Научная статья на тему 'ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МЕКЕМЕЛЕРІ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ ДЕНСАУЛЫҒЫН САНИТАРЛЫҚ-ГИГИЕНАЛЫҚ ҚОРҒАУДЫ БАҒАЛАУ (ТАҚЫРЫБЫНА ҚАТЫСТЫ ӘДЕБИ ШОЛУ)'

ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МЕКЕМЕЛЕРІ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ ДЕНСАУЛЫҒЫН САНИТАРЛЫҚ-ГИГИЕНАЛЫҚ ҚОРҒАУДЫ БАҒАЛАУ (ТАҚЫРЫБЫНА ҚАТЫСТЫ ӘДЕБИ ШОЛУ) Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
21
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ДЕНСАУЛЫқТЫ қОРғАУ / қАУіП ФАКТОРЛАРЫ / ДЕНСАУЛЫқ САқТАУ қЫЗМЕТКЕРЛЕРі

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Мұқанова Б.М., Айтманбетова А.А.

Бұл мақалада пандемия жағдайындағы медицина қызметкерлерінің денсаулығына әсер ететін кәсіби қауіп факторларға ғылыми-әдеби шолу жасалған.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ASSESSMENT OF SANITARY AND HYGIENIC HEALTH PROTECTION OF HEALTH CARE WORKERS IN MODERN CONDITIONS (LITERATURE REVIEW)

This article presents a scientific and literary review of occupational risk factors that affect the health of medical workers in a pandemic.

Текст научной работы на тему «ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МЕКЕМЕЛЕРІ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ ДЕНСАУЛЫҒЫН САНИТАРЛЫҚ-ГИГИЕНАЛЫҚ ҚОРҒАУДЫ БАҒАЛАУ (ТАҚЫРЫБЫНА ҚАТЫСТЫ ӘДЕБИ ШОЛУ)»

УДК 614.256.5613.6

Б.М. Муранова., А.А. Айтманбетова

С.Ж. Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыцмедицинаyHueepcumemi

КАЗ1РГ1 ЖАГДАИДАГЫ ДЕНСАУЛЫК САКТАУ МЕКЕМЕЛЕР1 КЫЗМЕТКЕРЛЕР1НЩ ДЕНСАУЛЫГЫ Н САНИТАРЛЫК-ГИГИЕНАЛЫК КОРГАУДЫ БАГАЛАУ (ТАКЫРЫБЫНА КАТЫСТЫ ЭДЕБИ ШОЛУ)

Бул мацалада пандемия жагдайындагы медицина цызметкерлертщ денсаулыгына эсер ететт кэаби цayin факторларга гылыши-эдеби шолу жасалган.

Tyurndi свздер: денсаулыцты цоргау, цаут факторлары, денсаулыц сацтау цызметкерлер1 Covid-19

Когамнын, элеуметтж-экономикалы; дамуын аны;тайтын халы;тын, денсаулыгын

;алыптастырудын, ман,ызды ресурстары болып денсаулы; са;тау ЖYЙесi жэне сала мамандарынын, денсаулыгы болып табылады. Персоналдын, Heri3ri мшдет - пациенттердщ денсаулыгын ;алпына кел^ру, са;тау жэне ныгайтудын, нэтижелiлiгi, кебшесе, медициналы; ;ызметкерлердщ ен,бек, eмiр CYPУ жагдайлары мен денсаулы; жагдайымен аны;талады. Сонымен ;атар, кептеген зерттеулер, мамандардын, кэсiби мiндеттерiн орындау барысында эртYрлi ;олайсыз факторларга, сонын, iшiнде жогары ЖYЙке-эмоционалды KYЙзелiске, мэжбYрлi жумыс жагдайына, сенсорлы; аппарат пен анализатор ЖYЙелерiшн, шамадан тыс ЖYктелуiне, биологиялы; агенттердщ, зиянды химиялы; заттардын,, иондаушы сэулеленуге, шуылга жэне т.б. ушырайтындыгын кeрсетедi [1-3].

Жогарыда аталган факторлар элеуметтж-турмысты; жагдайлардын, ;олайсыз эсерiмен бiрге медицина ;ызметкерлершщ денсаулыгындагы жагымсыз тенденциялардын, дамуына жэне кэсiби гана емес, жалпы аурушылдыщтын, да ;алыптасуына ы;пал етедь Эдебиеттерге сэйкес, дэрiгерлер мен орта медициналы; ;ызметкерлердщ аурулары мен eлiм-жiтiмi кейбiр жетекшi салалардын, жумысшыларына ;араганда жогары. Ен,бек ;ызметш то;тату себептершщ ;урылымында дэртерлердщ MYгедектiгi мен eлiм-жiтiмi 50%-дан, орта медициналы; персоналдыю - 40%-дан асады, эрi бас;а сала мамандарынан едэуiр жогары. Эйел жынысты медицина ;ызметкерлершщ 1/3 белт жэне ер-дэртерлердщ жартысы зейнеткерлж жас;а жеткенге дейiн ен,бекке ;абшеттшпнен айырылады [1,4]. Халыкда медициналы; кемек керсету сапасы кeбiнесе денсаулы; са;тау ;ызметкерлершщ денсаулы; жагдайына байланысты [5].

Медицина ;ызметкерлер1 - бул ;аз1рп ;огамды; eмiрдiн, барлы; на;ты мэселелерш бастан кешiретiн, бiра; халы;тын, медициналы; желiмен жаппай байланысы кезiнде бул проблемаларды белгiлi бiр дэрежеде амортизациялауга арналган элеуметтiк топтардын, бiрi.

Богословский С.М. зерттеулершде, туберкулезге ;арсы мекемелер дэр1герлершщ туберкулезбен ауруы олардын, бас;а маманды;тагы эрштестершщ ауруларынан 5-10 есе жогары екенiн аны;тады. А.М. Ефманнын, хабарлауынша, медицина

;ызметкерлершщ сыр;аттанушылыгынын, жогары кeрсеткiштерi жу;палы ауруларга байланысты, бул инфекциянын, кэсiби к;ауштшпмен, ЖYЙке-физикалы; ЖYктемелерге байланысты ЖYрек-тамыр жэне ЖYЙке ЖYЙелерiнiн, ауруларымен байланысты.

