккати том, сабабхои пайдоиши чунин фахмишро чустучу мекунад ва Давлатшохро хамчун фарзанди айёме, ки ин навъи саноеи адабиро меписандид, мешиносад. Ба ин маънй у шарх медихад, ки «Дар даврае, ки Давлатшох зиндагонй мекард, истиора ва кинояхои каснофахм, лафзбозй ва муаммо бисёр ривоч гирифта буд. Агар мо Ч,омй ва чанд нафари дигарро, ки ба соданависй шугл доштанд, истисно кунем, дигарон машгули лафзбозй ва муаммо буданд. Давлатшох дуруст кайд кардааст, ки подшохон ва умарои он замон (замони худаш) шеърхои Рудакй барин шеърхои содаро хуш намекарданд» (1, 142).
Аммо дар мачмуъ дар бораи он ки андешахои Далатшохро дар бораи Рудакй у кабул надорад, дар асари худ «Ч,авоб ё ин ки мусохаба», ки чавобе ба такризи Азизй ба «Намунаи адабиёти точик» аст, Айнй даъвои пайравй ба «тазкиранависони хушомадгуй»-ро рад карда, назари шахсй доштани худро бо он далел исбот менамояд, ки «чунончи дар бораи Рудакй гуфтаи Давлатшохй кабул наёфт...» (2, 174) ва дар кисмати «Эзохот»-и китоб иктибосе аз «Намунаи адабиёти точик» марбут ба ин масъала меорад: «.Давлатшохи Самаркандй мисли соири арбоби тазкира харчанд номи Рудакиро ба устодй ёд карда, аммо ба шеъраш ба назари истихфоф нигох мекунад. Ба фахми факир, шеъри Рудакй дар камоли равонй ва дорои фасохат ва балогат аст, ки ба хонанда ба осонй як хаячони бадее мебахшад, хамин аст дарачаи болои шеър» (3, 16-17).
Дар мавриди накди назари устод Садриддин Айнй хак ба чониби адабиётшинос С.Аъзамзод аст, ки «нахустин кушиши исботи нодурустии фикри пажухишгарон дар мавриди «бахои» нодурусти Давлатшох ба шеъри Рудакй дар аввалхои солхои 80 садаи бист» -ро бо номи профессор Абдунабй Сатторзода марбут медонад, зеро дар маколаи у назари донишмандоне мисли «устод Айнй, Абдулганй Мирзоев, Евгений Бертелс, Иосиф Брагинский,
Мухаммад Муин, Зайнулобидини Муътаман ва бархе дигар бо зикри осор ва сафхахои мавриди таваччух» ба доираи бахс кашида шудаанд (5, 14).
Дамин тарик, маълум мешавад, ки устод Садриддин Айнй ба тазкираи Давлатшохи Самаркандй дар мавриди касидаи «Буи чуи Мулиён» ба чашми танкид нигаристааст ва яке аз сабабхои чунин интикоди шадид идеология ва чахонбинии баъдиинкилобии солхои 20-уми садаи ХХ будааст, ки назари интикодиро ба тамоми тазкирахои мукаррабони дарбор, яъне «тазкиранависони хушомадгуй» такозо мекард ва азбаски Давлатшохи Самаркандй низ аз амирзодагони Самарканд буд, шояд яке аз омилхои асосии ба танкиди устод Айнй гирифтор шудани асари у хамин баромади ичтимой ва замони зиндагиаш бошад. Пушида нест, ки дар замони зиндагии Давлатшох - садаи ХУ сабки шеъри форсу точик куллан дигар шуда, сабки хуросонй, ки Одамушшуаро поягузори он буд, чои худро ба сабки ирокй бо ташбеху истиораву кинояву мачозхои гайриоддй дод, ки нишони хунари воло махсуб мешуд.
Хулоса, накди устод Айнй беасос нест, вале ин накд зодаи мафкураи замони уст. Дар давру замон назари хоси худро ба шинохти шеър ва хунар дорад, аммо бузургии Рудакй бо он ки меъёрхои шинохти шеър дар хар мархалаи адабиёт иваз мешаванд, бегазанд бокй мемонад.
ПАЙНАВИШТ:
1. Айни, С. Устод Рудаки. Куллиёт.цилди 11, китоби 1, Душанде: Нашриёти давлатии Тоцикистон,/С.Айни.- 1963.- С.129-154.
2. Айни, С. Цавоб ё ин кимусоуаба. Куллиёт.цилди 11, китоби 1, Душанбе: Нашриёти давлатии Тоцикистон,/С.Айни.-1963. -С.129-154.
3. Айни, С. Намунаи адабиёти тоцик, / С.Айни. - М., 1926.-626 с.
4. Аскар Хаким. Буи цуи Мулиён ё боди цуи Мулиён//Адабиёт ва санъат.-1985.-24январ.
5. Аъзамзод, С. Диди интщодй ба асноди тазкирахои форсй-тоцикй дар ибтидои садаи бист: Нацди назари Давлатшохи Самарканда роцеъ ба як шеъри Рудакй/ С. Аъзамзод //Номаи Донишгоу: Илмуои цомеашиносй.-2010.-№4(24).-С. 3-16; Хамчунин:Нацди шеъри Рудаки ва тафсири назари Давлатшоуи Самарцанди/Адабиёт ва маърифати нацд. Мацмуаи мацолауо. -Хуцанд: Анис, 2012. С. 24-36.