Медицина ;ызметкерлершщ ецбеп ен, жауапты жэне KYрделi ;ызмет санатына жатады. Ол шыдамдылык;ты, зейiндi, Yлкен кeлемдi жедел жэне уза; мерзiмдi жадыны ;ажет ететш айтарлыщтай зияткерлiк ЖYктемемен сипатталады [6, 7]. Жумыс орнында дэрiгерлерге зиянды факторлардын, кешенi эсер етедi: физикалы;, химиялы; жэне биологиялы;, сонымен ;атар жогары ЖYЙке-эмоционалды стрестi сезiнедi [8-10]. Дерекгаздердщ едэуiр саны Денсаулы; са;тау ;ызметкерлершщ ауруларына ;атысты

статистикалы; деректердщ дурыс еместiгiн кeрсетедi. Медициналы; ;ужаттама деректерi бойынша созылмалы патологиясы бар адамдардын, саны сауалнама нэтижелерiмен салыстырганда 15-20%-га темен екеш аны;талды. Мунын, бэрi аурудын, айтарльщтай есептелмегенiн кeрсетедi. Медицина к;ызметкерлерi денсаулыгында ауыткулар болган кезде тургылык;ты жерi бойынша мамандарга кецес алу Yшiн ете сирек ЖYгiнедi. Кейбiр зерттеушшер муны медицина мамандары кeбiнесе eзiн-eзi диагностикалаумен, eзiн-eзi емдеумен

айналысатынды;тарымен байланыстырады.

Дэрiгерлер eз ауруларын тiркемей, eз эрiптестерiнен кецес алады Отанды; авторлардын, деректерi бойынша мундай медицина ;ызметкерлершщ Yлесi шамамен 80%-ды ;урайды [11, 12]. Медициналы; тексеру кезiнде медициналы; ;ызметкерлердiц ерте кезецдершде аурулар iс ЖYзiнде аны;талмайды, ол жумыстагы эрiптесi тексерiлуге келген дэртерге сенiм артып, одан эрi объективтi тексеру ЖYргiзбейтiндiгiмен байланысты. Денсаулы; са;тау ;ызметкерлерiнiц жасыру MYмкiн емес аурулары гана тiркеледi. Бул ретте кэсштж нау;астардыц елеулi Yлесiн eз бетiнше ецбекке KЭбiлеттiлiгiнен (вирусты; гепатиттер, туберкулез, АИТВ) тура;ты айырылуга экеп согатын ауыр, ай;ын нысандардыц дамуына алып келетiн 3.3 жэне 3.4-сыныптардагы (зиянды, Yшiншi жэне тeртiншi дэрежелi) ецбек жагдайларында жумыс ^тейтш жумыскерлер ;урайды.

О.М.Сутырина ЖYргiзген зерттеулерде медицина ;ызметкерлершщ eз денсаулыгына «тутынушылы;» Кдтынасы бай;алады. Бул кeбiнесе аурудыц на;ты себептерш толы; бiлмеумен байланысты. Медицина ;ызметкерлершщ жумыс орындарындагы кэсiптiк KЭуiп факторлары туралы хабардар болуыныц тeмендiгi жыл сайын сыр;аттану жагдайларыныц санын улгайтады. 6з ауруларын eндiрiстiк факторлардыц эсерiмен - 76,6%, материалды; жетiспеушiлiкпен - 42,3%, уй;ыныц болмауымен -25,7%, тшмаз тама;танумен - 24,9%, ту;ым ;уалаушылы;тыц нашарлыгымен - 20,8%,

денсаульщка камкррлык; жасауга уа;ыттыц жетiспеушiлiгiмен - 17,2% байланыстырады. Алайда, физикалы; белсендшктщ тeмендiгi, салауатты eмiр салтын устангысы келмеуi жэне аурудыц себебi ретшде жаман эдеттер респонденттердщ тек 6,8%-ын атайды (Сутырина О.М., 2011).

Зертханалы;-диагностикалы; бейiндегi

;ызметкерлер, саны бойынша барлы; медицина ;ызметкерлершщ жалпы ;урылымында тeртiншi орын алады - 9,4% [13].

Медициналы; персоналдыц денсаулыгына эсер ететш жетекшi зиянды факторлардыц бiрi, эрине, биологиялы; фактор [14]. Ецбек жагдайларын арнайы багалауга сэйкес биологиялы; фактор зияндылы; класын орнатуда жетекшi болып табылады. Биологиялы; сипаттагы факторлардыц жогары таралуыныц себептерi: 1) биотехнологияныц ;ар;ынды дамуы, 2) трансмиссивтi инфекциялар инфекциялы; агенттершщ жогары контагиоздыгы, 3) кейбiр технологиялы; процестердщ жетiлмегендiгi, 4)жумыс орындарындагы санитариялы;-гигиеналы; жэне санитариялы;-техникалы; ^-шаралардыц са;талмауы, 5) ;аушаздж техникасын елемеу болып табылады [15].

Медициналы; уйымдардыц персоналындагы жу;палы аурулардыц негiзгi саны ецбек ;ызметшщ алгаш;ы 5-8 жылында тiркеледi, бул организмнщ жеткiлiксiз ;арсыласуымен жэне компенсаторлы;-бешмделу механизмдершщ дурыс жумыс iстемеуiмен байланысты.

Н.Х. Эм1ровтщ айтуынша, медицина ;ызметкерлершщ кэаби eтшнiц артуымен журек-;антамыр ЖYЙесi (гипертониялы; ауру), ас ;орыту органдары (гастрит жэне холецистит) жэне т1рек-;имыл аппараты (мойын жэне бел-сегiзкeз децгешндеп вертеброгендi патология) ауруларыныц айтарлы;тай eсуi бай;алады. Жумыс ютейтш эйелдердщ кeпшiлiгi репродуктивтi жаста болгандыщтан, гинекологиялы; аурулар 9 жылга дейiнгi жумыс eтiлi кезiнде тiркеледi (Амиров Н.Х., 2014).

Медициналы; гамек кeрсету технологиясы медициналы; персоналдыц эртYрлi патогендi микроорганизмдермен жу;тыру ;аушнщ едэуiр дэрежесiн ;амтамасыз етедi. Бул пациенттщ жу;тырган биологиялы; суйы;ты;тары медицина ;ызметкершщ шырышты ;абыгына TYскен кезде, сондай-а; ;олданылган медициналы; ;уралмен (скарификаторлар, инелер, саптамалар) инъекция немесе кесу жагдайларында болады [15, 16, 17]. Медициналы; ;ызметкер диагностикалы; ;ызмет гарсету кезiнде эпидемиялы; режимдi са;тауы жэне эрбiр пациенттi инфекцияныц элеуеттi кeзi ретiнде ;арауы тиiс [13]. Дэл осындай ;ырагылы; В жэне С гепатиттерi вирустарымен, туберкулез, АИТВ жэне гемоконтактшк инфекциялар ;оздыргыштарымен ауруханаiшiлiк жу;тырудыц алдын алудыц негiзi болып табылады. Дэр^ерлер жумыс орнында ;аушаздж ережелерш ;атац са;тауга жэне жеке ;органыс ;уралдарын ;олдануга, ;олгап киюдi естен шыгармауга мiндеттi [18-20].

Медицина ;ызметкерлершщ кэсiби ауруы туралы на;ты а;парат жо;. Бул, ец алдымен, элеуметтж-экономикалы; себептерге, eзiн-eзi емдеуге бешмдшкке, медициналы; кeмекке ЖYгiнудiц тeмен децгешне, донозологиялы; диагностиканыц жетiлмегендiгiне, сондай-а; ^ркеуге жататын кэсiптiк аурулардыц тар тiзiмiне байланысты. Кэсiби

мiндеттерiн орындау кезiнде медицина к;ызметкерлерi денсаулы;;а зиянды кeптеген факторларга ушырайды, олардыц жумысы айтарлы;тай психологиялы; жэне физикалы; стресстермен байланысты. Дэртерлердщ едэуiр бeлiгi кeзге шамадан тыс ЖYктеме сезiнедi, ыцгайсыз жумыс жагдайында жумыс iстейдi, инфекция кeздерiмен, улы химиялы; реактивтермен байланысады, иондаушы сэулелену жэне ультрадыбысты; кeздермен жумыс iстейдi [21-26].

Мыцдаган медицина ;ызметкерлер1 иондаушы сэулеленудщ эсерiмен кэсiби TYPДе байланысты. Рентген сэулесшщ ба;ылауымен диагностикалы; жэне емдiк манипуляцияларга рентгенологтармен катар хирургтар, анестезиологтар, травматологтар, реаниматологтар, бас;а маманды;тагы дэрiгерлер жэне орта медициналы; персонал ;атысады. Осы мамандардыц жумыс орындарындагы сэулелену децгейлер^ сондай-а; олар алатын рентген сэулесшщ дозалары жекелеген жагдайларда рентгенологтар мен зертханашылар алатын дозадан асып TYседi [2629].

Ресейде рентгенологтардыц орташа жылды; сэулелену дозасы 30 жыл iшiнде 8,3-тен 1,2 мЗв-га дейiн тeмендегенiмен, кейбiр жагдайларда сэулеленудщ бiрнеше мацызды децгейлерi туралы а;парат бар.

Радиациялы; емес табигат факторларыныц эсерш -микроклиматты;, ;оргасынныц, озонныц, азот оксидшщ жэне т.б. эсерiн ескеру ;ажет, Санкт-Петербург рентген бeлмелерiнiц жумыс аймагыныц ауасында ;оргасын концентрациясы 1 шектi ру;сат етiлген концентрацияга (ШРК) жетуi MYмкiн екендiгi туралы мэлiметтер бар. Осылайша, рентген кабинеттершщ к;ызметкерлерi радиациялы; жэне радиациялы; емес сипаттагы факторлардыц Yйлесiмдi эсерiне ушырайды.

Санкт-Петербургтеп рентген кабинеттершщ ;ызметкерлерш 20 жыл бойы диспансерлiк тексеру кезшде аны;талган алгаш;ы жэне жалпы ауруды талдау рентгенологтардыц жумысы радиациялы; эсерге байланысты денсаулыгына алацдаушылы;пен бiрге ЖYретiнiн кeрсеттi. Жумыс eтiлiнiц улгаюымен радиодабыл тeмендемейдi, керiсiнше улгаяды [27]. Магниттж-резонансты; жабды;пен жумыс iстеу кезiнде зиянды eндiрiстiк факторларга тура;ты магнит eрiсiнiц, шудыц жогары децгейi, радиожиiлiктiц электромагниттж eрiсi, жары; ортасы, ;олайсыз микроклимат жатады. Зиянды eндiрiстiк факторлардыц эсерi ЖYЙке, ЖYрек-тамыр жэне иммунды; ЖYЙелер функциясыныц бузылуына экелуi MYMкiн [30, 31].

Стоматологиялы; кeмек - медициналы; кeмектiц ец кeп таралган TYрлерiнiц бiрi. Стоматологтар кэсiби инфекцияга eте сезiмтал. Ортопед-стоматолог жумыс ауысымында тю сауытыныц, пломбалардыц, тiс тасыныц eткiр жиектерiн пальпациялау кезiнде ;олдыц бiрнеше (8-12) микротравмаларын алады, олар ;анныц пайда болуымен (сызаттар, инъекциялар), сондай-а; негiзгi ;органыс функциясын орындайтын ;ол сауса;тарыныц эпителийiнiц MYЙiздi ;абатыныц тутастыгы бузылган кезде скарификация нэтижесiнде пайда болатын жара;аттармен бiрге ЖYPуi MYMкiн [32]. Ецбек жагдайлары медицина ;ызметкерлершщ репродуктивтi функциясына да эсер етедi [33]. Дезоксирибонуклеин кышкылыныц (ДН^) бузулуына

;атысты 91 мешрбикенщ ;атысуымен ЖYргiзiлген зерттеу ;аушаздж ережелерiн са;тамай жумыс icTereH 10 мешрбикенщ (соргыш, ;олгап, маска болмауы) ба;ылау тобымен салыстырганда ДНК; тобегшщ 54%-га кеп бузылганын кeрсеттi [34]. Сон,гы жылдары дэрiгерлер жедел TYPДегi аллергиялы; реакциялардын kypt eскенiн атап erri, бул белгiлi 6ip дэрежеде латекс ;олгаптарын ;олданумен байланысты. Медициналы;

;ызметкерлердеп латекстi аллергия 32,5% жагдайда жедел TYPДегi аса жогары сез1мталдык; TYрi бойынша eтедi жэне бронх демжпеамен, аллергиялы; ринитпен, есекжеммен, онын iшiнде 6% жагдайда -шугыл медициналы; кемек кeрсетудi талап ететш Квинке iсiнуi жэне анафилактикалы; шок сия;ты аллергиялы; реакциялармен кeрiнедi. 67% жагдайда табиги латекспен жанас;анда аллергиялы; реакциялар баяу типтi аса жогары сезiмталдык; типi бойынша eтедi жэне жанаспалы дерматитпен бiлiнедi [35].