6. Давлатшоуи Самарцанди. Тазкират-уш-шуаро. Хуцанд: Ношир, 2015. - 544 с.
7. Донишномаи Рудаки.Чилди 1. Душанбе: Пажууишгоуи забон ва адабиёти ба номи Рудакии АИ ЧТ, 2008.-589 с.
8. Мирзоев, А. Боз дар атрофи як цасидаи Рудаки/А.Мирзоев//Маориф вамаданият.-1971.-18 ноябр.
9. Насриддин, А.Рудаки (нусхашиноси ва нацду баррасии ашъори бозмонда)./А.Насриддин, Хуцанд: Рауим Чалил, 1999.- 395 с.
10.Нафиси, Саид. Аувол ва ашъори Абуабдуллоу Чаъфар ибни Мууаммад Рудакии Самарцанди. Теурон, 1319, цилди 3.
11.Риёхи, М.А. Аромат реки Мулиян./ М.А. Риёхи //Рудаки и 1000 лет персидской поэзии. Материалы международной конференции. г. Алматы, 4-5 ноября 2008 . - Алматы, 2017. - С.353-365.
12. Сайфуллоев, А.Касидауои Рудаки./А.Сайфуллоев//Мацмуаи мацолоти уамойиши байналмилалии «Чойгоуи Рудаки ва забони тоцики дар муколамаи фаруангуо»(28-29 майи соли 2008, Хуцанд). Хуцанд: Нуримаърифат, 2008. - С.253-271.
13. Сатторзода, А.Таърихчаи назариёти адабии форсии тоцики/А. Сатторзода.-Душанбе: Адиб, 2001.-144 с.
14.Хуросони, Алии Мууаммади. Касидаи ««Буи цуи Мулиён» ва маохизи цаламии он. / Мацмуаи мацолоти уамоиши байналмилалии ««Чойгоуи Рудаки ва забони тоцики дар муколамаи фаруангуо»(28-29майи соли 2008, Хуцанд). Хуцанд: Нури маърифат, 2008. - С.339-348.
REFERENCES:
1. Aini, S. Ustod Rudaki. Collection. Vol.11, book 1Dushanbe: State Publishing House of Tajikistan/ Aini, S. - 1963, P. 129-154
2. Aini, S. Reply or conversation. Collection. Vol.11, book 1, Dushanbe: State Publishing House of Tajikistan/S.Aini.-1963, P. 129-154
3. Aini, S. The example of Tajik Literature, /S. Aini.-M.-1926.-626р.
4. Askar, Hakim. Bui jui Muliyon or bodi jui Muliyon/ Hakim Askar // Literature and art, 1985, January 24
5. A'zamzod, S. A critical view on the Persian-Tajik documentary tazkiras referring to the early 20th century. Davlatshohi Samarqandi's critical view on one Rudaki's poems/ S. A'zamzod // Scientific
Notes: Series of Humanities and Social sciences. - 2010. - 3№4 (24).- p. 3-16; Criticism of Rudaki poetry and commentaries of Davlatshohi Samarqandi/ Literature and Critique Studies. Collection of articles. - Khujand: Anis, 2012. p.24-36
6. Davlatshohi, Samarqandi. Tazkirat-ush-shuaro. Khujand. Noshir,/ Samarqandi Davlatshohi. - 2015. -544p.
7. Donishnomai, Rudaki. V.1. Dushanbe: Institute of language and literature named after Rudaki AS RT/Samarqandi Davlatshohi. - 2008. - 589p.
8. Mirzoev, A. Once again about Rudaki's kasida./A.Mirzoev//Education and culture, 1971, November 18.
9. Nasriddin, A. Rudaki (lists, criticism and study of the poetic heritage). Khujand: Rahim Jalil/ A.Nasriddin. -1999.- 395p.
10. Nafisi, Said. The life and work of Abuabdulloh Jafar ibni Muhammad Rudakii Samarqandi. Tehron / Said Nafisi. -1319, vol.3
11. Riyokhi, M.A. Aroma of the river Muliyan./ M.A.Riyokhi // Rudaki and 1000 years of Persian poetry. Materials of International Conference. Almati, November 4-5, 2008. Almati, 2017.- p.353-365
12. Saifulloev, A. Rudaki's kasidas./A. Saifulloev/ /Collection of articles of International Conference "The place of Rudaki and Tajik language in the communication of cultures ". (May 28-29 2008, Khujand). Khujand: Nurima'rifat, 2008.-p.253-271.- 144p.
13. Sattorzoda A. The history of theory of Persian-Tajik literature/ A.Sattorzoda- Dushanbe: Adib, 2001
14. Khurosoni, Alii Muhammadi. Kasida "Bui jui Muliyon"(Aroma of the river Muliyan) and its manuscript sources./ Collection of articles of International Conference "The place of Rudaki and Tajik language in the communication of cultures ". (May 28-29 2008, Khujand). Khujand: Nuri ma'rifat, 2008.- P.339-348