Медицина ;ызметкерлершщ жиi кездесетiн аллергиялы; ауруларынын бiрi - кэсiби бронх демжпесь Медициналы; ;ызметкерлер арасында бул ауруды тудыратын жетекшi этиологиялы; факторлар латекс, дезинфекциялы; заттар - сульфатиазол, хлорамин, формальдегид, сондай-а; антибиотиктер, дэрiлiк eсiмдiк шикiзаты, диагностикалы; жиынтьщтардьщ химиялы; компоненттерi болып табылады [36].

Медицина ;ызметкерлершщ туберкулездi жу;тыруы туберкулезге ;арсы мекемелерде де (габшесе негiзгi туберкулезге ;арсы химиялы; препараттарга тeзiмдi штаммдармен жу;тырылады, бул инфекциянын ауруханаiшiлiк жолын растайды), сондай-а; жалпы медициналы; бейiндегi мекемелерде - торакальды хирургия бeлiмшелерiнде, патологоанатомиялы; жэне сот-медициналы; бюроларда, ягни туберкулез ауруларымен, бактерия бeлгiштермен немесе жу;тырган материалмен (бактериологиялы; зертханалардын ;ызметкерлерГ) байланысу MYмкiн болатын жерлерде де MYMкiн. Аз жумыс e^i бар (5 жылга дешн) медицина ;ызметкерлерi инфекцияга жиi ушырайтыны аны;талды. Клиникалы; агымды талдау гарсеткендей, медицина ;ызметкерлершдеп туберкулез кeбiнесе «кШ формалар» TYрiнде ЖYредi: оша;ты, инфильтративт^ eкпенiн жогаргы лобтарынын туберкулезi, плеврит [37, 38]. Медициналы; мекемелерде ауруханашшж инфекциялардын кен таралуы бай;алады, олардын, непзп себептерi антибиотикке тeзiмдi аурухана штамдарынын пайда болуы, эпидемияга ;арсы режимнщ бузылуы, заманауи дезинфекциялы; жэне зарарсыздандыратын жабды;тардын дамуы, ;ызметкерлердщ санитарлы; мэдениетшщ тeмендiгi [39-42].

Емдеу-алдын алу мекемелершщ клиникалы;-диагностикалы;, биохимиялы; жэне

бактериологиялы; зертханаларынын медицина ;ызметкерлершщ ецбек жагдайларын талдау зертхана ;ызметкерлерше eндiрiстiк орта факторларынын, кешенi эсер ететiндiгiн мрсет^. Иммунды; жетiспеушiлiк синдромдары аны;талды, ен,бек жагдайларыньщ зертхана ;ызметкерлершщ жалпы жэне созылмалы ауруларымен байланысы аны;талды.

Жу;палы аурулар саласындагы медицина ;ызметкерлершщ енбеп адам ;ызметшщ ен KYPДелi

жэне жауапты TYрлерiне жатады. Жу;палы аурулармен, дэрьдэрмектермен жэне

дезинфектанттармен YHeMi байланыста болу нэтижесшде иммунды; ;органыс басылады жэне медицина ;ызметкерлершщ агзасы аллергияга ушырайды. Осынын салдарынан организмнщ eндiрiстiк ортанын бас;а да ;олайсыз факторларынын эсерше тeзiмдшriнщ тeмендеуi аясында агзанын бас;а ;оздыргыштармен инфекциялануына сезiмталдыFы артады. Вирусты; гепатиттер медицина ;ызметкерлершщ барлы; кэаби аурулары арасында кешбасшы болып табылады. БYкiл элемде В, С жэне D гепатиттерi пациенттердщ ;анымен айналысатын медицина ;ызметкерлершщ кэсiби аурулары ретшде нарастырылады. Есептiк деректер бойынша, элемде жыл сайын кэсiби ;ызмет жагдайында 30 000 медицина к;ызметкерi В гепатитш жу;тырады, KYн сайын олардын, бiреуi ;айтыс болады. Нау;ас;а ;ызмет кeрсететiн медициналы; персонал парентеральды жолмен, мысалы, инъекция немесе кесу ар;ылы жу;тырады. Жеке мэлiметтер бойынша, дэршерлердщ Ресей Федерациясы бойынша В вирусты; гепатитiмен жу;тырылуы 32,6%-ды ;урайды.

Медицина ;ызметкерлершщ аурухана ортасында болу уза;тыгы пациенттерге Караганда салыстырмалы TYPДе Yлкен, аурудын, клиникалы; ай;ын формаларынын ;алыптасуына, сондай-а; дисбиотикалы; eзгерiстердiн ;алыптасуымен патогендж жэне шартты патогендiк флоранын пайда болуына экеледi. Кэсiби ецбек e^imn артуымен тершщ микробты; ту;ымдану кeрсеткiштерi артады, сшекейдщ бактерицидтiлiгi тeмендейдi, ягни агзанын жалпы реактивтшпнщ eзгеруiне жэне онын ;органыш ;асиеттершщ тeмендеуiне тэн ;асиеттер белгiленедi.

Медицина к;ызметкерлерi жумысынын, ;олайсыз факторы - бул жеке органдар мен ЖYЙелердщ физикалы; шамадан тыс ЖYктеме алуы. ¥за; статикалы; ЖYктеме жэне функционалды шамадан тыс ЖYктеме мойын-иы; радикулопатиясынын жэне ЖYЙке ЖYЙесi мен ™рек-;имыл аппаратынын бас;а патологиясынын пайда болуына экелуi MYмкiн. Медицина ;ызметкерлерi психологиялы; ЖYктеменiн едэуiр артуын сезiнедi, бул тек медициналы; кадрлардын саладан кетуiне гана емес, сонымен ;атар олардын арасында эртYрлi невротикалы; бузылулардын кeбеюiне экеледi. Сондай-а;, кeптеген дэрiгерлер эмоционалды TYPДе ;ар;ынды жумыс iстеген кезде мазасызды; пен депрессияга бейiмдiлiк денгейiн жогарылататыны белгш, психосоматикалы; бузылулар пайда болады, бул габшесе эртYрлi седативтердi, адаптогендердi жэне алкогольдi терiс пайдаланумен бiрге ЖYредi.

Мысалы, Еуропа мен Латын Америкасындагы терапевт дэрiгерлердiн эмоционалды KYЙзелiс денгеш эртYрлi багалаулар бойынша 20-дан 45%-га дейiн, ал А^Ш-тагы интерндердiн сауалнамасына сэйкес - 75%-дан асады. Отанды; зерттеулерге сэйкес, елiмiздегi дэрiгерлердiн 40-тан 80%-ына дейiн эр TYрлi ауырльщтагы эмоционалды KYЙзелiс синдромынын белгiлерi бар. Зиянды жэне ;аушт1 енбек жагдайларында жумыскерлердi медициналы; КЭрап-тексерудi уйымдастыру жэне ЖYргiзу денсаулы; са;тау ЖYЙесiндегi профилактикалы; iс-шаралардын ;урамдас бeлiгi болып табылады. Сонгы

уа;ытта сыр;аттанушылык;тыц ecyi мен экологияльщ жагдайдыц нашарлауына байланысты денсаулы; са;тау мекемелерi ;ызметкерлерш медициналы; тексеру ерекше eзектi болып отыр. Мерзiмдi медициналы; тексерулер кэсiптiк жэне кэсiптiк тургыдан негiзделген ауруларды, зиянды жэне кэушт eндiрiстiк факторларды ерте аны;тауды ;амтамасыз етедi. Медициналы; тексерулердщ сапасына медициналы; тексерiстердi ЖYргiзетiн дэр^ерлердщ материалды;-техникалык; жабды;талуы мен бiлiктiлiгi айтарлы;тай эсер етедь Осылайша, медицина ;ызметкерлерi eндiрiстiк ортаныц кептеген ;олайсыз факторларына ушырайды жэне жогарыда келтiрiлген материалдар медицина ;ызметкерлершщ ауруы бiрнеше рет отанды; гигиенистердщ терец зерттеу та;ырыбына айналганын керсетедь Алайда, мамандандырылган отанды; жэне шетелдж эдебиеттердi талдау керсеткендей, осы уа;ыт;а дейiн медицина ;ызметкерлершщ ауруын зерттеуге бiрыцFай тэсiл жасалмаган [43].

2019 жылдыц желто;сан айыныц соцынан бастап Кытайдыц Ухань ;аласы iшкi жэне халыкэралы; децгейде таралатын 2019 жылгы коронавирусты; аурудан (COVID-19) туындаган жаца пневмония туралы хабарлады. Вирус ауыр жедел респираторлы; синдром коронавирус 2 (SARS-CoV-2) деп аталды. Бул есепте 6î3 COVID-19 ауруына сiлтеме жасаймыз. Кытайдыц ултты; денсаулы; са;тау комиссиясы жариялаган мэлiметтерге сэйкес, материктiк Кытайда расталган жагдайлардыц саны 2020 жылгы 2 наурыздагы жагдай бойынша 80151-ге дейiн eстi, ал расталган жагдайлар оннан астам бас;а елдерде ^ркелдь Сонымен ;атар, вирустыц адамнан адамга берiлуi материктiк Кытайдан тыс жерлерде ^ркелдь

2020 жылдыц 30 ;ацтарында ДYниежYзiлiк денсаулы; са;тау уйымы тeтенше жиналыс eткiзiп, COVID-19 жаhанды; шдетш Халыкэралы; денсаулы; са;тау саласындагы тeтенше жагдай деп жариялады.

Осы ;иын жагдайга тап болган COVID-19 пациенттерш диагностикалауга, емдеуге жэне KYтуге тжелей ;атысатын алдыцгы ;атардагы медицина ;ызметкерлер1 психологиялы; KYЙзелiстi жэне психикалы; денсаулы;тыц бас;а белгiлерiн дамыту ;аупше ушырайды. Расталган жэне болжанатын жагдайлардыц Yнемi eсiп келе жат;ан саны, шамадан тыс жумыс ЖYKтемесi, жеке ;органыс куралдарыныц сар;ылуы, букэралы; а;парат ;уралдарында кецiнен жариялау, арнайы дэрi-дэрмектердiц болмауы жэне ;олдаудыц жеткiлiксiздiгi - осыныц бэрi осы медицина ;ызметкерлершщ психикалы;

ауыртпалыгына ы;пал етуi MYмкiн. Алдыцгы зерттеулер 2003 жылы медицина ;ызметкерлер1 арасында SARS eршуiне ;олайсыз психологиялы; реакциялар туралы хабарлады. Зерттеулер гарсеткендей, бул медицина ;ызметкерлерi eз отбасыларын, достарын жэне эрiптестерiн жу;тырудан ;оры;ты, сенiмсiздiк пен стигматизацияны сезiндi, жумыс ^тепа келмейтiндiгi немесе ;ызметтен кету ниет туралы хабарлады, сонымен ;атар уза; мерзiмдi психологиялы; салдары болуы MYMкiн стресс, мазасызды; жэне депрессияныц жогары децгейi туралы хабарлады. К^рп уа;ытта COVID-19 пациенттерiн емдейтiн жэне ^тетш медицина ;ызметкерлершщ психикалы;

денсаулыгына, психологиялы; бейiмделуiне жэне

Кдлпына келуше ;атысты осындай алацдаушылы; бар.

Психологиялы; гамек ;ызметтерш, соныц iшiнде телефон, интернет жэне ;олданбалы кецес беру немесе араласуды жергiлiктi жэне ¥лтты; психикалы; денсаулы; са;тау мекемелерi COVID-19 eршуiне жауап ретшде кецшен ;олданды. 2020 жылдыц 2 а;панында Кытай Мемлекеттiк Кецес эпидемиялы; жагдай кезiнде кeмек гарсету Yшiн жалпыултты; психологиялы; кeмек желшерш ;уруды жариялады. Алайда, дэлелдi багалау жэне алдыцгы ;атарлы медициналы; мамандарга багытталган психикалы; денсаулы; шаралары салыстырмалы TYPДе аз [44]. Жаца SARS-CoV-2 коронавирусы, байланысты ауру, COVID-19, вирустыц жогары инфекциялы; сипатына жэне вирустыц таралуына ы;пал ететiн к^рп кэрк;ынды элеуметтiк eзара эрекеттесуiне байланысты Yш айдан аз уа;ыт iшiнде Yлкен пандемияга айналды. Мундай жарылгыш пандемия 6y^ элемдегi денсаулы; са;тау ЖYЙесi Yшiн бурын-соцды болмаган стресст тудырды. Медицина ;ызметкерлерш ;оргау - ЖYЙенiц жумыс iстеуi Yшiн жэне жумысшылардыц аурудыц ;оздыргышы ретiнде ;ызмет етуiне жол бермеу Yшiн eте мацызды. Кытай жеке ;органыс ;уралдарыныц (ЖКК) iрi жеткiзушiсi болганымен, COVID-19 эсерi бастап;ыда ЖКК-ныц жетiспеушiлiгiн тудырды. Кытайдыц ултты; денсаулы; са;тау комиссиясы буган дейiн 2017 жылы Yш иерархиялы; жеке ;органыс децгейi бар медициналы; мекемелерде эуе тамшыларымен бершетш аурулардыц алдын-алу бойынша 2020 жылдыц а;пан айында COVID-19 таралуын болдырмау Yшiн ;осымша жацартылган техникалы; нус;аулы; шыгарды. Кытайлы; сарапшылар тобы COVID-19 эпидемиясы кезiнде медициналы; мекемелерде жеке ;органыс туралы консенсус туралы хабарлады. Алайда, мундай шаралардыц тиiмдiлiгi COVID-19-га дешн на;ты пандемия жагдайында еш;ашан тексершмеген. Пандемия кезiнде денсаулы; са;тау саласына сураныстыц кенеттен eсуi бурын-соцды болмаган бастамаларды талап еттi. Кытай 10 ^н iшiнде жаца уа;ытша ауруханалар салды жэне Уханьга кeптеген медицина ;ызметкерлер1 ша;ырылды. Мунда кейбiр кадрлы; KYш-жiгердiц артындагы логистиканы жэне персоналды ;оргау стратегиясыныц тиiмдi болганы сипатталады [45]. Ауыр жедел респираторлы; синдромныц коронавирусы (SARS-CoV) жэне Таяу шыгыс респираторлы; синдромыныц коронавирусы (MERS-CoV) сия;ты бас;а коронавирустар медициналы; мекемелерде таралу ;аупiнiц жогары болуымен сипатталды, бул кейде ауруханаiшiлiк аурудыц eршуiне экелдi. Жедел жэрдем бeлмелерiндегi толып кету, инфекциялардыц алдын алу жэне инфекциялы; ба;ылау шараларын са;тамау жэне ;оршаган ортаныц ы;тимал ластануы MERS-CoV eршуi кезiнде вирустыц таралу кэупшщ жогары болуымен байланысты болуы MYMкiн. Медицина ;ызметкерлерi пациенттердi клиникалы; бас;аруда гана емес, сонымен ;атар медициналы; мекемелерде тиiстi инфекциялардыц алдын алу жэне инфекциялы; ба;ылау шараларын ;абылдауда да мацызды рeл ат;арады. Сонымен ;атар, бастап;ыда ба;ылау шаралары непзшен ауыр аурулары бар нау;астарга багытталган. Нэтижесiнде медициналы; кeмектi Кджет етпейтш инфекциялардыц жецiл немесе асимптоматикалы; агымыныц дэрежесi мен Yлесiн

жэне мундай жагдайлардын ;айталама берiлу кезшде алатын рeлiн ;оса алганда, аурулардын толы; спектрiн аны;тау ;иынга согады. SARS-CoV-2 вирусы жу;тырган адамнын тыныс алу жолында пайда болган тамшылар ар;ылы биологиялы; суйы;ты;тармен жэне ластанган беттермен байланысады. Сондай-а;, медицина ;ызметкерлершщ инфекциянын таралу и;аут жогары екендiгi белгiлi. Аурудын асимптоматикалы; агымы бар адамдар инфекциянын ;оздыргышы болып табылады. Бул жагдайда расталган инфекциясы бар адаммен байланыс туралы хабарламаган адамдар да жу;тырылуы MYMкiн. SARS-CoV ауруы кезiнде медицина к;ызметкерлерi инфекциянын 21%-ын ;урады.

Денсаулы; са;тау к;ызметкерлерi арасында SARS-CoV-2 тудыратын инфекциянын таралу ;аутнщ ы;тимал факторларын багалау вирустын берiлу тэсiлдерiн сипаттау, медицина ;ызметкерлершщ жу;тыруын болдырмау жэне медициналы; мекемелерде COVID-19 таралуын сипаттау Yшiн ;ажет болады [46]. Денсаулы; са;таудын осы Yлкен жу;палы проблемасынын эсерiнен медицина ;ызметкерлер1 физикалы; жэне психологиялы; ;ысымга ушырайды. 2020 жылгы 8 сэуiрдегi жагдай бойынша ДYниежYзiлiк денсаулы; са;тау уйымы 52 елдiн медицина ;ызметкерлер1 арасында 22 073 COVID-19 ауруы туралы хабарлады. Медицина ;ызметкерлершщ рeлi eте манызды; олар аурудын eршуiне кез-келген реакциянын алдынгы ;атарында. Олар COVID-19 шдетшщ и;оздыргышын жу;тыру ;аутн тудыратын ;ауiп-;атерлерге тап бола отырып, адам eмiрлерiн са;тайды. Каушт-и;атерлерге физикалы; жэне психологиялы; зорлы;-зомбылы;, уза; жумыс уа;ыты, эмоционалды реакциялар, шаршау, кэсiби KYю, стигматизация, жеке ;органыс иуралдарынын жетiспеушiлiгi, eзiн жэне отбасы MYшелерiн жу;тыру уайымы, уй;ысызды;, депрессия жэне мазасызды; жатады.

Сонды;тан медициналы; персоналды пациенттердi ;оргау Yшiн гана емес, сонымен ;атар олардын денсаулыгы мен и;аушаздшш ;амтамасыз ету Yшiн ;ауш-н;атерден ;оргау eте манызды. Осылайша, COVID-19 ауруы кезшде медициналы;

и;ызметкерлердщ ;аушаздт мен денсаулыгы денсаулы; са;таудын манызды проблемасына айналды.

Фактiлер менеджерлердiн б1р;атар и;аушаздж жэне психологиялы; ;оргау шараларын ;олдануын кeрсетедi. Жумыс берушiлер мен медициналы; мекемелердiн басшылары проблемалар мен науштерд! аны;тау жэне медицина ;ызметкерлершщ денсаулыгы мен и;аушаздт Yшiн ;ауштерд1 багалау Yшiн барлы; ;;ажетт алдын алу жэне ;оргау шараларын ;абылдауды ;амтамасыз ету Yшiн жалпы жауапкершшжт eз мойнына алуга тиiс. Олар енбек иаушаздт жэне енбектi ;оргау мэселелерi бойынша о;ыту, нус^аулы;, а;паратты жэне жеке ;органыс иуралдарын (мысалы, N95 маскалары, кeзiлдiрiк жэне халат) жеткшжт мeлшерде ;амтамасыз ету, а;ылга ;онымды жумыс ауысымдары, жеткiлiктi материалды;-техникалы; ;олдау жэне осы COVID-19 пандемиясында медициналы; к;ызметкерлердi ынгайлы орналастырулары тшс. Жумыс берушiлер мен медициналы; мекемелердщ басшылары депрессиямен, мазасызды;пен жэне психологиялы; бузылулармен ауыратын

медициналы; ;ызметкерлердеп белгiлердi женiлдету Yшiн ссихикалы; денсаулы; мамандары мен кенес беру ресурстарына ;ол жеткiзуге жэне оларды кэсiби Кэуiп-кэтерден арылуга тырысуы керек. Кррытындылай келе, менеджерлер мен жумыс берушшерге медициналы; ;ызметкерлер тап болуы MYMкiн денсаулы;;а ;атысты мэселелерге кeбiрек бейiм болуга ша;ырылады. Сонды;тан медициналы; и;ызметкерлердщ ;аушаздт мен денсаулыгын иамтамасыз ету Yшiн бiрнатар алдын-алу жэне ;оргау шаралары мен психологиялы; кeмек шараларын ЖYзеге асыру осы апатты женуге пайдалы болуы mym^ [47].

Кррытындылай келе, пандемия жагдайында денсаулы; са;тау ;ызметкерлершщ денсаулыгын ;оргау - денсаулы; са;тау ЖYЙесiнiн жумыс iстеуi Yшiн жэне медицина ;ызметкерлершщ аурудын ;оздыргышы ретiнде ;ызмет етуше жол бермеу Yшiн eте манызды.

1 Федина, Н. В. Проблема профессионального риска и качества жизни врачей. / Н. В. Федина // Здравоохранение РФ. - 2008. - № 6. - С. 27-30.

2 Щербо А. П. Труд и здоровье медицинских работников / А. П. Щербо // Экономика здравоохранения. - 2008. - № 3. - С. 18-23.

3 Еругипа М. В. Стимулирование медицинских работников к повышению качества медицинской помощи / М. В. Еругипа // Экономика здравоохранения. - 2008. - № 6. - С. 18-20.

4 Дудин М. Н. Мотивация как инструмент стабилизации сферы здравоохранения на современном этапе / М. Н. Дудии, Н. В. Ляспиков // Главврач. - 2009. -№ 9. - С. 81-83./

5 Медведева О. В. Сохранение здоровья средних медицинских работников в условиях стандартизации медицинской деятельности / О. В. Медведева, Н. И. Литвинова // Проблемы стандартизации в здравоохранении. - 2012. - №3-4. - С. 56-58.

6 Гурьянов М. С. Заболеваемость медицинских работников различных возрастных групп по данным

Т1З1М1

дополнительной диспансеризации. // Медицинский альманах. - 2011. - №1. - С. 17-21.

7 Сутырина О.М. Социально-гигиеническое исследование заболеваемости, образа жизни и условий труда медицинских работников крупной многопрофильной больницы: автореферат дис.... канд. мед. наук. М.; 2011.

8 Дубель Е.В., Унгуряну Т.Н. Оценка восприятия медицинскими работниками факторов риска здоровью // Экология человека. 2015. №2. С. 32-41.

9 Котелевец. Е.П., Кирюшин В.А. Гигиеническая характеристика условий труда работников современных родовспомогательных учреждений В кн.: Материалы ежегодной научной конференции Рязанского государственного медицинского университета имени академика И.П. Павлова. Рязань; 2016. С. 181-184.

10 Котелевец. Е.П., Кирюшин В.А. Гигиеническая оценка функционального состояния организма медицинского персонала родовспомогательных учреждений // Российский медико-биологический

вестник имени академика И.П. Павлова. 2016. Т. 24, №1. С. 48-54.

11 Бектасова М. В. Оценка и управление профессиональными рисками как основа профилактики профессиональной заболеваемости медицинского персонала (на примере Приморского края) : дис. - Всерос. науч.-исслед. ин-т ж.-д. гигиены, 2015.

12 Иванова О. М. Особенности сердечно-сосудистой патологии у работников, подвергшихся воздействию вредных производственных факторов малой интенсивности : дис. - ГОУВПО "Санкт-Петербургская государственная медицинская академия", 2009.

13 Астраханцева Ю. С. и др. Гигиеническая оценка условий труда врачей-рентгенологов города Саратова //Бюллетень медицинских интернет-конференций. -Общество с ограниченной ответственностью «Наука и инновации», 2013. - Т. 3. - №. 11.

14 Погосян С.Г. Здоровье среднего медицинского персонала и влияющие на него факторы // Проблемы социальной гигиены, здравоохранения и истории медицины. 2015. Т. 23, №6. С. 24-27

15 Медведева О.В., Ливинова Н.И. Сохранение здоровья средних медицинских работников в условиях стандартизации медицинской деятельности // Проблемы стандартизации в здравоохранении. 2012. №3. С. 56-58

16 Соловьева О.В., Темрокова С.Б. Психологическая профилактика профессионального выгорания у медицинских работников // Вектор науки ТГУ. Серия: Педагогика, психология. 2016. №3(26). С. 96-99.

17 Чудинин Н.В., Кирюшин В.А., Ракитина И.С. Оценка профессионального риска, как метод прогнозирования состояния здоровья работников,занятых во вредных условиях труда // Наука молодых (Eruditio Juvenium). 2013. Т. 1, №1. С. 713

18 Гарипова Р.В. Латексная аллергия у медицинских работников // Казанский медицинский журнал. 2012. Т. 93, №2. С. 307-311.

19 Ермолина Т.А., Мартынова Н.А., Калинин А.Г., и др. Состояние здоровья медицинских работников (обзор литературы) // Вестник новых медицинских технологий. 2012. Т. 19, №3. С. 197-200.

20 Качина Т.Н., Лиозов Д.А. Оценка знаний медицинских работников Нижнеилимского района Иркутской области о ВИЧ-инфекции. В кн.: Здоровье медицинского персонала и обеспечение эпидемиологической безопасности медицинской деятельности. Омск; 2016. С. 38

21 Галимов А. Р. Влияние стресса на здоровье врачей-хирургов //Здравоохранение Российской Федерации. - 2011. - №. 4. - С. 53-53.

22 Дербенев Д. П. и др. Профессионально значимые аспекты состояния здоровья врачей Тверской области //Здравоохранение Российской Федерации. - 2011. -№. 2. - С. 53-53.

23 Козин В. А. Факторы, влияющие на развитие синдрома эмоционального выгорания у врачей-наркологов в амбулаторной и стационарной практике //Неврологический вестник. Журнал им. ВМ Бехтерева. - 2013. - Т. 45. - №. 4. - С. 78-80.

24 Поляков И. В., Добрицина А. А., Зеленская Т. М. Оценка состояния здоровья медицинских работников скорой медицинской помощи и влияющих на него факторов //Проблемы социальной гигиены,

здравоохранения и истории медицины. - 2012. - №. 1.

- C 25-28.

25 Bartolucci G. B. et al. Diseases in hospital workers //Giornale Italiano di Medicina del Lavoro ed Ergonomia.

- 2002. - Т. 24. - №. 4. - С. 392-397.

26 Андреева И. Л., Гуров А. Н., Катунцева Н. А. Оценка показателей здоровья и условий труда медицинских работников //Менеджер здравоохранения. - 2013. -№. 8. - C 51-55.

27 Власова М. М., Шубин В. М. Медицинское облучение и здоровье. Сообщение 1. Здоровье работников рентгеновских кабинетов //Медицина экстремальных ситуаций. - 2012. - №. 3 (41). - C. 517-524.

28 GOnalp M. et al. Ionising radiation awareness among resident doctors, interns, and radiographers in a university hospital emergency department //La radiologia medica. -2014. - Т. 119. - №. 6. - С. 440-447.

29 Krajewska G., Pachocki K. A. Assessment of exposure of workers to ionizing radiation from radioiodine and technetium in nuclear medicine departmental facilities //Med Pr. - 2013. - Т. 64. - №. 5. - С. 625-630.

30 Косарев В.В., Бабанов С.А. Профессиональные заболевания медицинских работников. Самара: Офорт. 2009; 232 с.

31 Мокоян Б. О. Гигиенические особенности труда медицинского персонала, работающего с магнитно-резонансными томографами //Медицина труда и промышленная экология. - 2012. - №. 3. - С. 34-35.

32 Ибрагимов Т. И. и др. Профилактические мероприятия профессионального заражения стоматологов-ортопедов //Российский стоматологический журнал. - 2010. - №. 2. - С. 40-42.

33 Бектасова М. В., Капцов В. А., Шепарев А. А. Социально-гигиеническое исследование заболеваемости, образа жизни, условий труда медицинского персонала лечебных учреждений на примере Приморского края //Путь науки. - 2014. - Т. 6. - С. 109-111.

34 Fuchs J. et al. DNA damage in nurses handling antineoplastic agents //Mutation Research/Genetic Toxicology. - 1995. - Т. 342. - №. 1-2. - С. 17-23.

35 Lin Lin C. T. et al. A hospital-based screening study of latex allergy and latex sensitization among medical workers in Taiwan //Journal of microbiology, immunology, and infection=Wei mian yu gan ran za zhi. -2008. - Т. 41. - №. 6. - С. 499-506.

36 Косарев В. В., Бабанов С. А. Заболевания медицинских работников токсико-химической этиологии //Consilium Medicum. - 2009. - Т. 11. - №. 11.

- С. 13-15.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

37 Башмаков О. А. Медико-социальные факторы трудовой деятельности медицинских работников противотуберкулезных учреждений //Вестник Всероссийского общества специалистов по медико-социальной экспертизе, реабилитации и реабилитационной индустрии. - 2014. - №. 1. - С. 3843.

38 Сергевнин В. И. и др. Интенсивность эпидемического процесса и факторы риска туберкулеза легких у медицинских работников //Эпидемиология и вакцинопрофилактика. - 2011. -№. 6 (61). - C. 18-24.

39 Бектасова М. В. Профилактика профессионального заражения парентеральными вирусными гепатитами медицинского персонала лечебных учреждений Приморского края //Здоровье. Медицинская экология. Наука. - 2014. - Т. 58. - №. 4. - C. 122-125.

40 Гарбузова Л. Профилактика профессионального заражения ВИЧ в стоматологических клиниках //Форум практикующих стоматологов. - 2013. - №. 6. - С. 51-55.

41 Голубкова А. А., Сисин Е. И., Балагутдинова С. А. Актуальные проблемы профилактики профессионально обусловленных гемоконтактных инфекций у медицинских работников //Главн. мед. сестра. - 2009. - Т. 7. - С. 51-57.

42 Ковешникова Т. М., Миронова Е. Н., Рыжонина Т. В. Обработка рук медицинского персонала как мера защиты от инфекции //Медицинская сестра. - 2011. -№. 5. - С. 36- 39.

43 Гатиятуллина Л. Л. Факторы, влияющие на здоровье медицинских работников //Казанский медицинский журнал. - 2016. - Т. 97. - №. 3. - С. 426431.

44 Lai J. et al. Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019 //JAMA network open. - 2020. -T. 3. - №. 3. - C. e203976-e203976.

45 Hou F. F. et al. Personnel protection strategy for healthcare workers in Wuhan during the COVID-19 epidemic //Precision Clinical Medicine. - 2020. - T. 3. - №. 3. - C. 169-174.

46 World Health Organization et al. Assessment of risk factors for coronavirus disease 2019 (COVID-19) in health workers: protocol for a case-control study, 26 May 2020. -World Health Organization, 2020.

47 Bagheri S., Ghobadimoghadam S. Safety and Health Protection of Health Care Workers during the COVID-19 Pandemic //International Journal of Community Based Nursing & Midwifery. - 2020. - T. 8. - №. 4. - C. 362-363.

А.А. Айтманбетова, Б.М. Муранова

Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

ОЦЕНКА САНИТАРНО-ГИГИЕНИЧЕСКОЙ ОХРАНЫ ЗДОРОВЬЯ РАБОТНИКОВ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ (ЛИТЕРАТУРНЫЙ ОБЗОР)

риска, влияющих на здоровье медицинских работников Резюме: В данной статье представлен научно- в условиях пандемии.

литературный обзор профессиональных факторов Ключевые слова: охрана здоровья, безопасность,

работники здравоохранения, Covid-19

A.A. Aitmanbetova, B.M. Mukanova

Asfendiyarov Kazakh National medical university

ASSESSMENT OF SANITARY AND HYGIENIC HEALTH PROTECTION OF HEALTH CARE WORKERS IN MODERN CONDITIONS (LITERATURE REVIEW)

Resume: This article presents a scientific and literary review Keywords: health protection, safety, health workers, Covid-

of occupational risk factors that affect the health of medical 19

workers in a pandemic.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.